Πέτρα​—Μια Πόλη Λαξευμένη στο Βράχο

ΠΟΛΛΕΣ αρχαίες πόλεις χτίστηκαν στις όχθες σημαντικών ποταμών, τα άφθονα νερά των οποίων τις συντηρούσαν και τις προστάτευαν. Αλλά υπήρχε μια πόλη στο βορειοδυτικό άκρο της Αραβικής Ερήμου η οποία έγινε ξακουστή λόγω της έλλειψης νερού. Ονομαζόταν Πέτρα.

Στις έρημες περιοχές που βρέχονταν από τη Μεσόγειο, οι δρόμοι των καραβανιών ένωναν μακρινές πόλεις, περίπου σαν τους σημερινούς αυτοκινητόδρομους που διασχίζουν τις ηπείρους. Αλλά όπως τα αυτοκίνητα χρειάζονται πρατήρια βενζίνης, έτσι και οι καμήλες​—παρά τη θρυλική τους αντοχή—​έχουν ανάγκη για ανεφοδιασμό με νερό. Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, η Πέτρα ήταν ένας τέτοιος σταθμός ανεφοδιασμού, από τους πιο φημισμένους στη Μέση Ανατολή.

Η Πέτρα βρισκόταν στο σταυροδρόμι δύο σημαντικών εμπορικών οδών. Η μία ένωνε την Ερυθρά Θάλασσα με τη Δαμασκό και η άλλη τον Περσικό Κόλπο με τη Γάζα, στις ακτές της Μεσογείου. Τα καραβάνια από τον Κόλπο, φορτωμένα με τα πολύτιμα μπαχαρικά τους, έπρεπε να υπομένουν τις κακουχίες της Αραβικής Ερήμου επί εβδομάδες προτού φτάσουν τελικά στο δροσερό, στενό φαράγγι​—το Σικ—​που αποτελούσε τη φιλόξενη είσοδο της Πέτρας. Στην Πέτρα μπορούσε να βρει κανείς τροφή, κατάλυμα και, πάνω από όλα, δροσερό αναζωογονητικό νερό.

Φυσικά, οι κάτοικοι της Πέτρας δεν παρείχαν αυτές τις ανέσεις δωρεάν. Ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος αναφέρει  ότι έπρεπε να δοθούν δώρα στους φρουρούς, στους φύλακες της πύλης, στους ιερείς και στους υπηρέτες του βασιλιά​—εκτός από την πληρωμή για τη ζωοτροφή και το κατάλυμα. Αλλά επειδή τα μπαχαρικά και τα αρώματα μπορούσαν να πουληθούν σε εξωφρενικές τιμές στις ευημερούσες πόλεις της Ευρώπης, τα καραβάνια συνέχιζαν να έρχονται, και τα θησαυροφυλάκια της Πέτρας γέμιζαν.

Πώς Αποθήκευαν το Νερό και Νικούσαν το Βράχο

Το ύψος των ετήσιων βροχοπτώσεων στην Πέτρα είναι μόλις 15 εκατοστά, και δεν υπάρχουν καθόλου ποτάμια. Πού έβρισκαν οι κάτοικοι της Πέτρας αυτό το πολύτιμο νερό για να συντηρούν την πόλη; Λάξευαν αγωγούς, δεξαμενές και στέρνες στο συμπαγή βράχο. Σιγά σιγά, συνέλεγαν και αποθήκευαν ουσιαστικά κάθε σταγόνα νερού που έπεφτε γύρω από την Πέτρα. Η εξαιρετική τους ικανότητα σε αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να καλλιεργούν τη γη, να εκτρέφουν καμήλες και να δημιουργήσουν ένα εμπορικό κέντρο στο οποίο οι επαγγελματίες πλούτιζαν από το λιβάνι και το μύρο που εμπορεύονταν. Ακόμη και σήμερα, ένας πέτρινος ελικοειδής αγωγός μεταφέρει νερό σε όλο το μήκος του Σικ.

