Προστατέψτε την Ακοή Σας!

«Πάνω από 120 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν σοβαρό πρόβλημα ακοής».​—Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.

Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ που έχουμε να ακούμε είναι πολύτιμο δώρο. Καθώς μεγαλώνουμε, όμως, η ακοή μας μειώνεται προοδευτικά. Η σύγχρονη κοινωνία, με τους πολλούς και διάφορους ήχους και θορύβους της, φαίνεται πως επιταχύνει αυτή τη διαδικασία. Ένας διακεκριμένος επιστήμονας στο Κεντρικό Ίδρυμα για Κουφούς, στο Σεντ Λούις του Μισούρι των ΗΠΑ, ανέφερε: «Περίπου το 75 τοις εκατό της απώλειας ακοής στο μέσο Αμερικανό οφείλεται, όχι στη γήρανση και μόνο, αλλά στις κακουχίες που έχουν υποστεί τα αφτιά σας στη διάρκεια της ζωής σας».

Η έντονη, απότομη έκθεση σε δυνατούς ήχους μπορεί να βλάψει την ευαίσθητη κατασκευή του εσωτερικού αφτιού. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές η απώλεια ακοής είναι αποτέλεσμα «της αθροιστικής επίδρασης που ασκούν οι θορυβώδεις εργασίες, τα θορυβώδη χόμπι, οι θορυβώδεις ψυχαγωγικές δραστηριότητες», είπε η ακουολόγος Δρ Μάργκαρετ Τσίζμαν. Τι μπορείτε να κάνετε προκειμένου να προστατέψετε την ακοή σας; Για να πάρετε την απάντηση, είναι υποβοηθητικό να γνωρίζετε ορισμένα πράγματα για τη λειτουργία της ακοής σας.

Οι Ήχοι που Ακούμε

Το περιβάλλον μας φαίνεται να γίνεται ολοένα και πιο θορυβώδες. Καθημερινά πολλοί σφυροκοπούνται από ήχους διαφόρων εντάσεων​—από το θόρυβο των αυτοκινήτων, των λεωφορείων και των φορτηγών στους δρόμους ως τη φασαρία που κάνουν τα ηλεκτρικά εργαλεία στον τόπο εργασίας.

Μερικές φορές επιτείνουμε το πρόβλημα δυναμώνοντας την ένταση. Ένας συνήθης τρόπος για να ακούμε μουσική είναι με ακουστικά συνδεδεμένα σε φορητό ψηφιακό πικάπ ή γουόκμαν. Σύμφωνα με τον Μάρσαλ Τσέιζιν, συνιδρυτή της Καναδικής Κλινικής για Μουσικούς, έρευνες που διεξάχθηκαν στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι οι νέοι παρουσιάζουν αυξανόμενη απώλεια ακοής εξαιτίας της πολύ δυνατής μουσικής που ακούνε με τα ακουστικά.

Αλλά τι σημαίνει πολύ δυνατά; Ο ήχος έχει τρία χαρακτηριστικά​—τη διάρκεια, τη συχνότητα και την ένταση. Η διάρκεια  αναφέρεται απλώς στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο ακούγεται ένας ήχος. Η συχνότητα, ή το ύψος, ενός ήχου υπολογίζεται με κύκλους ανά δευτερόλεπτο, ή αλλιώς χερτζ. Όταν η ακοή είναι φυσιολογική και υγιής, το εύρος της ακουστικής συχνότητας κυμαίνεται από 20 ως 20.000 κύκλους ανά δευτερόλεπτο.

Η ένταση ενός ήχου υπολογίζεται σε μονάδες που ονομάζονται ντεσιμπέλ (dB). Οι συνηθισμένες συζητήσεις έχουν ένταση περίπου 60 ντεσιμπέλ. Οι ακουολόγοι λένε ότι, όσο μεγαλύτερο διάστημα εκτίθεστε σε ήχους δυνατότερους των 85 ντεσιμπέλ, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η τελική απώλεια της ακοής. Όσο δυνατότερος είναι ο ήχος, τόσο γρηγορότερα θα υποστεί βλάβη η ακοή. Ένα άρθρο στο περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek) ανέφερε: «Το αφτί σας μπορεί να αντέξει χωρίς να κινδυνεύει τον ήχο ενός ηλεκτρικού τρυπανιού (100 dB) επί δύο ώρες, αλλά δεν μπορεί να αντέξει πάνω από 30 λεπτά σε ένα θορυβώδες κατάστημα με βιντεοπαιχνίδια (110 dB). Κάθε αύξηση 10 ντεσιμπέλ στην κλίμακα του ήχου σημαίνει 10 φορές πιο επιβλαβή για τα αφτιά θόρυβο». Πειράματα επιβεβαιώνουν ότι ο ήχος αρχίζει να προξενεί πόνο όταν είναι περίπου 120 ντεσιμπέλ. Αν και φαίνεται απίστευτο, μερικά στερεοφωνικά συστήματα μπορούν να παράγουν ήχο άνω των 140 ντεσιμπέλ!​—Βλέπε το συνοδευτικό πλαίσιο.

