Αντιμετώπιση των Προβλημάτων του Προστάτη

«Όταν ήμουν 54 ετών, άρχισα να έχω συχνουρία, και μερικές φορές πήγαινα στην τουαλέτα κάθε 30 λεπτά. Αυτό με έκανε να επισκεφτώ το γιατρό, και εκείνος μου είπε ότι έπρεπε να αφαιρέσω τον προστάτη». Παρόμοιες ιστορίες ακούγονται συχνά σε ουρολογικά κέντρα σε όλο τον κόσμο. Τι μπορεί να κάνει ένας άντρας για να αποφύγει τις ασθένειες του προστάτη; Πότε θα πρέπει να ζητήσει ιατρική βοήθεια;

Ο ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ είναι ένας αδένας με σχήμα καρυδιού που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα. (Βλέπε την απεικόνιση της αντρικής πυέλου.) Σε έναν φυσιολογικό ενήλικο ζυγίζει 20 γραμμάρια, και οι μέγιστες διαστάσεις του είναι: 4 εκατοστά κατά μήκος του εγκάρσιου άξονα, 3 εκατοστά κατά μήκος του κατακόρυφου άξονα και 2 εκατοστά κατά μήκος του οριζόντιου άξονα. Η λειτουργία του συνίσταται στην παραγωγή ενός υγρού που αποτελεί το 30 τοις εκατό περίπου του όγκου του σπέρματος. Αυτό το υγρό, που περιέχει κιτρικό οξύ, ασβέστιο και ένζυμα, πιθανώς βελτιώνει την κινητικότητα του σπέρματος και τη γονιμότητα. Επίσης, το υγρό που εκκρίνει ο προστάτης περιέχει ψευδάργυρο ο οποίος, σύμφωνα με ορισμένες επιστημονικές θεωρίες, προστατεύει από λοιμώξεις της γεννητικής οδού.

Διάγνωση Παθήσεων του Προστάτη

Αρκετά από τα συμπτώματα που εμφανίζονται στην πύελο των αντρών οφείλονται σε φλεγμονή ή σε όγκο του προστάτη. Η προστατίτιδα​—η φλεγμονή του προστάτη—​μπορεί να προκαλέσει πυρετό, δυσκολία στην ούρηση και πόνο στην περιοχή του ιερού οστού ή της ουροδόχου κύστης. Όταν ο προστάτης είναι πολύ διογκωμένος, ο ασθενής ίσως δυσκολεύεται να ουρήσει.  Αν η φλεγμονή οφείλεται σε βακτήρια, τότε πρόκειται για βακτηριακή προστατίτιδα, η οποία μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Συνήθως συνδέεται με κάποια λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία της φλεγμονής δεν εντοπίζεται, και γι’ αυτόν το λόγο η πάθηση ονομάζεται μη βακτηριακή προστατίτιδα.

Τα προβλήματα που συνήθως σχετίζονται με τον προστάτη είναι η αύξηση της συχνότητας ούρησης, η ούρηση στη διάρκεια της νύχτας, η εξασθένηση της ροής των ούρων και η αίσθηση ότι η κύστη δεν έχει αδειάσει εντελώς. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως δείχνουν ότι υπάρχει καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH)​—μη καρκινική υπερτροφία του προστάτη—​η οποία μπορεί να προσβάλει άντρες άνω των 40 ετών. Η συχνότητα της BPH αυξάνεται με την ηλικία. Εμφανίζεται στο 25 τοις εκατό των αντρών ηλικίας 55 ετών και στο 50 τοις εκατό των αντρών ηλικίας 75 ετών.

Ο προστάτης μπορεί επίσης να προσβληθεί από κακοήθεις όγκους. Συνήθως ο καρκίνος του προστάτη εντοπίζεται με μια απλή εξέταση, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα. Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχει κατακράτηση ούρων και διόγκωση της κύστης. Όταν ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση σε άλλα όργανα, είναι πιθανό να υπάρξει πόνος στη ράχη, νευρολογικά συμπτώματα και πρήξιμο των κάτω άκρων εξαιτίας απόφραξης του λεμφικού συστήματος. Σε κάποιο πρόσφατο έτος, οι Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο ανέφεραν περίπου 300.000 νέα κρούσματα καρκίνου του προστάτη καθώς και 41.000 θανάτους που οφείλονταν σε αυτόν. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το 30 τοις εκατό των αντρών ηλικίας 60 ως 69 ετών και το 67 τοις εκατό των αντρών ηλικίας 80 ως 89 ετών θα πάθουν καρκίνο του προστάτη.