Οι κάτοικοι της Πέτρας, οι οποίοι τα κατάφερναν πολύ καλά με το νερό, ήταν επίσης εξαίρετοι οικοδόμοι. Αυτό καθαυτό το όνομα Πέτρα μάς κάνει να οραματιζόμαστε βράχους. Και η Πέτρα ήταν πράγματι μια πέτρινη πόλη​—ανόμοια με κάθε άλλη πόλη του ρωμαϊκού κόσμου. Οι Ναβαταίοι, που έχτισαν την πόλη, λάξευσαν με υπομονή τα σπίτια, τους τάφους και τους ναούς τους στο συμπαγή βράχο. Τα βουνά από κόκκινο ψαμμίτη μέσα στα οποία βρισκόταν φωλιασμένη η Πέτρα ήταν ό,τι έπρεπε· έτσι, τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. είχε ξεφυτρώσει καταμεσής της ερήμου μια μνημειώδης πόλη.

Από το Εμπόριο στον Τουρισμό

Πριν από δύο χιλιετίες, η Πέτρα πλούτισε από το εμπόριο. Αλλά όταν οι Ρωμαίοι άνοιξαν θαλάσσιους δρόμους προς την Ανατολή, το χερσαίο εμπόριο μπαχαρικών παρήκμασε, και η Πέτρα σταδιακά εγκαταλείφθηκε στην έρημο. Αλλά το έργο των οικοδόμων της ερήμου δεν εξαφανίστηκε. Σήμερα, περίπου μισό εκατομμύριο τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ιορδανία για να δουν την κοκκινωπή πόλη, της οποίας τα κτίσματα εξακολουθούν να μαρτυρούν το ένδοξο παρελθόν της.

Αφού ο επισκέπτης διασχίσει με τα πόδια το δροσερό φαράγγι Σικ μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου, στρίβει και ξαφνικά αντικρίζει το Θησαυροφυλάκιο, ένα επιβλητικό οικοδόμημα με την πρόσοψη σμιλεμένη στον ογκώδη βράχο. Ελάχιστοι ξεχνούν την πρώτη ματιά που ρίχνουν σε αυτό, ένα από τα καλύτερα διατηρημένα οικοδομήματα του πρώτου αιώνα. Πήρε το όνομά του από την τεράστια πέτρινη υδρία που βρίσκεται στην κορυφή του όπου θεωρείται ότι αποθήκευαν χρυσάφι και πολύτιμους λίθους.

Καθώς το φαράγγι πλαταίνει, ο τουρίστας μπαίνει σε ένα πελώριο φυσικό αμφιθέατρο με τοιχώματα από ψαμμίτη που είναι γεμάτα σπηλιές. Αλλά αυτό που τραβάει την προσοχή του είναι οι τάφοι​—λαξευμένοι στην πρόσοψη του βράχου και τόσο ψηλοί ώστε κάνουν τους επισκέπτες που τολμούν να μπουν στο σκοτεινό εσωτερικό τους να φαίνονται νάνοι. Μια κιονοστοιχία και ένα θέατρο μαρτυρούν τη ρωμαϊκή παρουσία στην πόλη τον πρώτο και το δεύτερο αιώνα.

Οι σύγχρονοι Βεδουίνοι, απόγονοι των Ναβαταίων, προσφέρουν βόλτες με καμήλα στους λιγότερο δραστήριους τουρίστες, πουλάνε αναμνηστικά ή ποτίζουν τις κατσίκες τους στις κρήνες της Πέτρας, οι οποίες ξεδιψάνε ανθρώπους και ζώα. Οι αρχαίοι λιθόστρωτοι δρόμοι χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα αποκλειστικά από καμήλες, άλογα και γαϊδούρια. Έτσι, στην πόλη ακούγονται οι ίδιοι ήχοι που αντηχούσαν εκεί σε παλαιότερες εποχές, όταν οι καμήλες κυριαρχούσαν, και η Πέτρα ήταν η βασίλισσα της ερήμου.

Καθώς ο ήλιος δύει πάνω από την πόλη, κάνοντας εντονότερο το κοκκινωπό χρώμα των τεράστιων προσόψεων, ο βαθυστόχαστος επισκέπτης μπορεί να συλλογιστεί τα όσα μας διδάσκει η Πέτρα. Αναμφίβολα, αυτή η πόλη πιστοποιεί την εφευρετικότητα με την οποία αξιοποιεί ο άνθρωπος τους περιορισμένους πόρους, ακόμη και σε ένα τέτοιο αφιλόξενο περιβάλλον. Αλλά, επίσης, μας θυμίζει εύστοχα ότι τα υλικά πλούτη μπορούν πολύ γρήγορα “να πετάξουν μακριά προς τους ουρανούς”.​—Παροιμίες 23:4, 5.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 18]

Ένθετο: Garo Nalbandian