Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 56—Προς Τίτον

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Μακεδονία (;)

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 61-64 Κ.Χ.

1. (α) Ποιο δύσκολο έργο είχε ανατεθεί στον Τίτο; (β) Σε τι περιβάλλον είχαν δημιουργηθεί οι εκκλησίες της Κρήτης, και τι ήταν απαραίτητο να κάνουν οι Χριστιανοί της Κρήτης;

 «ΠΑΥΛΟΣ, δούλος Θεού, απόστολος δε Ιησού Χριστού . . . προς Τίτον, γνήσιον τέκνον κατά κοινήν ημών πίστιν». (Τίτον 1:1, 4) Έτσι αρχίζει η επιστολή που απευθύνει ο Παύλος στο συνεργάτη του και παλιό του σύντροφο, τον Τίτο, τον οποίον είχε αφήσει στην Κρήτη για να οργανώσει καλύτερα τις εκκλησίες. Ο Τίτος είχε αναλάβει ένα μεγάλο και δύσκολο έργο. Απ’ αυτό το νησί, το οποίο λεγόταν ότι υπήρξε η αρχαία κατοικία του «πατέρα των θεών και των ανθρώπων», βγήκε το ρητό «προς Κρήτα κρητίζειν», που σημαίνει ‘απατώ τον απατεώνα’. * Η αναλήθεια των κατοίκων του ήταν παροιμιώδης, και ο Παύλος παρέθεσε μάλιστα τα εξής λόγια του ίδιου του προφήτη τους: «Οι Κρήτες είναι πάντοτε ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί». (1:12) Οι Κρητικοί των ημερών του Παύλου έχουν περιγραφεί, επίσης, ως εξής: «Ο χαρακτήρας των ανθρώπων ήταν ασταθής, ανειλικρινής και εριστικός· ήταν βυθισμένοι στην απληστία, στην ακολασία, στο ψέμα και στη μέθη σε ασυνήθιστο βαθμό· και φαίνεται ότι οι Ιουδαίοι που είχαν εγκατασταθεί ανάμεσά τους είχαν ξεπεράσει τους ντόπιους στην ανηθικότητα». * Οι εκκλησίες της Κρήτης είχαν δημιουργηθεί μέσα σ’ αυτό ακριβώς το περιβάλλον· επομένως, ήταν ιδιαίτερα απαραίτητο για τους πιστούς ‘να αρνηθούν την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες και να ζήσουν με σωφροσύνη και δικαιοσύνη και ευσέβεια’, όπως πρότρεψε ο Παύλος.—2:12.

2, 3. (α) Τι συνεργασία είχε ο Τίτος με τον Παύλο; (β) Από πού είναι πιθανό να έγραψε ο Παύλος στον Τίτο, και για ποιο σκοπό;

 ² Αυτό καθαυτό το βιβλίο Προς Τίτον δίνει πολύ λίγες πληροφορίες για τη συνεργασία του Παύλου με τον Τίτο. Μπορούμε, όμως, να συλλέξουμε πολλές πληροφορίες από τις περιπτώσεις στις οποίες ο Παύλος αναφέρει τον Τίτο σε άλλες επιστολές του. Ο Τίτος, ο οποίος ήταν Έλληνας, συνόδευε συχνά τον Παύλο και σε μια τουλάχιστον περίπτωση ανέβηκε μαζί του στην Ιερουσαλήμ. (Γαλ. 2:1-5) Ο Παύλος αναφέρεται σ’ αυτόν ως ‘κοινωνόν εμού και . . . συνεργόν’. Τον Τίτο είχε στείλει ο Παύλος στην Κόρινθο αφού έγραψε από την Έφεσο την πρώτη του επιστολή προς τους Κορινθίους. Ενόσω βρισκόταν στην Κόρινθο, ο Τίτος ασχολήθηκε με τη συγκέντρωση των συνεισφορών που θα δίνονταν στους αδελφούς της Ιερουσαλήμ, και αργότερα, με υπόδειξη του Παύλου, επέστρεψε για να την ολοκληρώσει. Ύστερα από τη συνάντησή του με τον Παύλο στη Μακεδονία, και ενώ έκανε το ταξίδι του γυρισμού προς την Κόρινθο, ο Τίτος χρησιμοποιήθηκε για να μεταφέρει τη δεύτερη επιστολή του Παύλου προς τους Κορινθίους.—2 Κορ. 8:16-24· 2:13· 7:5-7.

