Αρχίζει η Παρέλαση των Μικρών Πιγκουίνων!

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ περιμένει σιωπηλά. Άγρυπνα μάτια ψάχνουν διερευνητικά για μια πρώτη οπτική επαφή με τους διάσημους εκτελεστές της παράστασης. Η κατάφωτη σκηνή ζωντανεύει όταν μια μικροσκοπική φιγούρα εμφανίζεται αιφνιδιαστικά στην άκρη του νερού. Ένας ψίθυρος ενθουσιασμού απλώνεται στο πλήθος καθώς ακολουθούν και άλλες φιγούρες. Η βραδινή παράσταση ξεκίνησε. Αρχίζει η παρέλαση των μικρών πιγκουίνων στο νησί Φίλιπ!

Οι πιγκουίνοι έγιναν για πρώτη φορά γνωστοί στην παγκόσμια σκηνή όταν οι διάσημοι εξερευνητές Βάσκο ντα Γκάμα και Φερδινάνδος Μαγγελάνος διέπλευσαν τους μεγάλους νότιους ωκεανούς το 16ο αιώνα. Αρχικά, οι άνθρωποι αναρωτιούνταν πώς να ταξινομήσουν τον πιγκουίνο. Είχε φτερά σαν πουλί, κολυμπούσε σαν ψάρι και περπατούσε στο έδαφος σαν ζώο της ξηράς. Τελικά, τα φτερά ήταν αυτά που βοήθησαν στην τακτοποίηση του ζητήματος. Μόνο τα πουλιά έχουν φτερά​—επομένως έπρεπε να είναι πουλί. Από τον επιβλητικό αυτοκρατορικό πιγκουίνο και τους πιγκουίνους της Αδελίας στην Ανταρκτική μέχρι τον πιγκουίνο των Γκαλαπάγκος στον ισημερινό, αυτή η οικογένεια αποτελείται από 18 διαφορετικά είδη πουλιών που δεν μπορούν να πετάξουν.

Θα θέλατε να επισκεφτείτε μια αποικία πιγκουίνων στο φυσικό τους περιβάλλον; Ελάτε, λοιπόν, στο νησί Φίλιπ​—μόλις 140 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μελβούρνης, αυτής της σύγχρονης πόλης της Αυστραλίας. Περίπου 500.000 επισκέπτες συρρέουν εδώ κάθε χρόνο για να απολαύσουν αυτό το μικροσκοπικό θαύμα. Τι κάνει τόσο αξιαγάπητους τους μικρούς πιγκουίνους του νησιού Φίλιπ;

«Χαριτωμένοι Αλλά και Ζωηροί»

Ντυμένοι με το «επίσημο» μαυρόασπρο φτέρωμά τους, οι μικροί πιγκουίνοι κερδίζουν γρήγορα τη συμπάθεια όσων τους βλέπουν. Με ύψος 33 περίπου εκατοστά και βάρος μόλις ένα κιλό, αποτελούν το μικρότερο είδος πιγκουίνου στον κόσμο. Αλλά μη σας ξεγελάει το μικρό τους μέγεθος! Όσο ύψος τους λείπει τόσο πείσμα και αντοχή έχουν.

«Αυτοί οι πιγκουίνοι είναι χαριτωμένοι αλλά και ζωηροί», εξηγεί ο καθηγητής Μάικ Κούλεν, ο οποίος έχει μελετήσει τους πιγκουίνους στην αποικία τους στο νησί Φίλιπ επί 20 και πλέον χρόνια. Αυτοί οι μικρότεροι από όλους τους πιγκουίνους είναι επίσης και οι πιο θορυβώδεις. Τη νύχτα η αποικία αντηχεί από κρωξίματα, κραυγές, στριγκλιές και ουρλιαχτά καθώς οι πιγκουίνοι υπερασπίζονται τις φωλιές τους από τους καταπατητές, ερωτοτροπούν ή απολαμβάνουν «ομαδικά τραγούδια» με τους συντρόφους τους.

