Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

Τα Πολλά Πρόσωπα της Ρώμης

Τα Πολλά Πρόσωπα της Ρώμης

Τα Πολλά Πρόσωπα της Ρώμης

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

«Πιστεύω ότι ο Ρωμύλος [ένας μυθικός ιδρυτής της Ρώμης το 753 Π.Κ.Χ.] πρέπει από την αρχή κιόλας να είχε το θεϊκό προαίσθημα ότι κάποια μέρα η πόλη θα γινόταν έδρα και εστία μιας ισχυρής αυτοκρατορίας».​—ΚΙΚΕΡΩΝ, ΡΩΜΑΙΟΣ ΡΗΤΟΡΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ, ΠΡΩΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ Π.Κ.Χ.

ΟΠΩΣ και άλλες πόλεις με ιστορία χιλιετιών, η Ρώμη έχει πολλά πρόσωπα, τα οποία στο διάβα των αιώνων έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους. Θα θέλατε να τα δείτε; Τώρα είναι ο πιο κατάλληλος καιρός, ιδιαίτερα αν έχετε προσκληθεί να παρακολουθήσετε μία από τις συνελεύσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά που θα διεξαχθούν από τις 10 έως τις 12 Αυγούστου 2001 στη Ρώμη, στο Μπάρι, στο Τορίνο και στο Μιλάνο.

Αλλά ποια Ρώμη θέλετε να δείτε; Υπάρχει η αρχαία Ρώμη, η δημοκρατική Ρώμη και η αυτοκρατορική Ρώμη. Στην πιο πρόσφατη ιστορία, υπάρχει η Ρώμη του Μεσαίωνα, η Ρώμη της Αναγέννησης, η Ρώμη του μπαρόκ και τελικά η σύγχρονη Ρώμη. Για να ολοκληρώσουμε την εικόνα, υπάρχει η παπική Ρώμη, η Ρώμη του κοινού λαού και η αριστοκρατική Ρώμη. Σε κάθε σημείο αυτής της μεγαλούπολης υπάρχουν εκπλήξεις.

Η Αρχαία Πόλη

Οι παλαιότεροι οικισμοί, χωριά με καλύβες της Εποχής του Σιδήρου, φαίνεται πως εμφανίστηκαν πολύ πριν από τον όγδοο αιώνα Π.Κ.Χ. στους ρωμαϊκούς λόφους που βρίσκονταν γύρω από κάποιο κοίλωμα το οποίο υπήρχε κάποτε δίπλα σε ένα αρχαίο ρηχό πέρασμα του ποταμού Τίβερη. Καθώς στο παρελθόν τα υψώματα που περιέβαλλαν την περιοχή αναγνωρίζονταν εύκολα, λεγόταν ότι η πόλη χτίστηκε πάνω σε εφτά λόφους​—τον Κυρινάλιο, το Βιμινάλιο, τον Εσκυλίνο, τον Καίλιο, τον Αβεντίνο, τον Παλατίνο και τον Καπιτωλίνο. Μέχρι και σήμερα ορισμένες περιοχές της πόλης έχουν μερικά από αυτά τα ονόματα.

Αν αποφασίσετε να επισκεφτείτε τη Ρώμη, φροντίστε να έχετε μαζί σας έναν ακριβή ταξιδιωτικό οδηγό και έναν χάρτη. Μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για αυτά που ίσως έβλεπε ο αρχαίος κάτοικος της Ρώμης πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια.

Ας Επισκεφτούμε την Αγορά

«Η Αγορά ήταν το κέντρο της πολιτικής, εμπορικής και δικαστικής ζωής στην αρχαία Ρώμη», λέει ένας ταξιδιωτικός οδηγός. Η κύρια είσοδος προς αυτή την περιοχή είναι η Βία ντέι Φόρι Ιμπεριάλι. Μπορείτε να πάτε εκεί με το μετρό και με αρκετές γραμμές λεωφορείων.

