Υγιής Διασκέδαση Πάνω σε Δύο Τροχούς

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΠΟΙΟ όχημα είναι φτηνότερο από τα περισσότερα άλλα οχήματα, ταχύτερο από αυτοκίνητο σε πολλές αστικές περιοχές, καλύτερο για την υγεία σας και διασκεδαστικό; Το ποδήλατο. Η ποδηλασία είναι καλή άσκηση και συνδυάζει την πρακτικότητα με την ευχαρίστηση. Σε μια εποχή κατά την οποία πολλοί ανησυχούν για την υγεία τους, η μετακίνηση πάνω σε δύο τροχούς είναι μια λύση που αξίζει να σκεφτείτε.

Η εφεύρεση του ποδηλάτου αποδίδεται στον Γερμανό εφευρέτη Βαρόνο Καρλ φον Ντράις. Η δίτροχη μηχανή του, η οποία έκανε την εμφάνισή της περίπου το 1817, ήταν μια απλή κατασκευή. Η ντρεζιέν, όπως ονομάστηκε, αποτελούνταν από δύο τροχούς, ένα κάθισμα και ένα τιμόνι​—αλλά όχι πετάλια. Η αυτοπροώθηση εμφανίστηκε το 1839, όταν ένας Σκωτσέζος σιδηρουργός, ο Κιρκπάτρικ Μακμίλαν, πρόσθεσε πετάλια τα οποία συνδέονταν μέσω μοχλών με τις πλήμνες του πίσω τροχού. Στη συνέχεια, έλαβε χώρα μια σημαντική αλλαγή όσον αφορά τη δημοτικότητα των δίτροχων οχημάτων. Ένας Γάλλος μαζί με το γιο του, ο Πιερ και ο Ερνέστ Μισό, προσάρτησαν πετάλια στις πλήμνες του μπροστινού τροχού και έφτιαξαν το λεγόμενο βελοσιπέντ (από τις λατινικές λέξεις velox, που σημαίνει «ταχύς», και pedis, που σημαίνει «πόδι»), μια γρηγορότερη και πιο εύχρηστη μηχανή.

 Η ταχύτητα αυξανόταν καθώς μεγάλωνε το μέγεθος του μπροστινού τροχού. Ο απλός τύπος ποδηλάτου, γνωστός και ως πένι φάρδινγκ, σχεδιάστηκε στην Αγγλία και είχε έναν τεράστιο μπροστινό τροχό, με διάμετρο 1,5 μέτρο, σε σύγκριση με τον πολύ μικρό πίσω τροχό. Ονομάστηκε πένι φάρδινγκ (πένα φαρδίνι) με βάση τη διαφορά ανάμεσα στο πολύ μεγάλο νόμισμα της πένας και στο πολύ μικρότερο φαρδίνι.

Στη συνέχεια εμφανίστηκε το ποδήλατο ασφαλείας, το οποίο πρόσφερε στους αναβάτες την πολύπλευρη χρησιμότητα του απλού μοντέλου, αλλά με χαμηλότερο κέντρο βάρους και ισομεγέθεις, ή σχεδόν ισομεγέθεις, τροχούς. Το 1879, ο Άγγλος Χένρι Λόσον παρουσίασε στο Παρίσι μια μηχανή της οποίας ο πίσω τροχός κινούνταν με αλυσίδα. Αυτό το μοντέλο έγινε τελικά γνωστό ως μπισικλέτ.

Στα περισσότερα σύγχρονα ποδήλατα ο μπροστινός και ο πίσω τροχός είναι ισομεγέθεις. Συνεπώς, το βασικό σχέδιο δεν έχει αλλάξει πολύ. Η σημερινή οικογένεια των ποδηλάτων καθημερινής χρήσης, τουρισμού, αγώνων και βουνού προσφέρει στους αναβάτες άνετη κίνηση πάνω σε δύο ελαφρείς τροχούς με λάστιχα.

Υγιής Διασκέδαση

Τα ποδήλατα είναι αθόρυβα, δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον και συχνά είναι γρηγορότερα από τα μηχανοκίνητα οχήματα σε μικρές αποστάσεις, αποτελώντας έτσι ένα αξιόπιστο μέσο μεταφοράς σε πολλές χώρες. Στην Αφρική, στην Ασία και αλλού, τα ποδήλατα χρησιμεύουν στη μεταφορά κάθε λογής πραγμάτων, εφόσον οι αναβάτες τους​—ή εκείνοι που τα σπρώχνουν—​τα χρησιμοποιούν για να μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους στην αγορά. Αρκετά συχνά, το ποδήλατο μεταφέρει πάνω από έναν αναβάτη, καθώς συγγενείς και φίλοι ανεβαίνουν στον οριζόντιο σωλήνα του ή κάθονται στην άβολη σχάρα του.

