1. Πώς παρουσιάζεται συνήθως η διαπαιδαγώγηση στη Γραφή;

ΟΤΑΝ ακούτε τη λέξη «διαπαιδαγώγηση», τι σας έρχεται στο μυαλό; Ίσως σκέφτεστε αμέσως την τιμωρία, αλλά περιλαμβάνονται πολύ περισσότερα. Η Αγία Γραφή συνήθως δημιουργεί ελκυστική εικόνα για τη διαπαιδαγώγηση, καθώς ενίοτε την αναφέρει πλάι στη γνώση, στη σοφία, στην αγάπη και στη ζωή. (Παρ. 1:2-7· 4:11-13) Αυτό συμβαίνει επειδή η διαπαιδαγώγηση του Θεού είναι έκφραση της αγάπης του για εμάς και της επιθυμίας του να αποκτήσουμε αιώνια ζωή. (Εβρ. 12:6) Η διαπαιδαγώγησή του μπορεί να περιλαμβάνει τιμωρία, αλλά ποτέ κακοποίηση ή βαναυσότητα. Μάλιστα, η έννοια της «διαπαιδαγώγησης» σχετίζεται πρωτίστως με την εκπαίδευση, όπως αυτή που περιλαμβάνεται στην ανατροφή ενός πολυαγαπημένου παιδιού.

2, 3. Πώς μπορεί η διαπαιδαγώγηση να περιλαμβάνει και διδασκαλία και τιμωρία; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

² Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: Ο μικρός Γιαννάκης παίζει μπάλα μέσα στο σπίτι. Η μητέρα του τού λέει: «Γιαννάκη, ξέρεις ότι δεν πρέπει να παίζεις μπάλα μέσα στο σπίτι! Μπορεί να κάνεις ζημιά». Εκείνος όμως αγνοεί την εντολή της μητέρας του, συνεχίζει να παίζει μπάλα και κατά λάθος σπάει ένα βάζο. Πώς θα τον διαπαιδαγωγήσει η μητέρα του; Η διαπαιδαγώγησή της μπορεί να περιλαμβάνει τόσο διδασκαλία όσο και κάποια τιμωρία. Στα πλαίσια της διδασκαλίας,  ίσως υπενθυμίσει στον Γιαννάκη γιατί αυτό που έκανε δεν ήταν σωστό. Θέλει να τον βοηθήσει να καταλάβει ότι είναι σοφό να υπακούει στους γονείς του και του εξηγεί ότι οι κανόνες τους είναι απαραίτητοι και λογικοί. Έπειτα, για να δώσει κύρος στα λόγια της, ίσως επιβάλει κάποια κατάλληλη τιμωρία. Λόγου χάρη, ίσως του πάρει την μπάλα για κάποιο διάστημα. Αυτό μπορεί να του εντυπώσει ότι η ανυπακοή έχει συνέπειες.

³ Ως μέλη της Χριστιανικής εκκλησίας, ανήκουμε στο σπιτικό του Θεού. (1 Τιμ. 3:15) Επομένως, σεβόμαστε το δικαίωμα του Ιεχωβά να θέτει κανόνες αλλά και να παρέχει στοργική διαπαιδαγώγηση όταν τους παραβιάζουμε. Επιπλέον, αν οι πράξεις μας επιφέρουν δυσάρεστες συνέπειες, η διαπαιδαγώγησή του θα μας θυμίσει πόσο σημαντικό είναι να ακούμε τον ουράνιο Πατέρα μας. (Γαλ. 6:7) Ο Θεός ενδιαφέρεται βαθιά για εμάς και θέλει να μας γλιτώσει από πόνο.​—1 Πέτρ. 5:6, 7.

