ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 41
ΥΜΝΟΣ 13 Ο Χριστός, το Υπόδειγμά Μας
Διδάγματα από τις Τελευταίες 40 Ημέρες του Ιησού στη Γη
«Τους εμφανιζόταν επί 40 ημέρες και μιλούσε για τη Βασιλεία του Θεού».—ΠΡΑΞ. 1:3.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Πώς να μιμούμαστε το παράδειγμα που έθεσε ο Ιησούς τις τελευταίες 40 ημέρες του στη γη.
1, 2. Τι συνέβη καθώς δύο μαθητές του Ιησού πήγαιναν προς το χωριό Εμμαούς;
ΕΙΝΑΙ 16 Νισάν του 33 Κ.Χ. Οι μαθητές του Ιησού έχουν μουδιάσει από τη θλίψη και έχουν παραλύσει από τον φόβο. Δύο από αυτούς φεύγουν από την Ιερουσαλήμ και κατευθύνονται προς το χωριό Εμμαούς, το οποίο απέχει περίπου 11 χιλιόμετρα. Είναι αποκαρδιωμένοι επειδή ο Ιησούς, τον οποίο ακολουθούσαν, μόλις θανατώθηκε. Η ελπίδα τους για αυτά που θα έκανε ο Μεσσίας φαίνεται πως έχει χαθεί. Αλλά τους περιμένει μια έκπληξη.
2 Ένας άγνωστος τους πλησιάζει και αρχίζει να περπατάει μαζί τους. Οι μαθητές εκφράζουν την απογοήτευσή τους για αυτό που συνέβη στον Ιησού. Τότε ο άγνωστος αρχίζει μια συζήτηση που τους αλλάζει τη ζωή. «Αρχίζοντας από τον Μωυσή και όλους τους Προφήτες», τους εξηγεί γιατί ο Μεσσίας έπρεπε να υποφέρει και να πεθάνει. Όταν οι τρεις άντρες φτάνουν στο χωριό Εμμαούς, ο άγνωστος αποκαλύπτει ποιος είναι—ο αναστημένος Ιησούς! Μόνο να φανταστούμε μπορούμε πόσο χάρηκαν οι μαθητές όταν έμαθαν ότι ο Μεσσίας ήταν ζωντανός!—Λουκ. 24:13-35.
3, 4. Τι συνέβη στους μαθητές του Ιησού, και τι θα μάθουμε σε αυτό το άρθρο; (Πράξεις 1:3)
3 Ο Ιησούς εμφανίστηκε στους μαθητές του αρκετές φορές τις τελευταίες 40 ημέρες που έμεινε στη γη. (Διαβάστε Πράξεις 1:3) Εκείνο το διάστημα, οι θλιμμένοι και φοβισμένοι ακόλουθοι του Ιησού μεταμορφώθηκαν σε έναν στρατό από κήρυκες της Βασιλείας και δασκάλους γεμάτους χαρά, πεποίθηση και θάρρος. a
4 Θα ωφεληθούμε αν μελετήσουμε αυτή τη συναρπαστική περίοδο της ζωής του Ιησού. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε πώς χρησιμοποίησε ο Ιησούς το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (1) για να ενθαρρύνει τους μαθητές του, (2) για να τους δώσει βαθύτερη κατανόηση των Γραφών και (3) για να τους εκπαιδεύσει ώστε να αναλάβουν μεγαλύτερες ευθύνες. Σε κάθε περίπτωση, θα δούμε πώς μπορούμε να μιμούμαστε το παράδειγμα του Ιησού.
ΝΑ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΤΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
5. Γιατί χρειάζονταν ενθάρρυνση οι μαθητές του Ιησού;
5 Οι μαθητές του Ιησού χρειάζονταν ενθάρρυνση. Γιατί; Μερικοί είχαν αφήσει σπίτια, οικογένειες και επιχειρήσεις για να ακολουθούν τον Ιησού ολοχρόνια. (Ματθ. 19:27) Άλλοι αντιμετωπίζονταν ως απόβλητοι της κοινωνίας επειδή είχαν γίνει μαθητές του. (Ιωάν. 9:22) Έκαναν αυτές τις θυσίες επειδή πίστευαν ότι ο Ιησούς ήταν ο υποσχεμένος Μεσσίας. (Ματθ. 16:16) Αλλά όταν ο Ιησούς εκτελέστηκε, οι ελπίδες τους γκρεμίστηκαν και εκείνοι αποκαρδιώθηκαν.
