Τι λέει ο Λόγος του Θεού για την κατασκευή εικόνων που χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα λατρείας;

Έξοδ. 20:4, 5, ΚΛΠ: «Δεν θα κατασκευάσης ποτέ διά τον εαυτόν σου είδωλον ούτε εικόνα από όσα υπάρχουν εις τον ουρανόν άνω, όσα εις την γην κάτω και όσα εις τα ύδατα κάτω από  την γην. Δεν θα προσκυνήσης αυτά, ούτε θα τα λατρεύσης· διότι Εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σου, Θεός ζηλότυπος». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) (Παρατηρήστε ότι η απαγόρευση ήταν ενάντια στην κατασκευή εικόνων και στην προσκύνησή τους.)

Λευιτ. 26:1, ΛΧ: «Μη κατασκευάσητε είδωλα δι’ εαυτούς και μη λαξεύσητε εικόνας ή ηγιασμένας στήλας δι’ εαυτούς και μη τοποθετήσητε άγαλμα εις την γην σας, διά να προσκυνήτε τούτο· διότι εγώ, ο Κύριος, είμαι ο Θεός σας». (Δεν έπρεπε να στηθεί καμιά εικόνα η οποία θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο λατρευτικής προσκύνησης.)

2 Κορ. 6:16, ΜΠΚ: «Μπορεί να υπάρχουν στον ίδιο τόπο ο ναός του Θεού και ο ναός των ειδώλων; Εσείς είστε ναός του αληθινού Θεού».

1 Ιωάν. 5:21, ΚΔΤΚ: «Παιδιά, φυλαχθήτε από τα είδωλα [«είδωλα», ΚΔΒ, ΕΜΖ· «ψεύτικους θεούς», ΜΠΚ]».

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν εικόνες απλώς ως βοηθήματα στη λατρεία του αληθινού Θεού;

Ιωάν. 4:23, 24, ΚΔΤΚ: «Οι αληθινοί προσκυνηταί θα λατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά και αληθινά, διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας να είναι εκείνοι που τον λατρεύουν. Ο Θεός είναι Πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουν πρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά και αληθινά». (Όσοι εξαρτώνται από τις εικόνες για να τους βοηθήσουν να εκδηλώσουν την αφοσίωσή τους δεν λατρεύουν τον Θεό «πνευματικά», αλλά βασίζονται σε ό,τι μπορούν να δουν με τα φυσικά τους μάτια.)

2 Κορ. 5:7, ΚΔΒ: «Περπατούμε με την πίστη, όχι με την όραση».

Ησ. 40:18, ΜΠΚ: «Με ποιον θέλετε να παρομοιάστε το Θεό; Και ποιο ομοίωμα να πείτε πως του μοιάζει;»

Πράξ. 17:29, ΜΠΚ: «Αφού, λοιπόν, είμαστε γενιά του Θεού, δε θα πρέπει να νομίζουμε ότι η θεότητα είναι κάτι όμοιο με χρυσάφι ή ασήμι ή πέτρα, δηλαδή με γλυπτό έργο της τέχνης ή της φαντασίας του ανθρώπου».

Ησ. 42:8, ΜΠΚ: «Εγώ είμαι ο Κύριος [«Γιαχβέ», αστερίσκος], αυτό είναι τ’ όνομά μου. Τη δόξα μου δεν θα τη δώσω σε άλλον, ούτε τη φήμη μου στα είδωλα [«γλυπτά αγάλματα», ΛΧ]».

 Θα πρέπει να αποδίδουμε ευλάβεια στους «αγίους» ως μεσολαβητές προς τον Θεό, χρησιμοποιώντας ίσως εικόνες τους ως βοηθήματα στη λατρεία μας;

Πράξ. 10:25, 26, ΜΠΚ: «Όπως έμπαινε ο Πέτρος, έτρεξε ο Κορνήλιος να τον προϋπαντήσει· έπεσε στα πόδια του και τον προσκύνησε. Ο Πέτρος τον σήκωσε λέγοντας: “Σήκω πάνω. Κι εγώ άνθρωπος είμαι”». (Εφόσον ο Πέτρος δεν επιδοκίμασε αυτή την ευλαβική προσκύνηση όταν ήταν προσωπικά παρών, θα μας πρότρεπε να γονατίσουμε μπροστά σε μια εικόνα του; Βλέπε επίσης Αποκάλυψη 19:10.)