4. (α) Ποιο είδος εκπαίδευσης ευλογεί ο Ιεχωβά; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο;

⁴ Παρέχοντας Γραφική διαπαιδαγώγηση, μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας ή έναν σπουδαστή της Γραφής να πετύχει τον στόχο να γίνει ακόλουθος του Χριστού. Χάρη στον Λόγο του Θεού, το κύριο εκπαιδευτικό μας εργαλείο, μπορούμε να “διαπαιδαγωγούμε στη δικαιοσύνη”. Με αυτόν τον τρόπο, είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε το παιδί μας ή τον σπουδαστή μας να κατανοήσει και “να τηρεί όλα όσα μας έχει παραγγείλει ο Ιησούς”. (2 Τιμ. 3:16· Ματθ. 28:19, 20) Ο Ιεχωβά ευλογεί αυτό το είδος εκπαίδευσης, το οποίο εξοπλίζει τους σπουδαστές έτσι ώστε με τη σειρά τους να κάνουν και εκείνοι μαθητές του Χριστού. (Διαβάστε Τίτο 2:11-14) Ας εξετάσουμε τώρα τις απαντήσεις σε τρία σημαντικά ερωτήματα: (1) Πώς φανερώνει η διαπαιδαγώγηση του Θεού την αγάπη του για εμάς; (2) Τι μαθαίνουμε από άτομα που διαπαιδαγώγησε ο Θεός στο παρελθόν; (3) Όταν παρέχουμε διαπαιδαγώγηση, πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιεχωβά και τον Γιο του;

5. Πώς αντανακλά η διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά την αγάπη του για εμάς;

⁵ Υποκινούμενος από αγάπη, ο Ιεχωβά μάς διορθώνει, μας εκπαιδεύει και μας καταρτίζει έτσι ώστε να παραμένουμε στην αγάπη του και στην οδό της ζωής. (1 Ιωάν. 4:16) Ποτέ δεν μας υποβιβάζει ούτε μας προσβάλλει, κάνοντάς μας να αμφιβάλλουμε για την προσωπική μας αξία. (Παρ. 12:18) Αντίθετα, ο Ιεχωβά μάς προσδίδει αξιοπρέπεια, κάνοντας έκκληση στην αγαθότητα της καρδιάς μας και σεβόμενος την ελεύθερη βούλησή μας. Βλέπετε εσείς έτσι τη διαπαιδαγώγηση του Θεού, ανεξάρτητα από το αν παρέχεται μέσω του Λόγου του, των Γραφικών εντύπων, των Χριστιανών γονέων ή των πρεσβυτέρων; Πράγματι, οι πρεσβύτεροι που προσπαθούν να μας διορθώσουν με πράο και στοργικό τρόπο όταν, ίσως εν αγνοία μας, κάνουμε «ένα εσφαλμένο βήμα» αντανακλούν την αγάπη του Ιεχωβά για εμάς.​—Γαλ. 6:1.

6. Όταν η διαπαιδαγώγηση περιλαμβάνει περιορισμούς, πώς αντανακλά την αγάπη του Θεού;

⁶ Μερικές φορές όμως, η διαπαιδαγώγηση μπορεί να περιλαμβάνει κάτι περισσότερο από συμβουλή ή προφορική διόρθωση. Αν έχουν διαπραχθεί πιο σοβαρές αμαρτίες, μπορεί να περιλαμβάνει την απώλεια προνομίων στην εκκλησία. Ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση, αυτή η διαπαιδαγώγηση αντανακλά την αγάπη του Θεού για εμάς. Για παράδειγμα, η απώλεια προνομίων μπορεί να βοηθήσει κάποιον να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό είναι να επικεντρωθεί περισσότερο στην προσωπική μελέτη της Γραφής, στον στοχασμό και στην προσευχή. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί πνευματικά. (Ψαλμ. 19:7) Αργότερα, ίσως ξαναπάρει τα προνόμιά του. Ακόμα και η αποκοπή αντανακλά την αγάπη του Ιεχωβά, διότι προστατεύει την εκκλησία από κακές επιρροές. (1 Κορ. 5:6, 7, 11) Και επειδή ο Θεός διαπαιδαγωγεί όσο ακριβώς χρειάζεται, η αποκοπή μπορεί να εντυπώσει στον παραβάτη τη σοβαρότητα της αμαρτίας του και να τον υποκινήσει σε μετάνοια.​—Πράξ. 3:19.

