Πώς Δελεάζει η Σαντερία

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ

Η ΣΑΝΤΕΡΙΑ αποτελεί εξέχουσα θρησκεία στην Κούβα εδώ και πολλά χρόνια. Ωστόσο, αυτή η μορφή λατρείας διεισδύει σταδιακά και σε άλλες χώρες. Λόγου χάρη, σε μια από τις κύριες αγορές στο κέντρο της Πόλης του Μεξικού υπάρχουν καταστήματα που ειδικεύονται σε αντικείμενα της Σαντερίας, όπως σταυρούς, κεριά, φυλαχτά και φετίχ. Τα περισσότερα από αυτά τα καταστήματα είναι γνωστά ως «μποτάνικας», μπορεί δε να τα βρει κανείς και σε άλλες μεγάλες πόλεις της αμερικανικής ηπείρου. Στην Πόλη της Νέας Υόρκης, διαφημίζονται πάρα πολύ στον τηλεφωνικό κατάλογο. Μάλιστα έχουν τις περισσότερες καταχωρίσεις στο χρυσό οδηγό σε σχέση με άλλα θρησκευτικά καταστήματα.

Πολλά άτομα ελκύονται από τη μυστικιστική και εξωτική φύση της Σαντερίας. Στοιχεία της Σαντερίας μπορεί να συναντήσει κανείς σε μερικά δημοφιλή μουσικά κομμάτια και λογοτεχνικά έργα της Λατινικής Αμερικής. Η Σαντερία αποκτάει ολοένα και πιο κοσμικό και πολιτιστικό χαρακτήρα, αντί για θρησκευτικό, και διαδίδεται μέσω της μουσικής και των πολιτιστικών εκδηλώσεων του αφροκαραϊβικού πολιτισμού.

Προέρχεται από την Αρχαία Αφρική

Η Σαντερία έχει τα βασικά χαρακτηριστικά και τις παραδόσεις μιας αρχαίας αφρικανικής θρησκείας που ασκούσαν οι Γιορούμπα της Νιγηρίας. Όταν οι Γιορούμπα μεταφέρθηκαν στα νησιά της Καραϊβικής ως σκλάβοι μεταξύ των δεκαετιών του 1770 και του 1840, πήραν μαζί τους και τη θρησκεία τους. Στο Νέο Κόσμο, αυτοί οι δέσμιοι Αφρικανοί αναγκάστηκαν να ασπαστούν τον Καθολικισμό, αλλά αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν εντελώς τις παραδόσεις τους. Δημιούργησαν, λοιπόν, μια νέα μορφή λατρείας που συνδύαζε στοιχεία παρμένα και από τις δύο θρησκείες. Αυτή η ανάμειξη θρησκευτικών συνηθειών ονομάζεται συγκρητισμός.

Θέλοντας να προσφέρουν λατρεία σύμφωνα με τις αρχαίες πεποιθήσεις τους, οι σκλάβοι έδωσαν στους Καθολικούς αγίους διπλή ταυτότητα, ώστε ο καθένας να αντιστοιχεί σε έναν αφρικανικό θεό με συγκεκριμένες ιδιότητες και δυνάμεις. Έτσι, θεοί και θεές της Αφρικής, που ονομάζονται ορίσα, πήραν το όνομα και τη μορφή Καθολικών αγίων. Εντούτοις, οι τελετουργίες, τα έθιμα και οι πεποιθήσεις παρέμειναν ίδια με αυτά που επικρατούσαν στην Αφρική. Ένας ιερέας της Σαντερίας στην Κούβα εξηγεί: «Ο συγκρητισμός μάς επιτρέπει να λατρεύουμε τον Καθολικό θεό στο βωμό, αλλά να βλέπουμε τον αφρικανικό θεό που βρίσκεται πίσω του».

Θρησκείες όπως το βουντού, το Ομπία και το μακούμπα  αποτελούνται και αυτές από στοιχεία της λειτουργικής, των μυστηρίων και των ιερών αντικειμένων του Ρωμαιοκαθολικισμού, τα οποία έχουν αναμειχθεί με πνευματιστικές συνήθειες της Αφρικής. Επειδή η Καθολική Εκκλησία στη Λατινική Αμερική απαγόρευσε αρχικά τις αφρικανικές θρησκείες, η Σαντερία χρειάστηκε να ασκείται μυστικά επί πολύ καιρό. Τελικά, η Καθολική Εκκλησία έφτασε στο σημείο να ανέχεται αυτόν το συγκρητισμό μεταξύ των σκλάβων.