³ Όταν ο Παύλος αφέθηκε ελεύθερος, ύστερα από την πρώτη φυλάκισή του στη Ρώμη, συνεργάστηκε και πάλι με τον Τιμόθεο και τον Τίτο στα τελευταία έτη της διακονίας του. Η συνεργασία αυτή φαίνεται ότι περιέλαβε υπηρεσία στην Κρήτη, στη Μακεδονία και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Τελικά, λέγεται ότι ο Παύλος πήγε στη Νικόπολη, στη βορειοδυτική Ελλάδα, όπου προφανώς συνελήφθη και από εκεί οδηγήθηκε στη Ρώμη, όπου φυλακίστηκε για τελευταία φορά και εκτελέστηκε. Όταν είχε επισκεφθεί την Κρήτη, ο Παύλος είχε αφήσει εκεί τον Τίτο για ‘να διορθώσει τα ελλείποντα και να καταστήσει εν πάση πόλει πρεσβυτέρους’, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε δώσει εκείνος στον Τίτο. Απ’ ό,τι φαίνεται, δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που ο Παύλος άφησε τον Τίτο στην Κρήτη μέχρι τότε που έγραψε αυτή την επιστολή, πιθανότατα από τη Μακεδονία. (Τίτον 1:5· 3:12· 1 Τιμ. 1:3· 2 Τιμ. 4:13, 20) Φαίνεται ότι αυτή είχε σκοπό παρόμοιο με το σκοπό της Πρώτης Προς Τιμόθεον, δηλαδή να ενθαρρύνει το συνεργάτη του Παύλου και να του προσφέρει επίσημη υποστήριξη στην εκτέλεση των καθηκόντων του.

4. Πότε πρέπει να γράφτηκε η επιστολή προς τον Τίτο, και ποια στοιχεία αποδεικνύουν την αυθεντικότητά της;

⁴ Ο Παύλος πρέπει να έγραψε αυτή την επιστολή στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη φυλάκισή του στη Ρώμη, δηλαδή γύρω στο 61 ως 64 Κ.Χ. Οι αποδείξεις για την αυθεντικότητα της επιστολής προς τον Τίτο είναι πειστικές όσο και εκείνες που αφορούν τις επιστολές προς τον Τιμόθεο, οι οποίες γράφτηκαν την ίδια εποχή· και αυτά τα 3 βιβλία της Γραφής αποκαλούνται συχνά οι «ποιμαντικές επιστολές» του Παύλου. Το ύφος της συγγραφής είναι παρόμοιο. Τόσο ο Ειρηναίος όσο και ο Ωριγένης παραθέτουν από την Προς Τίτον, και πολλές άλλες αρχαίες αυθεντίες πιστοποιούν, επίσης, την κανονικότητα αυτού του βιβλίου. Απαντάται στο Σιναϊτικό και στο Αλεξανδρινό Χειρόγραφο. Στη βιβλιοθήκη Τζον Ράιλαντς υπάρχει ένα απόσπασμα από πάπυρο, το P³², το οποίο είναι φύλλο κώδικα του 3ου αιώνα Κ.Χ. περίπου και περιέχει τα εδάφια Τίτον 1:11-15 και 2:3-8. * Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το βιβλίο αποτελεί αυθεντικό μέρος της θεόπνευστης Γραφής.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ

5. (α) Ποια προσόντα για τους επισκόπους τονίζει ο Παύλος, και γιατί είναι αυτό απαραίτητο; (β) Γιατί πρέπει να ελέγχει με αυστηρότητα ο Τίτος, και τι λέγεται σχετικά με διάφορα μιασμένα άτομα;