Ανάμεσα στα πιο ξακουστά μνημεία της περιοχής είναι το Κολοσσαίο, γνωστό επίσης ως Φλάβιο Αμφιθέατρο, σύμβολο της αυτοκρατορικής εποχής. Έχει ύψος 48 μέτρα, όσο ένα σύγχρονο κτίριο 16 ορόφων. Το μήκος του είναι περίπου 190 μέτρα, και το πλάτος του περίπου 155 μέτρα. Είχε 80 εισόδους και χωρούσε 55.000 θεατές! Οικοδομήθηκε κατόπιν εντολής του Αυτοκράτορα Βεσπασιανού το 72 Κ.Χ. Σκεφτείτε αυτές τις πληροφορίες όταν θα βρίσκεστε εκεί. Αν μπορούσαν να μιλήσουν οι τοίχοι . . .

Πρόσφατα ευρήματα παρέχουν ενδείξεις ότι η κατασκευή του αμφιθεάτρου ολοκληρώθηκε χάρη στα λάφυρα που έφεραν στην πόλη οι ρωμαϊκές λεγεώνες μετά τη νικηφόρα εκστρατεία τους στην Ιουδαία, η οποία αποκορυφώθηκε με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ. (Ματθαίος 24:1, 2· Λουκάς 21:5, 6) Επί αιώνες σε αυτό το αμφιθέατρο διεξάγονταν κτηνώδεις αγώνες μονομάχων. Ωστόσο, αντίθετα με τη δημοφιλή άποψη, φαίνεται ότι κανένας Χριστιανός δεν μαρτύρησε εκεί. a

Κοντά στο Κολοσσαίο βρίσκεται η Αψίδα του Τίτου, η οποία κατασκευάστηκε για τον εορτασμό της ίδιας εκστρατείας. Στο εσωτερικό της αψίδας μπορείτε να δείτε σκηνές από τη θριαμβευτική πομπή, με Ιουδαίους αιχμαλώτους και ιερά σκεύη από το ναό. Πιθανότατα οι Ιουδαίοι πέρασαν από αυτό ακριβώς το σημείο!

Ένα άλλο πολύ γνωστό αρχαίο μνημείο, εντυπωσιακό και καλοδιατηρημένο, είναι το Πάνθεον. Πρόκειται για έναν πρώην παγανιστικό ναό αφιερωμένο σε όλους τους θεούς​—τώρα είναι Καθολικός ναός. Ο Αυτοκράτορας Αδριανός (76-138 Κ.Χ.), ξακουστός για το προστατευτικό τείχος που έχτισε στη βόρεια Αγγλία, ανήγειρε αυτό το αριστούργημα της ρωμαϊκής μηχανικής τα έτη 118 ως 128 Κ.Χ. Η ροτόντα έχει ίδιο ύψος και διάμετρο​—43,4 μέτρα.

Ο Μεγάλος Ιππόδρομος, ο Παλατίνος Λόφος και διάφορες άλλες τοποθεσίες και μνημεία μάς προσκαλούν να ταξιδέψουμε στο παρελθόν. Ως περαιτέρω υπενθύμιση της μεγαλοπρέπειας και της λαμπρότητας που είχε η έκτη παγκόσμια δύναμη της Βιβλικής ιστορίας, αρχαίοι οβελίσκοι και ανάγλυφοι κίονες, όπως αυτοί του Τραϊανού και του Μάρκου Αυρήλιου, σώζονται ακόμη σε διάφορα σημεία της πόλης.

Η Ρώμη της Αποστολικής Περιόδου

Αν και η αποστολική Χριστιανοσύνη σύντομα αντικαταστάθηκε από τον αποστάτη Χριστιανικό κόσμο, ωστόσο στη Ρώμη μπορείτε να πάρετε μια ιδέα γύρω από περιστατικά της ζωής των πρώτων Χριστιανών. Λόγου χάρη, καθώς επισκεπτόμαστε την Αππία Οδό πώς να μην αναλογιστούμε την αφήγηση που περιγράφει τον απόστολο Παύλο να συνοδεύεται από τους Χριστιανούς αδελφούς του μέχρι την πόλη; (Πράξεις 28:14-16) Ωστόσο, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μη δεχόμαστε τυφλά την παράδοση. Για παράδειγμα, κοντά στην Αγορά βρίσκεται η αποκαλούμενη Φυλακή των Μαμερτίνων, ένα μέρος όπου λέγεται ότι κρατούνταν ο απόστολος Πέτρος. Αλλά δεν υπάρχει Γραφική ένδειξη ότι επισκέφτηκε ποτέ ο Πέτρος την πόλη.

