1, 2. (α) Ποιον κίνδυνο αντιμετωπίζουν ο Παύλος και οι συνεργάτες του στην Έφεσο; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το κεφάλαιο;

 ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ της Εφέσου αντιλαλούν από τις φωνές, τις κραυγές και το ποδοβολητό των ανθρώπων που τρέχουν. Έχει σχηματιστεί ένας όχλος, και η κατάσταση έχει πάρει διαστάσεις πραγματικής εξέγερσης! Το πλήθος αρπάζει δύο συνταξιδιώτες του αποστόλου Παύλου και τους σέρνει μαζί του. Ο πλατύς δρόμος με τις στοές όπου βρίσκονται τα καταστήματα ερημώνει γρήγορα καθώς το εξαγριωμένο πλήθος ξεχύνεται ορμητικά στο τεράστιο αμφιθέατρο της πόλης, το οποίο χωράει 25.000 θεατές. Οι περισσότεροι δεν ξέρουν καν τον λόγο της αναταραχής, αλλά έχουν μια αμυδρή ιδέα ότι απειλείται ο ναός τους και η αγαπημένη τους θεά, η Άρτεμις. Γι’ αυτό, αρχίζουν να φωνάζουν ξέφρενα το σύνθημα: «Μεγάλη η Άρτεμις των Εφεσίων!»​—Πράξ. 19:34.

² Άλλη μια φορά, βλέπουμε τον Σατανά να προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την οχλοκρατική βία για να σταματήσει την εξάπλωση των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού. Βέβαια, η απειλή βίας δεν είναι η μόνη μέθοδος που εφαρμόζει ο Σατανάς. Σε αυτό το κεφάλαιο, θα εξετάσουμε αρκετές από τις δολοπλοκίες με τις οποίες ο Σατανάς επιχείρησε να υπονομεύσει το έργο και την ενότητα εκείνων των Χριστιανών του πρώτου αιώνα. Το σημαντικότερο είναι ότι, όπως θα δούμε, όλες οι μέθοδοί του απέτυχαν, διότι «ο λόγος του Ιεχωβά αύξανε και υπερίσχυε με κραταιό τρόπο». (Πράξ. 19:20) Γιατί βγήκαν νικητές εκείνοι οι Χριστιανοί; Για τους ίδιους λόγους για τους οποίους βγαίνουμε νικητές και εμείς σήμερα. Βέβαια, η νίκη είναι του Ιεχωβά, όχι δική μας. Ωστόσο, όπως οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα, έτσι και εμείς πρέπει να κάνουμε το μέρος μας. Με τη βοήθεια του πνεύματος του Ιεχωβά, μπορούμε να αποκτήσουμε ιδιότητες χάρη στις οποίες θα έχουμε επιτυχία στη διακονία μας. Ας εξετάσουμε πρώτα το παράδειγμα του Απολλώ.

3, 4. Ποια έλλειψη του Απολλώ αντιλήφθηκαν ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα, και πώς τη χειρίστηκαν;

³ Ενόσω ο Παύλος βρισκόταν καθ’ οδόν για την Έφεσο στη διάρκεια της τρίτης ιεραποστολικής του περιοδείας, έφτασε στην πόλη ένας Ιουδαίος ονόματι Απολλώς. Αυτός καταγόταν από την ξακουστή Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο  Απολλώς είχε ορισμένες εξαιρετικές ιδιότητες. Μιλούσε πολύ ωραία. Εκτός από εύγλωττος, ήταν «καλά καταρτισμένος στις Γραφές». Επιπλέον, «φλεγόταν με το πνεύμα». Γεμάτος ζήλο, ο Απολλώς μιλούσε με τόλμη μπροστά στους Ιουδαίους στη συναγωγή.​—Πράξ. 18:24, 25.

