Μασάι​—Μοναδικός και Ζωηρόχρωμος Λαός

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΚΕΝΥΑ

ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ τραγούδι του μικρού αγοριού Μασάι (Μαασάι) αντηχούσε στην κοιλάδα, και ο βαρύς, υγρός άνεμος της αυγής το έπαιρνε μακριά. Όσο ο πρωινός ήλιος ανέβαινε ψηλότερα, αυξανόταν και η ένταση της ρυθμικής φωνής του αγοριού, η οποία έμοιαζε με εκείνη του πουλιού που κελαηδάει με όλη του τη δύναμη στο πρώτο φως της ανατολής.

Άκουγα καθώς ο ήλιος που ανέτειλε φώτιζε το μικρό βοσκό Μασάι ο οποίος στεκόταν ανάμεσα στα ζώα του πατέρα του. Φορώντας ένα μακρύ κόκκινο ρούχο το οποίο κάλυπτε μέρος του κορμιού του, στεκόταν στο ένα πόδι σαν τον πελαργό και στηριζόταν στο δόρυ του τραγουδώντας στο ευχαριστημένο κοπάδι του. Επιτρέψτε μου να σας αφηγηθώ περισσότερα για το μοναδικό λαό των Μασάι.

Καλώς Ήρθατε στην Περιοχή των Μασάι

Οι Μασάι, ένας εντυπωσιακός ποιμενικός λαός, ζουν στις αχανείς ανοιχτές εκτάσεις της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας, στην Ανατολική Αφρική. Εγκατεστημένοι στην Κένυα και στην Τανζανία, οι Μασάι βιώνουν ακόμη το παρελθόν και ζουν όπως περίπου ζούσαν οι πρόγονοί τους πριν από αιώνες. Ο χρόνος που περνάει δεν τους αγγίζει, και η ζωή τους ρυθμίζεται από την ανατολή και τη δύση του ήλιου και τη συνεχή εναλλαγή των εποχών.

Οι επιδεξιότητες των Μασάι περιλαμβάνουν την ικανότητα να επιβιώνουν στο σκληρό περιβάλλον και στο τραχύ τοπίο της Ρηξιγενούς Κοιλάδας. Περπατούν με μεγάλα ανάλαφρα βήματα και καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας πράσινους βοσκότοπους και πηγές νερού για τα ζώα τους. Βόσκουν τα βοοειδή τους ανάμεσα σε κοπάδια από γκνου, ζέβρες, καμηλοπαρδάλεις και άλλα ζώα της πεδιάδας με τα οποία μοιράζονται τη γη τους.

Κτηνοτροφικός Λαός

Οι Μασάι πιστεύουν ότι όλα τα βοοειδή που υπάρχουν επάνω στη γη τούς ανήκουν. Αυτή η πεποίθηση πηγάζει από το μύθο που λέει ότι στην αρχή ο Θεός είχε τρεις γιους και ότι στον καθένα έδωσε ένα δώρο. Ο πρώτος γιος πήρε ένα βέλος για να κυνηγάει, ο δεύτερος πήρε μια τσάπα για να καλλιεργεί και ο τρίτος πήρε ένα ραβδί για να ποιμαίνει τα βοοειδή. Λένε ότι αυτός ο τελευταίος γιος έγινε ο πατέρας του έθνους των Μασάι. Μολονότι και άλλες φυλές έχουν βοοειδή, οι Μασάι πιστεύουν ότι ουσιαστικά αυτά τα ζώα τούς ανήκουν.

Στην κοινωνία των Μασάι, το μέγεθος του κοπαδιού ενός άντρα και ο  αριθμός των παιδιών του καθορίζουν το κύρος και τη σπουδαιότητά του. Πράγματι, κάποιος που έχει λιγότερα από 50 βοοειδή θεωρείται φτωχός. Με τη βοήθεια των πολλών παιδιών και γυναικών του, ο Μασάι ελπίζει ότι τελικά θα συγκεντρώσει ένα μεγάλο κοπάδι το οποίο μπορεί να αριθμεί μέχρι και χίλια ζώα.

Τα μέλη της οικογένειας Μασάι συνδέονται συναισθηματικά με τα ζώα τους. Κάθε ζώο έχει χαρακτηριστική φωνή και ιδιοσυγκρασία, πράγματα που γνωρίζει καλά η οικογένεια. Συνήθως τα βοοειδή σφραγίζονται και μαρκάρονται με μακριές καμπύλες γραμμές και περίπλοκα σχήματα, σχεδιασμένα για να αναδείξουν την ομορφιά του καθενός. Οι Μασάι λένε τραγούδια τα οποία περιγράφουν τη φυσική ομορφιά συγκεκριμένων μελών του κοπαδιού και εκφράζουν τη στοργή που νιώθουν για αυτά. Θεωρούν ιδιαίτερα πολύτιμους τους ταύρους με τα μεγάλα γυριστά κέρατα και φροντίζουν τρυφερά τα μικρά μοσχάρια προσέχοντάς τα σαν να είναι νεογέννητα παιδιά.

