Ιπτάμενα Πλάσματα του Βυθού

ΓΛΙΣΤΡΟΥΝ με χάρη στα νερά των ακτών και γύρω από νησιά. Μπορεί να βρεθούν στα βάθη των ωκεανών, ανεξάρτητα από το αν τα νερά είναι κρύα ή ζεστά, ή ακόμα και σε μερικές λίμνες και ποτάμια. Τι είναι; Είναι τα σελάχια, πλάσματα που ζουν στο βυθό και μοιάζουν σαν να πετάνε!

Δεν χρειάζεται να είστε δύτης ή ψαράς για να απολαύσετε την ιπτάμενη ομορφιά του σελαχιού, μάλιστα ούτε καν χρειάζεται να μπείτε στο νερό. Όπως τονίζει ο Μπαρτ, ένας υδροβιολόγος, πολλές φορές εκείνοι που πηγαίνουν στην παραλία βλέπουν φτερωτά σελάχια να πηδούν έξω από το νερό.

Υπάρχουν αρκετές εκατοντάδες είδη σελαχιών, και το μέγεθός τους κυμαίνεται από μερικά εκατοστά μέχρι αρκετά μέτρα. Μπορείτε να διακρίνετε την ομοιότητά τους με το συγγενή τους, τον καρχαρία. Τα αβγά των σελαχιών, σε αντίθεση με εκείνα των περισσότερων άλλων ψαριών, γονιμοποιούνται μέσα στο σώμα του θηλυκού. Οι ράγιες, σελαχοειδή ψάρια, γεννούν γονιμοποιημένα αβγά, ενώ τα αβγά άλλων σελαχιών εκκολάπτονται μέσα στο θηλυκό και τα μικρά γεννιούνται ζωντανά​—μικρογραφίες των γονέων τους.

Μεταξύ των πιο γνωστών σελαχιών είναι οι τρυγόνες, των οποίων ο σκελετός δεν είναι οστέινος αλλά χόνδρινος, ενώ έχουν και ένα πτερύγιο σε κάθε πλευρά του σώματός τους που ξεκινάει από το κεφάλι και φτάνει μέχρι τη βάση της ουράς. Οι τρυγόνες μπορεί να έχουν σχήμα ρομβοειδές ή κυκλικό, ή μπορεί να μοιάζουν σαν ένα χαρταετό με ουρά. Το πεπλατυσμένο σώμα τους προβάλλει πολύ μικρή αντίσταση στο νερό. Η κυματοειδής κίνηση των πτερυγίων τους τούς παρέχει τη δυνατότητα να γλιστρούν μέσα στο νερό, δίνοντας την εντύπωση ότι πετούν χωρίς καμιά προσπάθεια. Όταν δεν κολυμπούν, αυτά τα σελάχια μένουν κρυμμένα στον αμμώδη βυθό.

Οι τρυγόνες έχουν τα μάτια στο πάνω μέρος του κεφαλιού τους, ενώ το στόμα στο κάτω μέρος. Έχουν γερά δόντια και ισχυρά σαγόνια, τα οποία τους δίνουν τη δυνατότητα να επιτίθενται σε όστρακα. Γι’ αυτό δεν είναι καθόλου ευπρόσδεκτες σε οστρεοκαλλιέργειες, επειδή τα οστρακόδερμα είναι η αγαπημένη τους τροφή. Οι τρυγόνες είναι εδώδιμα ψάρια και μερικές φορές αντικαθιστούν τα χτένια στις συνταγές.

 Η τρυγόνα φέρει δηλητηριώδη κεντριά στο πάνω μέρος της μακριάς ουράς της. Αν την πατήσουν, την πειράξουν ή την απειλήσουν εχθροί, μπορεί να καταφέρει ένα οδυνηρό, δηλητηριώδες τσίμπημα με την ουρά της. Τα κεντριά συνήθως σπάνε βαθιά μέσα στην πληγή με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να βγουν, ενώ μπορούν να προξενήσουν σοβαρή μόλυνση αν δεν φροντίσετε σωστά την πληγή. Αν σας τσιμπήσει ποτέ σελάχι, ξεβγάλτε πολύ καλά την περιοχή γύρω από την πληγή με νερό​—έστω και θαλασσινό αν δεν γίνεται αλλιώς. Όσο το δυνατόν γρηγορότερα, βυθίστε την πληγή σε ζεστό νερό, όσο πιο ζεστό αντέχετε. Το ζεστό νερό καταστρέφει το δηλητήριο και ανακουφίζει από τον πόνο. Κατόπιν, επισκεφτείτε το γιατρό χωρίς καθυστέρηση.