Όταν περιγράφηκαν για πρώτη φορά το 1780, αυτοί οι πιγκουίνοι πήραν κατάλληλα το όνομα Ευδυπτούλη η μικρόσωμος, που σημαίνει «καλός μικρόσωμος δύτης». Με τα αεροδυναμικά τους σώματα, που έχουν σχήμα τορπίλης, το γυαλιστερό υδατοστεγές φτέρωμά τους και τα φτερά τους που μοιάζουν με πτερύγια, φαίνονται στην κυριολεξία σαν να πετούν μέσα στο νερό.

Τέλειο «Σωσίβιο»

Καθώς αναζητούν τροφή, αυτοί οι πιγκουίνοι μπορεί να κολυμπάνε μέχρι και 100 χιλιόμετρα την ημέρα, παραμένοντας στη θάλασσα επί ημέρες ή εβδομάδες κάθε φορά αν είναι απαραίτητο. Πώς κοιμούνται μέσα στη θάλασσα; Η απάντηση βρίσκεται στον ασυνήθιστο σχεδιασμό του φτερώματός τους. Οι πιγκουίνοι έχουν ένα παχύ στρώμα από πούπουλα και πλεγμένα φτερά, τρεις με τέσσερις φορές  πυκνότερο από αυτό των πουλιών που πετούν. Ο αέρας ο οποίος παγιδεύεται κάτω από αυτό το στρώμα παρέχει μόνωση στο πουλί και του δίνει φυσική άνωση​—ακριβώς όπως ένα σωσίβιο. Επομένως, ο πιγκουίνος μπορεί εύκολα να κοιμάται στη θάλασσα, ταλαντευόμενος πάνω κάτω σαν φελλός, με τα πτερύγιά του προτεταμένα σαν σταθεροποιητές και με το ρύγχος του να αναπαύεται άνετα πάνω από την επιφάνεια του νερού.

Φυσικά, ακόμη και το παχύ φτέρωμα του πιγκουίνου δεν θα τον προστάτευε αν το διαπερνούσαν τα παγωμένα νερά στα οποία αυτό το πουλί ψάχνει για τροφή. Αλλά ο πιγκουίνος δεν έχει πρόβλημα​—ένας ειδικός σμηγματογόνος αδένας πάνω από την ουρά του εκκρίνει υγρό κερί. Ο πιγκουίνος «χτενίζει» με το ράμφος του τα φτερά απλώνοντας πάνω τους αυτό το κερί ώστε να τα διατηρεί υδατοστεγή, καθαρά και υγιή. Κανένας δύτης δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη στολή για να αντιμετωπίζει τις συνθήκες της θάλασσας.

Μήπως η έλλειψη γλυκού νερού στη θάλασσα δημιουργεί προβλήματα σε αυτό το υδρόβιο πλάσμα; Δύο μοναδικά σχεδιασμένοι αδένες, που βρίσκονται ακριβώς πάνω από το κάθε μάτι, αφαλατώνουν το θαλασσινό νερό. Με μια απλή κίνηση του ρύγχους, ο πιγκουίνος αποβάλλει το ανεπιθύμητο αλάτι από κάθε ρουθούνι.

Επίσης, τα μάτια των πιγκουίνων είναι ειδικά σχεδιασμένα για να βλέπουν το ίδιο καλά μέσα στο νερό όσο και έξω από αυτό. Σαφώς, αυτό το πλάσμα είναι τέλεια εξοπλισμένο για τη θαλάσσια ζωή του. Αλλά ευτυχώς για εμάς, οι μικροί πιγκουίνοι δεν περνούν όλο τους το χρόνο στη θάλασσα.

