Νιούγκραντζ​—Περισσότερες Ερωτήσεις Παρά Απαντήσεις;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

ΣΤΗΝ αρχαία ιρλανδική λογοτεχνία, το μέρος ονομάζεται Μπρου να Μπόιν, που σημαίνει «το Σπίτι ή η Έπαυλη του Μπόιν». Σήμερα, σε αυτή τη μυστηριώδη περιοχή η οποία βρίσκεται σε μια καμπύλη του ποταμού Μπόιν, περίπου 50 χιλιόμετρα βόρεια του Δουβλίνου, έρχονται στο φως μερικοί από τους αρχαιότερους τάφους του κόσμου. Ένας από αυτούς αποκαλείται Νιούγκραντζ. Κανένας δεν ξέρει ακριβώς πόσο παλιός είναι​—αν και μερικοί πιστεύουν ότι είναι αρχαιότερος από τη μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας στην Αίγυπτο. Κάθε χρόνο, την εποχή του χειμερινού ηλιοστασίου, οι τουρίστες συρρέουν στο Νιούγκραντζ για να δουν ένα πραγματικά εντυπωσιακό τεκμήριο των ικανοτήτων που διέθεταν οι άνθρωποι της αρχαιότητας.

Γιατί τον Κατασκεύασαν;

Αυτό το μυστηριώδες μνημείο θα πρέπει να ήταν πολύ σημαντικό για εκείνους που το έχτισαν. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 24.) Γιατί έγινε όλη αυτή η δαπάνη χρόνου, προσπάθειας και πόρων; Γιατί κατασκεύασαν αυτόν τον αξιοπρόσεκτο τάφο;

Φαίνεται πως το Μπρου να Μπόιν θεωρούνταν όχι μόνο ιερός τόπος ταφής αλλά και τόπος τελετουργικής λατρείας. Ο καθηγητής Μάικλ Ο’ Κέλι, ο οποίος έκανε επιτόπιες ανασκαφές, ανέφερε: «Το Μπρου συσχετιζόταν με τον Ντάγκντα, τον Καλό Θεό, τη σύζυγό του, την Μποάν, και το γιο του, τον Οένγκους​—όλοι τους ανήκαν στο λαό Τουάθα-Ντε, ο οποίος λέγεται ότι κατοικούσε στην Ιρλανδία πριν από τον ερχομό των Γαέλων, ή αλλιώς των Κελτών, και ο οποίος στη συνέχεια αποσύρθηκε στους λόφους και στα φρούρια της Ιρλανδίας, όπου κατοικούσαν νεράιδες. . . . Αυτοί θεωρούνταν υπερφυσικά όντα τα οποία μπορούσαν να κάνουν​—και έκαναν—​πράξεις που ξεπερνούσαν τη δύναμη των θνητών».​—Νιούγκραντζ​—Αρχαιολογία, Τέχνη και Μύθος (Newgrange​—Archaeology, Art and Legend).

Η Μποάν ήταν η μυθική θεά που έδωσε το όνομά της στον ποταμό Μπόιν. Εφόσον το ποτάμι περιέβαλλε τις τρεις πλευρές του τύμβου, οι κατασκευαστές του μπορεί να πίστευαν ότι η Μποάν θα προστάτευε την τοποθεσία από το κακό. Σύμφωνα με τον ερευνητή Μάρτιν Μπρέναν, μπορεί επίσης να πίστευαν ότι μερικοί από τους θεούς στην πραγματικότητα κατοικούσαν στον τύμβο. Μάλιστα, όπως λέει, οι παλαιότεροι μύθοι που υπάρχουν σε σχέση με τους τύμβους δείχνουν ότι «θεωρούνταν κατοικίες ζωντανών θεών των οποίων η σύλληψη και η γέννηση έγιναν εκεί».​—Τα Άστρα και οι Πέτρες (The Stars and the Stones).