Ιωάν. 14:6, 14, ΜΠΚ: «Ο Ιησούς του απάντησε: “Εγώ είμαι η οδός, η αλήθεια και η ζωή· κανείς δεν πηγαίνει στον Πατέρα παρά μόνο αν περάσει από μένα. Αν ζητήσετε κάτι στο όνομά μου, εγώ θα το πραγματοποιήσω”». (Ο Ιησούς δηλώνει καθαρά εδώ ότι μόνο μέσω αυτού μπορούμε να πλησιάσουμε τον Πατέρα και ότι τα αιτήματά μας πρέπει να υποβάλλονται στο όνομα του Ιησού.)

1 Τιμ. 2:5, ΜΠΚ: «Ένας είναι ο Θεός κι ένας ο μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ο άνθρωπος Ιησούς Χριστός». (Δεν υπάρχει εδώ περιθώριο για να υπηρετήσουν και άλλοι στο ρόλο του μεσίτη προς όφελος των μελών της εκκλησίας του Χριστού.)

Βλέπε επίσης σελίδες 37, 38, στο λήμμα «Άγιοι».

Έχουν στο μυαλό τους οι λάτρεις κυρίως το πρόσωπο που αντιπροσωπεύει η εικόνα ή θεωρούν ορισμένες εικόνες ανώτερες από άλλες;

Ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν το ζήτημα οι λάτρεις. Γιατί; Επειδή ένα βασικό στοιχείο διαφοροποίησης της «εικόνας» από το «είδωλο» είναι η χρήση της εικόνας.

Στο μυαλό του λάτρη, μήπως κάποια εικόνα ενός προσώπου έχει περισσότερη αξία ή σπουδαιότητα από κάποια άλλη εικόνα του ίδιου προσώπου; Αν ναι, τότε η εικόνα, και όχι το πρόσωπο, είναι αυτό που έχει κυρίως ο λάτρης στο μυαλό του. Γιατί διανύουν οι άνθρωποι μεγάλες αποστάσεις για να προσκυνήσουν σε ορισμένους ναούς; Δεν θεωρείται ότι αυτή καθαυτή η εικόνα έχει «θαυματουργικές» δυνάμεις; Για παράδειγμα, από  το βιβλίο Οι Τρεις Παναγίες του Καθεδρικού Ναού της Σαρτρ (Les Trois Notre-Dame de la Cathédrale de Chartres), του εφημέριου Υβ Ντελαπόρτ, πληροφορούμαστε σχετικά με τις εικόνες της Μαρίας στον καθεδρικό ναό της Σαρτρ, στη Γαλλία: «Αυτές οι εικόνες, που είναι είτε αγάλματα είτε ζωγραφικές αναπαραστάσεις είτε απεικονίσεις σε βιτρό παραθύρων, δεν είναι εξίσου διάσημες. . . . Μόνο τρεις είναι το αντικείμενο πραγματικής λατρείας: Η Παναγία της Κρύπτης, η Παναγία του Κίονα και η Παναγία του “Μπελ Βεριέρ”». Σχετικά με τις εικόνες της Μαρίας στην Ελλάδα, η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία αναφέρει: “Οι εικόνες της Παναγίας σε πολλά μέρη, όπως στην Τήνο, στην Πάρο, στη Νάξο, είναι θαυματουργές . . . Αυτές είναι συνήθως κατάφορτες από τα πολύτιμα αφιερώματα των πιστών”. (Αθ. Μαρτίνου, Τόμ. 8, [Αθήνα, 1966], στ. 717) Αν, όμως, οι λάτρεις είχαν στο μυαλό τους κυρίως το πρόσωπο και όχι την εικόνα, όλες οι εικόνες αυτού του προσώπου θα έπρεπε να θεωρούνται εξίσου καλές, έτσι δεν είναι;

Χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί εικόνες στη λατρεία;

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία λέει: “Κατά την αρχαϊκή εποχή του χριστιανισμού οι οπαδοί του απέρριπταν και καταδίκαζαν τη χρήση εικόνων των θείων προσώπων, διότι αυτές συνδέονταν άρρηκτα με την ειδωλολατρία”.​—Τόμ. 6, (Αθήνα, 1965), στ. 1230.

