Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 46

Πάρτε Θάρρος—Ο Ιεχωβά Είναι Βοηθός Σας

Πάρτε Θάρρος—Ο Ιεχωβά Είναι Βοηθός Σας

«Δεν πρόκειται ποτέ να σε αφήσω ούτε πρόκειται ποτέ να σε εγκαταλείψω».​—ΕΒΡ. 13:5.

ΥΜΝΟΣ 55 Μην τους Φοβάστε!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ *

1. Τι θα μας παρηγορεί όταν νιώθουμε μόνοι ή πνιγμένοι από τα προβλήματά μας; (Ψαλμός 118:5-7)

ΕΧΕΤΕ νιώσει ποτέ ολομόναχοι, ότι δεν είχατε κανέναν να σας βοηθήσει με κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζατε; Πολλοί έχουν νιώσει έτσι, μεταξύ αυτών και πιστοί υπηρέτες του Ιεχωβά. (1 Βασ. 19:14) Αν σας συμβεί αυτό, να θυμάστε την υπόσχεση του Ιεχωβά: «Δεν πρόκειται ποτέ να σε αφήσω ούτε πρόκειται ποτέ να σε εγκαταλείψω». Ως αποτέλεσμα, μπορούμε να λέμε με πεποίθηση: «Ο Ιεχωβά είναι βοηθός μου· δεν θα φοβηθώ». (Εβρ. 13:5, 6) Ο απόστολος Παύλος έγραψε αυτά τα λόγια σε ομοπίστους του στην Ιουδαία γύρω στο 61 Κ.Χ. Τα λόγια του μας θυμίζουν τα συναισθήματα που εκφράζονται στα εδάφια Ψαλμός 118:5-7.​—Διαβάστε.

2. Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο, και γιατί;

2 Όπως ο ψαλμωδός, έτσι και ο Παύλος ήξερε από προσωπική πείρα ότι ο Ιεχωβά ήταν Βοηθός του. Για παράδειγμα, δύο χρόνια και πλέον προτού γράψει την επιστολή του προς τους Εβραίους, έκανε ένα επικίνδυνο ταξίδι σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. (Πράξ. 27:4, 15, 20) Σε όλο εκείνο το ταξίδι, αλλά και στο διάστημα που προηγήθηκε, ο Ιεχωβά αποδείχτηκε Βοηθός για τον Παύλο με διάφορους τρόπους. Του πρόσφερε βοήθεια μέσω του Ιησού και των αγγέλων, μέσω ατόμων σε θέσεις εξουσίας και μέσω ομοπίστων του. Καθώς θα εξετάζουμε αυτά τα γεγονότα στη ζωή του Παύλου, θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη μας στην υπόσχεση του Θεού ότι θα ανταποκριθεί και στις δικές μας εκκλήσεις για βοήθεια.

ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΗΣΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΓΕΛΟΥΣ

3. Τι είχε ίσως αναρωτηθεί ο Παύλος, και γιατί;

3 Ο Παύλος χρειαζόταν βοήθεια. Γύρω στο 56 Κ.Χ., ένας όχλος τον έσυρε έξω από τον ναό στην Ιερουσαλήμ και αποπειράθηκε να τον σκοτώσει. Την επόμενη ημέρα, όταν ο Παύλος οδηγήθηκε ενώπιον του Σάνχεδριν, παραλίγο να τον κάνουν κομμάτια οι εχθροί του. (Πράξ. 21:30-32· 22:30· 23:6-10) Τότε ο Παύλος ίσως είχε αναρωτηθεί: “Πόσο θα αντέξω ακόμα;”

4. Πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τον Παύλο μέσω του Ιησού;

4 Ποια βοήθεια έλαβε ο Παύλος; Την επόμενη νύχτα μετά τη σύλληψη του Παύλου, «ο Κύριος», ο Ιησούς, στάθηκε δίπλα του και του είπε: «Πάρε θάρρος! Διότι όπως δίνεις πλήρη μαρτυρία για εμένα στην Ιερουσαλήμ, έτσι πρέπει να δώσεις και στη Ρώμη». (Πράξ. 23:11) Αυτή η ενθάρρυνση δόθηκε ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή! Ο Ιησούς επαίνεσε τον Παύλο για τη μαρτυρία που είχε δώσει στην Ιερουσαλήμ. Επίσης, του υποσχέθηκε ότι θα έφτανε ασφαλής στη Ρώμη, όπου θα έδινε περαιτέρω μαρτυρία. Όταν έλαβε αυτή τη διαβεβαίωση, ο Παύλος πρέπει να ένιωσε ασφαλής όπως νιώθει ένα παιδί στην αγκαλιά του πατέρα του.

