Καταπολεμήστε το «Φιλί» του Θανάτου

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ

Μέσα στη σιγαλιά της νύχτας, ενώ κοιμάσαι βαθιά, σε ζυγώνει ολοένα και περισσότερο. Δεν σε ξυπνάει. Ούτε που κουνιέσαι καν όταν σου δίνει το φαρμακερό «φιλί» του.

ΑΥΤΟΣ ο νυχτερινός εισβολέας είναι ο κοριός Triatoma megista​—ονομάζεται και «κοριός που φιλάει»—​ο οποίος αφθονεί στη Νότια Αμερική. Το μακρόσυρτο «φιλί» του μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 15 λεπτά, καθώς αυτό το έντομο ρουφάει αργά το αίμα. Αυτό καθαυτό το «φιλί» δεν είναι βλαβερό. Αλλά τα περιττώματα που απομένουν στο δέρμα ενδέχεται να περιέχουν έναν μικροοργανισμό που ονομάζεται Trypanosoma cruzi, ή T. cruzi χάριν συντομίας. Αν αυτό το παράσιτο διεισδύσει στο σώμα, διαμέσου των ματιών, του στόματος ή μιας ανοιχτής τομής, μπορεί να προκαλέσει την αμερικανική τρυπανοσωμίαση, γνωστότερη ως νόσο του Σάγκας.

Όταν η νόσος του Σάγκας βρίσκεται στην οξεία φάση της, το πιο διακριτό της σύμπτωμα είναι ότι πρήζεται το μάτι. Ίσως ακολουθήσουν συμπτώματα όπως κόπωση, πυρετός, ανορεξία και διάρροια. Κατόπιν, με την πάροδο ενός ή δύο μηνών, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται​—έστω και χωρίς θεραπεία. Αλλά τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη. Περίπου 10 ή 20 χρόνια μετά τη μόλυνση, το θύμα μπορεί να παρουσιάσει καρδιακά προβλήματα, όπως αρρυθμίες ή ακόμη και καρδιακή ανεπάρκεια. a

Υπολογίζεται ότι η νόσος του Σάγκας έχει προσβάλει 18 εκατομμύρια άτομα και προκαλεί περίπου 50.000 θανάτους το χρόνο. Δεν προσβάλλονται όλα τα θύματα απευθείας από το δάγκωμα του κοριού. Λόγου χάρη, μερικά παιδιά προσβάλλονται από τη μολυσμένη μητέρα τους μέσω του θηλασμού. Μια έγκυος μπορεί μάλιστα να μεταδώσει την ασθένεια στο αγέννητο παιδί της ή να μολύνει το μωρό της την ώρα του τοκετού. Η μόλυνση μπορεί, επίσης, να μεταδοθεί μέσω μετάγγισης αίματος ή μέσω ωμής τροφής που έχει μολυνθεί από τον T. cruzi. b

Τι μπορείτε να κάνετε για να καταπολεμήσετε τη νόσο του Σάγκας; Τα εντομοκτόνα έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για να περιοριστεί ο πληθυσμός του συγκεκριμένου κοριού. Αλλά ο ψεκασμός μέσα στο σπίτι είναι δυσάρεστος και πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εξάμηνο. Το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο έχει βρει μια εναλλακτική μέθοδο​—μια μπογιά που περιέχει εντομοκτόνο. Αυτό το προϊόν δοκιμάστηκε σε 4.800 σπίτια. Με ποιο αποτέλεσμα; Έπειτα από δύο χρόνια, το 80 τοις εκατό των σπιτιών εξακολουθούσαν να είναι απαλλαγμένα από τους κοριούς! Επίσης, ορισμένοι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι τα φύλλα της μελίας περιέχουν μια μη τοξική βιοδιασπάσιμη ουσία (Αζαδιραχτίνη) η οποία, όχι μόνο θεραπεύει τους μολυσμένους κοριούς, αλλά αποτρέπει και τη μόλυνση των υγιών.

