1, 2. (α) Με ποιους τρόπους εξαπατά ο Σατανάς τους ανθρώπους; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο;

Ο ΣΑΤΑΝΑΣ, «ο πατέρας του ψέματος», εξαπατά τους ανθρώπους από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. (Ιωάν. 8:44) Ανάμεσα στα ψέματά του είναι και ψευδείς διδασκαλίες για τον θάνατο και τη μετά θάνατον ζωή. Αυτές αποτελούν τη βάση για πολλά δημοφιλή έθιμα και δεισιδαιμονίες. Ως αποτέλεσμα, αρκετοί αδελφοί και αδελφές μας χρειάζεται να “αγωνίζονται σκληρά για την πίστη” όταν πεθαίνει κάποιος στην οικογένειά τους ή στην τοπική κοινωνία.​—Ιούδα 3.

² Αν αντιμετωπίζετε τέτοιες δοκιμασίες, τι θα σας βοηθήσει να μείνετε σταθεροί υπέρ της Γραφικής διδασκαλίας σχετικά με τον θάνατο; (Εφεσ. 6:11) Πώς μπορείτε να παρηγορήσετε και να ενισχύσετε έναν συγχριστιανό σας που ίσως υφίσταται πίεση να τηρήσει έθιμα τα οποία δυσαρεστούν τον Θεό; Αυτό το άρθρο θα εξετάσει τις συμβουλές που μας έχει δώσει ο Ιεχωβά. Ας δούμε πρώτα τι λέει η Αγία Γραφή για τον θάνατο.

3. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα του πρώτου ψέματος;

³ Δεν ήταν σκοπός του Θεού να πεθαίνουν οι άνθρωποι. Αλλά προκειμένου να ζουν για πάντα, ο Αδάμ και η Εύα έπρεπε να υπακούν στον Ιεχωβά, ο οποίος τους έδωσε μια απλή εντολή: «Από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού δεν πρέπει να φας, διότι την ημέρα που θα φας από αυτό οπωσδήποτε θα πεθάνεις». (Γέν. 2:16, 17) Τότε ήρθε στο προσκήνιο ο Σατανάς. Μιλώντας μέσω ενός φιδιού, είπε στην Εύα: «Οπωσδήποτε δεν θα πεθάνετε». Δυστυχώς, εκείνη πίστεψε το ψέμα και έφαγε τον καρπό. Αργότερα, έφαγε τον καρπό και ο σύζυγός της.  (Γέν. 3:4, 6) Έτσι μπήκε στην ανθρώπινη οικογένεια η αμαρτία και ο θάνατος.​—Ρωμ. 5:12.

4, 5. Πώς εξακολούθησε ο Σατανάς να εξαπατά τους ανθρώπους;

⁴ Ο Αδάμ και η Εύα πέθαναν, όπως ακριβώς είχε πει ο Θεός. Αλλά ο Σατανάς δεν έπαψε να λέει ψέματα για τον θάνατο. Με τον καιρό, άρχισε να προωθεί και άλλα ψέματα. Ένα από αυτά είναι η διδασκαλία ότι το υλικό σώμα πεθαίνει αλλά κάποιο μέρος του ατόμου συνεχίζει να ζει, πιθανώς στο πνευματικό βασίλειο. Ποικίλες εκδοχές αυτού του ψέματος έχουν εξαπατήσει αμέτρητους ανθρώπους ως και την εποχή μας.​—1 Τιμ. 4:1.

⁵ Γιατί εξαπατώνται τόσο πολλοί άνθρωποι; Τα ψέματα του Σατανά σχετικά με τον θάνατο εκμεταλλεύονται τα φυσικά αισθήματα που μας προκαλεί ο θάνατος. Επειδή σχεδιαστήκαμε για να ζούμε αιώνια, δεν θέλουμε να πεθάνουμε. (Εκκλ. 3:11) Βλέπουμε τον θάνατο ως εχθρό.​—1 Κορ. 15:26.