6. Τι έκανε ο Ιησούς όταν αναστήθηκε;
6 Ο Ιησούς αναμφίβολα αντιλαμβανόταν ότι η θλίψη των μαθητών του δεν ήταν σημάδι πνευματικής αδυναμίας, αλλά κατανοητή αντίδραση σε μια τρομερή απώλεια. Γι’ αυτό, την ίδια κιόλας μέρα που αναστήθηκε, άρχισε να ενθαρρύνει τους φίλους του. Για παράδειγμα, εμφανίστηκε στη Μαρία τη Μαγδαληνή την ώρα που εκείνη έκλαιγε στον τάφο του. (Ιωάν. 20:11, 16) Εμφανίστηκε επίσης στους δύο μαθητές για τους οποίους έγινε λόγος στην αρχή. Εμφανίστηκε και στον απόστολο Πέτρο. (Λουκ. 24:34) Τι μαθαίνουμε από το παράδειγμα του Ιησού; Σκεφτείτε τι συνέβη κατά την πρώτη του εμφάνιση.
7. Όπως αναφέρεται στα εδάφια Ιωάννης 20:11-16, τι είδε ο Ιησούς τη Μαρία να κάνει νωρίς το πρωί στις 16 Νισάν, και τι υποκινήθηκε να κάνει εκείνος; (Βλέπε επίσης εικόνα.)
7 Διαβάστε Ιωάννης 20:11-16. Νωρίς το πρωί στις 16 Νισάν, κάποιες πιστές γυναίκες πήγαν στο μέρος όπου είχε τοποθετηθεί το άψυχο σώμα του Ιησού. (Λουκ. 24:1, 10) Ας εστιάσουμε στην εμπειρία που είχε μία από αυτές, η Μαρία η Μαγδαληνή. Όταν η Μαρία έφτασε στον τάφο, τον βρήκε άδειο. Έσπευσε να το πει στον Πέτρο και στον Ιωάννη και τους ακολούθησε όταν εκείνοι έτρεξαν στον τάφο. Αφού βεβαιώθηκαν ότι ο τάφος ήταν άδειος, οι δύο άντρες επέστρεψαν στα σπίτια τους. Αλλά η Μαρία δεν έφυγε. Έμεινε εκεί, κλαίγοντας. Δεν ήξερε ότι ο Ιησούς έβλεπε. Εκείνος είδε τα δάκρυα αυτής της πιστής γυναίκας και συγκινήθηκε βαθιά. Γι’ αυτό, εμφανίστηκε στη Μαρία και έκανε κάτι απλό που την ενθάρρυνε πολύ. Της μίλησε και της έδωσε έναν σημαντικό διορισμό—να πάει και να πει στους αδελφούς του ότι είχε αναστηθεί.—Ιωάν. 20:17, 18.
8. Πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιησού;
8 Πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιησού; Μπορούμε να κάνουμε πολλά για να ενθαρρύνουμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας να συνεχίσουν να υπηρετούν τον Ιεχωβά αν, όπως ο Ιησούς, ξέρουμε τι στενοχώριες περνούν και τους μιλάμε με συμπόνια. Σκεφτείτε την εμπειρία μιας αδελφής, της Τζόσλιν, που έχασε την αδελφή της σε ένα τραγικό δυστύχημα. «Επί πολλούς μήνες, βρισκόμουν διαρκώς σε βαθιά θλίψη», λέει η ίδια. Ωστόσο, ένας αδελφός και η σύζυγός του την προσκάλεσαν στο σπίτι τους, την άκουσαν με συμπόνια και τη διαβεβαίωσαν ότι έχει αξία στα μάτια του Θεού. Η Τζόσλιν λέει: «Ένιωσα σαν να τους είχε χρησιμοποιήσει ο Ιεχωβά για να με τραβήξουν από μια σκοτεινή φουρτουνιασμένη θάλασσα και να με ανεβάσουν σε σωσίβια λέμβο. Με βοήθησαν να ανακτήσω την επιθυμία μου να υπηρετώ τον Ιεχωβά». Μπορούμε και εμείς να ενθαρρύνουμε τους άλλους αν τους ακούμε προσεκτικά καθώς ανοίγουν την καρδιά τους και αν τους μιλάμε συμπονετικά, με σκοπό να τους ενισχύσουμε για να υπηρετούν τον Θεό.—Ρωμ. 12:15.
ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΛΟΓΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΓΡΑΦΕΣ
9. Ποια δυσκολία αντιμετώπισαν οι μαθητές του Ιησού, και πώς τους βοήθησε ο Ιησούς;
9 Οι μαθητές του Ιησού δέχτηκαν τον Λόγο του Θεού και αγωνίζονταν να τον εφαρμόζουν στη ζωή τους. (Ιωάν. 17:6) Ωστόσο, όταν ο Ιησούς πέθανε σε ξύλο βασανισμού ως εγκληματίας, μπερδεύτηκαν. Ο Ιησούς καταλάβαινε ότι δεν αμφέβαλλαν επειδή είχαν κακή καρδιά, αλλά επειδή υστερούσαν σε κατανόηση των Γραφών. (Λουκ. 9:44, 45· Ιωάν. 20:9) Γι’ αυτό, τους δίδαξε να κάνουν λογικούς συλλογισμούς με βάση τις Γραφές. Προσέξτε πώς το έκανε αυτό όταν εμφανίστηκε στους δύο μαθητές καθ’ οδόν προς το χωριό Εμμαούς.
10. Πώς έπεισε ο Ιησούς τους μαθητές του ότι ήταν όντως ο Μεσσίας; (Λουκάς 24:18-27)
10 Διαβάστε Λουκάς 24:18-27. Προσέξτε ότι ο Ιησούς δεν είπε αμέσως στους μαθητές ποιος ήταν. Αντίθετα, τους έκανε ερωτήσεις. Γιατί; Ίσως ήθελε να εκφράσουν αυτά που είχαν στον νου και στην καρδιά τους. Και όντως αυτό έκαναν. Του είπαν ότι ανέμεναν πως ο Ιησούς θα απελευθέρωνε τον Ισραήλ από τον ρωμαϊκό ζυγό. Αφού είπαν ξεκάθαρα όσα τους απασχολούσαν, ο Ιησούς χρησιμοποίησε τις Γραφές για να τους βοηθήσει να καταλάβουν αυτά που είχαν συμβεί. b Αργότερα το ίδιο βράδυ, ο Ιησούς αφιέρωσε χρόνο για να διαβεβαιώσει τους άλλους μαθητές για αυτές τις αλήθειες. (Λουκ. 24:33-48) Τι μαθαίνουμε από αυτή την αφήγηση;
11, 12. (α) Τι μαθαίνουμε από τον τρόπο με τον οποίο δίδασκε ο Ιησούς Βιβλικές αλήθειες; (Βλέπε επίσης εικόνες.) (β) Πώς βοήθησε τον Νόρτεϊ ο αδελφός που του έκανε μελέτη;
11 Πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιησού; Κατ’ αρχάς, όταν διεξάγετε Γραφικές μελέτες, να κάνετε διακριτικές ερωτήσεις οι οποίες θα ανασύρουν ό,τι έχουν οι σπουδαστές στον νου και στην καρδιά τους. (Παρ. 20:5) Αφού καταλάβετε τα αισθήματά τους, δείξτε τους πώς μπορούν να βρουν συγκεκριμένα εδάφια που εφαρμόζονται στις περιστάσεις τους. Κατόπιν, αντισταθείτε στην παρόρμηση να τους πείτε τι να κάνουν. Αντί για αυτό, βοηθήστε τους να κάνουν λογικούς συλλογισμούς με βάση τις Γραφές και να διακρίνουν πώς μπορούν να εφαρμόσουν τις Βιβλικές αρχές στη ζωή τους. Προσέξτε το παράδειγμα ενός αδελφού από την Γκάνα, του Νόρτεϊ.