⁵ Οι επίσκοποι πρέπει να προτρέπουν μέσω της υγιαίνουσας διδασκαλίας (1:1-16). Ύστερα από ένα χαιρετισμό γεμάτο στοργή, ο Παύλος παραθέτει τα προσόντα για τους επισκόπους. Τονίζεται ότι ο επίσκοπος πρέπει να είναι «ανέγκλητος», φιλάγαθος, δίκαιος, όσιος, «προσκεκολλημένος εις τον πιστόν λόγον της διδασκαλίας, δια να ήναι δυνατός και να προτρέπη δια της υγιαινούσης διδασκαλίας και να εξελέγχη τους αντιλέγοντας». Αυτό είναι απαραίτητο επειδή υπάρχουν «φρενοπλάνοι» που ανατρέπουν μάλιστα ολόκληρα σπιτικά με σκοπό το αισχρό κέρδος. Γι’ αυτό, ο Τίτος πρέπει να συνεχίσει να ‘τους ελέγχει με αυστηρότητα, για να υγιαίνουν στην πίστη, χωρίς να δίνουν προσοχή σε Ιουδαϊκούς μύθους’. Διάφορα μιασμένα άτομα μπορεί να λέγουν ότι γνωρίζουν τον Θεό, αλλά τον αρνούνται με τα έργα της απείθειάς τους.—1:6-10, 13, 14.

6. Ποιες συμβουλές δίνονται σχετικά με τη Χριστιανική διαγωγή;

⁶ Ζωή με σωφροσύνη, δικαιοσύνη και ευσέβεια (2:1–3:15). Οι ηλικιωμένοι, άντρες και γυναίκες, πρέπει να είναι σοβαροί και ευλαβικοί. Οι νέες πρέπει να αγαπούν το σύζυγό τους και τα παιδιά τους και να υποτάσσονται στο σύζυγό τους «δια να μη βλασφημήται ο λόγος του Θεού». Οι νέοι άντρες πρέπει να αποτελούν παράδειγμα όσον αφορά τα καλά έργα και τον υγιή τρόπο ομιλίας. Οι υποτασσόμενοι δούλοι πρέπει να δείχνουν «πάσαν πίστιν αγαθήν». Η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού, η οποία οδηγεί σε σωτηρία, έχει φανερωθεί προωθώντας τη σωφροσύνη, τη δικαιοσύνη και την ευσέβεια μεταξύ αυτών τους οποίους ο Θεός καθάρισε μέσω του Χριστού Ιησού για να αποτελούν «λαόν εκλεκτόν, ζηλωτήν καλών έργων».—2:5, 10, 14.

7. Τι τονίζει ο Παύλος σχετικά με την υποταγή, τη σωτηρία και τα καλά έργα;

⁷ Ο Παύλος τονίζει την ανάγκη που υπάρχει να υποτάσσονται και να πειθαρχούν στις κυβερνήσεις, καθώς επίσης «να δεικνύωσι προς πάντας ανθρώπους πάσαν πραότητα». Ο Παύλος και οι συγχριστιανοί του ήταν κάποτε τόσο κακοί όσο και οι άλλοι άνθρωποι. Αυτοί σώθηκαν μέσω του αγίου πνεύματος και έγιναν κληρονόμοι της ελπίδας για αιώνια ζωή, όχι λόγω κάποιων έργων που έπραξαν εκείνοι, αλλά λόγω της χρηστότητας, της αγάπης και του ελέους του Θεού. Άρα, όσοι πιστεύουν στον Θεό πρέπει να ‘έχουν το νου τους προσηλωμένο στην εκτέλεση καλών έργων’. Τις ανόητες φιλονικίες και τις έριδες τις σχετικές με το Νόμο πρέπει να τις αποφεύγουν, και όποιον προωθεί αιρέσεις πρέπει να τον απορρίπτουν μετά την πρώτη και τη δεύτερη νουθεσία. Ο Παύλος ζητάει από τον Τίτο να πάει να τον βρει στη Νικόπολη και, αφού δίνει κι άλλες ιεραποστολικές  οδηγίες, τονίζει και πάλι την ανάγκη που υπάρχει για καλά έργα, ώστε να μη γίνει κανείς άκαρπος.—3:2, 7· 3:8, ΜΝΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

8. Ποια στοιχεία από τις συμβουλές που δίνει ο Παύλος στην επιστολή προς τον Τίτο είναι «καλά και ωφέλιμα» για εμάς σήμερα, και γιατί;