Αλλά το Νιούγκραντζ δεν ήταν μόνο τάφος για τους νεκρούς και κατοικία των θεών. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα μνημεία στον κόσμο που είναι ευθυγραμμισμένα ως προς τη θέση ουράνιων σωμάτων. Με μεγάλη ακρίβεια, οι αρχιτέκτονες ευθυγράμμισαν το μακρύ διάδρομο και το θάλαμο ταφής με το σημείο του ορίζοντα όπου ανατέλλει ο ήλιος κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Κατόπιν πρόσθεσαν ένα ειδικό άνοιγμα πάνω από την είσοδο του τάφου. Αυτό επέτρεπε στις ακτίνες του ανατέλλοντος ήλιου να φτάσουν στο εσώτατο τμήμα του τάφου.

Ακόμη και σήμερα, οι τουρίστες συγκεντρώνονται στο Νιούγκραντζ κάθε χρόνο κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, όταν το φως του ήλιου φωτίζει τον εσωτερικό θάλαμο επί 15 λεπτά περίπου. Η Κλερ Τάφι, διευθύντρια του κέντρου επισκεπτών του Μπρου να Μπόιν, είπε: «Μερικοί πιστεύουν ότι το φως του  ήλιου που διεισδύει στα βάθη του τύμβου συμβόλιζε ένα είδος γάμου ανάμεσα στη θεά γη και στο θεό ήλιο και ότι οι άνθρωποι εκείνης της εποχής θεωρούσαν πως αυτό θα έκανε γόνιμο το έδαφος».

Το Μυστήριο των Σκαλισμάτων στις Πέτρες

Από ό,τι γνωρίζουμε, οι μυστηριώδεις κατασκευαστές του τάφου δεν άφησαν γραπτά στοιχεία. Άφησαν, όμως, την υπογραφή τους φιλοτεχνώντας κάποια αξιόλογα σκαλίσματα πάνω στις πέτρες. Σκάλισαν σπείρες, σχέδια σε σχήμα V, ορθογώνια, τρίγωνα, καμπύλες, κύκλους και άλλα σχήματα, χρησιμοποιώντας πιθανώς μόνο ένα κομμάτι από πυρόλιθο ή χαλαζία και ένα πέτρινο σφυρί. Ο Μπρέναν αποκαλεί την κληρονομιά που άφησαν στην Ιρλανδία «τη μεγαλύτερη συλλογή μεγαλιθικής τέχνης στον κόσμο».

Μερικοί πιστεύουν ότι τα κρυπτογραφικά σκαλίσματα μπορούν να ερμηνευτούν καθώς επίσης ότι φανερώνουν ανώτερες γνώσεις αστρονομίας. Ο Μπρέναν πιστεύει ότι απεικονίζουν τη δραστηριότητα του ήλιου και της σελήνης. «Πιθανώς . . . τόσο οι τύμβοι όσο και τα σύμβολα να θεωρούνταν αφιερωμένα στον ήλιο και στη σελήνη», λέει. «Ένα τέτοιο συμπέρασμα εξηγεί από μόνο του σε ικανοποιητικό βαθμό πολλές από τις  παραστάσεις». Άλλοι ειδικοί, όμως, συμφωνούν με τον Ο’ Κέλι, που προαναφέρθηκε, ο οποίος έγραψε ότι τα σκαλίσματα «θα πρέπει να είχαν κάποια σημασία για εκείνους που τα έβλεπαν, αλλά είναι απίθανο να μάθουμε ποτέ ποια ήταν αυτή η σημασία. Πρέπει να παραμείνει μέρος του μυστηρίου σχετικά με το Μπρου, ή αλλιώς την έπαυλη, των αρχαίων θεών».

«Ευφυέστατος Λαός»

Ίσως φαίνεται ότι το Νιούγκραντζ δημιουργεί μόνο ερωτήματα χωρίς να δίνει απαντήσεις. Τα μυστήρια που περιβάλλουν τους κατασκευαστές αυτού του τάφου με το χαρακτηριστικό διάδρομο στο Μπρου να Μπόιν παραμένουν ως επί το πλείστον άλυτα. Αλλά τουλάχιστον ένα πράγμα είναι βέβαιο. Οι κατασκευαστές του δεν ήταν απολίτιστοι. Μάλιστα, ο Ο’ Κέλι είπε ότι οι αρχιτέκτονες, οι καλλιτέχνες και οι τεχνίτες του Νιούγκραντζ «πρέπει να είχαν ανώτερο πολιτιστικό επίπεδο». Ο συγγραφέας Πίτερ Χάρμπισον αναφέρει ότι οι κατασκευαστές «δεν είχαν καμία σχέση με τους πρωτόγονους απολίτιστους ανθρώπους των σπηλαίων που συναντούμε στους δημοφιλείς μύθους . . . Ήταν ευφυέστατος λαός».

