Η Όμορφη Νυχτοπεταλούδα

ΚΑΠΟΙΑ ευχάριστη βραδιά μια νυχτοπεταλούδα πετούσε μέσα σε ένα πολυτελές εστιατόριο. Καθώς φτερούγιζε γύρω από το τραπέζι της, μια κυρία που δειπνούσε εκεί την έδιωξε με μανία σαν να της είχε επιτεθεί μολυσμένο κουνούπι! Η νυχτοπεταλούδα κατευθύνθηκε προς ένα άλλο τραπέζι, και τελικά στάθηκε στο πέτο ενός άντρα. Αυτός και η σύζυγός του αντέδρασαν εντελώς διαφορετικά​—θαύμασαν τη νυχτοπεταλούδα, αναλογιζόμενοι πόσο όμορφο και ακίνδυνο είναι αυτό το λεπτεπίλεπτο πλάσμα.

«Οι νυχτοπεταλούδες είναι τα πιο ακίνδυνα πλάσματα», εξηγεί ο Τζον Χίμελμαν, συνιδρυτής του Συλλόγου Πεταλούδας του Κονέκτικατ. «Δεν έχουν στοματικά μέλη που δαγκώνουν, και μερικές ενήλικες, λόγου χάρη η γνωστή νυχτοπεταλούδα του είδους Actias luna, δεν τρώνε καθόλου. Δεν μεταδίδουν λύσσα ή άλλες ασθένειες, δεν τσιμπούν . . . Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν ότι το μόνο στο οποίο διαφέρουν οι άλλες πεταλούδες από αυτές είναι ότι πετούν τη μέρα».

Όλοι θαυμάζουν τις πεταλούδες, αλλά λίγοι στέκονται για να θαυμάσουν την ομορφιά και την ποικιλία των νυχτοπεταλούδων. “Την ομορφιά;” μπορεί να ρωτήσετε με δυσπιστία. Μερικοί πιστεύουν ότι η νυχτοπεταλούδα είναι ένας φτωχός συγγενής της όμορφης πεταλούδας, ωστόσο και οι δύο κατατάσσονται επιστημονικά στα Λεπιδόπτερα, δηλαδή αυτά που έχουν «λεπιδωτά φτερά». Η μεγάλη ποικιλία που παρατηρείται σε αυτά τα αξιαγάπητα πλάσματα είναι καταπληκτική. Η Εγκυκλοπαίδεια των Εντόμων (The Encyclopedia of Insects) αναφέρει ότι υπάρχουν 150.000 με 200.000 γνωστά είδη Λεπιδόπτερων. Αλλά από αυτά μόνο  το 10 τοις εκατό είναι πεταλούδες​—τα υπόλοιπα είναι νυχτοπεταλούδες!

Όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι, σπανίως σκεφτόμουν τις νυχτοπεταλούδες εκτός από την εποχή που μάζευα τα χειμωνιάτικα ρούχα μου και τους έβαζα ναφθαλίνη προσπαθώντας να απωθήσω το σκόρο των ρούχων. Δεν ήξερα ότι, στην ενήλικη ζωή τους, οι νυχτοπεταλούδες δεν τρώνε καθόλου ύφασμα​—αυτό το κάνουν μόνο στο στάδιο της προνύμφης όταν είναι κάμπιες. a

Τι άλλαξε την άποψή μου για τις νυχτοπεταλούδες; Πριν από λίγο καιρό επισκεφτήκαμε με το σύζυγό μου κάποιους φίλους μας, τον Μπομπ και τη Ράντα. Ο Μπομπ ήξερε αρκετά πράγματα για τις νυχτοπεταλούδες. Μου έδειξε ένα μικρό κουτί, το οποίο στην αρχή νόμιζα πως περιείχε μια όμορφη πεταλούδα. Μου εξήγησε ότι ήταν μια νυχτοπεταλούδα του είδους Hyalophora cecropia, από τις μεγαλύτερες νυχτοπεταλούδες στη Βόρεια Αμερική. Το άνοιγμα των φτερών της μπορεί να φτάσει τα 15 εκατοστά και ο κύκλος ζωής της συμπληρώνεται σε έναν χρόνο. Ένιωσα έκπληξη όταν έμαθα ότι η ενήλικη ζωή της διαρκεί μόνο 7 ως 14 μέρες! Η προσεκτική παρατήρηση αυτής της όμορφης νυχτοπεταλούδας με έκανε να δω με άλλο μάτι τις νυχτοπεταλούδες.

 Ο Μπομπ μού έδειξε μερικούς μικρούς κόκκους στον πάτο του κουτιού του. «Αυτοί οι κόκκοι είναι αβγά», εξήγησε ο Μπομπ, «και ελπίζω να τα εκθρέψω μέχρι να ενηλικιωθούν». Εκτροφή νυχτοπεταλούδας; Η ιδέα μού κίνησε το ενδιαφέρον. Ωστόσο, όπως αποδείχτηκε, δεν επρόκειτο για μια εύκολη προσπάθεια. Επί δύο εβδομάδες ο Μπομπ προσπαθούσε χωρίς επιτυχία να κάνει τα αβγά να εκκολαφτούν. Αποφάσισε λοιπόν να τα ψεκάσει με νερό. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα μετά τον ψεκασμό, 26 από τα 29 αβγά εκκολάφτηκαν σε μία μέρα. Τότε ο Μπομπ έβαλε τις λεπτεπίλεπτες προνύμφες, οι οποίες είχαν μέγεθος όσο περίπου ένα κουνούπι η καθεμιά, σε ένα λείο δοχείο για να μη φύγουν προς τα έξω.