⁴ Ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα άκουσαν τον Απολλώ να μιλάει. Αναμφίβολα ενθουσιάστηκαν όταν τον άκουσαν να διδάσκει «επακριβώς τα σχετικά με τον Ιησού». Τα όσα έλεγε σχετικά με τον Ιησού ήταν σωστά. Εντούτοις, εκείνο το αντρόγυνο των Χριστιανών εντόπισε σύντομα ένα σημαντικό κενό στη γνώση του Απολλώ. «Γνώριζε μόνο το βάφτισμα του Ιωάννη». Αυτό το ταπεινό αντρόγυνο, σκηνοποιοί στο επάγγελμα, δεν πτοήθηκαν από την ευγλωττία και τη μόρφωση του Απολλώ. Απεναντίας, «τον πήραν μαζί τους και του εξήγησαν ακριβέστερα την οδό του Θεού». (Πράξ. 18:25, 26) Πώς αντέδρασε αυτός ο ευφραδής, μορφωμένος άνθρωπος; Προφανώς, εκδήλωσε μια από τις σημαντικότερες ιδιότητες που μπορεί να καλλιεργήσει ένας Χριστιανός​—την ταπεινοφροσύνη.

5, 6. Τι έδωσε στον Απολλώ τη δυνατότητα να γίνει πιο χρήσιμος στον Ιεχωβά, και τι μπορούμε να μάθουμε εμείς από το παράδειγμά του;

⁵ Αποδεχόμενος τη βοήθεια του Ακύλα και της Πρίσκιλλας, ο Απολλώς έγινε πιο αποτελεσματικός υπηρέτης του Ιεχωβά. Κατόπιν ταξίδεψε στην Αχαΐα, όπου «βοήθησε πολύ» τους πιστούς. Επίσης, με το κήρυγμά του αντέκρουσε αποτελεσματικά τους Ιουδαίους εκείνης της περιοχής οι οποίοι επέμεναν ότι ο Ιησούς δεν ήταν ο προειπωμένος Μεσσίας. Ο Λουκάς αναφέρει: «Καταδείκνυε . . . δυναμικά ότι οι Ιουδαίοι έκαναν λάθος, δείχνοντάς τους από τις Γραφές ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός». (Πράξ. 18:27, 28) Τι ευλογία αποτέλεσε ο Απολλώς! Στην ουσία, αυτός ο άνθρωπος υπήρξε ένας ακόμη παράγοντας χάρη στον οποίο υπερίσχυε «ο λόγος του Ιεχωβά». Τι μπορούμε να μάθουμε εμείς από το παράδειγμα του Απολλώ;

⁶ Η καλλιέργεια ταπεινοφροσύνης είναι απολύτως απαραίτητη για τους Χριστιανούς. Ο καθένας από εμάς έχει ευλογηθεί με ποικίλα χαρίσματα​—είτε πρόκειται για φυσικές ικανότητες είτε για πείρα είτε για γνώσεις που έχουμε αποκτήσει. Ωστόσο, η ταπεινοφροσύνη μας πρέπει να υπερβαίνει τα χαρίσματά μας. Διαφορετικά, τα προσόντα μας μπορεί να μετατραπούν σε αδυναμίες. Μπορεί να αποτελέσουμε πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί το δηλητηριώδες ζιζάνιο της υπεροψίας. (1 Κορ. 4:7· Ιακ. 4:6) Αν είμαστε αληθινά ταπεινοί, θα προσπαθούμε να θεωρούμε τους άλλους ανώτερους από εμάς. (Φιλιπ. 2:3) Δεν θα δυσανασχετούμε όταν μας διορθώνουν ούτε θα αρνούμαστε να διδαχτούμε από άλλους. Και ασφαλώς δεν θα εμμένουμε υπερήφανα στις δικές μας απόψεις όταν μαθαίνουμε ότι δεν εναρμονίζονται με την τρέχουσα κατεύθυνση του αγίου πνεύματος. Όσο παραμένουμε ταπεινοί, είμαστε χρήσιμοι στον Ιεχωβά και στον Γιο του.​—Λουκ. 1:51, 52.