6, 7. (α) Έχει καταφέρει ο Σατανάς να κρατήσει κρυφή την αλήθεια σχετικά με τους νεκρούς; Εξηγήστε. (β) Πώς μας γλιτώνει η Γραφική αλήθεια από περιττό φόβο;

⁶ Παρά τις προσπάθειες του Σατανά, η αλήθεια σχετικά με τον θάνατο δεν έχει μείνει κρυφή. Μάλιστα, τώρα περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ άλλοτε γνωρίζουν και διακηρύττουν τη Γραφική διδασκαλία σχετικά με την κατάσταση των νεκρών και την ελπίδα που υπάρχει για αυτούς. (Εκκλ. 9:5, 10· Πράξ. 24:15) Οι εν λόγω αλήθειες μάς παρηγορούν και μας γλιτώνουν από περιττό φόβο και αβεβαιότητα. Για παράδειγμα, δεν φοβόμαστε τους νεκρούς ούτε φοβόμαστε για το τι μπορεί να τους συμβεί. Ξέρουμε ότι δεν είναι ζωντανοί και δεν μπορούν να βλάψουν κανέναν. Είναι σαν να κοιμούνται βαθιά. (Ιωάν. 11:11-14) Ξέρουμε επίσης ότι οι νεκροί δεν έχουν συναίσθηση του χρόνου. Γι’ αυτό, ακόμα και εκείνοι που πέθαναν πριν από αιώνες, όταν αναστηθούν, θα νιώθουν ότι ο χρόνος πέρασε σε μια στιγμή, εν ριπή οφθαλμού.

⁷ Δεν συμφωνείτε ότι η αλήθεια σχετικά με την κατάσταση των νεκρών είναι σαφής, απλή και λογική; Πόσο διαφέρει από τα ψέματα του Σατανά, που προξενούν τόση σύγχυση! Εκτός του ότι παραπλανούν τους ανθρώπους, αυτά τα ψέματα δυσφημούν και τον Δημιουργό μας. Για να κατανοήσουμε πληρέστερα τη βλάβη που έχει προξενήσει ο Σατανάς, θα εξετάσουμε τα εξής ερωτήματα: Πώς έχουν δυσφημήσει τον Ιεχωβά τα ψέματα του Σατανά; Πώς έχουν υπονομεύσει την πίστη στη λυτρωτική θυσία του Χριστού; Πώς έχουν επιτείνει τη θλίψη και τα βάσανα της ανθρωπότητας;

8. Όπως δείχνει το εδάφιο Ιερεμίας 19:5, πώς δυσφημούν τον Ιεχωβά τα ψέματα του Σατανά για τους νεκρούς;

⁸ Τα ψέματα του Σατανά για τους νεκρούς δυσφημούν τον Ιεχωβά. Ένα από αυτά είναι και η ψεύτικη διδασκαλία ότι οι νεκροί υποφέρουν σε έναν τόπο πύρινων βασάνων. Τέτοιες διδασκαλίες δυσφημούν τον Θεό! Πώς συμβαίνει αυτό; Στην ουσία, αποδίδουν στον Ιεχωβά, τον Θεό της αγάπης, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Διαβόλου. (1 Ιωάν. 4:8) Πώς σας κάνει να νιώθετε αυτό; Και το πιο σημαντικό, πώς κάνει τον Ιεχωβά να νιώθει; Στο κάτω κάτω, εκείνος μισεί κάθε μορφή βαναυσότητας.​—Διαβάστε Ιερεμίας 19:5.

9. Πώς επηρεάζουν τα ψέματα του Σατανά την πίστη στη λυτρωτική θυσία του Χριστού που περιγράφεται στα εδάφια Ιωάννης 3:16 και 15:13;

⁹ Τα ψέματα του Σατανά για τον θάνατο υπονομεύουν την πίστη στη λυτρωτική θυσία του Χριστού. (Ματθ. 20:28) Ένα άλλο σατανικό ψέμα είναι ότι οι άνθρωποι έχουν αθάνατη ψυχή. Αν αλήθευε αυτό, τότε όλοι θα ζούσαν για πάντα. Δεν θα χρειαζόταν να δώσει ο Χριστός τη ζωή του ως λύτρο για να λάβουμε αιώνια ζωή. Θυμηθείτε ότι η θυσία του Χριστού είναι η μεγαλύτερη εκδήλωση αγάπης όλων των εποχών προς την ανθρώπινη οικογένεια. (Διαβάστε Ιωάννης 3:16· 15:13) Φανταστείτε πώς πρέπει να νιώθουν ο Ιεχωβά και ο Γιος του για τις διδασκαλίες που υποβαθμίζουν αυτό το πολύτιμο δώρο!