7. Ποιος ήταν ο Σεβνά, και ποια άσχημη ιδιότητα ανέπτυξε;

⁷ Προκειμένου να τονίσουμε την αξία της διαπαιδαγώγησης, θα εξετάσουμε την περίπτωση δύο ατόμων που διαπαιδαγωγήθηκαν από τον Ιεχωβά: του Σεβνά, ο οποίος έζησε τον καιρό του βασιλιά Εζεκία, και του Γκρέιαμ, ενός σύγχρονου αδελφού. Ο Σεβνά, ως οικονόμος «υπεύθυνος για τον οίκο»​—πιθανότατα του Εζεκία—​είχε αρκετά μεγάλη εξουσία. (Ησ. 22:15) Δυστυχώς όμως, έγινε υπερήφανος και επιζητούσε τη δική του δόξα. Έβαλε μάλιστα να του φτιάξουν έναν πολυτελέστατο τάφο και επέβαινε σε “δοξασμένα άρματα”!​—Ησ. 22:16-18.

8. Πώς διαπαιδαγώγησε ο Ιεχωβά τον Σεβνά, και με ποιο αποτέλεσμα;

⁸ Επειδή ο Σεβνά επιδίωκε δόξα για τον εαυτό του, ο Θεός “τού αφαίρεσε το αξίωμά του” και τον αντικατέστησε με τον Ελιακείμ. (Ησ. 22:19-21) Αυτό συνέβη όταν ο Ασσύριος βασιλιάς Σενναχειρείμ σκόπευε να επιτεθεί στην Ιερουσαλήμ. Λίγο αργότερα, ο ίδιος βασιλιάς έστειλε ανώτερους αξιωματούχους στην Ιερουσαλήμ, μαζί με έναν τεράστιο στρατό, για να κάμψουν το ηθικό των Ιουδαίων και να τρομοκρατήσουν τον Εζεκία ώστε να παραδοθεί. (2 Βασ. 18:17-25) Ο Ελιακείμ στάλθηκε να μιλήσει στους αξιωματούχους, αλλά δεν ήταν μόνος. Τον συνόδευαν άλλοι δύο, και ο ένας εξ αυτών ήταν ο Σεβνά που υπηρετούσε πλέον ως γραμματέας. Αυτό πιθανώς υποδηλώνει ότι ο Σεβνά δεν ενέδωσε στην πικρία και στη μνησικακία αλλά αντίθετα δέχτηκε ταπεινά τα υποδεέστερα καθήκοντα που του ανατέθηκαν. Ποια διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε εμείς από αυτή την αφήγηση; Ας εξετάσουμε τρία.

9-11. (α) Ποια σημαντικά διδάγματα αντλούμε από την εμπειρία του Σεβνά; (β) Πώς σας ενθαρρύνει η συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στον Σεβνά;

⁹ Πρώτον, ο Σεβνά έχασε το αξίωμά του. Η εμπειρία του επιβεβαιώνει την προειδοποίηση ότι «η υπερηφάνεια προηγείται της συντριβής, και το υπεροπτικό πνεύμα της πτώσης». (Παρ. 16:18) Αν έχετε προνόμια στην εκκλησία, τα οποία ίσως σας προσφέρουν και κάποια προβολή, θα αγωνίζεστε να διατηρείτε ταπεινή άποψη για τον εαυτό σας; Θα δίνετε την τιμή στον Ιεχωβά για οποιαδήποτε χαρίσματα ή επιτεύγματά σας; (1 Κορ. 4:7) Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Λέω σε όποιον είναι ανάμεσά σας να μη σκέφτεται για τον εαυτό του κάτι παραπάνω από όσο είναι απαραίτητο να σκέφτεται, αλλά να σκέφτεται έτσι ώστε να έχει σωφροσύνη».​—Ρωμ. 12:3.