7. Πώς έθεσαν ο Παύλος και ο Απολλώς παράδειγμα στον τομέα της ταπεινοφροσύνης;

⁷ Επίσης, η ταπεινοφροσύνη εξαλείφει την αντιζηλία. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο πολύ ήθελε ο Σατανάς να δημιουργήσει διαιρέσεις ανάμεσα σε εκείνους τους πρώτους Χριστιανούς; Πόσο θα χαιρόταν αν δύο τόσο δυναμικές  προσωπικότητες όπως ο Απολλώς και ο απόστολος Παύλος επέτρεπαν στον εαυτό τους να γίνουν αντίζηλοι, ανταγωνιζόμενοι ίσως με φθόνο ο ένας τον άλλον για το ποιος θα είχε μεγαλύτερη επιρροή στις εκκλησίες! Θα ήταν πολύ εύκολο να κάνουν κάτι τέτοιο. Στην Κόρινθο, μερικοί Χριστιανοί άρχισαν να λένε: «Εγώ είμαι του Παύλου», ενώ άλλοι έλεγαν: «Εγώ όμως του Απολλώ». Προωθούσαν ο Παύλος και ο Απολλώς τέτοια διαιρετικά συναισθήματα; Όχι! Ο Παύλος αναγνώριζε ταπεινά τη συμβολή του Απολλώ στο έργο, χορηγώντας του προνόμια υπηρεσίας. Ο Απολλώς, από την πλευρά του, ακολουθούσε την κατεύθυνση του Παύλου. (1 Κορ. 1:10-12· 3:6, 9· Τίτο 3:12, 13) Τι θαυμάσιο παράδειγμα ταπεινής συνεργασίας για εμάς σήμερα!

8. Ποια διαδρομή ακολούθησε ο Παύλος για να επιστρέψει στην Έφεσο, και γιατί;

⁸ Ο Παύλος είχε υποσχεθεί να επιστρέψει στην Έφεσο, και κράτησε τον λόγο του. a (Πράξ. 18:20, 21) Προσέξτε όμως πώς επέστρεψε. Τον αφήσαμε στην Αντιόχεια της Συρίας. Για να πάει στην Έφεσο, θα μπορούσε να πάει ως την κοντινή Σελεύκεια, να μπει σε ένα πλοίο και να πλεύσει απευθείας στον προορισμό του. Αντί για αυτό, ταξίδεψε «μέσα από την ενδοχώρα». Σύμφωνα με κάποιον υπολογισμό, ο Παύλος κάλυψε στο ταξίδι του, όπως αυτό περιγράφεται στα εδάφια Πράξεις 18:23 και 19:1, περίπου 1.600 χιλιόμετρα! Γιατί επέλεξε ο Παύλος τέτοια επίπονη διαδρομή; Επειδή στόχος του ήταν να “ενισχύσει όλους τους μαθητές”. (Πράξ. 18:23) Η τρίτη ιεραποστολική περιοδεία του, όπως και οι δύο προηγούμενες, ήταν πολύ απαιτητική, αλλά εκείνος θεωρούσε πως ό,τι έκανε άξιζε τον κόπο. Οι επίσκοποι περιοχής και οι σύζυγοί τους σήμερα εκδηλώνουν παρόμοιο πνεύμα. Δεν εκτιμούμε την αυτοθυσιαστική αγάπη τους;

9. Γιατί χρειάστηκε να ξαναβαφτιστεί μια ομάδα μαθητών, και ποιο δίδαγμα μπορούμε να πάρουμε εμείς από την πορεία τους;

⁹ Όταν έφτασε στην Έφεσο, ο Παύλος βρήκε μια ομάδα περίπου δώδεκα μαθητών του Ιωάννη του Βαφτιστή. Το βάφτισμά τους είχε γίνει υπό μια διευθέτηση που δεν ίσχυε πλέον. Επιπρόσθετα, φαινόταν ότι γνώριζαν ελάχιστα πράγματα ή τίποτα για το άγιο πνεύμα. Ο Παύλος τούς ενημέρωσε για όσα είχαν μεσολαβήσει, και όπως ο Απολλώς, έτσι και αυτοί αποδείχτηκαν ταπεινοί και ευδίδακτοι. Αφού βαφτίστηκαν στο όνομα του Ιησού, έλαβαν το άγιο πνεύμα και μερικά θαυματουργικά χαρίσματα. Είναι λοιπόν σαφές ότι η συμπόρευση με την προοδευτική θεοκρατική οργάνωση του Ιεχωβά φέρνει ευλογίες.​—Πράξ. 19:1-7.