Στις Δυτικές χώρες, όπου το αυτοκίνητο κατέχει την πρώτη θέση ως μέσο μεταφοράς, οι αυξανόμενες ανησυχίες για την υγεία σε συνδυασμό με την επιθυμία πολλών να ξεφύγουν από τον ψυχοφθόρο τρόπο ζωής της πόλης έχουν κάνει και πάλι το ποδήλατο δημοφιλές. Ειδικές λωρίδες ή δρόμοι για ποδήλατα έχουν δημιουργηθεί δίπλα σε πολλές κεντρικές οδούς. Στη Βρετανία, λόγου χάρη, πολλοί δήμοι είναι περήφανοι που έχουν προνοήσει για την κατασκευή ποδηλατόδρομων μήκους πολλών χιλιομέτρων.

Αν εξαιρέσουμε την πιθανή μόλυνση από καυσαέρια, η ποδηλασία μπορεί να κάνει καλό στην υγεία. «Προστατεύει από καρδιαγγειακές παθήσεις, την υπ’ αριθμόν ένα αιτία θανάτων και πρόωρων θανάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο», παρατηρεί ο σύμβουλος μεταφορών Άντριαν Ντέιβις. Η ποδηλασία απαιτεί εντονότερες προσπάθειες, περίπου το 60 ως 85 τοις εκατό της μέγιστης ικανότητας του ατόμου, σε σύγκριση με το 45 ως 50 τοις εκατό που απαιτείται κατά την πεζοπορία. Καθώς τα πόδια του ποδηλάτη δέχονται ελάχιστο βάρος, ο κίνδυνος βλάβης των οστών είναι επίσης μικρότερος από εκείνον που διατρέχει αυτός ο οποίος βηματίζει έντονα στο δρόμο.

Ένα άλλο όφελος για την υγεία από την ποδηλασία είναι η ευδιαθεσία που φέρνει στον αναβάτη. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι με αυτή την άσκηση απελευθερώνονται στον εγκέφαλο χημικές ουσίες που ονομάζονται ενδορφίνες, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση. Εκτός από την ευδιαθεσία, η ποδηλασία συμβάλλει ασφαλώς και στην καλή εμφάνιση. Πώς; «Προχωρώντας με μέση ταχύτητα, ο ποδηλάτης θα κάψει περίπου εφτά θερμίδες το λεπτό, δηλαδή 200 θερμίδες μέσα σε μισή ώρα», αναφέρει η εφημερίδα Δε Γκάρντιαν (The Guardian). Το αποτέλεσμα; Ίσως λεπτή μέση και σφιχτοί μηροί.

Ασφαλής Διασκέδαση

Μια αυξανόμενη ανησυχία στις χώρες όπου κυριαρχεί το αυτοκίνητο είναι η ασφάλεια των ποδηλατών. Λόγου χάρη, θα πρέπει κάποιος να φοράει κράνος; Ασφαλώς είναι σοφό να λαβαίνονται μέτρα. Από την άλλη μεριά, το να φοράει απλώς κάποιος ποδηλάτης κράνος δεν διασφαλίζει την προστασία του από τραυματισμό. Η αρθρογράφος Σίλια Χολ αναφέρθηκε σε μια έρευνα που συμπεριέλαβε 1.700 ποδηλάτες διαφόρων ηλικιών οι οποίοι φορούσαν  όλοι κράνος. Ένα από τα εντυπωσιακά συμπεράσματα της έρευνας ήταν πως το κράνος έδινε στους αναβάτες μια ψευδαίσθηση ασφάλειας. Ακόμη χειρότερα, το 6 τοις εκατό από αυτούς φορούσαν κράνη που δεν εφάρμοζαν κατάλληλα. Σε περίπτωση ατυχήματος, ένα τέτοιο κράνος αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού κατά 50 τοις εκατό. Αν φοράτε κράνος ασφαλείας, βεβαιωθείτε ότι εφαρμόζει σωστά. Να ελέγχετε τακτικά το κράνος του παιδιού σας. Ένα πολύ μεγάλο κράνος μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες.

Συχνά, οι οδηγοί αυτοκινήτων θεωρούν τους ποδηλάτες ενόχληση και τείνουν να αγνοούν την παρουσία τους. Γι’ αυτό, να επιβάλλετε την παρουσία σας. Να φοράτε ρούχα ασφαλείας​—την ημέρα να φθορίζουν και τη νύχτα να αντανακλούν το φως. Επίσης, χρειάζεται να φαίνεται και το ποδήλατό σας, ακόμη και στο σκοτάδι. Τα αντανακλαστικά στα πετάλια, καθώς και τα καθαρά μπροστινά και πίσω φώτα, συνήθως είναι υποχρεωτικά από το νόμο και αποτελούν σοφά μέτρα προφύλαξης. Βεβαιωθείτε ότι ο εξοπλισμός ασφαλείας που επιλέξατε ανταποκρίνεται στις νομικές απαιτήσεις της χώρας σας.