12 Όταν ο Νόρτεϊ ήταν 16 χρονών, άρχισε να μελετάει τη Γραφή. Γρήγορα όμως, η οικογένειά του τού εναντιώθηκε. Τι τον βοήθησε να μείνει σταθερός; Ο αδελφός που του έκανε μελέτη είχε χρησιμοποιήσει το 10ο κεφάλαιο του Ματθαίου για να του εξηγήσει ότι οι αληθινοί Χριστιανοί θα υποστούν διωγμό. «Όταν λοιπόν ξεκίνησε ο διωγμός», λέει ο Νόρτεϊ, «ήμουν βέβαιος ότι είχα βρει την αλήθεια». Ο αδελφός τον βοήθησε επίσης να κάνει λογικούς συλλογισμούς με βάση το εδάφιο Ματθαίος 10:16 ώστε να δείχνει προσοχή αλλά και σεβασμό όταν συζητάει θρησκευτικά ζητήματα στο σπίτι. Μετά το βάφτισμά του, ο Νόρτεϊ ήθελε να κάνει σκαπανικό, αλλά ο πατέρας του ανέμενε από αυτόν να πάει στο πανεπιστήμιο. Ο αδελφός που έκανε μελέτη με τον Νόρτεϊ δεν του είπε τι να κάνει, αλλά του έθεσε κάποιες ερωτήσεις για να τον κάνει να εκφραστεί και τον βοήθησε να κάνει λογικούς συλλογισμούς με βάση Βιβλικές αρχές. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Ο Νόρτεϊ αποφάσισε να μπει στην ολοχρόνια υπηρεσία. Ο πατέρας του τον έδιωξε από το σπίτι. Πώς νιώθει ο Νόρτεϊ για αυτά τα γεγονότα; «Είμαι βέβαιος ότι έκανα τη σωστή επιλογή», λέει ο ίδιος. Όταν και εμείς αφιερώνουμε χρόνο για να βοηθάμε τους άλλους να κάνουν λογικούς συλλογισμούς με βάση τις Γραφές, τους βοηθάμε να εδραιωθούν ως Χριστιανοί.—Εφεσ. 3:16-19.
ΝΑ ΒΟΗΘΑΤΕ ΑΝΤΡΕΣ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ «ΔΩΡΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ»
13. Τι έκανε ο Ιησούς για να διασφαλίσει ότι το έργο του Πατέρα του θα συνεχιστεί; (Εφεσίους 4:8)
13 Όταν ο Ιησούς βρισκόταν στη γη, επιτέλεσε με τέλειο τρόπο το έργο που του είχε αναθέσει ο Πατέρας του. (Ιωάν. 17:4) Αλλά ο Ιησούς δεν ήταν της άποψης: “Αν θέλεις να γίνει κάτι σωστά, κάνε το εσύ ο ίδιος”. Κατά τη διάρκεια της διακονίας του, η οποία διήρκεσε τριάμισι χρόνια, εκπαίδευσε άλλους να κάνουν το έργο. Προτού επιστρέψει στον ουρανό, ο Ιησούς εμπιστεύτηκε στους μαθητές του—μερικοί εκ των οποίων ίσως ήταν λιγότερο από 30 χρονών—την ευθύνη να φροντίζουν τα πολύτιμα πρόβατα του Ιεχωβά και να ηγούνται στο έργο κηρύγματος και διδασκαλίας. (Διαβάστε Εφεσίους 4:8) Πώς χρησιμοποίησε ο Ιησούς τις τελευταίες 40 ημέρες του για να βοηθήσει αυτούς τους αφιερωμένους, όσιους και εργατικούς άντρες να αποκτήσουν τα προσόντα ώστε να γίνουν «δώρα σε μορφή ανθρώπων»;
14. Πώς βοήθησε ο Ιησούς τους μαθητές του να αναπτυχθούν πνευματικά τις τελευταίες 40 ημέρες του στη γη; (Βλέπε επίσης εικόνα.)