10. Πώς έχουν επιτείνει τη θλίψη και τα βάσανα της ανθρωπότητας τα ψέματα του Σατανά για τον θάνατο;

¹⁰ Τα ψέματα του Σατανά επιτείνουν τη θλίψη και τα βάσανα της ανθρωπότητας. Μερικές φορές λένε σε πονεμένους γονείς που έχουν χάσει το παιδί τους ότι το πήρε ο Θεός, ίσως για να το κάνει άγγελο στον ουρανό. Μειώνει τον πόνο τους αυτό το σατανικό ψέμα ή μήπως τον επιτείνει; Η ψεύτικη διδασκαλία της κόλασης έχει χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για βασανιστήρια, όπως το κάψιμο στην πυρά όσων διαφωνούσαν με τις διδασκαλίες της εκκλησίας. Σύμφωνα με κάποιο σύγγραμμα για την ισπανική Ιερά Εξέταση, μερικοί από τους υπαίτιους αυτής της βαρβαρότητας ίσως πίστευαν ότι απλώς έδιναν στους αιρετικούς «μια γεύση τού πώς θα ήταν το πυρ το αιώνιον», ώστε να μετανοήσουν προτού πεθάνουν και να μην πάνε στην κόλαση. Σε πολλές χώρες, οι άνθρωποι νιώθουν υποχρεωμένοι να λατρεύουν τους νεκρούς προγόνους τους, να τους αποδίδουν τιμή ή να επιζητούν την ευλογία τους. Άλλοι θέλουν να τους εξευμενίσουν ώστε να αποφύγουν κάποια μορφή τιμωρίας. Δυστυχώς, οι πεποιθήσεις που βασίζονται σε σατανικά ψέματα δεν φέρνουν πραγματική παρηγοριά. Αντίθετα, προκαλούν περιττή ανησυχία ή ακόμα και φόβο.

11. Πώς μπορεί να μας πιέσουν καλοπροαίρετοι συγγενείς ή φίλοι να καταπατήσουμε τον Λόγο του Θεού;

¹¹ Η αγάπη για τον Θεό και τον Λόγο του μας ενισχύει ώστε να υπακούμε στον Ιεχωβά ακόμα και όταν καλοπροαίρετοι συγγενείς ή φίλοι μάς πιέζουν να συμμετάσχουμε σε αντιγραφικές συνήθειες που αφορούν τους νεκρούς. Ίσως προσπαθούν να μας κάνουν να ντραπούμε, λέγοντας ότι δεν αγαπούσαμε ή δεν σεβόμασταν τον εκλιπόντα. Ή ίσως λένε ότι η συμπεριφορά μας θα κάνει τον νεκρό να βλάψει με κάποιον τρόπο τους ζωντανούς. Πώς μπορούμε να υποστηρίζουμε τη Γραφική αλήθεια; Εξετάστε πώς μπορείτε να εφαρμόσετε τις ακόλουθες Γραφικές αρχές.

12. Ποια έθιμα που αφορούν τους νεκρούς είναι σαφώς αντιγραφικά;

¹² Να είστε αποφασισμένοι να «αποχωριστείτε» από αντιγραφικές πεποιθήσεις και έθιμα. (2 Κορ. 6:17) Σε ένα μέρος στην Καραϊβική, πολλοί πιστεύουν ότι, όταν κάποιος πεθαίνει, το «πνεύμα» του μπορεί να μείνει πίσω και να τιμωρήσει όσους του είχαν φερθεί  άσχημα. Το «πνεύμα» μπορεί ακόμα και να «σπείρει τον όλεθρο σε μια ολόκληρη κοινότητα», αναφέρει κάποια πηγή. Στην Αφρική είναι έθιμο να καλύπτουν τους καθρέφτες στο σπίτι του εκλιπόντος και να γυρίζουν τις φωτογραφίες του προς τον τοίχο. Για ποιον λόγο; Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο νεκρός δεν πρέπει να δει τον εαυτό του! Ως υπηρέτες του Ιεχωβά, εμείς ασφαλώς δεν πιστεύουμε σε μύθους ούτε συμμετέχουμε σε συνήθειες που προάγουν τα ψέματα του Σατανά!​—1 Κορ. 10:21, 22.

13. Αν δεν είστε βέβαιοι για κάποιο έθιμο, τι πρέπει να κάνετε, όπως δηλώνει το εδάφιο Ιακώβου 1:5;

¹³ Αν δεν είστε βέβαιοι για κάποιο έθιμο ή συνήθεια, στραφείτε στον Ιεχωβά με προσευχή, ζητώντας του με πίστη θεϊκή σοφία. (Διαβάστε Ιακώβου 1:5) Κατόπιν ενεργήστε σύμφωνα με την προσευχή σας κάνοντας έρευνα στις εκδόσεις μας. Αν χρειαστεί, συμβουλευτείτε τους πρεσβυτέρους στην εκκλησία σας. Εκείνοι δεν θα σας πουν τι να κάνετε, αλλά μπορούν να σας υποδείξουν σχετικές Γραφικές αρχές, όπως αυτές που εξετάζονται εδώ. Καθώς κάνετε τα συγκεκριμένα βήματα, γυμνάζετε «τις δυνάμεις διάκρισής» σας, και αυτές οι δυνάμεις θα σας βοηθήσουν να “ξεχωρίζετε το ορθό από το εσφαλμένο”.​—Εβρ. 5:14.