Οι κατοικίες των Μασάι χτίζονται κατά παράδοση από τις γυναίκες, οι οποίες χρησιμοποιούν κλαδιά πλεγμένα με χόρτα και έπειτα τα σοβατίζουν και τα στεγανοποιούν με κοπριά αγελάδας. Οι κατοικίες έχουν ωοειδές σχήμα και χτίζονται σχηματίζοντας μεγάλο κύκλο για να προστατεύουν το εσωτερικό κράαλ, το μέρος όπου κοιμούνται τα ζώα τη νύχτα. Περιμετρικά όλος ο χώρος είναι περιφραγμένος με κοφτερά, αγκαθωτά κλαδιά τα οποία προστατεύουν και τους Μασάι και τα βοοειδή τους από τις ύαινες, τις λεοπαρδάλεις και τα λιοντάρια που κάνουν επιδρομές.

Η ίδια η επιβίωση των Μασάι εξαρτάται από την υγεία και τη δύναμη των κοπαδιών τους. Καταναλώνουν το γάλα των ζώων και χρησιμοποιούν την κοπριά της αγελάδας για να καλύψουν και να στεγανοποιήσουν τα σπίτια τους. Σπάνια οι Μασάι σφάζουν τα βοοειδή τους για τροφή. Συνήθως κρατάνε λίγα πρόβατα και κατσίκια για φαγητό. Αλλά όταν σκοτώνουν κάποιο από τα βοοειδή τους, αξιοποιούν κάθε μέρος του. Τα κέρατα τα κάνουν δοχεία, τις οπλές και τα κόκαλα τα μετατρέπουν σε στολίδια και κατεργάζονται τα δέρματα για να φτιάξουν παπούτσια, ρούχα, σκεπάσματα και σχοινιά.

Ζωηρόχρωμοι και Μοναδικοί

Ψηλοί και λεπτοί με κομψά σωματικά χαρακτηριστικά, οι Μασάι είναι όμορφος λαός. Τα ρούχα τους είναι εντυπωσιακά ζωηρόχρωμα. Στα λυγερά κορμιά τους τυλίγουν με χαλαρό τρόπο υφάσματα βαμμένα σε έντονες αποχρώσεις του κόκκινου και του μπλε. Συνήθως οι γυναίκες στολίζονται με μεγάλα κυκλικά περιλαίμια φτιαγμένα από χάντρες τα οποία μοιάζουν με δίσκους, καθώς και με πολύχρωμους κεφαλόδεσμους. Συχνά, δένουν σφιχτά τους βραχίονες και τους αστραγάλους τους με πυκνά πλέγματα  χάλκινων σπειρών. Και οι άντρες και οι γυναίκες συνήθως επιμηκύνουν τους λοβούς των αφτιών τους κρεμώντας βαριά σκουλαρίκια και κοσμήματα με χάντρες. Πολλές φορές αναμειγνύουν ώχρα, ένα κόκκινο σιδηρομετάλλευμα που το μετατρέπουν σε λεπτή σκόνη, με λίπος αγελάδας και το απλώνουν επιδέξια πάνω στο σώμα.

Κάποιο βράδυ, υπό το φως της φωτιάς, παρακολουθώ μια ομάδα Μασάι που συγκεντρώνονται για να χορέψουν. Σχηματίζουν κύκλο και κινούνται ρυθμικά. Καθώς ο χορός γίνεται πιο ζωηρός, τα βαριά περιλαίμια με τις χάντρες που φοράνε οι κοπέλες χτυπούν ρυθμικά πάνω κάτω στους ώμους τους. Έπειτα, ένας ένας, οι πολεμιστές Μασάι μπαίνουν με τη σειρά στο κέντρο του κύκλου, όπου εκτελούν μια σειρά από θεαματικά κάθετα άλματα, πηδώντας ψηλά στον αέρα. Ο χορός μπορεί να συνεχιστεί μέχρι αργά τη νύχτα ωσότου εξαντληθούν όλοι.

Η Οικογενειακή Ζωή των Μασάι

Σε όλη τη διάρκεια της ζεστής ημέρας, κάθομαι με μια ομάδα γυναικών Μασάι κάτω από τη σκιά μιας ακακίας, και τις παρακολουθώ να ράβουν περίπλοκα χειροτεχνήματα από χάντρες πάνω σε κατεργασμένα δέρματα. Γελούν και συζητούν μεταξύ τους χωρίς να δίνουν και πολλή σημασία στα πουλιά υφαντές που φλυαρούν πάνω από τα κεφάλια τους και φτιάχνουν τις φωλιές τους με ξερά χόρτα. Καθώς περνάει η ημέρα, οι γυναίκες συνεχίζουν τις δουλειές τους κουβαλώντας νερό και καυσόξυλα, κάνοντας επισκευές στα σπίτια τους και φροντίζοντας τα μικρά παιδιά τους.

