Πόλεις​—Γιατί Διέρχονται Κρίση;

«Εμπρός! Ας χτίσουμε μια πόλη, καθώς και έναν πύργο με την κορυφή του στους ουρανούς, . . . μη τυχόν και διασκορπιστούμε σε όλη την επιφάνεια της γης».​—Γένεση 11:4.

ΜΕ ΑΥΤΑ τα λόγια, που ειπώθηκαν πριν από 4.000 χρόνια, αναγγέλθηκε η οικοδόμηση της μεγάλης πόλης Βαβέλ.

Η Βαβέλ, η οποία ονομάστηκε αργότερα Βαβυλώνα, βρισκόταν στις άλλοτε εύφορες πεδιάδες της Σεναάρ, στη Μεσοποταμία. Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη, όμως, αυτή δεν ήταν η πρώτη πόλη που καταγράφεται στο Βιβλικό υπόμνημα. Στην πραγματικότητα, πόλεις είχαν αρχίσει να υπάρχουν πριν από τον Κατακλυσμό των ημερών του Νώε. Ο δολοφόνος Κάιν ίδρυσε την πρώτη καταγραμμένη πόλη. (Γένεση 4:17) Αυτή η πόλη, η οποία λεγόταν Ενώχ, ήταν προφανώς λίγο πιο αναπτυγμένη από έναν οχυρωμένο οικισμό ή χωριό. Η Βαβέλ, από την άλλη πλευρά, ήταν μεγάλη πόλη​—ένα εξέχον κέντρο ψεύτικης λατρείας όπου δέσποζε κάποιος επιβλητικός θρησκευτικός πύργος. Εντούτοις, η Βαβέλ και ο διαβόητος πύργος της βρίσκονταν σε τέλεια αντίθεση με τον Θεό. (Γένεση 9:7) Γι’ αυτό, σύμφωνα με τη Γραφή, ο Θεός παρενέβη και σύγχυσε τη γλώσσα των οικοδόμων, ανατρέποντας το φιλόδοξο θρησκευτικό τους σχέδιο. Ο Θεός «τους διασκόρπισε από εκεί σε όλη την επιφάνεια της γης», λένε τα εδάφια Γένεση 11:5-9.

Η εξάπλωση των πόλεων ήταν φυσικό επακόλουθο αυτού του γεγονότος. Εξάλλου, οι πόλεις παρείχαν προστασία από τις επιθέσεις των εχθρών. Εξασφάλιζαν χώρους όπου οι αγρότες μπορούσαν να αποθηκεύουν και να διανέμουν την παραγωγή τους. Η ίδρυση της αγοράς, επίσης, έδωσε σε πολλούς κατοίκους των πόλεων τη δυνατότητα να ασχοληθούν με άλλα επαγγέλματα εκτός των αγροτικών. Το βιβλίο Η Εμφάνιση των Πόλεων (The Rise of Cities) λέει: «Αποδεσμευμένοι από τους περιορισμούς των επαγγελμάτων που δεν εξασφάλιζαν σταθερό εισόδημα, οι κάτοικοι των πόλεων μπορούσαν να ασχοληθούν με ένα πλήθος εξειδικευμένων εργασιών: καλαθοποιία, αγγειοπλαστική, κλώση, ύφανση, βυρσοδεψία, ξυλουργική και λιθοδομία​—οτιδήποτε είχε πέραση στην αγορά».

Οι πόλεις αποτελούσαν ένα λειτουργικό κέντρο διανομής αυτών των αγαθών. Εξετάστε τη Βιβλική αφήγηση σχετικά με μια μεγάλη πείνα στην Αίγυπτο. Ο πρωθυπουργός, ο Ιωσήφ, έκρινε σκόπιμο να εγκαταστήσει τους ανθρώπους σε πόλεις. Γιατί; Προφανώς επειδή αυτό συνέβαλλε στην πιο αποτελεσματική διανομή των τροφίμων που είχαν απομείνει.​—Γένεση 47:21.

Επίσης, οι πόλεις διευκόλυναν την επικοινωνία και τις δοσοληψίες των ανθρώπων σε μια εποχή κατά την οποία τα μεταφορικά μέσα ήταν βραδυκίνητα και περιορισμένα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα  να επιταχυνθεί ο ρυθμός των κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών. Οι πόλεις έγιναν νεωτεριστικά κέντρα και προωθούσαν την τεχνολογική ανάπτυξη. Καθώς οι νέες ιδέες διακινούνταν ελεύθερα, εμφανίστηκαν νεωτεριστικές τάσεις στην επιστημονική, θρησκευτική και φιλοσοφική σκέψη.