⁸ Οι Χριστιανοί της Κρήτης ζούσαν σ’ ένα περιβάλλον ψεύδους, διαφθοράς και απληστίας. Μήπως έπρεπε να κάνουν κι αυτοί ό,τι έκαναν οι υπόλοιποι; Ή έπρεπε να κάνουν αποφασιστικά βήματα για να αποχωριστούν εντελώς, ώστε να υπηρετούν ως λαός αγιασμένος στον Ιεχωβά Θεό; Κάνοντας γνωστό μέσω του Τίτου ότι οι Κρητικοί έπρεπε ‘να έχουν το νου τους προσηλωμένο στην εκτέλεση καλών έργων’, ο Παύλος είπε: «Ταύτα είναι τα καλά και ωφέλιμα εις τους ανθρώπους». Και σήμερα επίσης, σ’ έναν κόσμο που έχει βυθιστεί στο βούρκο της αναλήθειας και της ανεντιμότητας, είναι ‘καλό και ωφέλιμο’ το ότι οι αληθινοί Χριστιανοί «μανθάνωσι . . . να προΐστανται καλών έργων», με αποτέλεσμα να είναι καρποφόροι στην υπηρεσία του Θεού. (3:8, ΜΝΚ· 3:14) Όλα τα λόγια του Παύλου, με τα οποία αυτός καταδικάζει την ανηθικότητα και την πονηρία που απειλούσαν τις εκκλησίες της Κρήτης, αποτελούν προειδοποίηση για εμάς, τώρα που ‘η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού μάς διδάσκει να αρνηθούμε την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες και να ζήσουμε με σωφροσύνη και δικαιοσύνη και ευσέβεια στο παρόν σύστημα πραγμάτων’. Οι Χριστιανοί πρέπει, επίσης, να είναι «έτοιμοι εις παν έργον αγαθόν» όσον αφορά την υποταγή στις κυβερνήσεις, διατηρώντας οι ίδιοι αγαθή συνείδηση.—2:11, 12· 3:1.

9. Πώς υπογραμμίζεται πόσο σπουδαία είναι η ορθή διδασκαλία, ειδικά ως ευθύνη των επισκόπων;

⁹ Τα εδάφια Τίτον 1:5-9 συμπληρώνουν τα εδάφια 1 Τιμόθεον 3:2-7 δείχνοντας τι απαιτεί το άγιο πνεύμα από τους επισκόπους. Αυτά τονίζουν ότι ο επίσκοπος πρέπει να είναι «προσκεκολλημένος εις τον πιστόν λόγον» και να είναι δάσκαλος μέσα στην εκκλησία. Πόσο απαραίτητο είναι αυτό για να βοηθούνται όλοι να φτάσουν στην ωριμότητα! Μάλιστα, η ανάγκη για ορθή διδασκαλία τονίζεται αρκετές φορές στην επιστολή προς τον Τίτο. Ο Παύλος νουθετεί τον Τίτο να ‘λαλεί όσα πρέπουσιν εις την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν’. Οι ηλικιωμένες γυναίκες πρέπει να είναι «διδάσκαλοι των καλών» και οι δούλοι πρέπει ‘να στολίζωσι κατά πάντα την διδασκαλίαν του σωτήρος αυτών Θεού’. (Τίτον 1:9· 2:1, 3, 10) Ο Παύλος εξαίρει την ανάγκη που υπάρχει να είναι ο Τίτος επίσκοπος σταθερός και άφοβος στη διδασκαλία του, λέγοντας τα εξής: «Ταύτα λάλει και πρότρεπε και έλεγχε μετά πάσης εξουσίας». Και, όσο γι’ αυτούς που δεν υπακούν, ο ίδιος λέει: «Έλεγχε αυτούς αποτόμως [με αυστηρότητα, ΜΝΚ], δια να υγιαίνωσιν εν τη πίστει». Συνεπώς, η επιστολή του Παύλου προς τον Τίτο είναι ιδιαίτερα «ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης».—Τίτον 2:15· 1:13· 2 Τιμ. 3:16.

10. Τι μας παρακινεί να κάνουμε η επιστολή προς τον Τίτο, και ποια χαρμόσυνη ελπίδα τονώνει;

¹⁰ Η επιστολή προς τον Τίτο τονώνει την εκτίμησή μας για την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού και μας παρακινεί να στραφούμε μακριά από την ασέβεια αυτού του κόσμου, «προσμένοντες την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Κάνοντάς το αυτό, όσοι έχουν ανακηρυχθεί δίκαιοι μέσω του Χριστού Ιησού μπορούν να γίνουν «κληρονόμοι κατά την ελπίδα της αιωνίου ζωής» στη Βασιλεία του Θεού.—Τίτον 2:13· 3:7.

[Υποσημειώσεις]

[Ερωτήσεις Μελέτης]