14. Πώς θα αποφεύγουμε να σκανδαλίζουμε τους άλλους;

¹⁴ «Να κάνετε τα πάντα για τη δόξα του Θεού. Μη γίνεστε αιτία για πρόσκομμα». (1 Κορ. 10:31, 32) Όταν αποφασίζουμε αν θα τηρήσουμε κάποιο έθιμο ή παράδοση, πρέπει επίσης να σκεφτούμε πώς μπορεί να επηρεάσει η απόφασή μας τις συνειδήσεις των άλλων, ιδιαίτερα των συγχριστιανών μας. Ποτέ δεν θα θέλαμε να σκανδαλίσουμε κάποιον! (Μάρκ. 9:42) Επίσης, δεν θέλουμε να προσβάλλουμε χωρίς λόγο εκείνους που δεν είναι Μάρτυρες. Η αγάπη θα μας υποκινεί να τους μιλάμε με σεβασμό, κάτι που δοξάζει τον Ιεχωβά. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να λογομαχούμε μαζί τους ούτε να χλευάζουμε τις παραδόσεις τους. Να θυμάστε, η αγάπη έχει δύναμη! Αν δείχνουμε αγάπη με περίσκεψη και σεβασμό, μπορεί να μαλακώσουμε τις καρδιές των εναντιουμένων.

15, 16. (α) Γιατί είναι σοφό να λέτε στους άλλους τι πιστεύετε; Δώστε παράδειγμα. (β) Πώς εφαρμόζονται σε εμάς τα λόγια του Παύλου στο εδάφιο Ρωμαίους 1:16;

¹⁵ Να γνωστοποιείτε στην τοπική σας κοινωνία ότι είστε Μάρτυρας του Ιεχωβά. (Ησ. 43:10) Πιθανώς θα σας είναι ευκολότερο να χειριστείτε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις αν οι συγγενείς και οι γείτονές σας  γνωρίζουν ότι λατρεύετε τον Ιεχωβά Θεό. Ο Φρανσίσκο, ο οποίος ζει στη Μοζαμβίκη, γράφει: «Όταν εγώ και η γυναίκα μου, η Καρολίνα, γνωρίσαμε την αλήθεια, είπαμε στην οικογένειά μας ότι δεν θα λατρεύαμε πλέον τους νεκρούς. Η απόφασή μας δοκιμάστηκε όταν πέθανε η αδελφή της Καρολίνας. Το τοπικό έθιμο απαιτεί να πλύνουν τελετουργικά τη σορό. Κατόπιν, ο στενότερος συγγενής πρέπει να κοιμηθεί τρεις μέρες στο σημείο όπου έχυσαν το νερό. Αυτά τα έθιμα υποτίθεται ότι εξευμενίζουν το πνεύμα του νεκρού. Οι συγγενείς της Καρολίνας ανέμεναν να εκτελέσει εκείνη το συγκεκριμένο καθήκον».

¹⁶ Πώς αντέδρασαν ο Φρανσίσκο και η γυναίκα του; Ο Φρανσίσκο εξηγεί: «Επειδή αγαπάμε τον Ιεχωβά και θέλουμε να τον ευαρεστούμε, αρνηθήκαμε να τηρήσουμε αυτό το έθιμο. Οι συγγενείς της Καρολίνας έγιναν πυρ και μανία. Μας κατηγόρησαν ότι δεν σεβόμαστε τους νεκρούς και είπαν ότι δεν επρόκειτο να μας επισκεφτούν ή να μας βοηθήσουν ξανά. Επειδή στο παρελθόν τούς είχαμε εξηγήσει τις πεποιθήσεις μας, δεν συζητήσαμε το θέμα όσο ήταν ακόμα θυμωμένοι. Μάλιστα κάποιοι συγγενείς μάς υπερασπίστηκαν, λέγοντας ότι είχαμε ήδη εξηγήσει τη θέση μας. Με τον καιρό, οι συγγενείς της Καρολίνας ηρέμησαν, και μπορέσαμε να κάνουμε ειρήνη. Μερικοί δε από αυτούς έχουν έρθει στο σπίτι μας για να ζητήσουν Γραφικά έντυπα». Ας μην ντρεπόμαστε ποτέ για τη στάση που κρατάμε υπερασπιζόμενοι την αλήθεια σχετικά με τον θάνατο.​—Διαβάστε Ρωμαίους 1:16.