Αν και οι αγκαθωτές ουρές τους μπορεί να σας τρομάζουν, σε γενικές γραμμές οι τρυγόνες δεν είναι επιθετικές και συνήθως χρησιμοποιούν την ουρά τους μόνο όταν απειλούνται. Ο Μπαρτ, ο οποίος αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, διαπίστωσε πως οι τρυγόνες ήταν πολύ φιλικές όταν αυτός και η σύζυγός του κολυμπούσαν μαζί τους στα Νησιά Κέιμαν, σε μια τοποθεσία που φημίζεται για το ότι μπορεί κανείς να ταΐσει εκεί φιλικές τρυγόνες. Ο ίδιος λέει: «Γονατίσαμε στο βυθό, σε βάθος 5 μέτρων περίπου. Όταν αρχίσαμε να τις ταΐζουμε, οι τρυγόνες μάς περικύκλωσαν! Κάπου 30 με 40 τρυγόνες όλων των μεγεθών ήρθαν στην παρέα μας. Αναζητώντας τροφή, οι τρυγόνες ξεκινούσαν από τα γόνατά μας και ανέβαιναν περνώντας από μπροστά μας, πίσω μας και πάνω από το κεφάλι μας, κολυμπώντας ήρεμα και σκουντώντας μας απαλά για να τους δώσουμε έστω και μια μικρή μπουκιά. Είναι εκπληκτικό πόσο πειθήνια ήταν αυτά τα όμορφα πλάσματα. Μας άφηναν ακόμα και να χαϊδεύουμε την κοιλιά τους καθώς περνούσαν από πάνω μας». Ο Μπαρτ ανέφερε ότι αυτά τα σελάχια έχουν εξημερωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε, τόσα χρόνια που κολυμπούν οι άνθρωποι μαζί τους, δεν έχει αναφερθεί καμιά επίθεση.

Όσοι από εμάς δεν είναι έμπειροι δύτες μπορούν να απολαμβάνουν τα σελάχια σε πιο ρηχά νερά ή σε ενυδρεία σε όλο τον κόσμο. Πολλά ενυδρεία έχουν πισίνες με τρυγόνες των οποίων τα κεντριά έχουν αφαιρεθεί για προληπτικούς λόγους, και όπου οι επισκέπτες μπορούν να τις χαϊδέψουν. Ο Ρον Χάρντι, ιδιοκτήτης του θαλάσσιου πάρκου «Ο Κόσμος του Κόλπου» στην Πόλη του Παναμά, στη Φλόριντα, λέει: «Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της επίδρασης που ασκεί η παρουσίαση ζωντανών ζώων είναι η πισίνα μας όπου οι επισκέπτες μπορούν να χαϊδέψουν τις τρυγόνες. Οι άνθρωποι φαίνεται ότι φοβούνται τις τρυγόνες, αλλά πρέπει να δείτε πώς αλλάζουν άποψη όταν μαθαίνουν από τους ξεναγούς μας την αλήθεια για αυτές! Αφού αγγίξουν μια τρυγόνα, αρχίζουν να θαυμάζουν τη χάρη και την ομορφιά της. Μάλιστα μερικοί χάνουν την επίδειξη με τα δελφίνια, που είναι το αμέσως επόμενο θέαμα, απλώς και μόνο για να συνεχίσουν να χαϊδεύουν τις τρυγόνες».

Τώρα που έχετε μάθει κάτι για τα σελάχια, οι φόβοι σας ίσως έχουν μειωθεί. Ωστόσο, να θυμάστε ότι τα σελάχια κρύβονται συχνά στον αμμώδη βυθό των ρηχών, ζεστών νερών. Έτσι, αν περπατάτε σε τέτοια νερά, να σέρνετε τα πόδια σας αντί να τα σηκώνετε. Με αυτόν τον τρόπο θα προειδοποιείτε τα σελάχια ότι πλησιάζετε, και έτσι θα αποφύγετε να πατήσετε κάποιο σελάχι και να αισθανθείτε πιθανώς το τσίμπημα αυτού του όμορφου ιπτάμενου πλάσματος του βυθού.

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Τρυγόνα

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Οι άνθρωποι φαίνεται ότι φοβούνται τις τρυγόνες, αλλά η στάση τους αλλάζει όταν μαθαίνουν την αλήθεια για αυτές

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Μάντα

[Ευχαριστίες]

© Francois Gohier/Photo Researchers