¹⁰ Δεύτερον, όταν ο Ιεχωβά έδωσε ισχυρό έλεγχο στον Σεβνά, ίσως αυτό να ήταν μια ένδειξη ότι δεν τον θεωρούσε χαμένη υπόθεση. (Παρ. 3:11, 12) Τι θαυμάσιο δίδαγμα για όσους χάνουν τα προνόμια υπηρεσίας τους στην εκκλησία του Θεού σήμερα! Αντί να  ενδώσουν στον θυμό και στη μνησικακία, ας συνεχίσουν να υπηρετούν τον Θεό όσο καλύτερα μπορούν στη νέα τους κατάσταση, βλέποντας τη διαπαιδαγώγηση ως απόδειξη της αγάπης του Ιεχωβά. Να θυμάστε ότι ο Πατέρας μας δεν θα θεωρήσει ότι έχει χαθεί κάθε ελπίδα για εμάς αν ταπεινωθούμε ενώπιόν του. (Διαβάστε 1 Πέτρου 5:6, 7) Η στοργική διαπαιδαγώγηση μπορεί να είναι ο τρόπος με τον οποίο μας διαπλάθει ο Ιεχωβά, γι’ αυτό ας παραμείνουμε εύπλαστοι στα χέρια του.

¹¹ Τρίτον, η συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στον Σεβνά προσφέρει ένα πολύτιμο μάθημα σε εκείνους που είναι εξουσιοδοτημένοι να παρέχουν διαπαιδαγώγηση, όπως λόγου χάρη οι γονείς και οι Χριστιανοί επίσκοποι. Ποιο είναι αυτό; Μολονότι η διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά αντανακλά το μίσος του για την αμαρτία, δείχνει επίσης και το ενδιαφέρον του για το άτομο που αμάρτησε. Αν είστε γονέας ή επίσκοπος και πρέπει να παράσχετε διαπαιδαγώγηση, θα μιμηθείτε τον Ιεχωβά, δείχνοντας μίσος για το σφάλμα και παράλληλα αναζητώντας το καλό στο παιδί σας ή στον ομόπιστό σας;​—Ιούδα 22, 23.

12-14. (α) Πώς αντιδρούν μερικοί στη θεϊκή διαπαιδαγώγηση; (β) Πώς βοήθησε ο Λόγος του Θεού έναν αδελφό να διορθώσει τη στάση του, και με ποια αποτελέσματα;

¹² Δυστυχώς, αφού λάβουν διαπαιδαγώγηση, μερικοί επικεντρώνονται μόνο στον πόνο που προκαλεί αυτή και φτάνουν στο σημείο να απομακρυνθούν από τον Θεό και τον λαό του. (Εβρ. 3:12, 13) Αλλά μήπως αυτό σημαίνει ότι τέτοια άτομα είναι πλέον αδύνατον να βοηθηθούν; Εξετάστε την περίπτωση του Γκρέιαμ, ο οποίος αποκόπηκε, αργότερα επανεντάχθηκε και κατόπιν αδράνησε πνευματικά. Έπειτα από μερικά χρόνια, ζήτησε από έναν πρεσβύτερο με τον οποίο είχαν γίνει φίλοι να μελετήσει τη Γραφή μαζί του.

¹³ Ο πρεσβύτερος αφηγήθηκε αργότερα: «Ο Γκρέιαμ είχε πρόβλημα με την υπερηφάνεια. Επέκρινε τους πρεσβυτέρους που είχαν αναμειχθεί στην αποκοπή του. Έτσι λοιπόν, αφιερώσαμε μερικές μελέτες για να εξετάσουμε εδάφια γύρω από την υπερηφάνεια και τις συνέπειές της. Ο Γκρέιαμ άρχισε να βλέπει καθαρά τον εαυτό του στον καθρέφτη του Λόγου του Θεού, και αυτό που έβλεπε δεν του άρεσε! Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό! Αφού αναγνώρισε ότι είχε τυφλωθεί από ένα “δοκάρι” υπερηφάνειας και ότι για την επικριτική του στάση έφταιγε ο ίδιος, άρχισε να αλλάζει γρήγορα προς το καλύτερο. Ερχόταν πλέον τακτικά στη συνάθροιση, έκανε σοβαρή μελέτη του Λόγου του Θεού και απέκτησε τη συνήθεια να προσεύχεται κάθε μέρα. Ανέλαβε επίσης τις πνευματικές του ευθύνες ως κεφαλή της οικογένειας, προς μεγάλη χαρά της συζύγου και των παιδιών του».​—Λουκ. 6:41, 42· Ιακ. 1:23-25.