Ανεκπλήρωτα Όνειρα

Στους σύγχρονους καιρούς, οι πόλεις εξακολουθούν να προσφέρουν πολλά από τα ίδια αυτά πλεονεκτήματα. Δικαιολογημένα, λοιπόν, εξακολουθούν να ελκύουν εκατομμύρια​—ιδιαίτερα σε χώρες όπου η ζωή στην ύπαιθρο έχει γίνει πάρα πολύ δύσκολη. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους που μεταναστεύουν στις πόλεις, τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή μένουν ανεκπλήρωτα. Το βιβλίο Ζωτικά Στοιχεία για το 1998 (Vital Signs 1998) λέει: «Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Συμβουλίου Πληθυσμού, η ποιότητα της ζωής σε πολλά αστικά κέντρα του αναπτυσσόμενου κόσμου σήμερα είναι χειρότερη από ό,τι στις αγροτικές περιοχές». Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο Χένρι Τζ. Σισνέρος γράφει στο βιβλίο Το Ανθρώπινο Πρόσωπο του Αστικού Περιβάλλοντος (The Human Face of the Urban Environment): «Όταν οι φτωχοί συγκεντρώνονται σε σαφώς οριοθετημένες γεωγραφικές περιοχές, τα προβλήματά τους πολλαπλασιάζονται ραγδαία. . . . Η αυξανόμενη συγκέντρωση των φτωχών, που ανήκουν κυρίως σε μειονότητες, συνοδεύεται από εκτίναξη της ανεργίας στα ύψη, αυξημένη και παρατεταμένη εξάρτηση από προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, άφθονα προβλήματα δημόσιας υγείας και, το πιο συγκλονιστικό, αύξηση του εγκλήματος». Παρόμοια, το βιβλίο Η Ανάπτυξη των Μεγαλουπόλεων και το Μέλλον (Mega-city Growth and the Future) παρατηρεί: «Η μαζική συρροή ανθρώπων οδηγεί συχνά σε υψηλά επίπεδα ανεργίας και υποαπασχόλησης επειδή η αγορά εργασίας μπορεί να μην είναι σε θέση να απορροφήσει τον αυξανόμενο αριθμό εκείνων που αναζητούν εργασία».

Τα ολοένα και περισσότερα παιδιά του δρόμου αποδεικνύουν με τραγικό τρόπο τη μεγάλη φτώχεια που επικρατεί στις πόλεις του αναπτυσσόμενου κόσμου. Σύμφωνα με μερικούς υπολογισμούς, υπάρχουν 30 εκατομμύρια παιδιά του δρόμου παγκόσμια! Το βιβλίο Η Ανάπτυξη των Μεγαλουπόλεων και το Μέλλον λέει: «Η φτώχεια και άλλα προβλήματα έχουν φθείρει τους οικογενειακούς δεσμούς με αποτέλεσμα να αναγκάζονται τα παιδιά του δρόμου να τα βγάζουν πέρα μόνα τους». Αυτά τα παιδιά συχνά ζουν σε άθλιες συνθήκες, καθαρίζοντας, ζητιανεύοντας ή κάνοντας ταπεινές εργασίες στις τοπικές αγορές.

Άλλες Θλιβερές Αλήθειες

Η φτώχεια μπορεί να οδηγήσει στο έγκλημα. Σε μια νοτιοαμερικανική πόλη που είναι γνωστή για την πρωτοποριακή σύγχρονη αρχιτεκτονική της, το έγκλημα έχει γίνει τόσο ανεξέλεγκτο ώστε η πόλη μετατρέπεται με γρήγορους ρυθμούς σε σιδηρόφρακτο τοπίο. Από τους πιο πλούσιους ως τους πιο φτωχούς, οι πολίτες  τοποθετούν σιδερένιους φράχτες για να προστατέψουν την περιουσία και την ιδιωτική τους ζωή. Ουσιαστικά, ζουν σε κλουβιά. Μερικοί βάζουν μάλιστα τις σιδεριές προτού ολοκληρωθούν τα σπίτια τους.