Για να καταλάβετε γιατί οι δυνατοί ήχοι μπορούν να βλάψουν την ακοή σας, ας εξετάσουμε τι συμβαίνει όταν φτάνουν στα αφτιά σας τα ηχητικά κύματα.

Πώς Λειτουργεί η Ακοή Μας

Το σχήμα του εξωτερικού αφτιού, που ονομάζεται πτερύγιο, είναι σχεδιασμένο για να συλλέγει τα ηχητικά κύματα και να τα κατευθύνει στον έξω ακουστικό πόρο, μέσω του οποίου φτάνουν γρήγορα στον τυμπανικό υμένα. Σε αυτό το σημείο τα ηχητικά κύματα προξενούν δονήσεις στον τυμπανικό υμένα, ο οποίος με τη σειρά του προξενεί δονήσεις στα τρία οστά του μεσαίου αφτιού. Στη συνέχεια, οι δονήσεις μεταδίδονται στο εσωτερικό αφτί, μια κοιλότητα γεμάτη υγρό που περιβάλλεται από οστό. Εδώ οι δονήσεις μεταφέρονται μέσω του υγρού στον κοχλία, το όμοιο με σαλιγκάρι ακουστικό μέρος του εσωτερικού αφτιού το οποίο περιέχει τα τριχοκύτταρα. Το υγρό στον κοχλία κάνει το πάνω μέρος των τριχοκυττάρων να παράγουν αναγνώσιμες νευρικές διεγέρσεις. Αυτές οι διεγέρσεις μεταδίδονται κατόπιν στον εγκέφαλο, όπου αποκωδικοποιούνται και ερμηνεύονται ως ήχος.

Το μεταιχμιακό σύστημα βοηθάει τον εγκέφαλο να καθορίσει ποιους ήχους θα προσέξει και ποιους θα αγνοήσει. Λόγου χάρη, μια μητέρα μπορεί να μη δίνει συνειδητά προσοχή στους συνηθισμένους ήχους που ακούγονται όταν παίζει το παιδί της, αλλά θα αντιδράσει αμέσως σε μια κραυγή φόβου. Το ότι ακούμε και από τα δύο αφτιά μάς βοηθάει να ακούμε στερεοφωνικά, πράγμα πολύ χρήσιμο. Μας δίνει τη δυνατότητα να προσδιορίζουμε την πηγή των  ήχων. Ωστόσο, αναφορικά με τον ήχο της ομιλίας, ο εγκέφαλος μπορεί να καταλάβει μόνο ένα μήνυμα κάθε φορά. «Να γιατί», λέει το βιβλίο Οι Αισθήσεις (The Senses), «όταν οι άνθρωποι ακούνε κάποιον που μιλάει στο τηλέφωνο, δεν μπορούν να καταλάβουν εύκολα τι τους λέει ο διπλανός τους».

Πώς Βλάπτει ο Θόρυβος την Ακοή Μας

Για να φανταστούμε πώς μπορούν να βλάψουν οι δυνατοί ήχοι την ακοή μας, ας εξετάσουμε τον εξής παραλληλισμό. Μια έκθεση για την ασφάλεια στην εργασία συγκρίνει τα τριχοκύτταρα του εσωτερικού αφτιού με το σιτάρι σε ένα χωράφι, και τον ήχο που μπαίνει στο αφτί με τον άνεμο. Το απαλό αεράκι, όπως ένας χαμηλός ήχος, θα κουνήσει τις κορυφές του σιταριού, αλλά το σιτάρι δεν θα πάθει ζημιά. Εντούτοις, αν αυξηθεί η ταχύτητα του ανέμου, θα αυξηθεί και η πίεση που ασκείται στο στέλεχος του σιταριού. Ένας ξαφνικός, πολύ δυνατός άνεμος ή η συνεχής έκθεση σε χαμηλότερους ανέμους για μεγάλη περίοδο χρόνου μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα το στέλεχος καταστρέφοντάς το.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το θόρυβο και τα μικροσκοπικά, ευαίσθητα τριχοκύτταρα του εσωτερικού αφτιού. Ένας στιγμιαίος, δυνατός θόρυβος μπορεί να καταστρέψει τους ιστούς του εσωτερικού αφτιού και να προξενήσει βλάβη που θα οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια ακοής. Επιπλέον, τα παρατεταμένα επικίνδυνα επίπεδα θορύβου μπορούν να βλάψουν μόνιμα τα ευαίσθητα τριχοκύτταρα. Αν συμβεί αυτό, τότε τα τριχοκύτταρα δεν θα μπορέσουν να αναπαραχθούν. Το επακόλουθο αποτέλεσμα ίσως είναι ο βόμβος​—το βούισμα, το κουδούνισμα ή ο βρυχηθμός στα αφτιά ή στο κεφάλι.