Χαρακτηριστικά της Σαντερίας

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της μορφής λατρείας; Οι σαντέρος, όπως ονομάζονται σήμερα τα άτομα που ασκούν τη Σαντερία, λατρεύουν ένα υπέρτατο ον και μια ομάδα θεοτήτων, τους ορίσα, οι οποίοι αποτελούν το πάνθεο των Γιουρούμπα. Το θέλημα του ορίσα ερμηνεύεται από τους ιερείς της Σαντερίας μέσω μαντείας. Λέγεται ότι μερικές φορές οι ορίσα καταλαμβάνουν τους λάτρεις για να αποκαλύψουν μέσω αυτών τη βουλή τους. Οι πιστοί μπορούν να επικαλεστούν τους ορίσα μέσω προσευχών, μουσικής, συγκεκριμένης συμπεριφοράς και προσφορών. Οι βωμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στη λατρεία. Οι σαντέρος τούς τοποθετούν στα σπίτια τους και αποθέτουν πάνω τους λουλούδια, ρούμι, γλυκά και πούρα με σκοπό να κάνουν τις θεότητες ευτυχισμένες και πρόθυμες να βοηθήσουν.

Σε ένα άρθρο της εφημερίδας Νιου Γιορκ Τάιμς (New York Times), η Λιζέτ Αλβαρέζ εξήγησε σχετικά με τη φιλοσοφία της Σαντερίας: «Πρόκειται για θρησκεία που τονίζει το “εδώ και τώρα”, όχι τη μετά θάνατον ζωή, και η οποία δίνει έμφαση στις φυσικές δυνάμεις. Κάθε θεότητα αντιπροσωπεύει κάποια πτυχή της φύσης, όπως οι κεραυνοί, και κάποιο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, όπως η δύναμη». Οι ιερείς της Σαντερίας βοηθούν τους ανθρώπους να λύνουν καθημερινά προβλήματα συμβουλευόμενοι τους ορίσα. Δεν είναι Καθολικοί ιερείς, και οι συνηθισμένες τελετουργίες της Σαντερίας διεξάγονται σε σπίτια, όχι σε ναούς.

Οι άνθρωποι που χρειάζονται συναισθηματική και οικονομική υποστήριξη γοητεύονται ιδιαίτερα από τη Σαντερία επειδή αυτή δημιουργεί ένα αίσθημα συλλογικότητας, κάτι σαν διευρυμένη οικογένεια. Πιο πολύ έλκονται τα άτομα που είναι στερημένα, καθώς και οι μετανάστες σε χώρες όπου ασκείται η Σαντερία. Οι πιστοί ανήκουν σε κάποια συγκεκριμένη κοινότητα στην οποία ένας άντρας ή μια γυναίκα σαντέρο υπηρετεί ως ανάδοχος, σύμβουλος και ιερέας. Τα νέα μέλη μυούνται από ιερείς μέσω μιας τελετουργίας που περιλαμβάνει μουσική, χορό και θυσίες ζώων. Ζώα θυσιάζονται και σε τελετές γεννήσεων, γάμων και θανάτων. Μερικά από τα ζώα που χρησιμοποιούνται είναι κοτόπουλα, κατσίκια, περιστέρια και χελώνες.

 Η Μουσική της Σαντερίας

Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο ως αναπόσπαστο λατρευτικό χαρακτηριστικό της Σαντερίας. Η μουσική χρησιμοποιείται στη διάρκεια των μπεμπές, δηλαδή των τελετουργιών στις οποίες οι πιστοί παίζουν τύμπανα προκειμένου να επικαλεστούν τις θεότητες. Για να καλέσουν ένα συγκεκριμένο θεό, παίζουν ειδικούς ρυθμούς. Ο ήχος είναι τόσο δυνατός ώστε ο επίμονος ρυθμός των τυμπάνων μπορεί να ακουστεί αρκετά τετράγωνα μακριά.

Τα κρουστά, όπως τύμπανα και ξυλόφωνα, ή αλλιώς μαρίμπα, χρησιμοποιούνται στη Δυτική Αφρική ως τελετουργικά όργανα εδώ και αιώνες. Αυτή ήταν η κύρια χρήση τους όταν τα έφεραν στην Αμερική οι σκλάβοι. Στη Βραζιλία, φτιάχνουν τις μεμβράνες των ιερών τυμπάνων από δέρματα τελετουργικά θυσιασμένων ζώων και συνηθίζουν να βαφτίζουν τα καινούρια όργανα, ως επί το πλείστον με «αγιασμό» από την Καθολική Εκκλησία. Άλλα τύμπανα αντιπροσωπεύουν κάποια συγκεκριμένη θεότητα, όπως συμβαίνει στον αφροκαραϊβικό πολιτισμό της Αϊτής.

