Μήπως Έχετε «Νευρικά Πόδια»;

ΕΙΝΑΙ νύχτα. Νιώθετε άνετα στο κρεβάτι σας και έχετε χαλαρώσει. Τότε αρχίζει αυτό το μούδιασμα στα πόδια σας. Δεν μπορείτε να το αγνοήσετε. Ο μόνος τρόπος για να ανακουφιστείτε είναι να σηκωθείτε και να περπατήσετε. Το περπάτημα σας βοηθάει, αλλά όταν ξαπλώνετε και πάλι, αρχίζετε να νιώθετε ξανά τα ίδια. Θέλετε να κοιμηθείτε, αλλά δεν μπορείτε. Αν αυτό σας θυμίζει κάτι που ζείτε και εσείς, δεν αποτελείτε εξαίρεση. Για παράδειγμα, έως και το 15 τοις εκατό του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών ίσως ζουν με αυτό το πρόβλημα.

Αν και πολλοί γιατροί σήμερα δεν μπορούν να διαγνώσουν ή να αντιμετωπίσουν κατάλληλα αυτή τη διαταραχή, δεν πρόκειται για κάτι καινούριο. Το 1685 ένας γιατρός έγραψε για εκείνους που όταν πάνε στο κρεβάτι νιώθουν «μεγάλη Νευρικότητα» στα χέρια και στα πόδια ώστε «δεν μπορούν πλέον να κοιμηθούν, σαν να βρίσκονται σε έναν Τόπο με τα μεγαλύτερα Βασανιστήρια».

Εν μέρει, η διάγνωση αυτής της διαταραχής είναι δύσκολη επειδή δεν υπάρχει καμιά εργαστηριακή εξέταση που να μπορεί να προσδιορίσει αν κάποιος πάσχει από αυτήν. Η διαταραχή αναγνωρίζεται από τα συμπτώματα που προκαλεί. Ένας έμπειρος γιατρός μπορεί να ρωτήσει: “Νιώθεις να μουδιάζει το ένα πόδι σου ή και τα δύο; Νιώθεις ποτέ αυτό το μούδιασμα στα χέρια σου; Μήπως υποχωρεί η ενόχληση όταν σηκώνεσαι και περπατάς, όταν κάνεις μπάνιο ή όταν κάνεις μασάζ στα πόδια σου; Μήπως αυτό το αίσθημα δυσφορίας εμφανίζεται μερικές φορές όταν πρέπει να κάθεσαι για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως όταν είσαι στο αυτοκίνητο ή στο αεροπλάνο; Μήπως σε ενοχλεί περισσότερο τη νύχτα; Μήπως έχουν το ίδιο πρόβλημα κάποια άλλα μέλη της οικογένειάς σου; Μήπως ο σύντροφός σου λέει ότι μερικές φορές τινάζεις τα πόδια σου όταν κοιμάσαι;” Αν η απάντησή σας σε μερικές από αυτές τις ερωτήσεις είναι θετική, ίσως ο γιατρός συμπεράνει ότι πάσχετε από το σύνδρομο νευρικών ποδιών (restless legs syndrome [RLS]).

Αυτοί που Πάσχουν

Για μερικούς, το RLS είναι μια ήπια διαταραχή με περιστασιακά συμπτώματα. Για άλλους, είναι πολύ πιο σοβαρή​—προκαλεί χρόνια αϋπνία με αποτέλεσμα την κόπωση στη διάρκεια της ημέρας η οποία τους δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στις ασχολίες της καθημερινής τους ζωής. Κάποιος πάσχων είπε: «Νιώθω σαν να έρπουν σκουλήκια μέσα στα πόδια μου. Πρέπει να κουνήσω τα πόδια μου για να διώξω αυτό το αίσθημα».

Το RLS επηρεάζει ανθρώπους και των δύο φύλων, και εμφανίζεται συχνότερα και πιο έντονα σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Πιο συχνά προσβάλλει ανθρώπους που είναι ανάμεσα  στα 50 και στα 60, αν και πολλές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται δεκαετίες νωρίτερα. Μερικές φορές τα συμπτώματα ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Συχνά, όμως, δεν γίνεται διάγνωση του RLS σε παιδιά. Επειδή δεν μπορούν να καθήσουν ήσυχα ή κάνουν συνεχώς νευρικές κινήσεις, τα παιδιά που πάσχουν από RLS συχνά χαρακτηρίζονται «υπερκινητικά».

Αν και οι ειδικοί αναγνωρίζουν το RLS ως νευρολογική διαταραχή, είναι δύσκολο να εντοπιστεί η αιτία που το προκαλεί. Στην περίπτωση των περισσότερων από τους πάσχοντες η αιτία είναι άγνωστη. Ωστόσο, το RLS έχει συνδεθεί με ορισμένους παράγοντες. Για παράδειγμα, το RLS έχει κληρονομικό χαρακτήρα, εφόσον μεταδίδεται γενετικά από τους γονείς στα παιδιά. Μερικές έγκυες γυναίκες νιώθουν τα συμπτώματα του RLS, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης τους. Μετά τον τοκετό, η διαταραχή συνήθως εξαφανίζεται. Μερικές φορές, η ενόχληση του RLS ξεκινάει εξαιτίας ορισμένων παθολογικών διαταραχών, όπως είναι το χαμηλό επίπεδο σιδήρου ή η έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών. Κάποια χρόνια πάθηση επίσης ίσως προκαλεί τα συμπτώματα του RLS​—κυρίως η νεφρική ανεπάρκεια, ο διαβήτης, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η περιφερική νευροπάθεια, δηλαδή βλάβη στα νεύρα των χεριών και των ποδιών.