Ενώ βρίσκεστε στην περιοχή της Αππίας Οδού, ίσως θελήσετε να επισκεφτείτε τις περίφημες κατακόμβες​—υπόγειες σήραγγες αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων που χρησίμευαν ως τόποι ταφής. Ευρήματα που σχετίζονταν με τη λατρεία των νεκρών και με τους μάρτυρες καθώς και με ιδέες αναφορικά με την αθανασία της ψυχής φανερώνουν ότι αυτοί που χρησιμοποιούσαν εκείνα τα αρχαία νεκροταφεία δεν ήταν πλέον αληθινοί ακόλουθοι των αρχικών διδασκαλιών του Ιησού. b

Πώς η Αναγέννηση Άλλαξε τη Ρώμη

Από την εποχή της Αναγέννησης (14ος ως 16ος αιώνας), η Ρώμη υπέστη μια ριζική μεταμόρφωση, εν μέρει ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης παπικής δύναμης και αίγλης. Καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και τεχνίτες κλήθηκαν στην παπική αυλή. Ένας από τους πιο διάσημους ήταν ο Μιχαήλ Άγγελος. Μερικά από τα αριστουργήματά του φυλάσσονται στην Πόλη του Βατικανού. Διάσημα έργα του είναι «Η Δευτέρα Παρουσία» στο παρεκκλήσι Καπέλα Σιξτίνα και οι νωπογραφίες του στην οροφή του παρεκκλησιού, τα οποία μπορείτε να δείτε μπαίνοντας από το Μουσείο του Βατικανού. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι «Η Δευτέρα Παρουσία» δεν απεικονίζει το καθαρτήριο.

Ένα άλλο έργο του Μιχαήλ Άγγελου είναι το άγαλμα του Μωυσή, που βρέθηκε στην Εκκλησία του Αγίου Πέτρου του Δεσμώτη, στη Ρώμη. Η επιρροή του φαίνεται επίσης σε πολλές λεπτομέρειες στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Σε αυτή την εκκλησία υπάρχουν αρκετά αριστουργήματα, περιλαμβανομένου και του γλυπτού «Πιετά» το οποίο φιλοτέχνησε ο Μιχαήλ Άγγελος. Αυτό το γλυπτό απεικονίζει τον νεκρό Χριστό στα χέρια της μητέρας του.

Κάτι ενδιαφέρον για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι ότι στη βασιλική εμφανίζεται αρκετές φορές το εβραϊκό Τετραγράμματο, που αντιπροσωπεύει το θεϊκό όνομα, Ιεχωβά. Αναζητήστε το στο μνημείο του Κλήμεντος ΙΓ΄ και στο Παρεκκλήσι της Παρουσίασης.