Το πρώτο γεύμα των προνυμφών μετά την εκκόλαψή τους ήταν το κέλυφος του ίδιου τους του αβγού. Έκτοτε, ο Μπομπ έπρεπε να φέρνει τροφή, κάτι που αποδείχτηκε αρκετά δύσκολο. Έπειτα από λίγη έρευνα, προσπάθησε να τις ταΐσει με φύλλα σφενδάμνου. Οι προνύμφες σύρθηκαν πάνω στα φύλλα αλλά δεν τα έφαγαν. Ωστόσο, όταν ο Μπομπ τούς έδωσε φύλλα από κερασιά και από σημύδα, εκείνες τα έφαγαν αμέσως.

Όταν οι μικροσκοπικές προνύμφες έγιναν κάμπιες, ο Μπομπ τις μετέφερε σε ένα δοχείο με δικτυωτό καπάκι. Το δοχείο εξασφάλιζε την κατάλληλη υγρασία για τις κάμπιες και για τα φύλλα. Επίσης χρησίμευε για να περιορίζει τις κάμπιες, επειδή όταν άρχισαν να έρπουν ανέπτυξαν μια μανία για περιπλανήσεις.

Το να ταΐζει κανείς 26 πεινασμένες κάμπιες τελικά περιλάμβανε περισσότερη εργασία από όση θα αναμενόταν. Κάθε φορά που ο Μπομπ γέμιζε το δοχείο με φύλλα, οι κάμπιες τα καταβρόχθιζαν όλα μέσα σε δύο μέρες. Τότε, ζήτησε τη βοήθεια της αδελφής του και δύο νεαρών φίλων του, ενός αγοριού και ενός κοριτσιού, για να παρακολουθούν και να ταΐζουν και αυτοί τις κάμπιες.

Το να καταναλώνουν οι κάμπιες μεγάλες ποσότητες τροφής είναι ζωτικό, όχι μόνο για την ανάπτυξή τους όταν βρίσκονται στο στάδιο της προνύμφης, αλλά και για τη διατροφή τους όταν ενηλικιώνονται. Βλέπετε, η συγκεκριμένη ενήλικη νυχτοπεταλούδα δεν έχει λειτουργικά στοματικά μέλη και δεν τρώει καθόλου! Για να συντηρηθεί στη διάρκεια της σύντομης ενήλικης ζωής της, εξαρτάται αποκλειστικά από την τροφή που είχε φάει στο στάδιο της προνύμφης.

Αποκτούν Νέα Δέρματα

Καθώς αναπτύσσονταν οι κάμπιες, άλλαζαν το δέρμα τους, ή αλλιώς εκδύονταν, αρκετές φορές. Τα στάδια της ζωής της κάμπιας ανάμεσα στις εκδύσεις ονομάζονται προνυμφικά.

Το δέρμα της κάμπιας αυτού του είδους δεν αναπτύσσεται, έτσι λοιπόν όταν η κάμπια μεγαλώσει τόσο πολύ ώστε το δέρμα της είναι εντελώς τεντωμένο, έχει έρθει η ώρα της έκδυσης. Ο Μπομπ μπορούσε να καταλάβει πότε θα συνέβαινε αυτό επειδή οι κάμπιες σταματούσαν να τρώνε. Αφού ύφαιναν κάποιες μεταξωτές επιφάνειες και προσκολλούνταν σε αυτές, παρέμεναν ακίνητες επί αρκετές μέρες  ώσπου να αποκτήσουν το νέο δέρμα. Όταν αυτό ήταν έτοιμο, οι κάμπιες απλώς έβγαιναν έξω από το παλιό δέρμα τους, αφήνοντάς το κολλημένο στη μεταξωτή επιφάνεια. Βλέποντας τις κάμπιες στο τελευταίο προνυμφικό τους στάδιο, έμεινα έκπληκτη με το πόσο είχαν μεγαλώσει. Το μήκος τους έφτανε περίπου τα 12 εκατοστά και είχαν μεγαλύτερη διάμετρο από το δείκτη του χεριού μου.

