ΟΤΑΝ αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα, πού πηγαίνετε για συμβουλή; Ίσως στρέφεστε σε έναν έμπιστο φίλο ή σε κάποιον πεπειραμένο σύμβουλο. Ίσως σας βοηθάνε οι πληροφορίες που βρίσκετε σε διάφορες πηγές, όπως αυτές που υπάρχουν σε μια βιβλιοθήκη. Ή πιθανόν να ζητάτε τη «σοφία της γιαγιάς», όπως λένε ορισμένοι κάτοικοι της Ανατολής, για να επωφεληθείτε από πολλά χρόνια πείρας. Οποιονδήποτε τρόπο και αν προτιμάτε, είναι καλό να λαβαίνετε υπόψη σας κάποια περιεκτικά λόγια σοφίας που προσφέρουν πολύτιμες υποδείξεις για την επίλυση του προβλήματος. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικές ωφέλιμες συμβουλές τις οποίες θα βρείτε υποβοηθητικές.

² Οικογενειακή Ζωή: Πολλοί γονείς ανησυχούν για το πώς να αναθρέψουν τα παιδιά τους μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο επιβλαβείς επιρροές. Η παρακάτω συμβουλή είναι δυνατόν να βοηθήσει: «Εκπαίδευσε το αγόρι σύμφωνα με την οδό που είναι κατάλληλη για αυτό· ακόμη και όταν γεράσει δεν θα απομακρυνθεί από αυτήν». ¹ Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, χρειάζονται «την οδό», ένα σύνολο από κανόνες τους οποίους να ακολουθούν. Όλο και περισσότεροι ειδήμονες συνειδητοποιούν τώρα πόσο σπουδαίο είναι να υπάρχουν ωφέλιμοι κανόνες για τα παιδιά. Οι σοφοί κανόνες που καθορίζουν οι γονείς παρέχουν στα παιδιά ένα αίσθημα ασφάλειας. Επιπλέον: «Το ραβδί και ο έλεγχος δίνουν σοφία· αλλά το αγόρι που αφήνεται αχαλιναγώγητο θα φέρνει ντροπή στη μητέρα του». ² «Το ραβδί» αναφέρεται στη γονική εξουσία η οποία πρέπει να εφαρμόζεται στοργικά για να αποτρέπει τα παιδιά από παραστρατήματα. Η άσκηση αυτής της εξουσίας δεν συνεπάγεται την κακοποίηση του παιδιού, με οποιονδήποτε τρόπο. Η συμβουλή που δίνεται στους γονείς είναι: «Μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, για να μην αποκαρδιώνονται». ³

³ Η καλή σχέση μεταξύ των δύο συζύγων αποτελεί τη βάση για μια ευτυχισμένη οικογένεια. Τι απαιτείται για μια τέτοια σχέση; «Ο καθένας σας ατομικά έτσι ας αγαπάει τη γυναίκα του, όπως τον εαυτό του· και η γυναίκα να έχει βαθύ σεβασμό για το σύζυγό της». ⁴ Η αγάπη και ο σεβασμός λειτουργούν ως λιπαντικά στην οικογενειακή «μηχανή». Για να είναι αποτελεσματική αυτή η συμβουλή, είναι ζωτική η επικοινωνία, επειδή  «τα σχέδια ανατρέπονται όπου δεν υπάρχει εμπιστευτική συζήτηση». ⁵ Για να προάγουμε την εγκάρδια επικοινωνία, πρέπει να προσπαθούμε να αντιλαμβανόμαστε με οξυδέρκεια τα αισθήματα του συντρόφου μας, ανασύροντας στην επιφάνεια το πώς νιώθει πραγματικά. Είναι σοφό να θυμόμαστε πως «το τι έχει στο νου του [ένας άνθρωπος] μπορεί να βρίσκεται βαθιά όπως το νερό σε ένα πηγάδι, αλλά ο έξυπνος άντρας [ή η έξυπνη γυναίκα] θα το ανασύρει από αυτόν». ⁶