Προστατέψτε και Παρατείνετε την Ακοή Σας

Αν και η κληρονομικότητα ή κάποιο απροσδόκητο ατύχημα μπορεί να προκαλέσει απώλεια της ακοής, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να προστατέψουμε και να παρατείνουμε την πολύτιμη αίσθηση της ακοής μας. Είναι καλό να ενημερωθούμε εκ των προτέρων για τους πιθανούς κινδύνους της ακοής. Όπως είπε μια ακουολόγος, «το να περιμένετε να εκδηλωθεί ένα πρόβλημα για να αναλάβετε κατόπιν δράση είναι σαν να βάζετε αντιηλιακή κρέμα αφού πάθετε έγκαυμα».

Συχνά το ζήτημα είναι το πώς ακούμε και όχι τόσο πολύ το τι ακούμε. Λόγου χάρη, αν ακούτε μουσική με ακουστικά, ίσως πρέπει να χαμηλώνετε την ένταση τόσο ώστε να μπορείτε να ακούτε τους ήχους γύρω σας. Αν η ένταση του στερεοφωνικού σας στο αυτοκίνητο ή στο σπίτι είναι τόσο δυνατή ώστε να καταπνίγει τις συνηθισμένες συζητήσεις, αυτό μπορεί κάλλιστα να δείχνει ότι είναι επίσης αρκετά δυνατή για να βλάψει την ακοή σας. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι δύο ως τρεις ώρες έκθεσης σε ήχους 90 ντεσιμπέλ μπορεί να βλάψει τα αφτιά σας. Συστήνεται να χρησιμοποιείτε ωτοασπίδες ή άλλους μηχανισμούς προστασίας της ακοής οποτεδήποτε βρίσκεστε σε θορυβώδες περιβάλλον.

Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα σε βλάβες της ακοής συγκριτικά με τους ενηλίκους. Να λαβαίνετε υπόψη τον πιθανό κίνδυνο από θορυβώδη παιχνίδια. Ο θόρυβος από τέτοια παιδικά παιχνίδια μπορεί να φτάσει τα 110 ντεσιμπέλ!

Τα αφτιά μας είναι ευαίσθητοι, μικροί και θαυμαστοί μηχανισμοί. Με αυτά μπορούμε να ακούμε όλους τους ποικίλους και όμορφους ήχους του κόσμου που μας περιβάλλει. Ασφαλώς, αξίζει να προστατεύουμε αυτό το πολύτιμο δώρο της ακοής.

[Πλαίσιο στη σελίδα 20]

Κατά Προσέγγιση Επίπεδο Ντεσιμπέλ Μερικών Συνηθισμένων Ήχων

• Αναπνοή​—10 ντεσιμπέλ

• Ψίθυροι​—20 ντεσιμπέλ

• Συζητήσεις​—60 ντεσιμπέλ

• Κίνηση σε ώρα αιχμής​—80 ντεσιμπέλ

• Μπλέντερ​—90 ντεσιμπέλ

• Διερχόμενο τρένο​—100 ντεσιμπέλ

• Αλυσοπρίονο​—110 ντεσιμπέλ

• Διερχόμενο αεριωθούμενο αεροπλάνο​—120 ντεσιμπέλ

• Πυροβολισμός​—140 ντεσιμπέλ

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Ίσως Χάνετε την Ακοή σας αν

• Αυξάνετε την ένταση του ραδιοφώνου ή της τηλεόρασης μολονότι οι άλλοι τη θεωρούν ενοχλητικά δυνατή

• Ζητάτε συνεχώς από τους άλλους να επαναλάβουν τα λόγια τους

• Κάνετε μορφασμούς, σκύβετε και γυρνάτε το κεφάλι συχνά για να ακούσετε αυτόν που σας μιλάει

• Δυσκολεύεστε να ακούτε σε δημόσιες συγκεντρώσεις ή όταν υπάρχει θόρυβος γύρω, όπως σε μια κοινωνική συγκέντρωση ή σε ένα πολυσύχναστο κατάστημα

• Ρωτάτε συχνά τους άλλους τι ειπώθηκε

[Διάγραμμα στη σελίδα 20]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Πτερύγιο

Τα τρία οστά του μεσαίου αφτιού

Τυμπανικός υμένας

Νεύρα που οδηγούν στον εγκέφαλο

Κοχλίας