10. Γιατί μετακινήθηκε ο Παύλος από τη συναγωγή σε κάποια αίθουσα, και τι παράδειγμα έθεσε αυτό για εμάς στη διακονία μας;

¹⁰ Λίγο μετά ακολούθησε άλλο ένα παράδειγμα προόδου. Ο Παύλος κήρυττε με τόλμη στη συναγωγή επί τρεις μήνες. Παρότι “επιχειρηματολογούσε πειστικά σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού”, μερικοί σκληρύνθηκαν και έγιναν πραγματικοί εναντιούμενοι. Αντί να χάνει χρόνο με εκείνους που «κακολογούσαν  την Οδό», ο Παύλος διευθέτησε να μιλάει στην αίθουσα κάποιας σχολής. (Πράξ. 19:8, 9) Όσοι ήθελαν να κάνουν πνευματική πρόοδο έπρεπε να μετακινηθούν από τη συναγωγή σε εκείνη την αίθουσα. Όπως ο Παύλος, έτσι και εμείς μπορούμε να τερματίζουμε ορισμένες συζητήσεις όταν αντιλαμβανόμαστε ότι ο οικοδεσπότης δεν έχει διάθεση να ακούσει ή θέλει απλώς να λογομαχήσει. Υπάρχουν πολλά ακόμη προβατοειδή άτομα που έχουν ανάγκη να ακούσουν το ενθαρρυντικό μας άγγελμα!

11, 12. (α) Πώς έθεσε ο Παύλος παράδειγμα στον τομέα της φιλοπονίας και της προσαρμοστικότητας; (β) Πώς επιδιώκουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά να είναι φιλόπονοι και προσαρμοστικοί στη δημόσια διακονία τους;

¹¹ Ο Παύλος ίσως μιλούσε στην αίθουσα εκείνης της σχολής καθημερινά περίπου από τις 11:00 π.μ. μέχρι περίπου τις 4:00 μ.μ. (Πράξ. 19:9) Αυτές ήταν πιθανότατα οι πιο ήσυχες αλλά και οι πιο ζεστές ώρες της ημέρας κατά τις οποίες πολλοί σταματούσαν την εργασία τους για να φάνε και να ξεκουραστούν. Φανταστείτε ότι, αν ο Παύλος ακολούθησε αυτό το εντατικό πρόγραμμα επί δύο ολόκληρα χρόνια, πρέπει να δαπάνησε πολύ περισσότερες από 3.000 ώρες διδάσκοντας. b Αυτός λοιπόν είναι άλλος ένας παράγοντας χάρη στον οποίο αύξανε και υπερίσχυε ο λόγος του Ιεχωβά. Ο Παύλος ήταν φιλόπονος και προσαρμοστικός. Ρύθμιζε το πρόγραμμά του έτσι ώστε η διακονία του να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ανθρώπων σε εκείνη την περιοχή. Το αποτέλεσμα; «Όλοι όσοι ζούσαν στην επαρχία της Ασίας άκουσαν τον λόγο του Κυρίου, Ιουδαίοι και Έλληνες». (Πράξ. 19:10) Πόσο πλήρη μαρτυρία έδωσε!

¹² Παρόμοια, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στους σύγχρονους καιρούς έχουν αποδειχτεί φιλόπονοι και προσαρμοστικοί. Επιδιώκουμε να πλησιάζουμε τους ανθρώπους οπουδήποτε και οποτεδήποτε μπορούν να βρεθούν. Τους δίνουμε μαρτυρία στους δρόμους, στις αγορές και σε χώρους στάθμευσης. Μπορεί να τους προσεγγίζουμε μέσω τηλεφώνου ή μέσω επιστολών.  Στο δε έργο από σπίτι σε σπίτι, προσπαθούμε να πλησιάζουμε τους ανθρώπους σε ώρες που είναι πιθανότερο ότι θα τους βρούμε στο σπίτι.