¹⁴ Όπως είπε στη συνέχεια ο πρεσβύτερος: «Μια μέρα, ο Γκρέιαμ μου είπε κάτι που με συγκίνησε βαθιά: “Γνωρίζω χρόνια ολόκληρα την αλήθεια και υπηρέτησα ακόμα και ως σκαπανέας. Αλλά μόνο τώρα μπορώ να πω ειλικρινά ότι αγαπώ τον Ιεχωβά”. Σύντομα, του ζητήθηκε να χειρίζεται τα μικρόφωνα στην Αίθουσα Βασιλείας​—ένα προνόμιο που εκτίμησε βαθιά. Το παράδειγμά του με δίδαξε ότι, όταν ένα άτομο ταπεινώνει τον εαυτό του ενώπιον του Θεού και αποδέχεται τη διαπαιδαγώγηση, οι ευλογίες ρέουν άφθονα!»

15. Τι πρέπει να κάνουμε προκειμένου η διαπαιδαγώγησή μας να αγγίζει καρδιές;

¹⁵ Για να είμαστε καλοί δάσκαλοι, πρέπει πρώτα να είμαστε καλοί μαθητές. (1 Τιμ. 4:15, 16) Παρόμοια, όσοι είναι θεϊκά εξουσιοδοτημένοι να παρέχουν διαπαιδαγώγηση πρέπει και οι ίδιοι να υποτάσσονται πρόθυμα στην καθοδηγία του Ιεχωβά. Χάρη σε αυτή την ταπεινή υποταγή, κερδίζουν τον σεβασμό και έχουν παρρησία όταν διδάσκουν ή διορθώνουν τους άλλους. Ας εξετάσουμε το παράδειγμα του Ιησού.

16. Τι μαθαίνουμε από τον Ιησού για την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση και την αποτελεσματική διδασκαλία;

¹⁶ Ο Ιησούς ήταν πάντοτε υπάκουος στον Πατέρα του, ακόμα και όταν αυτό συνεπαγόταν  μεγάλες δυσκολίες. (Ματθ. 26:39) Επίσης, απέδιδε στον Πατέρα του την τιμή για τις διδασκαλίες του και τη σοφία του. (Ιωάν. 5:19, 30) Η ταπεινοφροσύνη του και η υπακοή του τον έκαναν συμπονετικό και ελκυστικό δάσκαλο και μαγνήτιζαν τα ειλικρινή άτομα. (Διαβάστε Λουκάς 4:22) Τα καλοσυνάτα λόγια του εμψύχωναν εκείνους που ήταν σαν τσακισμένο καλάμι ή σαν φιτίλι λυχναριού που τρεμοσβήνει. (Ματθ. 12:20) Ακόμα και όταν δοκιμαζόταν η υπομονή του, εκείνος παρέμενε καλοσυνάτος και στοργικός. Αυτό φαινόταν ξεκάθαρα όταν διόρθωνε τους αποστόλους του επειδή εκδήλωναν ιδιοτελές, φιλόδοξο πνεύμα.​—Μάρκ. 9:33-37· Λουκ. 22:24-27.

17. Ποιες θαυμάσιες ιδιότητες θα βοηθήσουν τους πρεσβυτέρους να είναι αποτελεσματικοί ποιμένες του ποιμνίου του Θεού;

