Το Τίμημα του να Προσπαθεί Κάποιος να Κάνει Πάρα Πολλά

Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΓΟΗΤΕΥΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΕΣΗ.

ΤΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΑ πιάτων εξοικονομούν χρόνο στην κουζίνα. Τα πλυντήρια ρούχων κάνουν το ίδιο όσον αφορά το πλύσιμο των ρούχων. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν χρειάζεται καν να βγουν πια από το σπίτι τους για να κάνουν τα ψώνια τους και τις τραπεζικές συναλλαγές τους​—ανοίγουν απλώς το κομπιούτερ τους και χρησιμοποιούν το Ιντερνέτ.

Ναι, ο κόσμος, τουλάχιστον σε κάποια μέρη, είναι γεμάτος με κάθε είδους επινοήσεις για την εξοικονόμηση χρόνου και κόπου. Ως εκ τούτου, θα πιστεύατε ότι οι άνθρωποι έχουν άφθονο χρόνο για την οικογένειά τους και την ξεκούρασή τους. Ωστόσο, συχνότατα, πολλοί λένε ότι είναι πιο κουρασμένοι και αγχωμένοι από οποτεδήποτε άλλοτε. Οι αιτίες είναι πολλές και περίπλοκες.

Οι οικονομικές πιέσεις είναι μία από τις κυριότερες αιτίες. Το Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης για τις Εργασιακές Σχέσεις στην Αυστραλία ανέλυσε τον αριθμό των ωρών κατά τις οποίες εργάζονται οι άνθρωποι σε εκείνη τη χώρα και διαπίστωσε ότι «μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού εργάζεται τακτικά πάνω από 49 ώρες την εβδομάδα» και ότι «αυτή η αύξηση στις ώρες εργασίας θα είχε πιθανότατα μεγάλη αρνητική επίδραση στην οικογένεια καθώς και στην κοινωνική ζωή». Πολλοί εργαζόμενοι προτιμούν να μένουν στα προάστια των πόλεων, όπου υπάρχει περισσότερο πράσινο και ησυχία. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δαπανούν ώρες κάθε εβδομάδα​—ή ίσως και κάθε ημέρα—​μέσα σε συνωστισμένα τρένα και λεωφορεία ή σε δρόμους γεμάτους κίνηση προκειμένου να πάνε στην εργασία τους και να επιστρέψουν. Με αυτόν τον τρόπο, στην πραγματικότητα παρατείνεται το μήκος της εργάσιμης ημέρας καθώς και η ένταση που τη συνοδεύει.

Μήπως Υποφέρετε από Χρέος Ύπνου;

Τα προβλήματα ύπνου έχουν γίνει τόσο κοινά τα πρόσφατα χρόνια ώστε σε πολλά μέρη του κόσμου έχουν ιδρυθεί κλινικές για την αντιμετώπισή τους. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει πως, όταν οι άνθρωποι δεν κοιμούνται επαρκώς σε τακτική βάση, συσσωρεύουν ένα χρέος ύπνου. Όπως είναι φυσικό, το σώμα τους θέλει να πληρώσει το χρέος και προσπαθεί να το πετύχει αυτό κάνοντάς τους να αισθάνονται κουρασμένοι. Εξαιτίας, όμως, του σημερινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει λιγότερο ύπνο, πολλοί νιώθουν χρόνια κούραση.

Σε μια Δυτική χώρα, η διάρκεια του ύπνου μειώθηκε κατά 20 τοις εκατό τον περασμένο αιώνα—από το μέσο όρο των εννέα ωρών κάθε νύχτα, έφτασε  στις εφτά. Οι ερευνητές έχουν συγκεντρώσει στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι το χρέος ύπνου προκαλεί προβλήματα μάθησης και μνήμης, δυσκολίες στην κίνηση και εξασθένηση του ανοσολογικού συστήματος. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε διαπιστώσει προσωπικά ότι μια κουρασμένη διάνοια είναι επίσης επιρρεπής σε λάθη. Δυστυχώς, αυτά τα λάθη μπορεί να είναι σοβαρά και να έχουν μεγάλο τίμημα.

