Γιατί Υποφέρει η Αφρική Τόσο Πολύ;

Ο 42ΧΡΟΝΟΣ Τζέικομπ είναι άρρωστος. Έχει AIDS. Μόλυνε επίσης τη σύζυγό του με AIDS. «Η γυναίκα μου ξέρει ότι κόλλησε από εμένα», παραδέχεται ο Τζέικομπ.

Αλλά, πώς κόλλησε ο Τζέικομπ αυτόν το θανατηφόρο ιό; Ο ίδιος εξηγεί: «Ζούσα μόνος μου στη Χαράρε και έκανα δρομολόγια οδηγώντας από τη Ζάμπια, μέσα από τη Ζιμπάμπουε, μέχρι πιο κάτω στην Μποτσουάνα και στη Σουαζιλάνδη. Η γυναίκα μου έμενε με τα παιδιά μας στη Μανίκαλαντ [Ζιμπάμπουε]. Και εμείς οι οδηγοί κάναμε κάποια πράγματα για τα οποία θα έπρεπε να είμαστε πιο προσεκτικοί».

Η Μάστιγα της Αχαλίνωτης Διαγωγής

Σήμερα, η αχαλίνωτη σεξουαλική συμπεριφορά είναι η κύρια αιτία εξάπλωσης του AIDS στην Αφρική. Με απλά λόγια, «οι κανόνες της σεξουαλικής συμπεριφοράς έχουν σε μεγάλο βαθμό καταρρεύσει», εξηγεί η Ντον Μοκόμπο, ερευνήτρια για το AIDS. Το περιοδικό Αφρικανικές Υποθέσεις (African Affairs) αναφέρει ότι «στο τμήμα της Αφρικής που βρίσκεται νότια της Σαχάρας προσδίδεται ιδιαίτερη αξία στα παιδιά, αλλά μηδαμινή αξία στο γάμο. Η σεξουαλικότητα έξω από τα πλαίσια του γάμου, ακόμη . . . και όταν καταλήγει σε εγκυμοσύνη, δεν αποδοκιμάζεται έντονα». Σύμφωνα με το περιοδικό Φύση (Nature), το αντιπροσωπευτικό «δρομολόγιο» της μόλυνσης ξεκινά από τις πόρνες. Η είδηση αναφέρει: «Οι πόρνες σπέρνουν την επιδημία στις περισσότερες μονογαμικές γυναίκες καθώς έρχονται σε επαφή με άντρες συζύγους που ζουν αχαλίνωτη σεξουαλική ζωή».

Δεν είναι πολλοί εκείνοι που έχουν τη διάθεση να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Το Έγγραφο Πάνος (Panos Document) για το AIDS στην Αφρική εξιστορεί την ακόλουθη εμπειρία ενός ιατρικού ερευνητή στο Ζαΐρ: «Σε μια αγροτική περιοχή, μαζί με μερικούς συναδέλφους από το Ζαΐρ κάναμε κάποιες αναλύσεις αίματος, και τη νύχτα εκείνοι βγήκαν με κάποιες από τις ντόπιες κοπέλες. Κοιμήθηκαν μαζί τους, και μόνο ένας από αυτούς χρησιμοποίησε προφυλακτικό». Όταν αυτός ο ερευνητής τούς ρώτησε για τον κίνδυνο, «αυτοί γέλασαν, λέγοντας ότι δεν είναι δυνατόν να παραιτηθείς από τη ζωή μόνο και μόνο επειδή μπορεί να κολλήσεις κάποια αρρώστια». Ναι, πολλοί θεωρούν το ευκαιριακό σεξ «ζωή»—διασκέδαση, ψυχαγωγία.

Όπως συμβαίνει σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, τα νεαρά άτομα είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στην αχαλίνωτη σεξουαλική συμπεριφορά. Μια πρόσφατη έρευνα που διεξάχτηκε με τη συμμετοχή 377 νεαρών ατόμων στη Νότια Αφρική αποκάλυψε ότι πάνω από το 75 τοις εκατό είχαν σεξουαλικές σχέσεις. Παρόμοια, ένας ιεραπόστολος στο κέντρο του νότιου τμήματος της Αφρικής παρατήρησε ότι υπάρχουν «ελάχιστες κοπέλες ηλικίας 15 χρονών που δεν έχουν μείνει ακόμα έγκυες». Και προσθέτει: «Βλέπεις ένα ανύπαντρο κορίτσι και λες μέσα σου: ‘Του χρόνου τέτοιον καιρό θα είναι έγκυος’».