Ποιος Διατρέχει το Μεγαλύτερο Κίνδυνο;

Οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του προστάτη αυξάνονται ραγδαία μετά τα 50. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτός ο καρκίνος εμφανίζεται με διπλάσια συχνότητα στους μαύρους άντρες από ό,τι στους λευκούς. Τα ποσοστά εμφάνισης αυτής της ασθένειας ποικίλλουν σε διάφορα μέρη του κόσμου​—είναι υψηλά στη Βόρεια Αμερική και στις ευρωπαϊκές χώρες, μέτρια στη Νότια Αμερική και χαμηλά στην Ασία. Αυτό υποδηλώνει ότι οι περιβαλλοντικές και διατροφικές διαφορές μπορεί να παίζουν  σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Αν κάποιος άντρας μεταναστεύσει σε μια χώρα όπου τα ποσοστά εμφάνισης είναι μεγαλύτερα, μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος για τον ίδιο προσωπικά.

Στους άντρες που έχουν συγγενείς με καρκίνο του προστάτη, η πιθανότητα να προσβληθούν και οι ίδιοι είναι αυξημένη. «Κάποιος που έχει πατέρα ή αδελφό με καρκίνο του προστάτη διατρέχει διπλάσιο κίνδυνο να προσβληθεί από την ίδια ασθένεια», εξηγεί η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία. Μερικοί παράγοντες κινδύνου είναι η ηλικία, η φυλή, η εθνικότητα, το οικογενειακό ιστορικό, η διατροφή και η σωματική αδράνεια. Άντρες που καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε λιπαρά και κάνουν καθιστική ζωή έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν αυτή τη μορφή καρκίνου.

Πρόληψη των Παθήσεων του Προστάτη

Αν και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του προστάτη, πιστεύουν ότι μπορεί να περιλαμβάνονται γενετικοί και ορμονικοί  παράγοντες. Το ευτύχημα είναι ότι μπορούμε να ελέγξουμε δύο παράγοντες κινδύνου​—τη διατροφή και τη σωματική αδράνεια. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία συστήνει «να περιορίσετε τη λήψη ζωικών τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και να καταναλώνετε ως επί το πλείστον τροφές φυτικής προέλευσης». Συστήνει επίσης να τρώτε «τουλάχιστον πέντε φορές την ημέρα φρούτα και λαχανικά», καθώς και ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, διάφορα σιτηρά, ρύζι και φασόλια. Οι ντομάτες, τα γκρέιπφρουτ και τα καρπούζια είναι πλούσια σε λυκοπένιο​—μια αντιοξειδωτική ένωση που συμβάλλει στην πρόληψη βλάβης στο DNA και ίσως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν επίσης ότι ορισμένα βότανα και μεταλλικά στοιχεία μπορεί να βοηθήσουν.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία και τον Αμερικανικό Ουρολογικό Σύλλογο, οι προληπτικές εξετάσεις για καρκίνο του προστάτη μπορούν να σώσουν ζωές. Η αγωγή έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας όταν ο καρκίνος εντοπίζεται σε αρχικά στάδια. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία συστήνει στους άντρες άνω των 50 ετών, ή άνω των 45 ετών για τις ομάδες υψηλού κινδύνου, να κάνουν κάθε χρόνο ιατρικές εξετάσεις. a