Το Υψηλό Τίμημα της Κόπωσης

Η κόπωση εξαιτίας της πολύωρης εργασίας και των περικοπών προσωπικού λέγεται πως έχει συμβάλει σε μερικές από τις χειρότερες καταστροφές που έγιναν στα τέλη του 20ού αιώνα. Μεταξύ αυτών είναι η πυρηνική καταστροφή στο Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας, η έκρηξη του διαστημικού λεωφορείου Τσάλεντζερ και η πετρελαιοκηλίδα που δημιουργήθηκε όταν το δεξαμενόπλοιο Έξον Βαλντέζ προσέκρουσε σε έναν ύφαλο στον όρμο του Πρίγκιπα Γουλιέλμου, στην Αλάσκα.

Η έκρηξη στο Τσερνόμπιλ συνέβη στη διάρκεια μιας ειδικής δοκιμής που έγινε στον πυρηνικό σταθμό. Στο βιβλίο του Η 24ωρη Κοινωνία (The 24-Hour Society), ο Μάρτιν Μουρ-Ιντ λέει ότι η δοκιμή «γινόταν υπό την επίβλεψη μιας εξαντλημένης ομάδας ηλεκτρολόγων μηχανικών οι οποίοι βρίσκονταν στο εργοστάσιο τουλάχιστον δεκατρείς ώρες, πιθανώς και περισσότερο, εξαιτίας μιας δεκάωρης καθυστέρησης στη χορήγηση άδειας για την έναρξή της». Ανεξάρτητα από την αιτία, κάποια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μια μακροπρόθεσμη συνέπεια της διαρροής ραδιενέργειας είναι ο δεκαπλασιασμός των κρουσμάτων καρκίνου του θυρεοειδούς μεταξύ των παιδιών της Ουκρανίας από το 1986 και έπειτα.

Ύστερα από μια εκτεταμένη έρευνα για τα αίτια της έκρηξης του διαστημικού λεωφορείου Τσάλεντζερ, η έκθεση που υπέβαλε η προεδρική επιτροπή ανέφερε ότι μια ομάδα εργαζομένων με σύμβαση είχε υπερβεί το 20ωρο όριο υπερωριών 480 φορές, ενώ κάποια άλλη το είχε υπερβεί 2.512 φορές. Η έκθεση πρόσθετε ότι η κόπωση που ένιωθαν τα διευθυντικά στελέχη, λόγω του ότι «επί πολλές ημέρες ακολουθούσαν ένα ακανόνιστο ωράριο και κοιμούνταν ανεπαρκώς», ήταν ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για τον οποίο έγινε το λάθος να δοθεί η άδεια για την εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου. Η έκθεση παρατηρούσε πως «όταν οι υπερωρίες φτάνουν στο όριο της υπερβολής, η αποτελεσματικότητα των εργαζομένων μειώνεται και το ενδεχόμενο ανθρώπινου λάθους αυξάνεται».

Σύμφωνα με εκπροσώπους εργατικών ενώσεων, οι μειώσεις προσωπικού που έγιναν με σκοπό, όπως λέγεται, τη μείωση των εξόδων λειτουργίας σήμαιναν ότι οι ναυτικοί του Έξον Βαλντέζ έπρεπε να εργάζονται περισσότερες ώρες και να φέρνουν σε πέρας επιπρόσθετες εργασίες. Μια έκθεση για τα αίτια της καταστροφής εξηγεί ότι ο τρίτος καπετάνιος, ο οποίος είχε την ευθύνη του σκάφους όταν αυτό προσάραξε αμέσως μετά τα μεσάνυχτα, είχε αναλάβει καθήκοντα από νωρίς το πρωί. Τα σχεδόν 42 εκατομμύρια λίτρα πετρελαίου​—η μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα στην ιστορία των ΗΠΑ—​προξένησαν ανυπολόγιστη ζημιά στις ακτές και στην άγρια ζωή και χρειάστηκε να καταβληθούν περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 700 δισ. δρχ.) για τον καθαρισμό τους.