13, 14. (α) Ποια δυνατότητα έδωσε ο Ιεχωβά στον Παύλο; (β) Ποιο λάθος έκαναν οι γιοι του Σκευά, και πώς σφάλλουν παρόμοια πολλοί στον Χριστιανικό κόσμο σήμερα;

¹³ Ο Λουκάς μάς πληροφορεί ότι ακολούθησε μια εξαιρετική περίοδος, κατά την οποία ο Ιεχωβά έδωσε στον Παύλο τη δυνατότητα να εκτελεί «δυναμικά έργα τα οποία ήταν ιδιαίτερα ασυνήθιστα». Έφερναν στους αρρώστους ακόμη και πανιά και ποδιές που είχε φορέσει ο Παύλος και εκείνοι θεραπεύονταν. Με τα ίδια μέσα εκβάλλονταν και πονηρά πνεύματα. c (Πράξ. 19:11, 12) Αυτές οι μεγάλες νίκες επί των δυνάμεων του Σατανά τράβηξαν την προσοχή πολλών, και όχι μόνο με θετικό τρόπο.

¹⁴ Κάποιοι «Ιουδαίοι που ταξίδευαν από τόπο σε τόπο και έβγαζαν δαίμονες» προσπάθησαν να αντιγράψουν τα θαύματα του Παύλου. Ορισμένοι από εκείνους τους Ιουδαίους επιχείρησαν να εκβάλουν δαίμονες επικαλούμενοι τα ονόματα του Ιησού και του Παύλου. Ο Λουκάς αναφέρει το παράδειγμα των εφτά γιων του Σκευά​—μελών ιερατικής οικογένειας—​οι οποίοι προσπάθησαν να το κάνουν αυτό. Ο δαίμονας τους είπε: «Ξέρω τον Ιησού και γνωρίζω τον Παύλο· αλλά εσείς ποιοι είστε;» Τότε ο δαιμονισμένος επιτέθηκε σε εκείνους τους τσαρλατάνους, πηδώντας πάνω τους σαν θηρίο και τρέποντάς τους σε φυγή τραυματισμένους και γυμνούς. (Πράξ. 19:13-16) Αυτή ήταν μια περίτρανη νίκη για “τον λόγο του Ιεχωβά”, διότι φάνηκε ολοκάθαρα η διαφορά ανάμεσα στη δύναμη που είχε δοθεί στον Παύλο και στην αδυναμία εκείνων των οπαδών της ψεύτικης θρησκείας. Υπάρχουν εκατομμύρια άτομα σήμερα που πιστεύουν εσφαλμένα ότι αρκεί να επικαλούνται απλώς το όνομα του Ιησού ή να αυτοχαρακτηρίζονται «Χριστιανοί». Ωστόσο, όπως έδειξε ο Ιησούς, μόνο όσοι κάνουν πραγματικά το θέλημα του Πατέρα του έχουν αληθινή ελπίδα για το μέλλον.​—Ματθ. 7:21-23.

15. Όσον αφορά τον πνευματισμό και τα αντικείμενα που συνδέονται με πνευματιστικές πράξεις, πώς μπορούμε να ακολουθούμε το παράδειγμα των Εφεσίων;

¹⁵ Η ταπείνωση των γιων του Σκευά στάθηκε αφορμή να εξαπλωθεί ο φόβος για τον Θεό, πράγμα που ώθησε πολλούς να πιστέψουν και να εγκαταλείψουν τις πνευματιστικές πράξεις. Ο πολιτισμός των Εφεσίων ήταν διαποτισμένος  από τις μαγικές τέχνες. Οι μαγικές ρήσεις και τα φυλαχτά ήταν πολύ διαδεδομένα, όπως επίσης και τα ξόρκια, συχνά σε γραπτή μορφή. Πολλοί Εφέσιοι υποκινήθηκαν τώρα να πάρουν τα βιβλία τους που αφορούσαν τις μαγικές τέχνες και να τα κάψουν δημοσίως​—παρότι αυτά άξιζαν προφανώς δεκάδες χιλιάδες ευρώ με σημερινές τιμές. d Ο Λουκάς αναφέρει: «Έτσι ο λόγος του Ιεχωβά αύξανε και υπερίσχυε με κραταιό τρόπο». (Πράξ. 19:17-20) Τι θαυμαστή νίκη της αλήθειας επί του ψεύδους και του δαιμονισμού! Εκείνοι οι πιστοί άνθρωποι έθεσαν καλό παράδειγμα για εμάς σήμερα. Ζούμε και εμείς σε έναν κόσμο διαποτισμένο από τον πνευματισμό. Αν διαπιστώσουμε ότι έχουμε στην κατοχή μας κάτι που συνδέεται με τον πνευματισμό, πρέπει να κάνουμε ό,τι έκαναν και οι Εφέσιοι​—να απαλλαχτούμε από αυτό αμέσως! Ας μένουμε μακριά από τέτοιες αηδιαστικές πράξεις, όποιο και αν είναι το κόστος.