Όταν αρχίζει να πέφτει ο ήλιος, οι βοσκοί παίρνουν το δρόμο της επιστροφής με τα ζώα τους. Καθώς το κοπάδι βαδίζει νωχελικά προς το σπίτι, οι οπλές των ζώων σηκώνουν ένα σύννεφο κόκκινης σκόνης το οποίο φωτίζεται από τις χλωμές ακτίνες του ήλιου στον ορίζοντα. Όταν οι γυναίκες βλέπουν το σύννεφο σκόνης από μακριά, αφήνουν αμέσως τη δουλειά τους για να κάνουν τις προετοιμασίες για το κοπάδι που πλησιάζει.

Αφού τα ζώα βρεθούν στην ασφάλεια του κράαλ, οι άντρες περπατούν ανάμεσά τους χαϊδεύοντας τα κέρατα των ταύρων και θαυμάζοντας την ομορφιά τους. Ένα  μικρό αγόρι πίνει λίγο ζεστό γάλα απευθείας από το μαστό της αγελάδας και αμέσως η μητέρα του το μαλώνει. Νεαρά κορίτσια μπαινοβγαίνουν σε αυτόν το δαίδαλο των συνωστισμένων κεράτων και οπλών αρμέγοντας επιδέξια τις αγελάδες και γεμίζοντας τα μεγάλα κολοκυθένια δοχεία τους μέχρι να ξεχειλίσουν.

Το βράδυ συγκεντρωνόμαστε όλοι γύρω από τη φωτιά που διώχνει την παγωνιά. Μυρίζουμε τον καπνό και το ψημένο κρέας καθώς και την έντονη οσμή των βοδιών από το κοντινό κοπάδι. Ένας ηλικιωμένος κάθεται και αφηγείται περιστατικά από την ιστορία των Μασάι και από τις ηρωικές πράξεις των πολεμιστών Μασάι του παρελθόντος. Σταματάει μόνο όταν ακούει το βρυχηθμό ενός λιονταριού από μακριά, και έπειτα αμέριμνος συνεχίζει να αφηγείται την περίτεχνη ιστορία του καθώς οι ακροατές του τον ακούν γοητευμένοι. Τελικά, ένας ένας, εξαφανίζονται όλοι μέσα στο σκοτάδι των θολωτών χωμάτινων σπιτιών τους για να κοιμηθούν. Το μόνο που ακούγεται μέσα στην ήσυχη νύχτα της απομακρυσμένης, αχανούς σαβάνας είναι η απαλή ανάσα των ζώων που κοιμούνται.

Η Παιδική Ηλικία των Μασάι

Όταν ξημερώνει, το χωριό γεμίζει ζωή. Μικρά παιδιά, που φοράνε μόνο ζώνες και περιδέραια από χάντρες, παίζουν στον ψυχρό πρωινό αέρα. Το γέλιο τους είναι τονωτικός ήχος για τους Μασάι, οι οποίοι αγαπούν πολύ τα παιδιά τους και βασίζουν στους απογόνους τους τις ελπίδες τους για το μέλλον και την ίδια την επιβίωσή τους.

Η ανατροφή των παιδιών είναι κοινή υπόθεση​—οποιοδήποτε μεγαλύτερο σε ηλικία άτομο στην κοινότητα μπορεί να διαπαιδαγωγήσει και να τιμωρήσει ένα ανυπάκουο παιδί. Τα παιδιά διδάσκονται να σέβονται τους μεγαλυτέρους τους και γρήγορα μαθαίνουν τις συνήθειες της οικογενειακής ζωής των Μασάι. Τα πρώτα χρόνια τους περνούν ανέμελα, αλλά καθώς μεγαλώνουν, τα νεαρά κορίτσια διδάσκονται να φροντίζουν για τις δουλειές του σπιτιού και τα αγόρια εκπαιδεύονται να περιποιούνται και να προστατεύουν τα κοπάδια. Οι γονείς μεταβιβάζουν στα παιδιά τους τη γνώση για τα παραδοσιακά φάρμακα και τους δίνουν οδηγίες για τις τελετουργίες και τις παραδόσεις των Μασάι οι οποίες επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής τους.