Η Σχέση τους με την Ξηρά

Το νησί Φίλιπ και η κοντινή ηπειρωτική περιοχή έχουν ανώμαλη, αμμώδη ακτογραμμή η οποία καλύπτεται από πυκνό γρασίδι και βλάστηση. Αυτό δημιουργεί ένα ιδανικό φυσικό περιβάλλον για την αποικία των 26.000 μικρών πιγκουίνων. Η ζωή αρχίζει στη φωλιά την οποία έχουν σκάψει φιλόπονα οι γονείς σε έναν παράκτιο αμμόλοφο. Το νεογέννητο αβγό μπορεί, αν και κρύο, να παραμείνει ζωντανό επί αρκετές ημέρες προτού και οι δύο γονείς αρχίσουν με υπευθυνότητα να το επωάζουν με βάρδιες. Την περίοδο της αναπαραγωγής, τα πουλιά έχουν μια ειδική πτυχή επώασης, πλούσια σε αιμοφόρα αγγεία, στο χαμηλότερο σημείο της κοιλιάς τους. Όταν επωάζουν το αβγό, αυτή η πτυχή κατακλύζεται από ζεστό αίμα, μεταδίδοντας έτσι στο αβγό τη θερμότητα που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του εμβρύου. Ανάμεσα στις βάρδιες επώασης η πτυχή υποχωρεί δίνοντας τη δυνατότητα στα φτερά να ανακτήσουν τις υδατοστεγείς ιδιότητές τους και επιτρέποντας στο ενήλικο πουλί να γυρίσει στη θάλασσα για να βρει τροφή.

Αφότου εκκολαφτεί, το μικρό μεγαλώνει με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Μέσα σε μόλις οχτώ με δέκα εβδομάδες, ο νεαρός πιγκουίνος έχει το μέγεθος ενηλίκου και είναι έτοιμος για τη θάλασσα. «Είναι αξιοσημείωτο το ότι οι νεαροί πιγκουίνοι ξεκινάνε για παρατεταμένα θαλάσσια ταξίδια με μόνα εφόδια την υπέροχη φυσιολογία τους . . . και τα ένστικτα μέσω των οποίων θα επιβιώσουν», παρατηρεί το βιβλίο Ο Μικρός Πιγκουίνος—Παραμυθένιοι Πιγκουίνοι στην Αυστραλία (Little Penguin​—Fairy Penguins in Australia).

Τα επόμενα ένα ως τρία χρόνια, οι νεαροί  πιγκουίνοι ίσως διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα, δαπανώντας πολύ από το χρόνο τους στη θάλασσα. Όσοι επιβιώνουν συνήθως επιστρέφουν στην αρχική αποικία τους για να αναπαραχθούν​—σε ακτίνα 500 μέτρων από το σημείο που γεννήθηκαν. Πώς βρίσκουν το δρόμο για το σπίτι τους; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι πιγκουίνοι προσανατολίζονται με βάση τον ήλιο, χρησιμοποιώντας ένα έμφυτο βιολογικό ρολόι το οποίο συγχρονίζεται με την κίνηση του ήλιου στον ουρανό. Άλλοι πιστεύουν ότι οι πιγκουίνοι αναγνωρίζουν οικεία γεωγραφικά οροθέσια. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, το θέαμα που προσφέρουν αυτοί οι θαλασσοπόροι όταν επιστρέφουν στην ξηρά έπειτα από ένα μακρύ ταξίδι ή από μια κουραστική ημέρα στο ψάρεμα ελκύει τα πλήθη στο νησί Φίλιπ.

Ας Αρχίσει η Παρέλαση!

Μέσα στο λυκόφως, εκατοντάδες ενθουσιασμένοι επισκέπτες παίρνουν τις θέσεις τους, έτοιμοι να δουν τη βραδινή παρέλαση των πιγκουίνων. Εδώ και ώρα οι πιγκουίνοι έχουν συγκεντρωθεί στα ανοιχτά, πέρα από το σημείο όπου σπάει το κύμα, σε μεγάλες ομάδες, ή αγέλες, οι οποίες αποτελούνται από εκατοντάδες πουλιά. Η παραλία φωτίζεται από πολλούς προβολείς. Φυσάει ένα απαλό αεράκι και μικρά κύματα παφλάζουν στην ακτή. Οι θεατές ανησυχούν. Πού είναι οι πιγκουίνοι; Θα βγουν έξω; Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, εμφανίζονται οι πρώτοι μικροί πιγκουίνοι και σέρνονται νευρικά ως την άκρη του νερού. Ξαφνικά, εξαφανίζονται φοβισμένοι μέσα στο κύμα. Οι πιγκουίνοι βρίσκονται συνεχώς σε επιφυλακή προσέχοντας για αρπακτικά όπως οι αετοί. Σύντομα επανεμφανίζονται και σιγά σιγά ξεθαρρεύουν. Τελικά ένας τολμηρός πιγκουίνος βγαίνει από το νερό και κατευθύνεται με κουνιστό και ζωηρό βάδισμα προς το καταφύγιο, στους αμμόλοφους. Οι άλλοι από την ομάδα του ακολουθούν γοργά. Αγνοώντας τα φώτα και τους θεατές, προχωρούν στην παραλία δίνοντας την εντύπωση ότι συμμετέχουν σε μια ζωηρή παρέλαση.