Η Εκπληκτική Ρώμη του Μπαρόκ

Το πιο εκπληκτικό πρόσωπο της Ρώμης είναι πιθανότατα αυτό που παρουσιάζει η πόλη της εποχής του μπαρόκ. Η τεχνοτροπία μπαρόκ «είναι μεγάλης κλίμακας και γεμάτη εντυπωσιακές λεπτομέρειες», σημειώνει μια εγκυκλοπαίδεια. Εμφανίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα, και το 18ο αιώνα είχε ήδη εξελιχθεί σε έναν πιο ανάλαφρο ρυθμό, το ροκοκό. Ένα διάσημο μπαρόκ έργο είναι το μνημείο για τον Πάπα Αλέξανδρο Ζ΄ το οποίο έφτιαξε ο Μπερνίνι στον Άγιο Πέτρο. Ο Μπερνίνι ήταν ο αγαπημένος παπικός καλλιτέχνης. Μεταμόρφωσε εκκλησίες, παλάτια, αγάλματα και κρήνες στη Ρώμη. Δείτε την πιάτσα (πλατεία) μπροστά στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, η οποία περιβάλλεται από την εκπληκτική στοά του Μπερνίνι, ή την Πιάτσα ντελ Πόπολο, η οποία «σχηματίζει έναν μεγάλο συμμετρικό προθάλαμο προς την καρδιά της Ρώμης». Το μπαρόκ και ο Μπερνίνι βρίσκονται παντού! Φροντίστε να δείτε τα εντυπωσιακά εφέ που σχηματίζονται στη Φοντάνα ντι Τρέβι ή στις κρήνες της Πιάτσα Ναβόνα, όπως είναι η Φοντάνα ντέι Φιούμι (Κρήνη των Τεσσάρων Ποταμών) και η Φοντάνα ντελ Μόρο (Κρήνη του Μαύρου), έργα του Μπερνίνι.

Η Σύγχρονη Πόλη

Σήμερα οι καινοτομίες στο σχέδιο της πόλης είναι σπάνιες. Το τελευταίο μεγάλο οικοδομικό έργο ανάγεται στη δεκαετία του 1930, με την κατασκευή του Εσποζισιόνε Ουνιβερσάλε ντι Ρόμα (E.U.R.). Σχεδιάστηκε για να εξυμνήσει το Φασισμό τον καιρό που κυβερνούσε ο Μουσολίνι.

Οι ιθύνοντες της πόλης σκοπεύουν τώρα να διατηρήσουν και να δώσουν την αρμόζουσα σπουδαιότητα στην ανεκτίμητη καλλιτεχνική κληρονομιά της Ρώμης, την οποία μπορεί να απολαύσει κάποιος όχι μόνο στους δρόμους και στις πλατείες αλλά επίσης και στα 100 και πλέον μουσεία της πόλης. Ωστόσο, πριν αρχίσετε να επισκέπτεστε μουσεία, μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, ίσως θα ήταν φρόνιμο να πάρετε πληροφορίες για τις ώρες λειτουργίας τους ψάχνοντας σε κατάλληλες σελίδες στο Ιντερνέτ ή σε έναν καλό ταξιδιωτικό οδηγό.

Η Ρώμη, μολονότι είναι γνωστή για το Βατικανό, παρουσιάζει επίσης θρησκευτική ποικιλομορφία. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν εδώ το γραφείο τμήματός τους και μια Αίθουσα Συνελεύσεων. Στην ευρύτερη περιφέρεια της πόλης υπάρχουν σχεδόν 10.000 Μάρτυρες, οι οποίοι συγκεντρώνονται σε περίπου 130 εκκλησίες και ομίλους. Διεξάγουν τις συναθροίσεις τους σε 12 γλώσσες εκτός της ιταλικής. Θα είστε ευπρόσδεκτοι σε οποιαδήποτε Σάλα ντελ Ρένιο (Αίθουσα Βασιλείας).

Έτσι λοιπόν, όποιο από τα πολλά πρόσωπα που διαθέτει η Ρώμη και αν θέλετε να δείτε, σας προσκαλούμε να έρθετε επειδή, όπως έγραψε ο Γερμανός συγγραφέας Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκέτε, «μόνο στη Ρώμη μπορεί κάποιος να μάθει για τη Ρώμη».