Επίσης, οι τεράστιοι πληθυσμοί εξαντλούν τις δυνατότητες που διαθέτει μια πόλη να παρέχει βασικές υπηρεσίες όπως νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής. Υπολογίζεται ότι, σε μια ασιατική πόλη, χρειάζονται 500.000 δημόσιες τουαλέτες. Ωστόσο, μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μόνο 200 τουαλέτες βρίσκονταν σε λειτουργία!

Δεν πρέπει να παραβλέψουμε, ακόμη, τις καταστροφικές συνέπειες του υπερπληθυσμού στο τοπικό περιβάλλον. Οι αγροκαλλιέργειες των γύρω περιοχών χάνονται καθώς επεκτείνονται τα όρια της πόλης. Ο πρώην γενικός διευθυντής της Εκπαιδευτικής, Επιστημονικής και Πολιτιστικής Οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) Φεντερίκο Μαγιόρ λέει: «Οι πόλεις καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, εξαντλούν τα αποθέματα νερού και “καταβροχθίζουν” τρόφιμα και υλικά. . . . Το φυσικό τους περιβάλλον φθείρεται επειδή δεν μπορεί πια ούτε να παρέχει τα αναγκαία για τη συντήρηση της πόλης ούτε να απορροφά τα απόβλητά της».

Τα Προβλήματα των Μεγαλουπόλεων στις Δυτικές Χώρες

Αν και η κατάσταση στις Δυτικές χώρες μπορεί να είναι λιγότερο απελπιστική, εντούτοις υπάρχει και εκεί αστική κρίση. Λόγου χάρη, το βιβλίο Η Κρίση των Πόλεων της Αμερικής (The Crisis of America’s Cities) λέει: «Οι αμερικανικές πόλεις σήμερα χαρακτηρίζονται από βία ασυνήθιστων διαστάσεων. . . . Η επικράτηση της βίας στις αμερικανικές πόλεις είναι τόσο έντονη ώστε τα ιατρικά περιοδικά έχουν αρχίσει να αφιερώνουν πολλές σελίδες σε αυτήν θεωρώντας την ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τη δημόσια υγεία στις μέρες μας». Ασφαλώς, η βία μαστίζει πολλές μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο.

Ο εκφυλισμός της ζωής στην πόλη είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλές πόλεις δεν ελκύουν πλέον τους εργοδότες. Το βιβλίο Το Ανθρώπινο Πρόσωπο του Αστικού Περιβάλλοντος λέει: «Οι επιχειρήσεις έχουν μεταφερθεί στα προάστια ή σε άλλες χώρες, κλείνοντας εργοστάσια, αφήνοντας πίσω τους “καμένη γη”​—άδεια κτίρια σε μολυσμένες εκτάσεις, με τοξικά υλικά θαμμένα στο έδαφος, εντελώς ακατάλληλα για αξιοποίηση». Ως αποτέλεσμα, σε πολλές πόλεις οι φτωχοί άνθρωποι είναι συγκεντρωμένοι σε περιοχές «στις οποίες τα περιβαλλοντικά προβλήματα αγνοούνται πολύ εύκολα​—όπου τα συστήματα αποχέτευσης καταρρέουν, ο καθαρισμός του νερού είναι ανεπαρκής, τα ζωύφια κατακλύζουν τους σκουπιδότοπους και εισβάλλουν στα κτίρια, τα μικρά παιδιά τρώνε μολυβδούχα χρώματα από τους τοίχους ετοιμόρροπων διαμερισμάτων . . . όπου κανένας δεν φαίνεται να νοιάζεται». Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το έγκλημα, η βία και η απελπισία ανθούν.

Εκτός αυτού, οι Δυτικές πόλεις δυσκολεύονται να παρέχουν βασικές υπηρεσίες. Το 1981, οι συγγραφείς Πατ Τσόουτ και Σούζαν Γουόλτερ έγραψαν ένα βιβλίο με το συγκλονιστικό τίτλο Ερειπωμένη Αμερική​—Η Φθίνουσα Υποδομή (America in Ruins​—The Decaying Infrastructure). Σε αυτό ανέφεραν: «Οι δημόσιες εγκαταστάσεις της Αμερικής φθείρονται γρηγορότερα από ό,τι αντικαθίστανται». Οι συγγραφείς εξέφρασαν μεγάλη ανησυχία για τον αριθμό των σκουριασμένων γεφυρών, των χαλασμένων δρόμων και των κατεστραμμένων αποχετευτικών συστημάτων στις μεγάλες πόλεις.