Ωστόσο, στην περίπτωση της Αφρικής, υπάρχουν  άλλοι παράγοντες που έχουν επισπεύσει την εξάπλωση του AIDS.

Διαλυμένες Οικογένειες

«Όσο ένας μεγάλος αριθμός αντρών που διανύουν την τρίτη ή την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους είναι αναγκασμένοι να εργάζονται μακριά από τις γυναίκες και τις οικογένειές τους—είτε εργάζονται σε εργοστάσια αστικών περιοχών, ορυχεία, φυτείες είτε είναι οδηγοί—η εξάπλωση του Aids θα συνεχίσει ακάθεκτη», αναφέρει το περιοδικό Άφρικα Σάουθ (Africa South). Οι Αφρικανοί μετανάστες κάνουν σκληρή ζωή. Καθώς μένουν χώρια από τις γυναίκες και τις οικογένειές τους, πολλοί αγωνίζονται να βρουν στέγη και εργασία στις πόλεις. Σύμφωνα με το περιοδικό Αφρικανικές Υποθέσεις, το άγχος να συντηρήσει τον εαυτό του και την οικογένειά του που έχει αφήσει πίσω στη γενέτειρά του κάνει το μετανάστη να νιώθει «απογοήτευση και αίσθημα ανεπάρκειας». Το περιοδικό προσθέτει ότι αυτό συχνά ενθαρρύνει το μετανάστη να «αποποιηθεί τελείως τις ευθύνες του».

Τα δρομολόγια των φορτηγών ξεχωρίζουν ιδιαίτερα ως θανατηφόρα κυκλώματα της εξάπλωσης του AIDS. Ένας οδηγός το έθεσε ως εξής: «Πρέπει να είμαι σίγουρος ότι οπουδήποτε πηγαίνω θα έχω και μια φιλενάδα για να με φροντίζει». Ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα γόνιμου εδάφους για τον πολλαπλασιασμό του AIDS είναι ένας συνοικισμός σε κάποια εξαθλιωμένη συνοικία της ανατολικής Αφρικής, όπου υπάρχουν 600 γυναίκες που ασκούν το επάγγελμα της πόρνης. Πολλοί από τους πελάτες τους είναι οδηγοί φορτηγών οι οποίοι σταματούν εκεί για ένα «τσάι», όπως λένε. Το ποσοστό μόλυνσης αυτών των πορνών από τον ιό HIV ξεπερνάει, σύμφωνα με μετρήσεις, το 80 τοις εκατό. Στο μεταξύ, οι μολυσμένοι οδηγοί πηγαίνουν για το επόμενο «τσάι» και τελικά επιστρέφουν στα σπίτια τους—μεταδίδοντας σε όλη τη «διαδρομή» τη θανατηφόρα μόλυνσή τους.

Έπειτα υπάρχουν οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι πολιτικές αναταραχές—που αποτελούν φυτώρια εκατομμυρίων προσφύγων. «Εκεί όπου υπάρχουν πολιτικές και εμφύλιες διαμάχες», παρατηρεί ο Άλαν Γουάιτσάιντ, ειδικός σε ό,τι αφορά το AIDS, «παρατηρείται κατάρρευση της φυσιολογικής κοινωνικής συμπεριφοράς. . . . Οι πρόσφυγες που μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο μπορεί να αποτελέσουν εστία μόλυνσης και είναι επίσης πιθανό να έχουν επαφές με περισσότερους σεξουαλικούς συντρόφους».