Σε αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνεται και μια εξέταση αίματος για τον έλεγχο του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Αυτό το αντιγόνο είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη. Τα επίπεδά της αυξάνονται όταν υπάρχουν παθήσεις του προστάτη. «Αν η τιμή του PSA δεν είναι φυσιολογική, συζητήστε με το γιατρό σας για τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και την ανάγκη για επιπλέον εξετάσεις», λέει η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία. Επίσης, περιλαμβάνεται μια δακτυλική εξέταση από το ορθό. Διαμέσου του ορθού του ασθενούς, ο γιατρός μπορεί να ψηλαφήσει οποιαδήποτε δυσπλασία του προστάτη, εφόσον αυτός ο αδένας βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του ορθού. (Βλέπε την απεικόνιση της αντρικής πυέλου στη σελίδα 20.) «Όταν η εξέταση του PSA ή η δακτυλική εξέταση υποδεικνύουν κάποια δυσπλασία», τότε είναι χρήσιμο να γίνει διορθικό υπερηχογράφημα και ο γιατρός θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συστήσει να γίνει βιοψία του προστάτη. Αυτή η εξέταση διαρκεί περίπου 20 λεπτά.

Εκτός από τον έλεγχο για τυχόν ύπαρξη καρκίνου του προστάτη, η ετήσια εξέταση ούρων μπορεί να εντοπίσει την προαναφερθείσα καλοήθη υπερπλασία στα αρχικά της στάδια, πράγμα που θα επιτρέψει τη χορήγηση πιο ήπιας αγωγής. (Βλέπε το πλαίσιο «Μέθοδοι Θεραπείας της BPH».) Η ηθικά καθαρή διαγωγή προφυλάσσει κάποιον από αφροδίσια νοσήματα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν προστατίτιδα.

Ασφαλώς, αξίζει να προφυλάσσετε και να φροντίζετε τον προστάτη σας. Ο άντρας που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου είπε ότι ανέρρωσε πλήρως από την εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε. Κατά τη γνώμη του, «όλοι οι άντρες θα πρέπει να κάνουν προληπτικές εξετάσεις κάθε χρόνο», έστω και αν δεν έχουν κανένα σύμπτωμα.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Κατάλογος Συμπτωμάτων Καλοήθους Υπερπλασίας του Προστάτη (BPH)

Οδηγίες: Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις βάζοντας σε κύκλο τον κατάλληλο αριθμό.

Για τις ερωτήσεις 1-6, η αντιστοιχία είναι η εξής:

0—Καμία φορά

1—Λιγότερο από μία στις πέντε φορές

2—Λιγότερες από τις μισές φορές

3—Περίπου τις μισές φορές

4—Περισσότερες από τις μισές φορές

5—Σχεδόν πάντα

1. Τον περασμένο μήνα, μετά την ούρηση, πόσες φορές είχατε την αίσθηση ότι δεν είχε αδειάσει εντελώς η κύστη σας; 0 1 2 3 4 5

2. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές χρειάστηκε να ουρήσετε ξανά μέσα σε διάστημα λιγότερο των δύο ωρών από την τελευταία σας ούρηση; 0 1 2 3 4 5

3. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές σταματήσατε και ξαναρχίσατε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της ούρησης; 0 1 2 3 4 5

4. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές δυσκολευτήκατε να αναβάλετε την ούρηση; 0 1 2 3 4 5

5. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές είχατε εξασθενημένη ροή ούρων; 0 1 2 3 4 5

6. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές χρειάστηκε να καταβάλετε προσπάθεια για να αρχίσετε να ουρείτε; 0 1 2 3 4 5

7. Τον περασμένο μήνα, πόσες φορές, κατά μέσο όρο, χρειάστηκε να σηκωθείτε για να ουρήσετε από την ώρα που πέσατε να κοιμηθείτε μέχρι την ώρα που σηκωθήκατε το πρωί; (Βάλτε σε κύκλο τον αριθμό.) 0 1 2 3 4 5

Το άθροισμα των αριθμών που βάλατε σε κύκλο δείχνει την ένταση των συμπτωμάτων σας. Χαμηλή: 0-7, μέτρια: 8-19, υψηλή: 20-35.

[Ευχαριστίες]

Από τον Αμερικανικό Ουρολογικό Σύλλογο

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

Μέθοδοι Θεραπείας της BPH

◼ ΦΑΡΜΑΚΑ: Χρησιμοποιείται ποικιλία σκευασμάτων, ανάλογα με τα συμπτώματα του κάθε ασθενούς. Μπορείτε να τα πάρετε μόνο με τη συνταγή του γιατρού σας.