Στη διάρκεια μιας σφοδρής θύελλας στη θάλασσα, ένας άγγελος διαβεβαιώνει τον Παύλο ότι όλοι όσοι είναι στο πλοίο θα επιζήσουν από το επικίνδυνο ταξίδι (Βλέπε παράγραφο 5)

5. Πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τον Παύλο μέσω ενός αγγέλου; (Βλέπε εικόνα εξωφύλλου.)

5 Ποιες άλλες δυσκολίες αντιμετώπισε ο Παύλος; Περίπου δύο χρόνια έπειτα από εκείνα τα γεγονότα στην Ιερουσαλήμ, βρισκόταν σε ένα πλοίο με προορισμό την Ιταλία. Κάποια στιγμή ξέσπασε μια τόσο σφοδρή θύελλα ώστε πλήρωμα και επιβάτες νόμιζαν ότι θα πεθάνουν. Αλλά ο Παύλος δεν φοβήθηκε. Γιατί; Είπε σε όσους ήταν στο πλοίο: «Αυτή τη νύχτα ένας άγγελος του Θεού στον οποίο ανήκω και στον οποίο αποδίδω ιερή υπηρεσία στάθηκε κοντά μου και είπε: “Μη φοβάσαι, Παύλε. Πρέπει να σταθείς ενώπιον του Καίσαρα· και ο Θεός για χάρη σου θα σώσει όλους τους συνταξιδιώτες σου”». Μέσω ενός αγγέλου, ο Ιεχωβά επανέλαβε τη διαβεβαίωση που είχε δώσει νωρίτερα στον Παύλο μέσω του Ιησού. Και όντως, ο Παύλος έφτασε στη Ρώμη.​—Πράξ. 27:20-25· 28:16.

6. Ποια υπόσχεση του Ιησού μπορεί να μας ενισχύσει, και γιατί;

6 Ποια βοήθεια λαβαίνουμε εμείς; Ο Ιησούς μάς στηρίζει, όπως στήριζε και τον Παύλο. Για παράδειγμα, ο Ιησούς υπόσχεται σε όλους όσους τον ακολουθούν: «Εγώ είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες μέχρι την τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων». (Ματθ. 28:20) Τα λόγια του είναι πηγή δύναμης για εμάς. Γιατί; Επειδή κάποιες ημέρες μάς είναι δύσκολο να τις αντέξουμε. Λόγου χάρη, όταν πεθαίνει ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, ο πόνος κρατάει, όχι λίγες ημέρες, αλλά πιθανώς πολλά χρόνια. Κάποιοι άλλοι προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τις δύσκολες ημέρες που συνοδεύουν τα γηρατειά. Άλλοι πάλι περνούν δύσκολες ημέρες όταν συντρίβονται από αισθήματα κατάθλιψης. Παρ’ όλα αυτά, βρίσκουμε τη δύναμη να συνεχίζουμε επειδή ξέρουμε ότι ο Ιησούς είναι μαζί μας «όλες τις ημέρες» της ζωής μας, ακόμα και τις πιο σκοτεινές.​—Ματθ. 11:28-30.

Οι άγγελοι μας στηρίζουν και μας οδηγούν καθώς συμμετέχουμε στο έργο κηρύγματος (Βλέπε παράγραφο 7)

7. Σύμφωνα με το εδάφιο Αποκάλυψη 14:6, πώς μας βοηθάει ο Ιεχωβά σήμερα;

7 Ο Λόγος του Θεού μάς διαβεβαιώνει ότι ο Ιεχωβά μάς βοηθάει μέσω των αγγέλων του. (Εβρ. 1:7, 14) Για παράδειγμα, οι άγγελοι μας στηρίζουν και μας οδηγούν καθώς κηρύττουμε «τα καλά νέα της Βασιλείας» σε ανθρώπους από «κάθε έθνος και φυλή και γλώσσα».​—Ματθ. 24:13, 14· διαβάστε Αποκάλυψη 14:6.

ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

8. Πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τον Παύλο μέσω ενός χιλίαρχου;

8 Ποια βοήθεια έλαβε ο Παύλος; Το 56 Κ.Χ., ο Ιησούς διαβεβαίωσε τον Παύλο ότι θα κατάφερνε να φτάσει στη Ρώμη. Ωστόσο, μερικοί Ιουδαίοι στην Ιερουσαλήμ σχεδίαζαν να στήσουν ενέδρα για να σκοτώσουν τον Παύλο. Όταν ο Ρωμαίος χιλίαρχος Κλαύδιος Λυσίας έμαθε για αυτή την πλεκτάνη, παρενέβη για να τον σώσει. Φρόντισε αμέσως να οδηγηθεί ο Παύλος υπό την προστασία πολλών στρατιωτών από την Ιερουσαλήμ στην Καισάρεια, πράγμα που θα περιλάμβανε μια διαδρομή περίπου 105 χιλιομέτρων. Στην Καισάρεια, ο κυβερνήτης Φήλιξ διέταξε «να φρουρείται στο ανάκτορο του Ηρώδη». Ως αποτέλεσμα, ο Παύλος δεν κινδύνευε από τους επίδοξους δολοφόνους του.​—Πράξ. 23:12-35.

9. Πώς βοήθησε τον Παύλο ο κυβερνήτης Φήστος;

9 Δύο χρόνια αργότερα, ο Παύλος βρισκόταν ακόμα υπό κράτηση στην Καισάρεια. Τον Φήλικα τον είχε διαδεχθεί ο Φήστος. Οι Ιουδαίοι παρακαλούσαν τον Φήστο να στείλει τον Παύλο στην Ιερουσαλήμ για να δικαστεί, αλλά ο Φήστος αρνήθηκε. Ίσως ήξερε ότι οι Ιουδαίοι «σχεδίαζαν να του στήσουν ενέδρα και να τον σκοτώσουν στον δρόμο».​—Πράξ. 24:27–25:5.

10. Πώς ανταποκρίθηκε ο κυβερνήτης Φήστος στο αίτημα του Παύλου να δικαστεί από τον Καίσαρα;

10 Αργότερα, ο Παύλος δικάστηκε στην Καισάρεια. Επειδή ο Φήστος ήθελε «να κερδίσει την εύνοια των Ιουδαίων», ρώτησε τον Παύλο: «Θέλεις να ανεβείς στην Ιερουσαλήμ και να δικαστείς εκεί ενώπιόν μου;» Ο Παύλος ήξερε ότι πιθανότατα θα τον σκότωναν στην Ιερουσαλήμ. Ήξερε επίσης τι μπορούσε να κάνει για να σώσει τη ζωή του, να φτάσει στη Ρώμη και να επιτελέσει τη διακονία του. Είπε: «Τον Καίσαρα επικαλούμαι!» Ο Φήστος, αφού μίλησε με τους συμβούλους του, είπε στον Παύλο: «Τον Καίσαρα επικαλέστηκες, στον Καίσαρα θα πας». Η ευνοϊκή απόφαση του Φήστου έσωσε τον Παύλο από τους εχθρούς του. Λίγο αργότερα, ο Παύλος θα βρισκόταν στη Ρώμη​—πολύ μακριά από τους Ιουδαίους που ήθελαν να τον σκοτώσουν.​—Πράξ. 25:6-12.

11. Ποια διαβεβαίωση του Ησαΐα ίσως συλλογίστηκε ο Παύλος;

11 Ενόσω ο Παύλος περίμενε να αναχωρήσει για την Ιταλία, μπορεί κάλλιστα να συλλογίστηκε τη θεόπνευστη προειδοποίηση του προφήτη Ησαΐα προς όσους εναντιώνονται στον Ιεχωβά: «Καταστρώστε σχέδιο, αλλά θα ματαιωθεί! Πείτε ό,τι θέλετε, αλλά δεν θα έχει επιτυχία, διότι ο Θεός είναι μαζί μας!» (Ησ. 8:10) Ο Παύλος ήξερε ότι ο Θεός θα τον βοηθούσε, και αυτό προφανώς τον ενίσχυσε για να αντιμετωπίσει τις δοκιμασίες που τον περίμεναν.