[Υποσημειώσεις]

a Βλέπε Ξύπνα! 8 Απριλίου 1991, σελίδες 24-27.

b Βλέπε Ξύπνα! 8 Αυγούστου 1995, σελίδες 16-20.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 18, 19]

ΜΠΑΡΙ​—Η Ζωντανή Πρωτεύουσα της Απουλίας

Η Απουλία είναι η περιοχή που σχηματίζει τη «φτέρνα» της ιταλικής «μπότας». (Βλέπε χάρτη στη σελίδα 14.) Είναι γνωστή για το ελαιόλαδο και τα κρασιά της. Το Μπάρι είναι η πρωτεύουσά της, με πληθυσμό περίπου 350.000 κατοίκους. Η ίδρυση της πόλης πιστεύεται ότι ανάγεται στην προρωμαϊκή εποχή. Σε κάποια περίοδο βρέθηκε υπό την ελληνική κυριαρχία. Οι Ρωμαίοι, οι οποίοι εισέβαλαν στην περιοχή τον τέταρτο αιώνα Π.Κ.Χ., ονόμασαν την πόλη Μπάριουμ και την έκαναν μιουνικίπιουμ, δηλαδή κοινότητα που κατοικούνταν από Ρωμαίους πολίτες και διατηρούσε τη διοικητική της ανεξαρτησία.

Από τον καιρό της πρώτης Σταυροφορίας (1096 Κ.Χ.), το Μπάρι έγινε σημαντικό πέρασμα που οδηγούσε στην Ανατολή. Ήταν επίσης το λιμάνι από το οποίο αναχωρούσαν πολλά πλοία με Σταυροφόρους.

Πόλη του «Πατέρα των Χριστουγέννων»;

Τα πιο σημαντικά μνημεία του Μπάρι είναι στενά συνδεδεμένα με ιστορικά γεγονότα. Ένα κτίριο που σχετίζεται ιδιαίτερα με την ιστορία του Μπάρι είναι η Βασιλική του Αγίου Νικολάου. Ο εν λόγω Νικόλαος λέγεται ότι ήταν επίσκοπος των Μύρων, μιας πόλης της Μικράς Ασίας, τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ. Στην αρχαιότητα, είχε δημιουργηθεί σύγχυση όσον αφορά τις λεπτομέρειες της ζωής του με αποτέλεσμα να ταυτιστεί με έναν άλλον ομώνυμο κληρικό, ο οποίος έζησε τον έκτο αιώνα. Έτσι λοιπόν, θρύλοι διαφορετικών προελεύσεων περιέβαλλαν αυτό το άτομο. Ένας από τους πολλούς αποκαλούσε αυτόν τον Νικόλαο προστάτη των παιδιών, επειδή λεγόταν ότι είχε αναστήσει τρία παιδιά τα οποία κάποιος διεστραμμένος πανδοχέας είχε τεμαχίσει και είχε βάλει σε ένα δοχείο με άλμη! Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι το Μεσαίωνα, η αντιγραφική συνήθεια της απόδοσης ευλαβικού σεβασμού στο πρόσωπό του ήταν κάτι κοινό και τα υποτιθέμενα λείψανά του ήταν περιζήτητα.

Σύμφωνα με το βιβλίο Πούλια-Νταλ Γκαργκάνο αλ Σαλέντο (Puglia-Dal Gargano al Salento) ο Νικόλαος, γνωστός στη λατινική ως Σάνκτους Νικόλαους, «έγινε ο Σάντα Κλοζ στις χώρες βόρεια των Άλπεων και αργότερα στη Βόρεια Αμερική. Ο επισκοπικός μανδύας του μετατράπηκε σε στολή με γούνινη επένδυση, η μίτρα του σε κουκούλα και ο ίδιος ο άγιος σε αγαθοεργό, ηλικιωμένο άντρα με άσπρα γένια και έναν σάκο γεμάτο δώρα». Να τος, λοιπόν, ο Πατέρας των Χριστουγέννων ή Αϊ Βασίλης! c

Υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα μνημεία στην πόλη, αλλά για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, ένα κτίριο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μπορεί να είναι η Εκκλησία της Αγίας Τριάδας και των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, που χτίστηκε τη δεκαετία του 1960. Στην αψίδα της υπάρχει ένα ψηφιδωτό που απεικονίζει το Τετραγράμματο.