⁴ Πολλοί ηλικιωμένοι νιώθουν μεγάλη μοναξιά στα γηρατειά τους, επειδή τα παιδιά και τα εγγόνια τους τούς έχουν αφήσει μόνους, ακόμη και σε χώρες όπου ο σεβασμός των παιδιών ήταν κάποτε δεδομένος. Εντούτοις, τα παιδιά και τα εγγόνια είναι καλό να εξετάσουν τα εξής σοφά λόγια: «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». ⁷ «Μην καταφρονείς τη μητέρα σου επειδή έχει γεράσει». ⁸ «Όποιος κακομεταχειρίζεται πατέρα και διώχνει μητέρα είναι γιος που ενεργεί επαίσχυντα και επονείδιστα». ⁹ Από την άλλη πλευρά, οι ηλικιωμένοι γονείς χρειάζεται να έχουν θετική άποψη και να επιδιώκουν με δική τους πρωτοβουλία εγκάρδιες σχέσεις. «Εκείνος που απομονώνεται θα επιζητεί τη δική του ιδιοτελή επιθυμία· θα στρέφεται ενάντια σε κάθε πρακτική σοφία». ¹⁰

⁵ Χρήση Αλκοόλ: Είναι αλήθεια ότι «το κρασί ευφραίνει τη ζωή» ¹¹ και ότι τα οινοπνευματώδη ποτά μπορεί να κάνουν κάποιον να «μη θυμάται πια τα προβλήματά του». ¹² Αλλά μην ξεχνάτε: «Το κρασί είναι χλευαστής, το μεθυστικό ποτό θορυβοποιός, και όποιος παραστρατεί εξαιτίας του δεν είναι σοφός». ¹³ Σκεφτείτε τις συνέπειες της υπερβολικής χρήσης αλκοόλ: «Στο τέλος [το κρασί] δαγκώνει σαν φίδι και εκκρίνει δηλητήριο σαν οχιά. Τα μάτια σου θα δουν παράξενα πράγματα και η καρδιά σου θα πει πράγματα διεστραμμένα. . . . ‘‘Πότε θα ξυπνήσω; Θα πάω και πάλι να το ζητήσω’’». ¹⁴ Η μετριοπαθής χρήση οινοπνευματωδών ποτών μπορεί να ωφελεί, αλλά η κατάχρησή τους πρέπει πάντοτε να αποφεύγεται.

⁶ Διαχείριση των Χρημάτων: Σε μερικές περιπτώσεις, τα οικονομικά προβλήματα μπορούν να αποφευχθούν με τη σοφή διαχείριση των εσόδων. Ακούστε αυτή τη συμβουλή: «Μην είσαι ανάμεσα σε οινοπότες, ανάμεσα σε λαίμαργους κρεοφάγους. Διότι ο μέθυσος και ο λαίμαργος θα πέσουν σε φτώχεια, και ο νυσταγμός θα ντύσει με κουρέλια τον άνθρωπο». ¹⁵ Αποφεύγοντας την κατάχρηση του αλκοόλ και τα ναρκωτικά, καθώς και διάφορες συνήθειες όπως τα τυχερά παιχνίδια, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα χρήματά μας για να προμηθεύουμε ωφέλιμα πράγματα στην οικογένειά μας. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί επιδιώκουν μια ζωή πέρα από τις οικονομικές τους δυνατότητες και καταλήγουν να εργάζονται σκληρά  απλώς και μόνο για να πληρώνουν τα χρέη τους. Μερικοί μάλιστα παίρνουν δάνειο για να ξεπληρώσουν τους τόκους ενός άλλου δανείου. Το να έχουμε υπόψη τα παρακάτω λόγια σοφίας θα μας βοηθήσει: «Όποιος επιδιώκει πράγματα που δεν έχουν αξία θα χορτάσει φτώχεια». ¹⁶ Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: ‘‘Χρειάζομαι πράγματι όλα όσα θέλω να αγοράσω; Πόσα πράγματα καταλήγουν μόνιμα στην ντουλάπα αφού τα χρησιμοποιήσω λίγες μόνο φορές;’’ Κάποιος αρθρογράφος έγραψε: «Οι απόλυτες ανάγκες του ανθρώπου είναι λίγες​—οι απαιτήσεις του, αναρίθμητες». Προσέξτε τα εξής λόγια σοφίας: «Δεν φέραμε τίποτα στον κόσμο ούτε και μπορούμε να πάρουμε μαζί μας τίποτα. Έτσι λοιπόν, έχοντας διατροφή, ενδύματα και στέγη, θα είμαστε ικανοποιημένοι με αυτά. . . . Η φιλαργυρία είναι ρίζα κάθε είδους κακών πραγμάτων, και επιδιώκοντάς την μερικοί . . . έχουν μαχαιρώσει παντού τον εαυτό τους με πολλούς πόνους». ¹⁷