Όπως έκανε και στο παρελθόν, ο Ιεχωβά μπορεί να ωθήσει άτομα σε θέσεις εξουσίας να προστατέψουν τους υπηρέτες του σήμερα (Βλέπε παράγραφο 12)

12. Πώς συμπεριφέρθηκε ο Ιούλιος στον Παύλο, και τι διέκρινε ίσως εκείνος;

12 Το 58 Κ.Χ., ο Παύλος ξεκίνησε το ταξίδι του για την Ιταλία. Ως κρατούμενος, τέθηκε υπό την επιτήρηση ενός Ρωμαίου εκατόνταρχου που λεγόταν Ιούλιος. Από εκείνη τη στιγμή, ο Ιούλιος είχε τη δύναμη να του κάνει τη ζωή είτε αφόρητη είτε υποφερτή. Πώς χρησιμοποίησε την εξουσία του; Την επαύριο, όταν έπιασαν λιμάνι, «ο Ιούλιος συμπεριφέρθηκε στον Παύλο με καλοσύνη και του επέτρεψε να πάει στους φίλους του». Αργότερα, του έσωσε μάλιστα τη ζωή. Πώς; Οι στρατιώτες ήθελαν να σκοτώσουν όλους τους φυλακισμένους που βρίσκονταν στο πλοίο, αλλά ο Ιούλιος τους εμπόδισε. Γιατί; «Ήταν αποφασισμένος να διατηρήσει σώο τον Παύλο». Πιθανότατα, ο Παύλος διέκρινε την καθοδηγία του Ιεχωβά στις πράξεις εκείνου του καλόκαρδου εκατόνταρχου.​—Πράξ. 27:1-3, 42-44.

Βλέπε παράγραφο 13

13. Πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Ιεχωβά άτομα σε θέσεις εξουσίας;

13 Ποια βοήθεια λαβαίνουμε εμείς; Όταν κάτι τέτοιο είναι σε αρμονία με τον σκοπό του, ο Ιεχωβά μπορεί να χρησιμοποιήσει το ισχυρό άγιο πνεύμα του για να ωθήσει άτομα σε θέσεις εξουσίας να κάνουν ό,τι επιθυμεί εκείνος. Ο βασιλιάς Σολομών έγραψε: «Η καρδιά του βασιλιά είναι σαν ρεύματα νερού στο χέρι του Ιεχωβά. Την κατευθύνει όπου Τον ευαρεστεί». (Παρ. 21:1) Τι σημαίνει αυτή η παροιμία; Οι άνθρωποι μπορούν να σκάψουν ένα κανάλι ώστε να εκτρέψουν την πορεία του νερού προς την κατεύθυνση που τους εξυπηρετεί. Παρόμοια, ο Ιεχωβά μπορεί να χρησιμοποιήσει το πνεύμα του για να στρέψει τις σκέψεις των ηγετών σε κατεύθυνση που είναι σε αρμονία με τον σκοπό του. Όταν συμβαίνει αυτό, τα άτομα που είναι σε θέσεις εξουσίας νιώθουν την ώθηση να πάρουν αποφάσεις που ωφελούν τον λαό του Θεού.​—Παράβαλε Έσδρας 7:21, 25, 26.

14. Σύμφωνα με το εδάφιο Πράξεις 12:5, για ποιους μπορούμε να προσευχόμαστε;

14 Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς; Μπορούμε να προσευχόμαστε «σχετικά με βασιλιάδες και όλους εκείνους που είναι σε θέσεις εξουσίας» όταν αυτά τα άτομα καλούνται να πάρουν αποφάσεις που επηρεάζουν τη Χριστιανική μας ζωή και διακονία. (1 Τιμ. 2:1, 2, υποσ.· Νεεμ. 1:11) Όπως έκαναν οι πρώτοι Χριστιανοί, έτσι και εμείς προσευχόμαστε ένθερμα στον Θεό για τους αδελφούς και τις αδελφές μας που είναι στη φυλακή. (Διαβάστε Πράξεις 12:5· Εβρ. 13:3) Επιπρόσθετα, μπορούμε να προσευχόμαστε για τους δεσμοφύλακες που τους επιτηρούν. Μπορούμε να ικετεύουμε τον Ιεχωβά να επηρεάσει τις σκέψεις τέτοιων ατόμων ώστε να υποκινηθούν να ενεργήσουν όπως ο Ιούλιος και να συμπεριφερθούν στους φυλακισμένους ομοπίστους μας «με ανθρώπινη καλοσύνη».​—Πράξ. 27:3, υποσ.

ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΟΜΟΠΙΣΤΟΥΣ

15, 16. Πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τον Παύλο μέσω του Αρίσταρχου και του Λουκά;

15 Ποια βοήθεια έλαβε ο Παύλος; Στη διάρκεια του ταξιδιού του προς τη Ρώμη, ο Παύλος έλαβε επανειλημμένα βοήθεια από τον Ιεχωβά μέσω των ομοπίστων του. Ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα.

16 Δύο πιστοί φίλοι του Παύλου, ο Αρίσταρχος και ο Λουκάς, αποφάσισαν να ταξιδέψουν μαζί του ως τη Ρώμη. * Ήταν πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για να πάνε μαζί με τον Παύλο, παρότι κανείς τους δεν φαίνεται να είχε λάβει προσωπική διαβεβαίωση από τον Ιησού ότι θα κατάφερναν να φτάσουν στη Ρώμη. Μόνο αργότερα, στη διάρκεια του τρικυμιώδους ταξιδιού, έμαθαν ότι θα γλιτώσουν τη ζωή τους. Όταν ο Αρίσταρχος και ο Λουκάς επιβιβάστηκαν στο πλοίο κατά την αναχώρηση από την Καισάρεια, ο Παύλος πιθανότατα προσευχήθηκε εγκάρδια στον Ιεχωβά, ευχαριστώντας τον για τη βοήθεια που του πρόσφερε μέσω αυτών των δύο θαρραλέων ομοπίστων του.​—Πράξ. 27:1, 2, 20-25.

17. Πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τον Παύλο μέσω των ομοπίστων του;

17 Στη διάρκεια του ταξιδιού του, ο Παύλος έλαβε επανειλημμένα βοήθεια από τους ομοπίστους του. Λόγου χάρη, στο λιμάνι της Σιδώνας, ο Ιούλιος επέτρεψε στον Παύλο «να πάει στους φίλους του για να τον περιποιηθούν». Αργότερα, στους Ποτιόλους, ο Παύλος και οι φίλοι του “βρήκαν αδελφούς που τους παρακάλεσαν να μείνουν μαζί τους εφτά ημέρες”. Καθώς οι Χριστιανοί σε αυτά τα μέρη φρόντιζαν για τις ανάγκες του Παύλου και των φίλων του, ο Παύλος αναμφίβολα έδωσε μεγάλη χαρά σε εκείνους τους φιλόξενους αδελφούς αφηγούμενος εποικοδομητικές εμπειρίες. (Παράβαλε Πράξεις 15:2, 3) Έπειτα από αυτή την αναζωογονητική στάση, ο Παύλος και οι φίλοι του συνέχισαν το ταξίδι.​—Πράξ. 27:3· 28:13, 14.

Όπως ο Παύλος, έτσι και εμείς λαβαίνουμε τη βοήθεια του Ιεχωβά μέσω ομοπίστων μας (Βλέπε παράγραφο 18)

18. Τι έκανε τον Παύλο να ευχαριστήσει τον Θεό και να πάρει θάρρος;

18 Καθώς ο Παύλος βάδιζε προς τη Ρώμη, πιθανότατα σκεφτόταν τα λόγια που είχε γράψει τρία χρόνια νωρίτερα στην εκκλησία εκείνης της πόλης: «Εδώ και πολλά χρόνια, λαχταρώ να έρθω σε εσάς». (Ρωμ. 15:23) Δεν είχε φανταστεί όμως ότι θα πήγαινε ως κρατούμενος. Πόσο ενθαρρύνθηκε όταν είδε ότι κάποιοι αδελφοί από τη Ρώμη περίμεναν στον δρόμο να τον προϋπαντήσουν! «Μόλις ο Παύλος τούς είδε, ευχαρίστησε τον Θεό και πήρε θάρρος». (Πράξ. 28:15) Προσέξτε ότι ο Παύλος ευχαρίστησε τον Θεό για την παρουσία των αδελφών. Γιατί; Επειδή και πάλι είδε τον Ιεχωβά να τον βοηθάει μέσω των ομοπίστων του.