¹⁷ Όλοι όσοι είναι εξουσιοδοτημένοι να παρέχουν διαπαιδαγώγηση από τη Γραφή ενεργούν σοφά όταν μιμούνται το παράδειγμα του Χριστού. Πράγματι, κάνοντάς το αυτό δείχνουν την επιθυμία τους να διαπλάθονται από τον Θεό και τον Γιο του. Ο απόστολος Πέτρος έγραψε: «Να ποιμαίνετε το ποίμνιο του Θεού που είναι στη φροντίδα σας, υπηρετώντας ως επίσκοποι, όχι αναγκαστικά, αλλά με τη θέλησή σας ενώπιον του Θεού· ούτε με κίνητρο την αισχροκέρδεια, αλλά πρόθυμα· όχι καταδυναστεύοντας εκείνους που είναι κληρονομιά του Θεού, αλλά αποτελώντας παραδείγματα για το ποίμνιο». (1 Πέτρ. 5:2-4) Αναμφίβολα, οι επίσκοποι που υποτάσσονται με χαρά στον Θεό και στον Χριστό, την κεφαλή της εκκλησίας, ωφελούν και τον εαυτό τους και όσους είναι στη φροντίδα τους.​—Ησ. 32:1, 2, 17, 18.

18. (α) Τι απαιτεί ο Ιεχωβά από τους γονείς; (β) Πώς βοηθάει ο Θεός τους γονείς να εκπληρώνουν τις ευθύνες τους;

¹⁸ Οι ίδιες βασικές αρχές ισχύουν και στην οικογένεια. Ο Ιεχωβά λέει στις κεφαλές των οικογενειών: «Μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, αλλά να τα ανατρέφετε με τη διαπαιδαγώγηση και τη νουθεσία του Ιεχωβά». (Εφεσ. 6:4) Πόσο σοβαρό είναι αυτό; Το εδάφιο Παροιμίες 19:18 αναφέρει: «Να διαπαιδαγωγείς τον γιο σου όσο υπάρχει ελπίδα, και μη γίνεις υπεύθυνος για τον θάνατό του». Ναι, ο Ιεχωβά θεωρεί τους Χριστιανούς γονείς υπόλογους αν δεν παρέχουν την απαραίτητη διαπαιδαγώγηση στο παιδί τους! (1 Σαμ. 3:12-14) Εντούτοις, ο Ιεχωβά δίνει στους γονείς τη σοφία και τη δύναμη που χρειάζονται όταν τον ικετεύουν ταπεινά στις προσευχές τους και αποβλέπουν στον Λόγο του και στο άγιο πνεύμα του για καθοδήγηση.​—Διαβάστε Ιακώβου 1:5.

19, 20. (α) Ποιες ευλογίες απορρέουν όταν δεχόμαστε τη διαπαιδαγώγηση του Θεού; (β) Τι θα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο;

¹⁹ Θα δυσκολευόμασταν να απαριθμήσουμε όλες τις ευλογίες που απορρέουν όταν δεχόμαστε τη θεϊκή διαπαιδαγώγηση και όταν μιμούμαστε τον Ιεχωβά και τον Ιησού καθώς διαπαιδαγωγούμε άλλους. Αν μη τι άλλο, οι οικογένειες και οι εκκλησίες γίνονται λιμάνια ειρήνης. Ο καθένας νιώθει ότι οι άλλοι πραγματικά τον αγαπούν και τον εκτιμούν και αισθάνεται ασφαλής​—μια πρόγευση από τις μελλοντικές ευλογίες. (Ψαλμ. 72:7) Μάλιστα, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά μάς εκπαιδεύει για να ζήσουμε αιώνια με ειρήνη και αρμονία ως μια οικογένεια υπό την πατρική φροντίδα του. (Διαβάστε Ησαΐας 11:9) Αν βλέπουμε τη θεϊκή διαπαιδαγώγηση από αυτή την άποψη, θα αντιλαμβανόμαστε τι είναι πραγματικά: μια υπέροχη απόδειξη της απαράμιλλης αγάπης του Θεού για εμάς.

²⁰ Στο επόμενο άρθρο, θα ασχοληθούμε εκτενέστερα με πτυχές της διαπαιδαγώγησης εντός της οικογένειας και της εκκλησίας. Θα εξετάσουμε επίσης πώς μπορούμε εμείς να διαπαιδαγωγούμε τον εαυτό μας ασκώντας αυτοπειθαρχία και θα δούμε κάτι το οποίο μπορεί να είναι πολύ χειρότερο από τον πόνο που ίσως προκαλεί προσωρινά η διαπαιδαγώγηση.