Καταστροφή από Ιατρική Άποψη

Η οικονομικά απογυμνωμένη Αφρική δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα ιατρικά της προβλήματα. «Σε πολλές αφρικανικές χώρες το ετήσιο κονδύλι για την ιατρική περίθαλψη του κάθε ατόμου είναι μικρότερο από το κόστος μιας και μόνο εξέτασης αίματος για τον ιό του AIDS», εξηγεί το βιβλιάριο AIDS: Κατανόηση & Πρόληψη (Understanding & Preventing AIDS). Παρόμοια, ο Κιθ Έντελστον, συγγραφέας του βιβλίου AIDS—Αντίστροφη Μέτρηση Μέχρι την Καταστροφή (AIDS—Countdown to Doomsday), εξηγεί ότι «απλούστατα, ακόμη και πράγματα όπως το σαπούνι για την αποστείρωση των εργαλείων ή ένα κοινό απορρυπαντικό για τον καθαρισμό των κηλίδων πολλές φορές δεν είναι διαθέσιμα».

Η συνήθεια που επικρατεί σε μερικές αφρικανικές χώρες να χρησιμοποιούνται μεταχειρισμένες σύριγγες σε πολλούς ασθενείς ώθησε τον Έντελστον να δώσει την εξής προειδοποίηση: «Να προσέχετε σε περίπτωση που χρειαστεί να κάνετε ενέσεις . . . στην Αφρική . . . Να απαιτήσετε καινούρια σύριγγα και βελόνα μέσα στην αποστειρωμένη συσκευασία την οποία θα ανοίξουν μπροστά σας».

Ο κίνδυνος μόλυνσης από λάθος προκαλεί σοβαρή έλλειψη ιατρικού προσωπικού. Δυο γιατροί που εργάζονταν σε κάποιο νοσοκομείο της Νότιας Αφρικής έπαθαν αμυχές από βελόνα ενώ παρείχαν περίθαλψη σε ασθενείς με AIDS. Μολύνθηκαν και πέθαναν. Ως αποτέλεσμα, έξι αλλοδαποί γιατροί παραιτήθηκαν από αυτό το νοσοκομείο.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν είναι παράδοξο που μερικοί αναθεωρούν την άποψή τους για τις μεταγγίσεις ενός από τα πλέον μολυσματικά μέσα εξάπλωσης του AIDS—του αίματος! «Το μολυσμένο αίμα παραμένει σημαντικό μέσο εξάπλωσης», αναφέρει το Νοτιοαφρικανικό Ιατρικό Περιοδικό (South African Medical Journal), προσθέτοντας ότι «στην ουσία, δεν γίνεται ακόμα συστηματικός έλεγχος στην κεντρική Αφρική, και το 60 τοις εκατό, τουλάχιστον, του αίματος που δίνουν οι εθελοντές αιμοδότες είναι μολυσμένο».

Έτσι, η Αφρική, που ήδη βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας από πολλές τραγωδίες, υποφέρει και πάλι. Και μια από τις πιο τραγικές συνέπειες της μάστιγας του AIDS στην Αφρική είναι αυτό που έχει συμβεί στις γυναίκες και στα παιδιά.

Οι Αθώοι που Υποφέρουν

Η Λούσι είναι ένα αθώο θύμα του AIDS.  Μολύνθηκε ως αποτέλεσμα της αχαλίνωτης σεξουαλικής ζωής του συζύγου της. Τώρα, χήρα στα 23 της χρόνια, η Λούσι παλεύει με τα συναισθήματά της. «Προσπαθώ ακόμα να σκεφτώ λογικά για το αν θα πρέπει να αγαπώ την ανάμνησή του ή να τον μισώ επειδή μόλυνε και εμένα», λέει. Τα αισθήματα της Λούσι είναι αντιπροσωπευτικά της οδύνης και του πόνου που επιφέρει το AIDS στα αθώα θύματά του.

«Μολονότι ο ιός HIV στις αναπτυσσόμενες χώρες θα προσβάλλει σχεδόν εξίσου γυναίκες και άντρες», αναφέρει το περιοδικό Ο Κόσμος Σήμερα (The World Today), «η επίδραση στις γυναίκες θα είναι πιθανότατα . . . δυσανάλογα δυσμενής». Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για την Αφρική, όπου οι γυναίκες—ζώντας με τα φοβερά μειονεκτήματα του αναλφαβητισμού, της φτώχειας και των μεταναστών συζύγων τους—υποφέρουν σιωπηλά.