Είκοσι χρόνια αργότερα, πόλεις όπως η Νέα Υόρκη εξακολουθούν να έχουν πάσχουσα υποδομή. Ένα άρθρο στο Νιου Γιορκ Μάγκαζιν (New York Magazine) περιέγραφε το κολοσσιαίο κατασκευαστικό έργο Υδραγωγός Σήραγγα Τρία. Αυτό το έργο συνεχίζεται εδώ και 30 χρόνια περίπου και αποκαλείται το μεγαλύτερο έργο υποδομής στο Δυτικό Ημισφαίριο. Συνεπάγεται μια δαπάνη περίπου πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων (περ. 1,8 τρισ. δρχ.). Όταν ολοκληρωθεί, ο αγωγός θα μεταφέρει κάθε μέρα στην Πόλη της Νέας Υόρκης τέσσερα δισεκατομμύρια λίτρα πόσιμου νερού. «Αλλά παρ’ όλη αυτή την τεράστια εκσκαφή», λέει ο αρθρογράφος, «ο αγωγός θα χρησιμεύσει απλώς ως προσθήκη στους υπάρχοντες σωλήνες, ώστε να μπορούν να επισκευαστούν για πρώτη φορά από τότε που τοποθετήθηκαν στις αρχές του αιώνα». Σύμφωνα με ένα άρθρο στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times), για να επισκευαστούν τα υπόλοιπα καταρρέοντα έργα υποδομής της πόλης​—οι υπόγειοι σιδηρόδρομοι, οι κεντρικοί αγωγοί νερού, οι δρόμοι, οι γέφυρες—​υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 90 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 32 τρισ. δρχ.).

Η Νέα Υόρκη δεν είναι η μόνη πόλη που δυσκολεύεται να παρέχει τις αναγκαίες υπηρεσίες. Στην πραγματικότητα, όπως έχει αποδειχτεί, αρκετές μεγάλες πόλεις είναι εύκολο να αποδιοργανωθούν για διάφορους λόγους. Το Φεβρουάριο του 1998, το  Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας είχε παραλύσει επί δύο και πλέον εβδομάδες από μια καταστροφική διακοπή ρεύματος. Οι κάτοικοι της Μελβούρνης, στην Αυστραλία, έμειναν χωρίς ζεστό νερό 13 μέρες όταν η παροχή αερίου διακόπηκε εξαιτίας ενός βιομηχανικού ατυχήματος σε κάποια μονάδα παραγωγής.

Επίσης, υπάρχει ένα πρόβλημα που είναι κοινό σε όλες σχεδόν τις πόλεις​—το κυκλοφοριακό χάος. Ο αρχιτέκτονας Μόσε Σάφντι λέει: «Υπάρχει μια θεμελιώδης σύγκρουση​—μια δυσαναλογία—​ανάμεσα στο μέγεθος των πόλεων και στα συγκοινωνιακά συστήματα που τις εξυπηρετούν. . . . Οι παλιότερες πόλεις χρειάστηκε να προσαρμόσουν το κέντρο τους έτσι ώστε να εξυπηρετεί κυκλοφοριακές ανάγκες που ήταν αδύνατον να προβλεφθούν τον καιρό της διαμόρφωσής του». Σύμφωνα με την εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς, σε πόλεις όπως το Κάιρο, η Μπανγκόκ και το Σάο Πάολο, το κυκλοφοριακό χάος είναι «ο κανόνας».

Παρ’ όλα αυτά τα προβλήματα, φαίνεται ότι η συρροή στις πόλεις συνεχίζεται αθρόα. Όπως ανέφερε ένα άρθρο στο περιοδικό Δε Ουνέσκο Κούριερ (The UNESCO Courier), «καλώς ή κακώς, η πόλη φαίνεται ότι προσφέρει πρόοδο και ελευθερία, ένα όραμα νέων ευκαιριών, ένα ακατανίκητο δέλεαρ». Αλλά τι επιφυλάσσει το μέλλον για τις μεγάλες πόλεις του κόσμου; Υπάρχουν ρεαλιστικές λύσεις στα προβλήματά τους;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Η μαζική συρροή ανθρώπων οδηγεί συχνά σε υψηλά επίπεδα ανεργίας και υποαπασχόλησης»

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Το κυκλοφοριακό χάος μαστίζει πολλές πόλεις

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Εκατομμύρια παιδιά του δρόμου τα βγάζουν πέρα μόνα τους

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Για πολλούς κατοίκους των πόλεων, τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή μένουν ανεκπλήρωτα