⁷ Η επιμέλεια συμβάλλει τα μέγιστα στην επίλυση των οικονομικών προβλημάτων. «Πήγαινε στο μυρμήγκι, τεμπέλη· παρατήρησε τις ενέργειές του και γίνε σοφός. . . . Λίγος ακόμη ύπνος, λίγο ακόμη γλυκοκοίμισμα, λίγο ακόμη σταύρωμα των χεριών καθώς είσαι ξαπλωμένος, και σίγουρα η φτώχεια σου θα έρθει σαν ληστής». ¹⁸ Ο προσεκτικός προγραμματισμός και ο ρεαλιστικός προϋπολογισμός μπορούν επίσης να βοηθήσουν: «Ποιος από εσάς που θέλει να χτίσει πύργο δεν κάθεται πρώτα και υπολογίζει τη δαπάνη, προκειμένου να δει αν έχει αρκετά για να τον αποπερατώσει;» ¹⁹

⁸ Τι μπορεί να γίνει, όμως, αν ζούμε στη φτώχεια χωρίς να φταίμε εμείς; Λόγου χάρη, εξαιτίας οικονομικών αναταραχών, μπορεί να μείνουμε άνεργοι αν και είμαστε πρόθυμοι να εργαστούμε σκληρά. Ή μπορεί να ζούμε σε μια χώρα όπου το βιοτικό επίπεδο των περισσότερων ανθρώπων είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας. Τι γίνεται τότε; «Η σοφία είναι για προστασία, όπως και τα χρήματα είναι για προστασία· αλλά το πλεονέκτημα της γνώσης είναι ότι η σοφία διατηρεί στη ζωή τους κατόχους της». ²⁰ Επιπλέον, εξετάστε και αυτή τη συμβουλή: «Είδες άνθρωπο επιδέξιο στην εργασία του; Ενώπιον βασιλιάδων θα σταθεί αυτός». ²¹ Μπορούμε να αποκτήσουμε επιδεξιότητα σε διάφορους τομείς ώστε να βρούμε εργασία ευκολότερα;

⁹ Η παρακάτω συμβουλή ίσως ακούγεται αντιφατική, αλλά είναι στ’ αλήθεια αποτελεσματική: «Να δίνετε και οι άνθρωποι θα σας δώσουν . . . , διότι με το μέτρο με το οποίο μετράτε θα μετρήσουν σε εσάς, σε ανταπόδοση». ²² Αυτό δεν σημαίνει να δίνουμε αναμένοντας χάρες ως ανταπόδοση. Απεναντίας, η συμβουλή που λαβαίνουμε είναι να καλλιεργούμε  γενναιόδωρο πνεύμα: «Η γενναιόδωρη ψυχή θα παχυνθεί, και όποιος ποτίζει άλλους άφθονα θα ποτιστεί άφθονα και ο ίδιος». ²³ Όταν δίνουμε σε καιρούς ανάγκης, προάγουμε ένα πνεύμα γενναιοδωρίας που τελικά μπορεί να μας ωφελήσει.

¹⁰ Ανθρώπινες Σχέσεις: Κάποιος σοφός βασιλιάς παρατήρησε: «Εγώ είδα όλη τη σκληρή εργασία και όλη την επιτηδειότητα στην εργασία, ότι αυτό σημαίνει την αντιζηλία κάποιου εναντίον ενός άλλου· και αυτό επίσης είναι ματαιότητα και κυνήγι του ανέμου». ²⁴ Η αντιζηλία έχει εξωθήσει πολλούς ανθρώπους σε άσοφες ενέργειες. Κάποιος βλέπει ότι ο γείτονάς του έχει αγοράσει τηλεόραση 32 ιντσών και πηγαίνει να αγοράσει τηλεόραση 36 ιντσών, έστω και αν η τηλεόραση των 27 ιντσών που έχει λειτουργεί θαυμάσια. Τέτοια αντιζηλία είναι πράγματι ματαιότητα, είναι σαν κυνήγι του ανέμου​—πολύς κόπος για το τίποτα. Δεν συμφωνείτε;