14 Ο Ιησούς έδωσε στους μαθητές του συμβουλές με ευθύτητα αλλά και με αγάπη. Για παράδειγμα, πρόσεξε ότι κάποιοι από αυτούς είχαν την τάση να αμφιβάλλουν, και τους έδωσε συμβουλή σχετικά με αυτό. (Λουκ. 24:25-27· Ιωάν. 20:27) Τους εντύπωσε στον νου την ανάγκη να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο έργο ποίμανσης παρά στην κοσμική τους εργασία. (Ιωάν. 21:15) Τους υπενθύμισε ότι δεν έπρεπε να τους απασχολεί υπερβολικά το ποια προνόμια θα λάβαιναν οι άλλοι στην υπηρεσία του Ιεχωβά. (Ιωάν. 21:20-22) Διόρθωσε ορισμένες εσφαλμένες αντιλήψεις που είχαν σχετικά με τη Βασιλεία και τους βοήθησε να εστιάσουν στο κήρυγμα των καλών νέων. (Πράξ. 1:6-8) Τι μπορούν να μάθουν από τον Ιησού οι πρεσβύτεροι;
15, 16. (α) Με ποιους τρόπους μπορούν οι πρεσβύτεροι να μιμούνται τον Ιησού; Εξηγήστε. (β) Πώς ωφελήθηκε ο Πάτρικ από τη συμβουλή που έλαβε;
15 Πώς μπορούν οι πρεσβύτεροι να μιμούνται τον Ιησού; Πρέπει να εκπαιδεύουν και να βοηθούν άντρες, μεταξύ αυτών και σχετικά νέους, ώστε να αποκτήσουν τα προσόντα για μεγαλύτερες ευθύνες. c Οι πρεσβύτεροι δεν αναμένουν να είναι τέλειοι εκείνοι τους οποίους εκπαιδεύουν. Πρέπει να τους δίνουν συμβουλή με αγάπη έτσι ώστε αυτοί οι νεαροί αδελφοί να αποκτήσουν πείρα και να διακρίνουν την ανάγκη να είναι ταπεινοί, πιστοί και πρόθυμοι να υπηρετούν άλλους.—1 Τιμ. 3:1· 2 Τιμ. 2:2· 1 Πέτρ. 5:5.
16 Προσέξτε πώς ωφελήθηκε ένας αδελφός, ο Πάτρικ, από τη συμβουλή που έλαβε. Όταν ήταν νεότερος, είχε την τάση να μιλάει απότομα και να φέρεται με αγένεια, ακόμα και στις αδελφές. Ένας ώριμος πρεσβύτερος παρατήρησε τις αδυναμίες του Πάτρικ και του έδωσε συμβουλή με καλοσύνη αλλά και ευθύτητα. «Χαίρομαι που το έκανε αυτό», λέει ο Πάτρικ. «Αποθαρρυνόμουν όταν έβλεπα άλλους αδελφούς να λαβαίνουν προνόμια υπηρεσίας που ήθελα και εγώ. Αλλά η συμβουλή του πρεσβυτέρου με βοήθησε να διακρίνω την ανάγκη να εστιάζω στο να υπηρετώ ταπεινά τους αδελφούς και τις αδελφές μου, και όχι στο αν θα λάβω κάποια θέση ή κάποιο προνόμιο στην εκκλησία». Ως αποτέλεσμα, ο Πάτρικ διορίστηκε πρεσβύτερος στα 23 του χρόνια.—Παρ. 27:9.
17. Πώς έδειξε ο Ιησούς ότι είχε εμπιστοσύνη στους μαθητές του;
17 Ο Ιησούς ανέθεσε στους μαθητές του την ευθύνη, όχι μόνο να κηρύττουν, αλλά και να διδάσκουν. (Ματθ. 28:20) Οι μαθητές ίσως ένιωθαν ότι δεν είχαν τα προσόντα για αυτόν τον διορισμό. Ωστόσο, ο Ιησούς δεν αμφέβαλλε ότι μπορούσαν να κάνουν το έργο, και μάλιστα τους το είπε αυτό. Έδειξε ότι ήταν απόλυτα βέβαιος για αυτούς, λέγοντας: «Όπως με έχει στείλει ο Πατέρας, έτσι και εγώ στέλνω εσάς».—Ιωάν. 20:21.