Υφαίνοντας το Κουκούλι

Μετά το τελευταίο προνυμφικό στάδιο, κάθε κάμπια ύφανε ένα κουκούλι​—μια μεγάλη μάζα από γκρίζες ίνες επικολλημένες σε ένα κλαδί. Αυτές οι νυχτοπεταλούδες υφαίνουν δύο ειδών κουκούλια. Το ένα είναι μια μεγάλη, χαλαρή, φουσκωτή κατασκευή με κυκλικό πάτο και κωνικό λαιμό. Το άλλο είδος είναι μικρότερο και πυκνότερο και έχει στενόμακρο σχέδιο με κωνικό λαιμό και πάτο. Και τα δύο είδη περιέχουν ένα σφιχτοπλεγμένο κυκλικό εσωτερικό κουκούλι. Τα κουκούλια τους έχουν γενικά κοκκινοκαφέ, καφέ, μουντό πράσινο ή γκρι χρώμα. Συγκρινόμενα με τα κουκούλια άλλων ειδών της Βόρειας Αμερικής, τα κουκούλια αυτής της νυχτοπεταλούδας είναι τεράστια​—έχουν σχεδόν δέκα εκατοστά μήκος και πέντε με έξι εκατοστά πλάτος. Μάλιστα, αυτές οι καταπληκτικές κατασκευές μπορούν να προστατέψουν τους κατοίκους τους ακόμη και σε θερμοκρασία -34 βαθμών Κελσίου.

Όταν οι κάμπιες εγκαταστάθηκαν μέσα στα κουκούλια τους, εμείς δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα άλλο παρά να περιμένουμε υπομονετικά. Η αποκάλυψη έγινε την επόμενη άνοιξη, περίπου έναν χρόνο αφότου ο Μπομπ είχε πάρει αρχικά την ενήλικη νυχτοπεταλούδα. Ο Μπομπ έβαλε τα κλαδιά από τα οποία κρέμονταν τα κουκούλια σε ένα κομμάτι από αφρώδες πλαστικό για να συνεχίσουν να στέκονται όρθια. Σύντομα όλες οι νυχτοπεταλούδες εκτός από μία ξεπρόβαλαν μέσα από τα κουκούλια τους, ανταμείβοντας την υπομονή και τη σκληρή εργασία.

Αυξημένη Εκτίμηση για τις Νυχτοπεταλούδες

Το γεγονός ότι είδα από κοντά τον εκπληκτικό κύκλο ζωής αυτής της νυχτοπεταλούδας με έκανε να προσέχω περισσότερο τις νυχτοπεταλούδες καθώς πετάνε γύρω από τα φώτα και ξεκουράζονται στους τοίχους των κτιρίων. Επίσης, η εμπειρία που είχα με παρακίνησε να μάθω περισσότερα σχετικά με αυτά τα συναρπαστικά πλάσματα. Έμαθα, για παράδειγμα, ότι οι νυχτοπεταλούδες και οι άλλες πεταλούδες κάνουν εντυπωσιακές πτήσεις, μάλιστα ορισμένες ποικιλίες τους μεταναστεύουν καλύπτοντας σημαντικές αποστάσεις. Το άνοιγμα των φτερών της μικροσκοπικής νυχτοπεταλούδας του είδους Plutella maculipennis είναι μόνο 2,5 εκατοστά, αλλά κατά καιρούς πετάει μεταξύ της ηπειρωτικής Ευρώπης και της Βρετανίας διασχίζοντας την ταραγμένη Βόρεια Θάλασσα. Επίσης, οι νυχτοπεταλούδες της οικογένειας Σφιγγίδαι αιωρούνται πάνω από τα λουλούδια όπως τα κολίβρια.

Λίγο καιρό αφότου παρατήρησα από κοντά τον κύκλο ζωής αυτής της νυχτοπεταλούδας, είδα μία να αναπαύεται σε έναν θάμνο κάτω από κάποιο φως. Γνώριζα ότι επειδή τα λέπια στα φτερά της νυχτοπεταλούδας είναι εξαιρετικά ευπαθή, δεν πρέπει ποτέ να την πιάνεις από τα φτερά της. Εντούτοις, αν τεντώσετε το χέρι σας μπροστά σε μια νυχτοπεταλούδα, αυτή μπορεί να περπατήσει πάνω στο δάχτυλό σας. Το δοκίμασα, και αυτό το πανέμορφο πλάσμα με αντάμειψε ακουμπώντας πάνω στο μεσαίο δάχτυλό μου για να ξεκουραστεί. Τελικά πέταξε πάνω από τις κορυφές των δέντρων. Καθώς πετούσε μακριά, αναλογιζόμουν πόσο πολύ έμοιαζε με τις άλλες πεταλούδες. Την επόμενη φορά που θα νομίζετε ότι βλέπετε κάποια πεταλούδα, ρίξτε μια δεύτερη ματιά. Μπορεί πιθανότατα να είναι μια όμορφη, ακίνδυνη νυχτοπεταλούδα.​—Από Συνεργάτιδα.

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

1. Hyalophora cecropia

2. Antheraea polythemus

3. Chysiridia Ripheus

4. Attacus atlas

[Ευχαριστίες]

Natural Selection©-Bill Welch

A. Kerstitch

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Τα στάδια ανάπτυξης της Hyalophora cecropia είναι τα εξής:

1. Αβγά

2. Κάμπια

3. Ενήλικη νυχτοπεταλούδα

[Ευχαριστίες]

Natural Selection©-Bill Welch