Βοήθεια για τα Άτομα που Έχουν Προσβληθεί

Υπάρχει ελπίδα για τους εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν προσβληθεί από τη νόσο του Σάγκας; Ναι. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων προσπαθεί να ανακαλύψει τα μυστικά των 10.000 γονιδίων του T. cruzi. Αυτό θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή  τη δημιουργία διαγνωστικών τεστ, εμβολίων και δραστικότερων φαρμάκων.

Τον Ιούλιο του 1997, οι επιστήμονες έστειλαν στο έξω διάστημα μια από τις ζωτικές πρωτεΐνες του T. cruzi με το διαστημικό λεωφορείο Κολούμπια για να μελετήσουν τη δομή της σε συνθήκες ελάχιστης βαρύτητας. Αυτό αποτελεί θεμελιώδες βήμα για την παρασκευή φαρμάκων που να ταιριάζουν στη δομή του T. cruzi. Η αναζήτηση νέων φαρμάκων είναι σημαντική, διότι προς το παρόν καμιά φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αποτελεσματική αφότου η ασθένεια φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. c

Αναγνωρίζοντας τα οφέλη της έγκαιρης θεραπείας, η Βραζιλιάνα βιολόγος Κονστάνσα Μπρίτου επινόησε το τεστ αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης, μέσω του οποίου η διάγνωση γίνεται σε δύο μέρες. Δυστυχώς, όμως, πολλοί δεν ξέρουν καν ότι πάσχουν από τη νόσο όταν αυτή βρίσκεται στα πρώτα της στάδια.

Το Κλειδί Είναι η Πρόληψη

Συμπερασματικά, λοιπόν, ποιες προφυλάξεις μπορείτε να πάρετε αν μένετε σε μια περιοχή όπου ζει ο κοριός;

▪ Αν κοιμάστε σε σπίτι φτιαγμένο από λάσπη ή καλάμια, χρησιμοποιήστε κουνουπιέρα.

▪ Να χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα, διότι μειώνουν τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου.

▪ Να επιδιορθώνετε τις ρωγμές και τις χαραμάδες στους τοίχους, διότι σε αυτές μπορεί να αρχίσει να αναπαράγεται ο συγκεκριμένος κοριός.

▪ Να διατηρείτε το σπίτι σας καθαρό, ακόμη και τα σημεία που βρίσκονται πίσω από κάδρα και έπιπλα.

▪ Κάπου κάπου να βγάζετε τα στρώματα και τις κουβέρτες στον ήλιο.

▪ Να θυμάστε ότι τα ζώα​—άγρια και κατοικίδια—​μπορεί να είναι φορείς.

▪ Αν υποπτεύεστε ότι ένα έντομο μπορεί να είναι ο κοριός Triatoma megista, στείλτε το για ανάλυση στο πλησιέστερο κέντρο υγείας.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

Η Ανακάλυψη της Νόσου του Σάγκας

Το 1909, ο Βραζιλιάνος γιατρός Κάρλος Σάγκας εργαζόταν στην Πολιτεία Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας, όπου η ελονοσία καθυστερούσε την κατασκευή ενός σιδηροδρόμου. Παρατήρησε ότι πολλοί ασθενείς είχαν συμπτώματα που δεν ταίριαζαν με καμιά γνωστή ασθένεια. Πρόσεξε, επίσης, ότι τα σπίτια της περιοχής έβριθαν από ένα είδος κοριού, του Triatoma megista, ο οποίος τρεφόταν με αίμα. Εξετάζοντας το περιεχόμενο των εντέρων του εντόμου αυτού, ο Σάγκας ανακάλυψε ένα νέο πρωτόζωο. Το ονόμασε Trypanosoma cruzi προς τιμήν ενός φίλου του, του επιστήμονα Οσβάλντο Κρουζ. Κατάλληλα, η νέα ασθένεια πήρε το όνομα του Κάρλος Σάγκας λόγω της ενδελεχούς έρευνάς του η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη αυτής της πάθησης.

[Εικόνα στη σελίδα 12, 13]

Τα σπίτια της υπαίθρου συχνά βρίθουν από κοριούς Triatoma megista

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφίες: PAHO/WHO/P. ALMASY