17. Τι θα μας βοηθήσει να αποδειχτούμε αληθινοί φίλοι για έναν συγχριστιανό μας που πενθεί;

¹⁷ Όταν ένας συγχριστιανός μας χάνει κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο, ο καθένας μας πρέπει να προσπαθεί σκληρά να αποδεικνύεται «αληθινός φίλος . . . , αδελφός που γεννήθηκε για καιρούς στενοχώριας». (Παρ. 17:17) Πώς θα αποδειχτούμε “αληθινοί φίλοι”, ιδιαίτερα αν ο αδελφός ή η αδελφή που πενθεί υφίσταται πίεση να τηρήσει αντιγραφικές συνήθειες; Εξετάστε δύο Γραφικές αρχές που μας βοηθούν να παρηγορούμε τους πενθούντες.

18. Γιατί ξέσπασε σε δάκρυα ο Ιησούς, και τι μπορούμε να μάθουμε από το παράδειγμά του;

¹⁸ «Να κλαίτε με όσους κλαίνε». (Ρωμ. 12:15) Ίσως δεν βρίσκουμε τι να πούμε σε κάποιον  που τον πνίγει η θλίψη. Μερικές φορές, τα δάκρυά μας λένε περισσότερα από τα λόγια μας. Όταν πέθανε ο Λάζαρος, που ήταν φίλος του Ιησού, η Μαρία, η Μάρθα και άλλοι έκλαψαν για τον πολυαγαπημένο αδελφό και φίλο τους. Όταν έφτασε ο Ιησούς έπειτα από τέσσερις μέρες, «ξέσπασε σε δάκρυα» και εκείνος, παρότι ήξερε ότι σε λίγο επρόκειτο να τον αναστήσει. (Ιωάν. 11:17, 33-35) Τα δάκρυά του αντανακλούσαν τα αισθήματα του Πατέρα του. Επίσης, επιβεβαίωναν την αγάπη του Ιησού για εκείνη την οικογένεια, κάτι που αναμφίβολα παρηγόρησε τη Μαρία και τη Μάρθα. Παρόμοια, όταν οι αδελφοί μας νιώθουν την αγάπη και το ενδιαφέρον μας, ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι αλλά περιστοιχίζονται από συμπονετικούς φίλους που τους στηρίζουν.

19. Όταν παρηγορούμε κάποιον πενθούντα συγχριστιανό μας, πώς μπορούμε να εφαρμόζουμε το εδάφιο Εκκλησιαστής 3:7;

¹⁹ «Καιρός να σωπαίνει [κανείς] και καιρός να μιλάει». (Εκκλ. 3:7) Ένας άλλος τρόπος για να παρηγορήσουμε κάποιον πενθούντα συγχριστιανό μας είναι το να είμαστε απλώς καλοί ακροατές. Αφήστε τον αδελφό σας να ανοίξει την καρδιά του, και μη θίγεστε αν “τα λόγια του είναι αχαλίνωτα”. (Ιώβ 6:2, 3) Η συναισθηματική του ένταση ίσως επιτείνεται από την πίεση συγγενών που δεν είναι Μάρτυρες. Γι’ αυτό, προσευχηθείτε μαζί του. Ικετέψτε “Αυτόν που ακούει προσευχή” να του δίνει δύναμη και διανοητική διαύγεια. (Ψαλμ. 65:2) Αν το επιτρέπουν οι περιστάσεις, διαβάστε μαζί τη Γραφή. Ή διαβάστε κάποιο κατάλληλο άρθρο από τις εκδόσεις μας, όπως μια ενθαρρυντική βιογραφία.

20. Τι θα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο;

²⁰ Τι προνόμιο είναι να γνωρίζουμε την αλήθεια σχετικά με τους νεκρούς και με το υπέροχο μέλλον που περιμένει όσους βρίσκονται στα μνήματα! (Ιωάν. 5:28, 29) Με λόγια και πράξεις λοιπόν, ας υποστηρίζουμε θαρραλέα τη Γραφική αλήθεια και ας τη μεταδίδουμε στους άλλους σε κάθε κατάλληλη ευκαιρία. Το επόμενο άρθρο θα εξετάσει έναν άλλον τρόπο με τον οποίο ο Σατανάς προσπαθεί να κρατάει τους ανθρώπους σε πνευματικό σκοτάδι​—τον πνευματισμό. Θα δούμε γιατί χρειάζεται να αποφεύγουμε συνήθειες και ψυχαγωγία που συνδέονται με αυτή τη δαιμονική παγίδα.