“Μόνο εθνικοί . . . ή αιρετικοί . . . είχαν στην αρχή αγάλματα και υποτιθέμενες εικόνες του Ιησού”.​—Εκκλησιαστική Ιστορία, Α. Δ. Κυριακού, (Αθήνα, 1881), Τόμ. 1, σ. 179.

Πώς θεωρεί ο Θεός τις εικόνες που γίνονται αντικείμενα λατρείας;

Ιερ. 10:14, 15, ΜΠΚ: «Κάθε τεχνίτης που φτιάχνει είδωλα νιώθει ντροπή για τα κατασκευάσματά του, γιατί είναι ψεύτικα, χυτά, και δεν υπάρχει μέσα τους πνοή. Είναι ένα τίποτα, έργα γελοία».

Ησ. 44:13-19, ΜΠΚ: «Ο ξυλουργός το ξύλο του μετράει, το σχέδιο χαράζει με κοντύλι, με το σκαρπέλο το δουλεύει, το σημειώνει με το διαβήτη. Μορφή του δίνει ανθρώπινη, την ομορφιά  του ανθρώπου, για να το βάλει σε ναό. Μπορεί να κόψει και να χρησιμοποιήσει κέδρους ή να διαλέξει ένα πλατάνι ή μια βαλανιδιά ή κάποιο άλλο δέντρο από το δάσος ή ακόμα να φυτέψει ένα πεύκο που θα το μεγαλώσει η βροχή. Στον άνθρωπο θα χρησιμεύσει για καυσόξυλα. Απ’ αυτό το ξύλο παίρνει και θερμαίνεται, με το ίδιο ακόμα φτιάχνει ένα θεό και τον λατρεύει· το κάνει είδωλο και μπρος του γονατίζει. Με το μισό απ’ αυτό το ξύλο ανάβει τη φωτιά, στα κάρβουνά του ψήνει το κρέας που θα φάει, χορταίνει και ζεσταίνεται και λέει: “Ωραία που ’ναι η ζεστασιά, να βλέπεις τη φωτιά!” Με το υπόλοιπο κατασκευάζει ένα θεό, φτιάχνει το είδωλό του· μπροστά του γονατίζει και το προσκυνάει, προσεύχεται σ’ αυτό και λέει: “Εσύ είσ’ ο θεός μου, λύτρωσέ με”. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ξέρουνε τι κάνουν, δεν καταλαβαίνουν. Έχουν κλειστά τα μάτια τους ώστε να μη βλέπουν, και τις καρδιές τους ώστε να μην αισθάνονται. Δε χρησιμοποιούν τη σκέψη τους ούτε τη γνώση ή τη νόησή τους, ώστε να πουν: “Μισό απ’ αυτό το δέντρο το έκαψα, πάνω στα κάρβουνά του έψησα ψωμί ή κρέας κι έφαγα· και το υπόλοιπό του θα το κάνω είδωλο, θα γονατίσω μπρος σ’ ένα κομμάτι ξύλο;”»

Ιεζ. 14:6, ΜΠΚ: «Ο Κύριος, ο Θεός, λέει: Μετανοήστε κι εγκαταλείψτε τα είδωλά [«κοπρώδη είδωλά», ΜΝΚ] σας· πάψτε πια να τηρείτε τα βδελυρά έθιμά σας».

Ιεζ. 7:20, ΛΧ: «Υπερηφανεύθησαν διά την ωραιότητα των κοσμημάτων των και κατεσκεύασαν εξ αυτών εικόνας των βδελυγμάτων των, των ειδώλων των, διό και θα καταστήσω αυτά ακάθαρτα [«κάτι το αποκρουστικό», ΜΝΚ] δι’ αυτούς».