Δεν είναι ασυνήθιστο να βρίσκει κανείς στην αγορά ψηφιακούς δίσκους με ιερή μουσική της Σαντερίας, οι οποίοι αναφέρουν απερίφραστα ότι πρόκειται για τέτοια μουσική. Το τύμπανο είναι το όργανο που κυριαρχεί σε αυτούς τους ρυθμούς, και μερικά κομμάτια μάλιστα έχουν ως τίτλους ονόματα θεοτήτων της Σαντερίας ή έθιμα αυτής της θρησκείας. Με το πέρασμα του χρόνου, τέτοιοι ρυθμοί έχουν διεισδύσει και σε ένα μέρος της μουσικής της Λατινικής Αμερικής. Μερικά μουσικά κομμάτια περιλαμβάνουν όρους της Σαντερίας.

Τι Λέει η Αγία Γραφή

Η Σαντερία σχετίζεται στενά με τον πνευματισμό, μια μορφή λατρείας που καταδικάζεται στην Αγία Γραφή. (Λευιτικό 19:31) Ο Λόγος του Θεού συγκαταλέγει την «άσκηση πνευματισμού» στα «έργα της σάρκας», τα οποία καθιστούν κάποιον ακατάλληλο για να κληρονομήσει τη Βασιλεία του Θεού. (Γαλάτες 5:19-21) Επίσης, οι Γραφές προστάζουν τα άτομα που επιθυμούν να έχουν την επιδοκιμασία του Θεού να “φεύγουν από την ειδωλολατρία” και να «λατρεύουν τον Πατέρα με πνεύμα και αλήθεια».​—1 Κορινθίους 10:14· Ιωάννης 4:23, 24.

Οι Χριστιανοί πρέπει να είναι άγρυπνοι επειδή οι συνήθειες και η μουσική της Σαντερίας τείνουν να προσλάβουν πιο κοσμικό χαρακτήρα. Διάφορα είδη διασκέδασης και ορισμένες πτυχές του λατινοαμερικανικού πολιτισμού είναι συνυφασμένα με στοιχεία της Σαντερίας. Αυτά γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή και θεωρούνται από πολλούς αβλαβή. Εντούτοις, οι Χριστιανοί πρέπει να αποφεύγουν οτιδήποτε βρίσκεται σε άμεση αντίθεση με τις Γραφικές αρχές, άσχετα με το πόσο δημοφιλές είναι ή πόσο αβλαβές φαίνεται.​—2 Κορινθίους 6:14-18.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 25]

ΟΡΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΑΝΤΕΡΙΑ

Μπαμπαλάο-έγιε: Θεότητα της θεραπείας που λατρεύεται ως ο «Άγιος» Λάζαρος.

Τσανγκό: Θεότητα της φωτιάς, των κεραυνών και των αστραπών, καθώς και προστάτης του πυροβολικού, που λατρεύεται ως η «Αγία» Βαρβάρα των Καθολικών.

Ίφα Κόρπους: Σύστημα νόμων που εκφράζεται με 256 σύμβολα τα οποία αναπαριστούν την παράδοση της Σαντερίας.

Ικόουλε όρουν: Ο «ουρανός» στον οποίο πηγαίνουν όλοι οι άνθρωποι όταν πεθαίνουν. Εντούτοις, οι κακοί ζουν στην κόλαση πάνω στη γη και υποφέρουν στο ικόουλε όρουν.

Ομπαταλά: Θεός που δημιούργησε την ανθρώπινη ζωή και συνειδητότητα από την ύλη της γης.

Οτσούν: Θεά των ποταμών, του έρωτα, του γάμου, του χρήματος, της χαράς και της αφθονίας, η οποία αντιστοιχεί με την Παρθένο της Καριδάδ, προστάτιδα της Κούβας.

Ογκούν: Θεός-προστάτης των μεταλλωρύχων και των εργατών, που λατρεύεται ως ο «Άγιος» Πέτρος.

Ολοντουμάρε: Το υπέρτατο ον που δημιούργησε το σύμπαν.

Ορουμίλα: Θεός που αποφασίζει για το πεπρωμένο του κάθε ατόμου.

Γιεμαγιά ή Σεμαγιά: Θεά των θαλασσών και της γονιμότητας, που ταυτίζεται με την Παρθένο Μαρία ή την Παρθένο της Ρέγλα στην Κούβα.

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Αντικείμενα της Σαντερίας στα ράφια ενός καταστήματος «μποτάνικα»