Η Αναζήτηση Ανακούφισης

Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία για το RLS, και τα συμπτώματα συνήθως χειροτερεύουν καθώς περνούν τα χρόνια. Ωστόσο, τα καλά νέα είναι ότι το RLS μπορεί να αντιμετωπιστεί αρκετά αποτελεσματικά, συνήθως χωρίς φάρμακα. Δεν υπάρχει μόνο μία λύση, εφόσον αυτό που έχει επιτυχία σε ένα άτομο ίσως να μην έχει σε κάποιο άλλο. Οι πάσχοντες πρέπει να βρουν ποιες συνήθειες, ποιες δραστηριότητες ή ποια φάρμακα αυξάνουν ή μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων.

Ένα πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση του RLS είναι να ξεκαθαρίσετε αν τα συμπτώματά του προκαλούνται από κάποιο πρόβλημα υγείας που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όσοι έχουν έλλειψη σιδήρου ή κάποιων βιταμινών ίσως χρειάζεται απλώς να συμπληρώσουν τη διατροφή τους με σίδηρο ή βιταμίνη B₁₂ για να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα του RLS. Ωστόσο, η λήψη πολλών βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία του ατόμου. Συνεπώς, πρέπει κανείς να λάβει υπόψη τη γνώμη κάποιου ειδικού σε θέματα υγείας όταν αποφασίζει αν πρέπει να παίρνει συμπληρώματα σιδήρου ή βιταμινών.

Σε μερικούς, η καφεΐνη επιδεινώνει τα συμπτώματα του RLS. Ο καφές, το τσάι, η σοκολάτα και πολλά αναψυκτικά περιέχουν καφεΐνη. Η μείωση ή η διακοπή λήψης καφεΐνης ίσως βοηθήσει να περιοριστούν ή να εξαφανιστούν τα συμπτώματα του RLS. Επίσης, η κατανάλωση αλκοόλ συνήθως αυξάνει τη διάρκεια ή την ένταση των συμπτωμάτων. Μερικοί έχουν βρει ανακούφιση μειώνοντάς το ή αφαιρώντας το εντελώς από το διαιτολόγιό τους.

Ζώντας με το RLS

Αν πάσχετε από RLS, ίσως να σας βοηθήσουν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής σας. Εφόσον η κόπωση και η υπνηλία συνήθως χειροτερεύουν τα συμπτώματα, η συνεπής τήρηση ενός προγράμματος ύπνου μπορεί πράγματι να βοηθήσει. Αν είναι δυνατόν, θα ήταν καλό να κοιμάστε σε ήσυχο, δροσερό και άνετο χώρο. Επίσης βοηθάει το να πηγαίνετε για ύπνο την ίδια ώρα κάθε βράδυ και να σηκώνεστε την ίδια ώρα κάθε πρωί.

Ένα τακτικό πρόγραμμα άσκησης θα σας βοηθάει να κοιμάστε καλά τη νύχτα. Ωστόσο, η έντονη άσκηση τις τελευταίες έξι ώρες πριν πάτε για ύπνο ίσως φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Κάποιοι που πάσχουν από RLS διαπιστώνουν ότι η ήπια άσκηση αμέσως πριν πέσουν στο κρεβάτι τούς βοηθάει να κοιμηθούν. Δοκιμάστε διάφορες ασκήσεις για να δείτε τι είναι καλύτερο για εσάς.

Μην αντιστέκεστε όταν νιώθετε την παρόρμηση να κινηθείτε. Αν προσπαθείτε να αποφύγετε την κίνηση, συνήθως τα συμπτώματα χειροτερεύουν. Πολλές φορές η καλύτερη λύση είναι να σηκωθείτε από το κρεβάτι και να κινηθείτε. Μερικοί βρίσκουν κάποια ανακούφιση όταν περπατούν, όταν τεντώνονται, όταν κάνουν μπάνιο με ζεστό ή κρύο νερό, ή όταν κάνουν μασάζ στα πόδια τους. Σε περίπτωση που χρειαστεί να καθήσετε για πολλή ώρα, όπως σε κάποιο ταξίδι, μπορεί να βοηθηθείτε αν απασχολείτε το μυαλό σας με το διάβασμα.

Τι θα πούμε για τη χορήγηση φαρμάκων; Το Ίδρυμα για το Σύνδρομο Νευρικών Ποδιών, που βρίσκεται στο Ράλεϊ της Βόρειας Καρολίνας στις ΗΠΑ, λέει ότι «ίσως καταστεί αναγκαίο να ξεκινήσετε φαρμακευτική αγωγή». Εφόσον δεν υπάρχει μία φαρμακευτική αγωγή που να φέρνει καλά αποτελέσματα σε όλους όσους πάσχουν από RLS, το άτομο που έχει αναλάβει την ιατρική σας φροντίδα ίσως πρέπει να βρει την αγωγή που φέρνει τα καλύτερα αποτελέσματα σε εσάς. Κάποιοι διαπιστώνουν ότι ένας συνδυασμός φαρμάκων είναι πιο αποτελεσματικός. Μερικές φορές μια φαρμακευτική αγωγή η οποία για κάποιο διάστημα αποδίδει καλά χάνει την αποτελεσματικότητά της. Εφόσον η λήψη φαρμάκων, και ιδιαίτερα η λήψη συνδυασμών φαρμάκων, εμπερικλείει κινδύνους για την υγεία, είναι σημαντικό να συνεργάζεστε στενά με το άτομο που έχει αναλάβει την ιατρική σας φροντίδα για να καθορίσετε τι είναι καλύτερο για εσάς.