◼ ΑΝΑΜΟΝΗ ΜΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ: Ο ασθενής υποβάλλεται απλώς κατά καιρούς σε ιατρικές εξετάσεις και δεν παίρνει φάρμακα.

◼ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ:

(α) Κατά τη διουρηθρική προστατεκτομή, ο χειρουργός εισάγει από την ουρήθρα ένα όργανο (ενδοσκόπιο εκτομής) το οποίο περιέχει μια θερμαινόμενη συρμάτινη θηλιά που κόβει τον ιστό και κλείνει τα αιμοφόρα αγγεία. Δεν χρειάζεται να γίνει εξωτερική τομή. Η επέμβαση διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Οι διουρηθρικές διαδικασίες προξενούν μικρότερα τραύματα σε σύγκριση με την ανοιχτή εγχείρηση.

(β) Η διουρηθρική διατομή του προστάτη είναι παρόμοια με την προηγούμενη μέθοδο. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη διάνοιξη της ουρήθρας μέσω μικρών τομών στον αυχένα της ουροδόχου κύστης και στον ίδιο τον προστάτη.

(γ) Η ανοιχτή εγχείρηση χρησιμοποιείται όταν δεν είναι εφικτή η διουρηθρική διαδικασία λόγω της μεγάλης διόγκωσης του προστάτη. Η ανοιχτή εγχείρηση προϋποθέτει εξωτερική τομή.

(δ) Η εγχείρηση με λέιζερ γίνεται με τη χρήση ακτίνων λέιζερ για την εξάχνωση του ιστού του προστάτη που προξενεί την απόφραξη.

Ο ασθενής πρέπει να αποφασίσει τελικά αν θα εφαρμόσει κάποια αγωγή καθώς και ποια θα είναι αυτή. Ένα πρόσφατο δημοσίευμα στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) υπογράμμιζε ότι μερικοί ειδικοί αμφιβάλλουν για το αν πρέπει να γίνονται καν εξετάσεις για καρκίνο του προστάτη, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους, επειδή «η αρρώστια αυτή μπορεί να εξελιχθεί πολύ αργά με μικρές πιθανότητες να προκαλέσει διαρκή βλάβη στην υγεία, ενώ η θεραπεία της μπορεί συχνά να παρουσιάσει σοβαρές επιπλοκές».

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

Ερωτήσεις που Μπορείτε να Υποβάλετε στο Γιατρό σας Πριν από την Εγχείρηση

1. Τι είδους εγχείρηση συστήνετε;

2. Για ποιο λόγο πρέπει να κάνω την εγχείρηση;

3. Υπάρχουν εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας;

4. Ποια είναι τα οφέλη της εγχείρησης;

5. Ποιους κινδύνους εγκυμονεί η εγχείρηση; (Αιμορραγία ή σεξουαλική ανικανότητα, λόγου χάρη.)

6. Τι θα συμβεί αν δεν κάνω την εγχείρηση;

7. Πού θα μπορούσα να απευθυνθώ για μια δεύτερη γνώμη;

8. Πόση πείρα έχετε στην εκτέλεση αυτής της εγχείρησης χωρίς αίμα;

9. Πού θα γίνει η εγχείρηση; Σέβονται οι γιατροί και οι νοσοκόμες του νοσοκομείου τα δικαιώματα του ασθενούς όσον αφορά τις μεταγγίσεις αίματος;

10. Τι είδους αναισθησία θα μου χορηγηθεί; Έχει ο αναισθησιολόγος πείρα σε εγχειρήσεις χωρίς αίμα;

11. Πόσο θα διαρκέσει η ανάρρωσή μου;

12. Πόσο θα κοστίσει η εγχείρηση;

[Διάγραμμα στη σελίδα 20]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Διάγραμμα της αντρικής πυελικής χώρας

Ουροδόχος κύστη

Προστάτης

Ορθό

Ουρήθρα

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Η υγιεινή διατροφή και η μέτρια άσκηση μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί ο κίνδυνος καρκίνου του προστάτη