Πώς πρέπει να θεωρούμε τις εικόνες στις οποίες αποδίδαμε ευλάβεια στο παρελθόν;

Δευτ. 7:25, 26, ΚΛΠ: «Τα αγάλματα των θεών των θα τα παραδώσετε εις το πυρ, διά να καούν. Δεν θα επιθυμήσης και δεν θα πάρης διά τον εαυτόν σου το χρυσίον και το αργύριον από αυτά. Μη θελήσης να αμαρτήσης λαμβάνων το χρυσίον αυτό, διότι είναι πολύ μισητόν ενώπιον Κυρίου του Θεού σου. Τέτοια βδελύγματα δεν θα εισαγάγης εις το σπίτι σου, διότι άλλως θα είσαι και συ αναθεματισμένος, όπως και εκείνο. Θα το αποστρέφεσαι με όλην σου την δύναμιν και θα αισθάνεσαι κάθε βδελυγμίαν». (Ενώ οι υπηρέτες του Ιεχωβά σήμερα δεν είναι εξουσιοδοτημένοι  να καταστρέφουν τις εικόνες που ανήκουν σε άλλους ανθρώπους, αυτή η εντολή που δόθηκε στον Ισραήλ παρέχει ένα υπόδειγμα σχετικά με το πώς θα πρέπει να θεωρούν οποιεσδήποτε εικόνες έχουν στην κατοχή τους, στις οποίες ίσως να απέδιδαν ευλάβεια στο παρελθόν. Παράβαλε Πράξεις 19:19.)

1 Ιωάν. 5:21, ΚΔΤΚ: «Παιδιά, φυλαχθήτε από τα είδωλα [«ψεύτικους θεούς», ΜΠΚ]».

Ιεζ. 37:23, ΜΠΚ: «Δε θα μολύνονται πια με τη λατρεία των ειδώλων τους, . . . θα είναι λαός μου κι εγώ θα είμαι Θεός τους».

Τι επίδραση θα μπορούσε να έχει στο δικό μας μέλλον η χρήση εικόνων στη λατρεία;

Δευτ. 4:25, 26, ΚΛΠ: «Εάν . . . τυχόν παρανομήσετε, ώστε να κατασκευάσετε γλυπτήν εικόνα οιουδήποτε όντος [«είδωλο με οποιαδήποτε μορφή», ΜΠΚ· «ομοίωμα, υπό μορφήν οποιουδήποτε όντος», ΛΧ] και διαπράξετε αυτό το πονηρόν ενώπιον Κυρίου του Θεού σας, ώστε να τον παροργίσετε εναντίον σας, εγώ επικαλούμαι σήμερον ως μάρτυρας εναντίον σας τον ουρανόν και την γην . . . ασφαλώς και βεβαίως θα καταστραφήτε και θα εξαφανισθήτε». (Η άποψη του Θεού δεν έχει αλλάξει. Βλέπε Μαλαχίας 3:5, 6.)

1 Κορ. 10:14, 20, ΜΠΚ: «Γι’ αυτούς τους λόγους, αγαπητοί μου, φεύγετε μακριά από τη λατρεία των ειδώλων. . . . Ό,τι θυσιάζουν οι εθνικοί στους ιερούς τόπους, τα προσφέρουν στα δαιμόνια και όχι στον αληθινό Θεό· και φυσικά δεν επιθυμώ για σας να έρχεστε σε κοινωνία με τα πονηρά πνεύματα».

Αποκ. 21:8, ΜΠΚ: «Οι δειλοί όμως, οι άπιστοι, οι βδελυροί, οι φονιάδες, οι πόρνοι, οι μάγοι, οι ειδωλολάτρες κι όσοι αντιστρατεύονται την αλήθεια, θα ’χουν το μερίδιό τους στη λίμνη που καίγεται με φωτιά και θειάφι. Αυτός είναι ο δεύτερος θάνατος».

Ψαλμ. 115:4-8, ΛΧ: «Τα είδωλά των δεν είναι παρά άργυρος και χρυσός, έργα χειρών ανθρώπων. Στόμα έχουν, αλλά δεν ομιλούν, οφθαλμούς έχουν, αλλά δεν βλέπουν, ώτα έχουν, αλλά δεν ακούουν, ρίνας έχουν, αλλά δεν οσφραίνονται, χείρας έχουν, αλλά δεν ψηλαφούν, πόδας έχουν, αλλά δεν περιπατούν· ούτε δύνανται να εκβάλουν ήχον από τον λάρυγγά των. Οι κατασκευάζοντες αυτά θα γίνουν ως αυτά, πάντες οι ελπίζοντες εις αυτά».