Ενηλικίωση

Καθώς μεγαλώνουν οι νεαροί, μαθαίνουν τα έθιμα και τις τελετές που θα σηματοδοτήσουν το πέρασμά τους από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Ανάμεσα στις τελετουργίες που μαθαίνουν είναι εκείνες που σχετίζονται με τις ασθένειες, την κακή τύχη, το γάμο και το θάνατο. Οι Μασάι πιστεύουν ότι, αν δεν ακολουθήσουν αυτές τις τελετές, θα είναι καταραμένοι.

Οι γονείς Μασάι μπορεί να διευθετήσουν το γάμο μιας κόρης ακόμη και όταν είναι βρέφος. Υπόσχονται να δώσουν το κορίτσι στον άντρα που κατέχει αρκετά βοοειδή για να πληρώσει το νυφικό τίμημα το οποίο απαιτεί ο πατέρας της. Συνήθως, αυτή παντρεύεται έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της και παίρνει τη θέση της ανάμεσα στις άλλες συζύγους του στο σπιτικό του.

Καθώς τα νεαρά αγόρια στην κοινωνία των Μασάι μεγαλώνουν, συναναστρέφονται στενά με άλλους νεαρούς της γενιάς τους. Η ιδιαίτερη σχέση που απολαμβάνουν με τους συνομηλίκους τους μπορεί να διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή. Μαζί θα γίνουν, από άπειρα αγόρια, πολεμιστές. Ως πολεμιστές θα αποδεχτούν την ευθύνη να προστατεύουν τις κατοικίες, να διατηρούν τα αποθέματα νερού για την κοινότητα και να προστατεύουν τα κοπάδια από τα άγρια ζώα και τους κλέφτες. Γνωστοί για την ανδρεία και το θάρρος τους, συνήθως οι Μασάι δεν εμφανίζονται ποτέ χωρίς τα καλά ακονισμένα δόρατά τους.

Όταν οι πολεμιστές φτάνουν περίπου στην ηλικία των 30, κάνουν το τελευταίο βήμα για να περάσουν στην ωριμότητα. Με μεγάλο ενθουσιασμό και μέσα σε τελετουργικό περιβάλλον, μυούνται στην ενηλικίωση. Τώρα θα τους δοθεί άδεια να παντρευτούν. Από την αξιοσέβαστη αυτή θέση, θα επικεντρώσουν την προσπάθειά τους στο να βρουν νύφη και να αυξήσουν το κοπάδι τους και θα αναμένεται από αυτούς να δίνουν συμβουλές καθώς και να μεσολαβούν για την επίλυση διαφορών.

Ποιο Είναι το Μέλλον των Μασάι;

Σήμερα τα μοναδικά έθιμα και ο μοναδικός πολιτισμός των Μασάι εξαφανίζονται με γοργούς ρυθμούς. Σε μερικές περιοχές οι Μασάι δεν μπορούν πια να περιπλανιούνται ελεύθερα με τα ζώα τους αναζητώντας νέους βοσκότοπους. Μεγάλα τμήματα γης τα οποία ήταν από παλιά η κατοικία τους τώρα μετατρέπονται σε καταφύγια άγριων ζώων, ή σε κατοικίες και αγροτικές καλλιέργειες για να εξυπηρετήσουν τον αυξανόμενο πληθυσμό. Η ξηρασία και οι οικονομικές δυσκολίες αναγκάζουν πολλούς Μασάι να πουλήσουν τα αγαπημένα τους ζώα προκειμένου να επιβιώσουν. Καθώς μετακομίζουν σε μεγάλες πόλεις, αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα που πλήττουν και τους υπόλοιπους κατοίκους του σύγχρονου κόσμου γύρω τους.

Σήμερα η διακονία των Μαρτύρων του Ιεχωβά έχει φτάσει στις κοινότητες των Μασάι στην Ανατολική Αφρική. Πάνω από 6.000 ειδικά βιβλιάρια Απολαύστε Ζωή στη Γη για Πάντα! έχουν τυπωθεί στη γλώσσα μασάι. Με αυτόν τον τρόπο οι Μασάι βοηθιούνται να διακρίνουν τη διαφορά ανάμεσα στις αβάσιμες δεισιδαιμονίες και στη Γραφική αλήθεια. Πράγματι, είναι συγκινητικό να βλέπουμε ότι ο Δημιουργός μας, ο Ιεχωβά Θεός, έχει δώσει σε αυτόν το μοναδικό και εντυπωσιακό λαό μια ευκαιρία να βρεθεί ανάμεσα στα πολλά “έθνη και στις φυλές και στους λαούς και στις γλώσσες” που θα επιβιώσουν από την καταστροφή αυτού του ταραγμένου συστήματος πραγμάτων.​—Αποκάλυψη 7:9.

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Παραδοσιακή κατοικία των Μασάι

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μασάι συγκεντρώνονται για να χορέψουν

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Δύο Μασάι Μάρτυρες