Βλέπε παράγραφο 19

19. Σύμφωνα με το εδάφιο 1 Πέτρου 4:10, πώς μπορεί ο Ιεχωβά να μας χρησιμοποιήσει ως μέσο για να βοηθήσει όσους το έχουν ανάγκη;

19 Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς; Γνωρίζετε αδελφούς ή αδελφές στην εκκλησία σας που υποφέρουν επειδή είναι άρρωστοι ή αντιμετωπίζουν άλλες δύσκολες καταστάσεις; Μήπως κάποιοι έχουν χάσει ένα αγαπημένο τους πρόσωπο; Αν μάθουμε ότι κάποιος χρειάζεται βοήθεια, μπορούμε να ζητήσουμε από τον Ιεχωβά να μας βοηθήσει να πούμε ή να κάνουμε κάτι που θα δείξει αγάπη και καλοσύνη. Τα λόγια και οι πράξεις μας μπορεί να είναι αυτή ακριβώς η ενθάρρυνση που χρειάζεται ο αδελφός ή η αδελφή μας. (Διαβάστε 1 Πέτρου 4:10) * Τα άτομα που βοηθάμε ίσως ανακτήσουν έτσι πλήρως την πεποίθησή τους ότι η υπόσχεση του Ιεχωβά: «Δεν πρόκειται ποτέ να σε αφήσω ούτε πρόκειται ποτέ να σε εγκαταλείψω» ισχύει και για εκείνους. Δεν θα σας έδινε χαρά αυτό;

20. Γιατί μπορούμε να λέμε με πεποίθηση: «Ο Ιεχωβά είναι βοηθός μου»;

20 Όπως ο Παύλος και οι φίλοι του, έτσι και εμείς αντιμετωπίζουμε σφοδρότατες θύελλες στο ταξίδι της ζωής. Παράλληλα, ξέρουμε ότι μπορούμε να παίρνουμε θάρρος επειδή ο Ιεχωβά είναι μαζί μας. Εκείνος μας δίνει βοήθεια μέσω του Ιησού και των αγγέλων. Επίσης, αν αυτό είναι σε αρμονία με τον σκοπό του, ο Ιεχωβά μπορεί να μας βοηθήσει μέσω ατόμων σε θέσεις εξουσίας. Και όπως έχουν διαπιστώσει προσωπικά πολλοί από εμάς, ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί το άγιο πνεύμα του για να υποκινεί τις καρδιές των υπηρετών του να βοηθούν τους αδελφούς και τις αδελφές τους. Επομένως, όπως ο Παύλος, έτσι και εμείς έχουμε βάσιμους λόγους να λέμε με πεποίθηση: «Ο Ιεχωβά είναι βοηθός μου· δεν θα φοβηθώ. Τι μπορεί να μου κάνει άνθρωπος;»​—Εβρ. 13:6.

ΥΜΝΟΣ 38 Θα σε Κάνει Ισχυρό

^ παρ. 5 Αυτό το άρθρο αναλύει τρεις τρόπους με τους οποίους ο Ιεχωβά βοήθησε τον απόστολο Παύλο να υπομείνει μεγάλες δυσκολίες. Καθώς θα εξετάζουμε πώς αποδείχτηκε Βοηθός ο Ιεχωβά στο παρελθόν, θα ενισχυθεί η πεποίθησή μας ότι θα μας βοηθάει και σήμερα καθώς αντιμετωπίζουμε τις θύελλες της ζωής.

^ παρ. 16 Ο Αρίσταρχος και ο Λουκάς είχαν ταξιδέψει και στο παρελθόν με τον Παύλο. Αυτοί οι έμπιστοι άντρες παρέμειναν μαζί με τον Παύλο και κατά τη φυλάκισή του στη Ρώμη.​—Πράξ. 16:10-12· 20:4· Κολ. 4:10, 14.