Όταν φτάνουν στην ασφάλεια των αμμόλοφων είναι φανερό ότι χαλαρώνουν, και συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερες ομάδες για να «χτενίσουν» τα φτερά τους. Η μία ομάδα μετά την άλλη διασχίζει με αυτόν τον τρόπο την παραλία, κάνοντας στάσεις για να αναμειχθούν μεταξύ τους και να «τα πουν» με τους γείτονες προτού φτάσουν ύστερα από αυτές τις βόλτες στο σπίτι τους. Για μερικούς αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κοπιάσουν περπατώντας, πηδώντας και σκαρφαλώνοντας σε πλαγιές 50 μέτρων προτού καταλήξουν στις φωλιές τους.

Μικροί Πιγκουίνοι​—Μεγάλα Ερωτήματα

Όπως συμβαίνει και με άλλα πλάσματα σε όλο τον κόσμο, αυτοί οι πιγκουίνοι αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες, αρκετές από τις οποίες σχετίζονται με τον άνθρωπο. Μερικές από τις απειλές είναι οι διαρροές πετρελαίου από τα διερχόμενα πλοία, ο υποβιβασμός του φυσικού περιβάλλοντος λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων και τα εισαγόμενα αρπακτικά όπως οι αλεπούδες και τα κατοικίδια.

Έχουν γίνει αξιέπαινες προσπάθειες για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των μικρών πιγκουίνων στο Καταφύγιο Πιγκουίνων του Νησιού Φίλιπ έχει σταθεροποιηθεί. «Κερδίζουμε τη μάχη . . . αλλά με αργούς ρυθμούς», αναφέρει ο καθηγητής Κούλεν και προσθέτει: «Η μεγαλύτερη δυσκολία την οποία αντιμετωπίζουμε τώρα είναι το να εξασφαλίσουμε τα αποθέματα τροφής των μικρών πιγκουίνων . . . , και αυτό σχετίζεται με το μέλλον των ωκεανών και συνολικά της ανθρωπότητας». Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας και κλιματικών φαινομένων όπως το Ελ Νίνιο στα αποθέματα τροφής των ωκεανών εγείρουν μεγάλα ερωτήματα τα οποία μελετούν τώρα εντατικά οι ερευνητές.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αναμφίβολα θα αυξήσουν την εκτίμησή μας για το γεμάτο ποικιλία αλλά εύθραυστο πλανήτη στον οποίο ζούμε. Χάρη στη στοργική φροντίδα που παρέχεται ήδη στην άγρια ζωή στο νησί Φίλιπ, ίσως και εσείς κάποια ημέρα να έχετε την ευκαιρία να βρεθείτε ανάμεσα στους θεατές οι οποίοι ψιθυρίζουν ενθουσιασμένοι: «Αρχίζει η παρέλαση των μικρών πιγκουίνων!»

[Χάρτης στη σελίδα 15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΝΗΣΙ ΦΙΛΙΠ

[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

Θεατές, θέσεις και προβολείς​—το σκηνικό είναι έτοιμο για την παρέλαση των πιγκουίνων

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Από νεοσσός, πλήρως αναπτυγμένο πουλί μέσα σε μόλις δέκα εβδομάδες

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Φωτογραφίες: Photography Scancolor Australia

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 16]

Φωτογραφίες στις σελίδες 16 και 17: Photography Scancolor Australia