¹¹ Ίσως έχουμε προσβληθεί από αυτά που μας έχουν πει κάποιοι. Εξετάστε όμως την εξής συμβουλή: «Μη βιάζεσαι στο πνεύμα σου να προσβάλλεσαι, γιατί το να προσβάλλεται κανείς αναπαύεται στον κόρφο των αφρόνων». ²⁵ Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να είναι δικαιολογημένο να αγανακτήσει κανείς. «Να οργίζεστε», αναφέρει ένας αρχαίος συγγραφέας, «και εντούτοις να μην αμαρτάνετε· ο ήλιος ας μη δύει βρίσκοντάς σας σε κατάσταση θυμού». ²⁶ Πώς, όμως, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το ισχυρό αίσθημα του θυμού; «Η ενόραση του ανθρώπου ασφαλώς καταστέλλει το θυμό του, και είναι ωραίο το να παραβλέπει την παράβαση». ²⁷ Απαιτείται ενόραση. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: ‘‘Γιατί ενήργησε έτσι αυτός ο άνθρωπος; Υπήρχαν καθόλου ελαφρυντικά;’’ Εκτός από την ενόραση, υπάρχουν κάποιες ιδιότητες τις οποίες μπορούμε να καλλιεργούμε ώστε να αντιμετωπίζουμε το θυμό. «Ντυθείτε την τρυφερή στοργή της συμπόνιας, την καλοσύνη, την ταπεινοφροσύνη, την πραότητα και τη μακροθυμία. Να ανέχεστε ο ένας τον άλλον και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα, αν κανείς έχει αιτία για παράπονο εναντίον κάποιου άλλου. . . . Και εκτός από όλα αυτά, ντυθείτε την αγάπη, γιατί αυτή είναι τέλειος δεσμός ενότητας». ²⁸ Ναι, η αγάπη λύνει πολλά από τα προβλήματα που ανακύπτουν στις ανθρώπινες σχέσεις.

¹² Εντούτοις, υπάρχει ένα «μικρό μέλος» που εμποδίζει τη διατήρηση της ειρήνης στις ανθρώπινες σχέσεις​—η γλώσσα. Πόσο αληθινά είναι αυτά τα λόγια: «Τη γλώσσα κανείς από τους ανθρώπους δεν μπορεί να τη δαμάσει. Είναι ανυπότακτο, βλαβερό πράγμα, γεμάτη θανατηφόρο δηλητήριο». ²⁹ Είναι επίσης αξιοσημείωτη και η εξής συμβουλή: «Κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι γρήγορος στο να ακούει, αργός στο να μιλάει, αργός  σε οργή». ³⁰ Ωστόσο, αναφορικά με τη χρήση της γλώσσας, χρειάζεται να προσέχουμε ώστε να μην καταφεύγουμε σε μισοαλήθειες για να διατηρήσουμε επιφανειακή ειρήνη. «Αλλά το ‘‘Ναι’’ το οποίο λέτε ας σημαίνει Ναι, το ‘‘Όχι’’ σας, Όχι· διότι οτιδήποτε τα υπερβαίνει αυτά είναι από τον πονηρό». ³¹

¹³ Πώς μπορούμε να διατηρούμε υγιείς σχέσεις με τους άλλους; Προσέξτε την ακόλουθη κατευθυντήρια αρχή: ‘‘Να δίνετε προσοχή με προσωπικό ενδιαφέρον, όχι μόνο στα δικά σας ζητήματα, αλλά και στα ζητήματα των άλλων’’. ³² Με αυτόν τον τρόπο θα ζούμε σύμφωνα με το Χρυσό Κανόνα, όπως τον αποκαλούν πολλοί: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς». ³³