Έχετε Δει Ποτέ «Τρούλο»;

Δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε πολύ μακριά από το Μπάρι για να βρείτε αρκετά ενδιαφέροντα μέρη να επισκεφτείτε. Στο Αλμπερομπέλο, περίπου 55 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Μπάρι, υπάρχουν οι περίφημοι «τρούλοι». Πρόκειται για λευκά κτίρια με ασυνήθιστο σχήμα και κωνική σκεπή. Έχουν αποκληθεί πέτρινες σκηνές και παράξενα κιόσκια χτισμένα ανάμεσα στα δέντρα. Χτίστηκαν με πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη χωρίς λάσπη. Η μέθοδος κατασκευής μπορεί να κάνει τους «τρούλους» να φαίνονται κάπως ασταθείς, ακόμη και επικίνδυνοι, ωστόσο έχουν αντέξει. Πολλοί από αυτούς υπάρχουν επί αιώνες. Είναι επίσης καλά μονωμένοι, με αποτέλεσμα να είναι δροσεροί το καλοκαίρι και ζεστοί το χειμώνα.

Αν σας αρέσει να τραβάτε φωτογραφίες, μπορεί να θέλετε να φωτογραφίσετε το εντυπωσιακό Καστέλ ντελ Μόντε, σχεδόν 40 χιλιόμετρα δυτικά του Μπάρι. Άρχισε να χτίζεται από τον Φρειδερίκο Β΄ το 13ο αιώνα. Όπως αναφέρει ένας ταξιδιωτικός οδηγός: «Υπερτερεί από όλα τα άλλα κάστρα που σχετίζονται με τον Φρειδερίκο Β΄. Είναι επίσης ένα από τα πιο περίτεχνα μη θρησκευτικά κτίρια του Μεσαίωνα». Το βιβλίο το περιγράφει ως «ένα γεωμετρικά αρμονικό έργο με δύο ορόφους οχτώ δωματίων ο καθένας». Το οχταγωνικό του σχέδιο συνενώνει οχτώ περιμετρικούς πύργους. Αξίζει να το επισκεφτείτε.

Στο Μπάρι, περίπου 1.600 Μάρτυρες του Ιεχωβά και αρκετοί φίλοι τους συναθροίζονται σε 18 εκκλησίες. Όλοι τους περιμένουν με ανυπομονησία να καλωσορίσουν τους πολλούς επισκέπτες της Συνέλευσης Περιφερείας του 2001 «Δάσκαλοι του Λόγου του Θεού» που θα διεξαχθεί στο Στάδιο Σαν Νικόλα της πόλης.

[Υποσημείωση]

c Βλέπε Σκοπιά 15 Δεκεμβρίου 1989, σελίδες 26-28, και Ξύπνα! 8 Δεκεμβρίου 1989, σελίδα 14.

[Εικόνες]

Το Τετραγράμματο στην Εκκλησία της Αγίας Τριάδας και των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού

Ο παραλιακός πεζόδρομος

Καστέλ ντελ Μόντε

«Τρούλοι» στο Αλμπερομπέλο

[Χάρτης στη σελίδα 14]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΡΩΜΗ

ΜΠΑΡΙ

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Η Αψίδα του Τίτου, με διάζωμα που απεικονίζει τη λαφυραγώγηση του ναού της Ιερουσαλήμ

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Το Κολοσσαίο

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Κίονας του Μάρκου Αυρήλιου

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Η Αππία Οδός

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Το Πάνθεον, ένας πρώην παγανιστικός ναός αφιερωμένος σε όλους τους θεούς, τώρα είναι Καθολικός ναός

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Λεπτομέρεια από τη «Δευτέρα Παρουσία» του Μιχαήλ Άγγελου, στην Καπέλα Σιξτίνα

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Η Κρήνη των Τεσσάρων Ποταμών, του Μπερνίνι

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Φοντάνα ντι Τρέβι

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Σύμφωνα με έναν θρύλο, μια λύκαινα θήλαζε τον Ρωμύλο και τον Ρέμο, τους μυθικούς ιδρυτές της Ρώμης