Ομολογουμένως, δεν ξέρουμε ποιοι κατασκεύασαν το Νιούγκραντζ στο Μπρου να Μπόιν. Ωστόσο, το Νιούγκραντζ αποτελεί περίτρανη απόδειξη της εφευρετικότητας και της ευφυΐας των αρχαίων αρχιτεκτόνων και κατασκευαστών του​—όποιοι και αν ήταν αυτοί.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 24]

Οι Κατασκευαστές και η Κατασκευή

Τι ξέρουμε για τους κατασκευαστές του Νιούγκραντζ; «Πολύ λίγα», είπε η Κλερ Τάφι, διευθύντρια του κέντρου επισκεπτών του Μπρου να Μπόιν. «Αλλά έχουμε μάθει μερικά πράγματα. Ξέρουμε ότι ήταν αγρότες. Επίσης, ήταν πλούσιοι​—θα πρέπει να ήταν για να έχουν τα μέσα να κατασκευάσουν έναν τόσο μεγαλοπρεπή τάφο. Επιπλέον, δεν είχαν μεταλλικά εργαλεία».

Χρησιμοποιώντας τεράστιες λίθινες πλάκες που ζύγιζαν ως και δέκα τόνους, οι κατασκευαστές έφτιαξαν έναν διάδρομο μήκους περίπου 19 μέτρων και ύψους 2 μέτρων, αρκετά πλατύ ώστε να περπατάει κάποιος σε αυτόν με άνεση. Ο διάδρομος οδηγεί σε έναν θάλαμο ταφής πλάτους 6 μέτρων με τρεις εσοχές. Ο διάδρομος και ο θάλαμος σχηματίζουν έναν μακρύ σταυρό.

Πάνω από το θάλαμο ταφής, αυτοί οι επινοητικοί αρχαίοι κατασκευαστές χρησιμοποίησαν άλλους τεράστιους λίθους, χωρίς κονίαμα, για να φτιάξουν μια θολωτή στέγη ύψους έξι μέτρων. Πάνω από τον τάφο έφτιαξαν στη συνέχεια έναν τεράστιο τύμβο που είχε διάμετρο περίπου 80 μέτρα και ύψος 12 μέτρα. Έχτισαν επίσης έναν τοίχο αντιστήριξης από ογκόλιθους και τοποθέτησαν στην πρόσοψη χαλίκια. Γύρω από τους πρόποδες του τύμβου έβαλαν 97 τεράστιους λίθους, καθένας από τους οποίους ζύγιζε από δύο ως πέντε τόνους. Κάποτε στο παρελθόν, οι λίθοι και η είσοδος του τάφου θάφτηκαν κάτω από το έδαφος. Το 1699, κάποιος εργάτης που έψαχνε για λίθους σκόνταψε στην είσοδο, και αυτός ο αρχαίος τάφος με το χαρακτηριστικό διάδρομο ήρθε ξανά στο φως.

[Εικόνα]

Η είσοδος του διαδρόμου του Νιούγκραντζ

[Χάρτης στη σελίδα 22]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Νιούγκραντζ

ΔΟΥΒΛΙΝΟ

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Επάνω: Το φως του ήλιου φωτίζει τον εσωτερικό θάλαμο επί 15 λεπτά περίπου κάθε χρόνο κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο

Κάτω: Θάλαμος ταφής από την εσωτερική εσοχή· παρατηρήστε το σκάλισμα με την τριπλή σπείρα

[Ευχαριστίες]

Όλες οι φωτογραφίες στις σελίδες 22, 23 εκτός από το χάρτη: Dúchas, The Heritage Service, Ireland

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Μεγαλιθικός τύμβος και τάφος

[Ευχαριστίες]

Dúchas, The Heritage Service, Ireland