¹⁴ Άγχος: Πώς μπορούμε να διατηρούμε συναισθηματική ισορροπία μέσα σε αυτόν το γεμάτο άγχος κόσμο; «Η χαρούμενη καρδιά έχει καλή επίδραση στην όψη, αλλά από τον πόνο της καρδιάς συντρίβεται το πνεύμα». ³⁴ Θα μπορούσαμε εύκολα να χάσουμε τη «χαρούμενη καρδιά» όταν βλέπουμε άλλους να αψηφούν αυτό που φαίνεται σωστό σε εμάς. Εντούτοις, θα κάνουμε καλά να θυμόμαστε τα εξής λόγια: «Μη γίνεσαι πάρα πολύ δίκαιος ούτε να παρουσιάζεσαι υπερβολικά σοφός. Γιατί να φέρεις ερήμωση στον εαυτό σου;» ³⁵ Από την άλλη πλευρά, ίσως μας βασανίζουν διαρκώς οι ανησυχίες της ζωής. Τι μπορούμε να κάνουμε; Ας θυμόμαστε το εξής: «Η έντονη ανησυχία στην καρδιά του ανθρώπου θα την κάνει να λυγίσει, αλλά ο καλός λόγος τη χαροποιεί». ³⁶ Θα μπορούσαμε να αναλογιζόμαστε ‘‘τον καλό λόγο’’​—τα καλοσυνάτα λόγια που μας ενθαρρύνουν. Η θετική στάση παρά τις καταθλιπτικές συνθήκες μπορεί μάλιστα να έχει καλή επίδραση και στην υγεία μας: «Η χαρούμενη καρδιά κάνει καλό ως γιατρικό». ³⁷ Όταν μας πιάνει κατάθλιψη επειδή οι άλλοι φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρονται για εμάς, θα μπορούσαμε να εφαρμόζουμε την εξής αρχή: «Υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει». ³⁸ Έχοντας θετική στάση, μπορούμε να αντιμετωπίζουμε με επιτυχία το καθημερινό άγχος.

¹⁵ Πιστεύετε ότι τα προαναφερθέντα λόγια σοφίας μπορούν να αποδειχτούν πρακτικά για εσάς που ζείτε στον 21ο αιώνα; Η αλήθεια είναι ότι αυτά περιέχονται σε ένα αρχαίο βιβλίο​—την Αγία Γραφή. Γιατί όμως να ανατρέξετε στην Αγία Γραφή και όχι σε άλλες πηγές σοφίας; Επειδή, εκτός των άλλων λόγων, οι αρχές που υπάρχουν στην Αγία Γραφή έχουν διαχρονική αξία. Πάρτε ως παράδειγμα την περίπτωση του Γιασουχίρο και της Καγιόκο, οι οποίοι ήταν αναμειγμένοι στο γυναικείο απελευθερωτικό  κίνημα. Παντρεύτηκαν μόνο και μόνο επειδή η Καγιόκο έμεινε έγκυος από τον Γιασουχίρο. Ωστόσο, εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων και επειδή ένιωθαν ότι δεν ταίριαζαν, δεν άργησαν να πάρουν διαζύγιο. Αργότερα άρχισαν και οι δύο να μελετούν την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, χωρίς να ξέρει ο ένας ότι και ο άλλος μελετούσε. Ο καθένας παρατήρησε σημαντικές αλλαγές στη ζωή του άλλου. Ο Γιασουχίρο και η Καγιόκο αποφάσισαν να ξαναπαντρευτούν. Μολονότι η ζωή τους δεν είναι εντελώς απαλλαγμένη από προβλήματα, έχουν τώρα Γραφικές αρχές σύμφωνα με τις οποίες ζουν, κάνουν δε και οι δύο υποχωρήσεις για να λύνουν τα προβλήματά τους. Στους Μάρτυρες του Ιεχωβά θα διακρίνετε ποια έξοχα αποτελέσματα φέρνει η εφαρμογή των Γραφικών αρχών στη ζωή. Πώς θα σας φαινόταν το ενδεχόμενο να παρακολουθήσετε μια συνάθροισή τους για να γνωριστείτε με ανθρώπους που προσπαθούν να ζουν σύμφωνα με την Αγία Γραφή;

¹⁶ Οι συμβουλές που αναφέρονται παραπάνω αποτελούν απλώς ένα δείγμα του ανεξάντλητου αποθέματος πρακτικής σοφίας το οποίο μπορείτε να βρείτε σε αυτό το «χρυσωρυχείο» διαφώτισης, την Αγία Γραφή. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εφαρμόζουν πρόθυμα τις Βιβλικές αρχές στη ζωή τους. Γιατί να μην ανακαλύψετε και εσείς τους λόγους για αυτή τους την προθυμία, και γιατί να μη μάθετε ορισμένα βασικά στοιχεία για την Αγία Γραφή;