16, 17. (α) Περιγράψτε πώς ξεκίνησε ο Δημήτριος την εξέγερση στην Έφεσο. (β) Πώς έδειξαν οι Εφέσιοι τον φανατισμό τους;

¹⁶ Ερχόμαστε τώρα στη μέθοδο του Σατανά στην οποία αναφερόταν ο Λουκάς όταν έγραψε ότι «συνέβη αρκετή αναστάτωση σχετικά με την Οδό». Ο Λουκάς δεν υπερέβαλε καθόλου. e (Πράξ. 19:23) Τις φασαρίες τις ξεκίνησε ένας αργυροχόος ονόματι Δημήτριος. Αυτός τράβηξε την προσοχή των συντεχνιτών του υπενθυμίζοντάς τους κατ’ αρχάς ότι η ευημερία τους οφειλόταν στην πώληση ειδώλων. Κατόπιν, υπονόησε ότι το άγγελμα που κήρυττε ο Παύλος ήταν επιζήμιο για τις δουλειές τους, επειδή οι Χριστιανοί δεν λάτρευαν είδωλα. Έπειτα, έκανε έκκληση στην υπερηφάνεια που ένιωθαν οι ακροατές του για την πόλη τους καθώς και στον εθνικισμό τους, προειδοποιώντας τους ότι η θεά τους η Άρτεμις και ο παγκοσμίου φήμης ναός τους που ήταν αφιερωμένος σε εκείνη κινδύνευαν “να θεωρηθούν μηδαμινά”.​—Πράξ. 19:24-27.

¹⁷ Τα λόγια του Δημήτριου έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι αργυροχόοι άρχισαν να φωνάζουν το σύνθημα «Μεγάλη η Άρτεμις των Εφεσίων!» και η πόλη γέμισε σύγχυση, πράγμα που οδήγησε στη σκηνή με τον φανατικό όχλο η οποία περιγράφεται στην αρχή αυτού του κεφαλαίου. f Ο Παύλος, αυτοθυσιαστικός όπως ήταν, ήθελε να μπει στο αμφιθέατρο και να μιλήσει στο πλήθος, αλλά οι μαθητές επέμεναν να μη ριψοκινδυνεύσει. Κάποιος ονόματι Αλέξανδρος στάθηκε μπροστά στο πλήθος και επιχείρησε να μιλήσει. Εφόσον ήταν Ιουδαίος,  ίσως ήθελε να εξηγήσει τη διαφορά ανάμεσα στους Ιουδαίους και σε αυτούς τους Χριστιανούς. Τέτοιες εξηγήσεις δεν είχαν καμιά σημασία για εκείνο το πλήθος. Όταν κατάλαβαν ότι ήταν Ιουδαίος, τον εμπόδισαν να μιλήσει, φωνάζοντας και επαναλαμβάνοντας το σύνθημα «Μεγάλη η Άρτεμις των Εφεσίων!» επί δύο περίπου ώρες. Ο θρησκευτικός φανατισμός δεν έχει αλλάξει έκτοτε. Εξακολουθεί να κάνει τους ανθρώπους εντελώς παράλογους.​—Πράξ. 19:28-34.