 Το Πιο Ύπουλο Τίμημα της Κόπωσης

Σύμφωνα με έναν υπολογισμό, η κόπωση και η εξάντληση στοιχίζουν στον κόσμο τουλάχιστον 377 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 132 τρισ. δρχ.) κάθε χρόνο! Αλλά κανένα ποσό χρημάτων δεν μπορεί να αντισταθμίσει το τίμημα που πληρώνεται όσον αφορά τις ανθρώπινες ζωές και την υγεία, πράγματα τα οποία πάρα πολλές φορές επηρεάζονται. Πάρτε για παράδειγμα τα τροχαία δυστυχήματα. Σύμφωνα με μια κλινική για την αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου στο Σίντνεϊ της Αυστραλίας, το 20 ως 30 τοις εκατό των τροχαίων σε εκείνη τη χώρα οφείλονται στο γεγονός ότι οι οδηγοί κοιμούνται στο τιμόνι. Υπολογίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες η νύστα συμβάλλει σε τουλάχιστον 100.000 αυτοκινητικά δυστυχήματα ετησίως.

Ωστόσο, οι συνέπειες της κόπωσης ίσως δεν τελειώνουν εδώ. Ένα θύμα δυστυχήματος το οποίο μεταφέρεται εσπευσμένα στο νοσοκομείο για να υποβληθεί σε εγχείρηση ελπίζει ότι ο γιατρός του είναι άγρυπνος και νηφάλιος. Εξαιτίας όμως του φορτωμένου του προγράμματος και της πολύωρης εργασίας, ο γιατρός ίσως είναι κάθε άλλο παρά άγρυπνος και νηφάλιος! Μια έκθεση του Οργανισμού Υγείας και Ευημερίας της Αυστραλίας αποκάλυψε ότι περίπου το 10 τοις εκατό του συνόλου των γιατρών εργάζονταν περισσότερο από 65 ώρες την εβδομάδα, το 17 τοις εκατό όλων των ειδικών εργάζονταν ακόμη περισσότερες ώρες και το 5 τοις εκατό των νεότερων γιατρών εργάζονταν πάνω από 80 ώρες την εβδομάδα!

«Οι μηχανές προστατεύονται από εγχειρίδια λειτουργίας, προειδοποιητικές ενδείξεις και εκπαιδευτικά μαθήματα», λέει ο Μάρτιν Μουρ-Ιντ. «Οι άνθρωποι έρχονται σε αυτόν τον κόσμο χωρίς καμία τέτοια προστασία. . . . Η συγκλονιστική αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για τις προδιαγραφές της λειτουργίας των ανθρώπων από ό,τι γνωρίζουμε για τα μηχανήματα και τα προγράμματα που χειρίζονται αυτοί».

Το σώμα μας δεν έχει κόκκινα λαμπάκια και συναγερμούς για να μας ειδοποιεί πότε να σταματάμε ή να επιβραδύνουμε. Ωστόσο, μας δίνει προειδοποιητικά σημάδια. Μερικά από αυτά είναι η χρόνια κούραση, οι αλλαγές της διάθεσης, η κατάθλιψη, καθώς επίσης η τάση να προσβαλλόμαστε εύκολα από κοινές ιώσεις. Αν έχετε αυτά τα συμπτώματα—και αν, ασφαλώς, δεν υποβόσκει κάποιο άλλο πρόβλημα, σωματικό ή άλλου είδους—ίσως είναι καιρός να επανεξετάσετε τον τρόπο της ζωής σας.

Το Κοινωνικό Τίμημα της Υπερβολικής Απασχόλησης

Ο τρόπος ζωής που χαρακτηρίζεται από άγχος και έλλειψη ύπνου έχει τίμημα και στον τομέα των ανθρώπινων σχέσεων. Εξετάστε την περίπτωση ενός νιόπαντρου ζευγαριού, του Τζον και της Μαρίας. a Αυτοί ήθελαν ό,τι και οι περισσότεροι νιόπαντροι​—ένα άνετο σπιτικό και οικονομική εξασφάλιση. Άρχισαν, λοιπόν, να εργάζονται και οι δύο με πλήρες ωράριο. Εξαιτίας, όμως, του ότι είχαν ακανόνιστες βάρδιες, δαπανούσαν πολύ λίγο χρόνο μαζί. Η σχέση τους άρχισε σύντομα να δοκιμάζεται. Ωστόσο, εκείνοι αγνόησαν τα συμπτώματα και συνέχισαν να ακολουθούν το απαιτητικό τους πρόγραμμα ώσπου τελικά ο γάμος τους διαλύθηκε, πριν καλά καλά αρχίσει.

«Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά διαζυγίων στις οικογένειες που εργάζονται με διαφορετικές βάρδιες είναι 60 τοις εκατό υψηλότερα από ό,τι σε εκείνες που εργάζονται την ημέρα σε  κανονικές εργασίες», λέει το βιβλίο Η 24ωρη Κοινωνία. Ωστόσο, είτε εργάζονται με διαφορετικές βάρδιες είτε όχι, πολλά ζευγάρια προσπαθούν να χωρέσουν τόσο πολλά στη ζωή τους ώστε, τελικά, δεν τους απομένει καθόλου χώρος για το γάμο τους. Η ένταση και η κούραση μπορεί να οδηγήσουν άλλους στην παγίδα των ναρκωτικών, του αλκοολισμού και των κακών συνηθειών διατροφής—παράγοντες που όχι μόνο αυξάνουν την κούραση αλλά μπορεί να συντελέσουν και σε πολλά άλλα προβλήματα, ακόμη και στην κακοποίηση των παιδιών.

Για να βοηθηθούν οι γονείς να αντεπεξέλθουν στο απαιτητικό τους πρόγραμμα, αυξάνονται συνεχώς οι βρεφονηπιακοί σταθμοί, μερικοί από τους οποίους προσφέρουν μάλιστα τις υπηρεσίες τους σε 24ωρη βάση. Ωστόσο, πολλά παιδιά έχουν ουσιαστικά ως μπέιμπι σίτερ την τηλεόραση. Ασφαλώς, για να γίνουν τα παιδιά υπεύθυνοι και συναισθηματικά ισορροπημένοι ενήλικοι, χρειάζεται να δαπανούν οι γονείς τους πολύ και ποιοτικό χρόνο μαζί τους. Συνεπώς, οι γονείς που είναι πολύ κουρασμένοι και δεν έχουν χρόνο για τα παιδιά τους επειδή προσπαθούν να διατηρήσουν ένα υπερβολικά υψηλό επίπεδο ζωής θα ήταν σοφό να υπολογίσουν το τίμημα που έχει αυτό​—τόσο στα παιδιά τους όσο και στους ίδιους.

Στη σημερινή τεχνολογική κοινωνία με τους γρήγορους ρυθμούς, και οι ηλικιωμένοι επίσης γίνονται πολλές φορές θύματα. Η ταχύτητα των αλλαγών και η συνεχής εισροή νέων προϊόντων στην αγορά κάνουν πολλούς να νιώθουν σαστισμένοι, ανασφαλείς, φοβισμένοι ή ακόμη και απαρχαιωμένοι. Τι επιφυλάσσει λοιπόν το μέλλον για αυτούς;

Είμαστε άραγε όλοι μας​—νέοι και ηλικιωμένοι—​έρμαια ενός κόσμου που φαίνεται αποφασισμένος να βαδίζει ολοένα και πιο γρήγορα; Ή μήπως υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να ελέγξουμε και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας; Ευτυχώς υπάρχουν, όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο.

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 6]

Η κόπωση μπορεί να συνέβαλε στην πυρηνική καταστροφή στο Τσερνόμπιλ, στην έκρηξη του διαστημικού λεωφορείου «Τσάλεντζερ» και στην πετρελαιοκηλίδα του «Έξον Βαλντέζ»

[Ευχαριστίες]

Ευγενής παραχώρηση από U.S. Department of Energy’s International Nuclear Safety Program

Φωτογραφία NASA

[Εικόνες στη σελίδα 7]

Ο ξέφρενος ρυθμός της ζωής μπορεί να φέρει ένταση στο γάμο

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα, μερικοί καταφεύγουν στο αλκοόλ