Για να είναι ασφαλές το ποδήλατο πρέπει να είναι καλοδιατηρημένο. Να το ελέγχετε, να το καθαρίζετε και να το συντηρείτε τακτικά. Αφού πάρετε όλες αυτές τις προφυλάξεις, ίσως διαπιστώσετε ότι στην περιοχή σας είναι συνετό να ποδηλατείτε μακριά από μεγάλους δρόμους. Αλλά για να είστε και τότε ασφαλείς, θα χρειαστείτε τον κατάλληλο τύπο ποδηλάτου.​—Βλέπε το πλαίσιο «Το Κατάλληλο Ποδήλατο για Εσάς».

Η Ποδηλασία ως Άθλημα

Για μερικούς η ποδηλασία είναι άθλημα. Πρόσφατα σκάνδαλα σε σχέση με τον περίφημο Γύρο της  Γαλλίας έχουν συνδέσει τους ποδηλατικούς αγώνες με τα αναβολικά και την απάτη. Το περιοδικό Τάιμ (Time), σε ένα άρθρο με τίτλο «Ας Νικήσει το Καλύτερο Αναβολικό!», ισχυρίστηκε ότι στους αγώνες επικρατούσε «χάος». Με τόσες συζητήσεις για τη χρήση διεγερτικών μέσων και χημικών ουσιών που βελτιώνουν την απόδοση, έχει αμαυρωθεί η καλή φήμη αυτού του αθλήματος.

Οι συνετοί ποδηλάτες εξετάζουν προσεκτικά πόσο χρόνο και προσπάθεια αφιερώνουν στο άθλημά τους. Οι ισορροπημένοι άνθρωποι, ακόμη και όταν ενασχολούνται με την ποδηλασία για λόγους υγείας, αναγνωρίζουν ότι η άσκηση είναι ένας μόνο παράγοντας για μακροζωία και υγεία. Ωστόσο, την επόμενη φορά που θα ανεβείτε στο ποδήλατό σας, απολαύστε υγιή διασκέδαση πάνω σε δύο τροχούς!

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 21]

Το Κατάλληλο Ποδήλατο για Εσάς

Τα ποδήλατα βουνού, με μικρό, στιβαρό σκελετό, ίσιο τιμόνι, ψηλότερα πετάλια από τα απλά μοντέλα και φαρδιά, τρακτερωτά λάστιχα για τις ανώμαλες επιφάνειες, είναι στην πραγματικότητα κατάλληλα για κάθε τύπο εδάφους. Οι πολλές ταχύτητες προσφέρουν στον αναβάτη μεγαλύτερη ευκολία στις ανηφόρες.

Αν πηγαίνετε και σε σταθερές επιφάνειες δρόμων και σε ανώμαλο έδαφος, τότε χρειάζεστε ένα υβριδικό μοντέλο, κάτι ανάμεσα στο ποδήλατο βουνού και στο απλό ποδήλατο. Αυτό έχει στενότερα λάστιχα και λίγο χαμηλότερα πετάλια. Τα απλά ποδήλατα έχουν λιγότερες ταχύτητες και μπορείτε να τα οδηγείτε σε πιο όρθια στάση.

Όποιο μοντέλο και αν διαλέξετε, φροντίστε να έχει το κατάλληλο μέγεθος για εσάς. Δοκιμάστε το πρώτα. Προσαρμόστε στο ύψος σας το τιμόνι, τη σέλα και τα πετάλια. Όταν είστε πάνω στο ποδήλατο, θα πρέπει να μπορείτε να ακουμπάτε τα πόδια σας στο έδαφος (βλέπε φωτογραφία επάνω).

Όταν ποδηλατείτε, θα έχετε την πιο ασφαλή και άνετη θέση αν προσαρμόσετε το ύψος της σέλας έτσι ώστε να μπορείτε, με τεντωμένα πόδια, να ακουμπάτε τη φτέρνα σας στο πετάλι όταν αυτό βρίσκεται στο πλησιέστερο σημείο από το έδαφος (βλέπε φωτογραφία αριστερά). Γενικά το τιμόνι θα πρέπει να προσαρμόζεται στο ύψος της σέλας.​—Πηγή: Περιοδικό Which?

[Εικόνα στη σελίδα 18, 19]

Πένι φάρδινγκ

[Ευχαριστίες]

Police Gazette, 1889

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Βελοσιπέντ

[Ευχαριστίες]

Men: A Pictorial Archive from Nineteenth-Century Sources/​Dover Publications, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Τα ποδήλατα είναι αξιόπιστα μέσα μεταφοράς σε πολλές χώρες

[Εικόνες στη σελίδα 20]

Σε μερικές περιοχές, ο νόμος καθιστά υποχρεωτικό το κράνος