18, 19. (α) Πώς ησύχασε ο γραμματέας της πόλης τον όχλο στην Έφεσο; (β) Πώς έχουν προστατέψει κατά καιρούς οι κοσμικές εξουσίες τον λαό του Ιεχωβά, και ποιον ρόλο μπορούμε να παίξουμε εμείς σε αυτή την προστασία;

¹⁸ Τελικά, ο γραμματέας της πόλης ησύχασε το πλήθος. Όντας άνθρωπος ικανός και μυαλωμένος, εκείνος ο αξιωματούχος διαβεβαίωσε τον όχλο ότι ο ναός και η θεά τους δεν κινδύνευαν από αυτούς τους Χριστιανούς, ότι ο Παύλος και οι συνεργάτες του δεν είχαν διαπράξει κανένα αδίκημα κατά του ναού της Αρτέμιδος και ότι υπήρχε θεσμοθετημένη διαδικασία για να εξετάζονται τέτοια ζητήματα. Αυτό που ίσως έπεισε περισσότερο τον όχλο ήταν το ότι τους υπενθύμισε πως κινδύνευαν να επισύρουν την οργή της Ρώμης για αυτή την παράνομη και απείθαρχη σύναξη. Αφού τα είπε αυτά, διέλυσε το πλήθος. Όσο γρήγορα είχε φουντώσει η οργή τους, εξίσου γρήγορα ξεθύμανε χάρη σε αυτά τα συνετά και πρακτικά λόγια.​—Πράξ. 19:35-41.

¹⁹ Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ένας ισορροπημένος άνθρωπος σε θέση κοσμικής εξουσίας είχε ενεργήσει για να προστατέψει τους ακολούθους του Ιησού, ούτε θα ήταν η τελευταία. Μάλιστα, ο απόστολος Ιωάννης προείδε σε όραμα ότι σε αυτές τις τελευταίες ημέρες τα σταθερά στοιχεία αυτού του κόσμου, που εξεικονίζονται από τη γη, θα κατάπιναν έναν πραγματικό χείμαρρο σατανικού διωγμού κατά των ακολούθων του Ιησού. (Αποκ. 12:15, 16) Αυτό έχει βγει αληθινό. Σε πολλές περιπτώσεις, αμερόληπτοι δικαστές έχουν υποκινηθεί να προστατέψουν τα δικαιώματα των Μαρτύρων του Ιεχωβά όσον αφορά τις συνάξεις για λατρεία και τη μετάδοση των καλών νέων σε άλλους. Φυσικά, η δική μας διαγωγή μπορεί να παίξει ρόλο σε τέτοιες νίκες. Χάρη στη διαγωγή του, ο Παύλος είχε προφανώς κερδίσει τη φιλική διάθεση και τον σεβασμό μερικών κυβερνητικών αξιωματούχων στην Έφεσο, με αποτέλεσμα να ενδιαφέρονται αυτοί για την ασφάλειά του. (Πράξ. 19:31) Είθε και η δική μας έντιμη και γεμάτη σεβασμό διαγωγή να κάνει καλή εντύπωση σε όσους συναντούμε. Ποτέ δεν ξέρουμε πόσο καλά αποτελέσματα μπορεί να φέρει αυτό.

20. (α) Πώς νιώθετε για τον τρόπο με τον οποίο υπερίσχυε ο λόγος του Ιεχωβά τον πρώτο αιώνα αλλά επίσης υπερισχύει και σήμερα; (β) Τι είστε αποφασισμένοι να κάνετε σε σχέση με τις νίκες του Ιεχωβά στην εποχή μας;

²⁰ Δεν είναι συναρπαστικό να αναλογιζόμαστε πώς “αύξανε και υπερίσχυε ο λόγος του Ιεχωβά” τον πρώτο αιώνα; Είναι εξίσου συναρπαστικό να βλέπουμε πώς έχουν κερδηθεί παρόμοιες νίκες στην εποχή μας χάρη στον Ιεχωβά. Θα θέλατε να έχετε το προνόμιο να παίξετε κάποιον ρόλο, έστω και μικρό, σε τέτοιες νίκες; Τότε μάθετε από τα παραδείγματα που εξετάσαμε. Να μένετε ταπεινοί, να συμβαδίζετε με την προοδευτική οργάνωση του Ιεχωβά, να εργάζεστε σκληρά, να απορρίπτετε τον πνευματισμό και να κάνετε το καλύτερο που μπορείτε για να δίνετε καλή μαρτυρία μέσω της έντιμης και γεμάτης σεβασμό διαγωγής σας.