18. Πώς μπορούν οι πρεσβύτεροι να μιμούνται τον Ιησού;
18 Πώς μπορούν οι πρεσβύτεροι να μιμούνται τον Ιησού; Οι έμπειροι πρεσβύτεροι αναθέτουν ευθύνες σε άλλους. (Φιλιπ. 2:19-22) Για παράδειγμα, οι πρεσβύτεροι μπορούν να ζητούν από τα νεαρά άτομα να συμμετέχουν στην καθαριότητα και στη συντήρηση της Αίθουσας Βασιλείας. Μπορούν να αναθέτουν μια εργασία, να εκπαιδεύουν τα άτομα που έχουν επιλεχθεί να την κάνουν και κατόπιν να δείχνουν ότι τους έχουν εμπιστοσύνη, ότι είναι βέβαιοι πως θα κάνουν σωστά την εργασία που ανέλαβαν. Ένας καινούριος πρεσβύτερος, ο Μάθιου, λέει ότι εκτιμάει πραγματικά τους έμπειρους πρεσβυτέρους που τον εκπαιδεύουν διεξοδικά για να χειριστεί έναν διορισμό και κατόπιν του δείχνουν εμπιστοσύνη, βέβαιοι ότι θα τον επιτελέσει. Ο Μάθιου λέει: «Ωφελήθηκα σε περιπτώσεις που είδαν τα λάθη μου ως μέρος της διαδικασίας της μάθησης και κατόπιν με βοήθησαν να βελτιωθώ». d
19. Τι πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε;
19 Ο Ιησούς χρησιμοποίησε τις τελευταίες 40 ημέρες του στη γη για να ενθαρρύνει, να διδάξει και να εκπαιδεύσει άλλους. Ας είμαστε αποφασισμένοι να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του πιστά. (1 Πέτρ. 2:21) Εκείνος θα μας βοηθήσει να το κάνουμε αυτό. Άλλωστε, υποσχέθηκε: «Εγώ είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες μέχρι την τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων».—Ματθ. 28:20.
ΥΜΝΟΣ 15 Εξυμνείτε τον Πρωτότοκο του Ιεχωβά!
a Στα Ευαγγέλια και σε άλλα βιβλία της Γραφής έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ο αναστημένος Ιησούς εμφανίστηκε σε άλλους, όπως στη Μαρία τη Μαγδαληνή (Ιωάν. 20:11-18), σε άλλες γυναίκες (Ματθ. 28:8-10· Λουκ. 24:8-11), σε 2 μαθητές (Λουκ. 24:13-15), στον Πέτρο (Λουκ. 24:34), στους αποστόλους εκτός από τον Θωμά (Ιωάν. 20:19-24), στους αποστόλους, περιλαμβανομένου και του Θωμά (Ιωάν. 20:26), σε 7 μαθητές (Ιωάν. 21:1, 2), σε πάνω από 500 μαθητές (Ματθ. 28:16· 1 Κορ. 15:6), στον αδελφό του τον Ιάκωβο (1 Κορ. 15:7), σε όλους τους αποστόλους (Πράξ. 1:4) και στους αποστόλους κοντά στη Βηθανία. (Λουκ. 24:50-52) Άλλες εμφανίσεις του ίσως δεν καταγράφηκαν.—Ιωάν. 21:25.
b Για έναν κατάλογο Μεσσιανικών προφητειών, βλέπε το άρθρο «Αποδεικνύουν οι Μεσσιανικές Προφητείες ότι ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας;» στον ιστότοπο jw.org.
c Σε ορισμένες περιπτώσεις, άντρες 25 έως 30 χρονών που έχουν τα κατάλληλα προσόντα μπορεί να διοριστούν επίσκοποι περιοχής. Ωστόσο, αυτοί πρέπει πρώτα να αποκτήσουν πείρα υπηρετώντας ως πρεσβύτεροι.
d Για επιπρόσθετες συμβουλές σχετικά με το πώς να βοηθήσετε νεότερους αδελφούς να αποκτήσουν τα προσόντα για ευθύνες, ανασκοπήστε τη Σκοπιά του Αυγούστου 2018, σελ. 11, 12, παρ. 15-17, καθώς και τη Σκοπιά 15 Απριλίου 2015, σελ. 3-13.
e ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Αφού βοηθήθηκε να κάνει λογικούς συλλογισμούς με βάση τις Γραφές, ένας σπουδαστής αποφασίζει να πετάξει τα χριστουγεννιάτικα στολίδια του.