Αλλά το πιο τραγικό σημάδι του AIDS είναι αυτό που μένει στα παιδιά. Η UNICEF (Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά) υπολογίζει ότι, αφού στην Αφρική θα πεθάνουν από AIDS 2,9 εκατομμύρια γυναίκες μέσα σε αυτή τη δεκαετία, μέχρι και 5,5 εκατομμύρια παιδιά θα μείνουν ορφανά. Ένας ανώτερος παράγοντας μιας χώρας, η οποία έχει τουλάχιστον 40.000 ορφανά εξαιτίας του AIDS, αναφέρει ότι ήδη «υπάρχουν χωριά . . . που αποτελούνται μόνο από παιδιά».

Είναι αντιπροσωπευτικό το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι μολυσμένες μητέρες με τα μολυσμένα παιδιά τους. Το Νοτιοαφρικανικό Ιατρικό Περιοδικό εξηγεί ότι «το ερώτημα που θέτει συχνά η μητέρα ενός βρέφους, το οποίο έχει τον ιό HIV, είναι το εξής: ‘Ποιος θα πεθάνει πρώτα;’»

Δεν είναι παράδοξο που πολλές γυναίκες αισθάνονται ευάλωτες στο AIDS. Ο Μ. Φίρι, γιατρός από τη Ζάμπια, λέει: «Έρχονται γυναίκες και ρωτούν αν μπορούν να πάρουν κάποιο φάρμακο ώστε να μην κολλήσουν αυτή την ασθένεια . . . Υπάρχει ο φόβος ότι ενώ αυτές προσωπικά μπορεί να φροντίζουν για τον εαυτό τους, ο σύντροφός τους, ο σύζυγός τους, μπορεί να μην είναι το ίδιο πιστός. Αυτό τις ανησυχεί».

Έτσι, τι μπορεί να κάνει ένα παντρεμένο άτομο αν αποκαλυφτεί ότι ο σύντροφος ή η σύντροφός του είχε εμπλακεί σε αχαλίνωτη σεξουαλική διαγωγή; Αν δοθεί συγχώρεση και οι γαμήλιοι σύντροφοι συμφιλιωθούν, ο ένοχος σύντροφος θα πρέπει να συμφωνήσει να υποβληθεί σε ιατρικές εξετάσεις για το ενδεχόμενο μόλυνσης από τον ιό HIV. (Παράβαλε Ματθαίος 19:9· 1 Κορινθίους 7:1‐5). Μέχρι να γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα, οι γαμήλιοι σύντροφοι που αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση ίσως αποφασίσουν να μην έχουν σεξουαλικές σχέσεις ή τουλάχιστον να παίρνουν μέτρα προφύλαξης ενάντια στη μόλυνση.

Δεδομένου ότι το χρονικό διάστημα επώασης του AIDS είναι μεγάλο, τα νεαρά άτομα που σκέφτονται να παντρευτούν θα πρέπει να είναι επίσης προσεκτικά προτού δώσουν υπόσχεση να παντρευτούν κάποιο άτομο με αμφίβολο παρελθόν από ηθική άποψη, ακόμη και αν το άτομο αυτό τώρα ζει σύμφωνα με τα Χριστιανικά πρότυπα. Αναφορικά με αυτή την ομάδα κινδύνου, ο Δρ Σ. Μ. Τιμπαναγιούκα από την Τανζανία, ειδικός σε ό,τι αφορά το AIDS, συστήνει στα νεαρά άτομα, ως μέτρο πρόληψης, να «κάνουν εξετάσεις για τον ιό HIV προτού παντρευτούν».

Στην πραγματικότητα, όσο υπάρχει το AIDS στην Αφρική, και βέβαια στον υπόλοιπο κόσμο, τα αθώα θύματα, μεταξύ των οποίων σύζυγοι και παιδιά, θα υποφέρουν.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το AIDS θερίζει τόσο τρομαχτικό αριθμό θυμάτων στην Αφρική

[Ευχαριστίες]

WHO/E. Hooper