Ασβός της Βρετανίας​—Ο Κύριος των Δασών

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Η ΗΣΥΧΙΑ του δάσους διακόπηκε από το κελάηδημα ενός κότσυφα. Καθώς ο ήλιος βυθιζόταν αργά προς τη δύση του, κάθησα στον κορμό μιας πεσμένης σημύδας, νιώθοντας στην ατμόσφαιρα την οσμή της υγρής βλάστησης έπειτα από την απογευματινή νεροποντή.

Διάλεξα προσεκτικά το μέρος όπου θα καθόμουν ώστε να με φυσάει το απαλό αεράκι επειδή βρισκόμουν εδώ για να παρατηρήσω τους ασβούς. Τα μάτια του ασβού είναι μικρά, το ίδιο και τα αφτιά του με τις λευκές άκρες, αλλά εγώ έχω μάθει να μην υποτιμώ ποτέ την εξαιρετική του ακοή και όσφρηση. Ήξερα ότι αν με άκουγε να κάνω κάποιον θόρυβο ή αν με μύριζε, αυτό θα ήταν αρκετό για να τον κάνει να επιστρέψει κάτω από τη γη για την υπόλοιπη νύχτα.

Ο ασβός που ζει στην Ευρώπη είναι μεγάλο, μοναχικό ζώο, με μήκος περίπου ένα μέτρο και ύψος 30 εκατοστά, ενώ το μέσο βάρος του είναι περίπου 12 κιλά. Έχει σκληρό γκρίζο τρίχωμα, μαύρο πρόσωπο και κοιλιά, κοντά μαύρα πόδια και κοντόχοντρη γκρίζα ουρά. Κάθε πόδι του έχει πέντε δάχτυλα με γερά νύχια.

Οι τρεις πλατιές, λευκές λωρίδες που ξεκινάνε από το ρύγχος του και περνάνε πάνω από τα αφτιά του αποτελούν όχι μόνο το εξέχον χαρακτηριστικό του αλλά και ζήτημα αντιλογίας. Μερικοί λένε ότι οι ασβοί μπορούν να αναγνωρίσουν άτομα του είδους τους ακόμη και τις πιο σκοτεινές νύχτες από αυτές τις λωρίδες​—ωστόσο, ξέρουμε ότι οι ασβοί αναγνωρίζονται μεταξύ τους με την οσμή. Όποιος και αν είναι ο λόγος για τον οποίο τις έχει, οι λωρίδες προσδίδουν ομορφιά σε αυτό το πλάσμα.

Ο ασβός αποτελεί γνώριμο στοιχείο της αγροτικής ζωής στη Βρετανία. Ως συστηματικός ανασκαφέας, σκάβει συνεχώς σήραγγες, διαδρόμους και θαλάμους για να φτιάξει τη φωλιά του. Η διάμετρος της φωλιάς μπορεί να φτάσει τα 30 μέτρα και το μήκος του λαβύρινθου από σήραγγες μπορεί να φτάσει τα 300 μέτρα! Ο ασβός είναι νυχτόβιο πλάσμα, και την ημέρα οι θάλαμοι στη φωλιά του χρησιμοποιούνται κυρίως ως υπνοδωμάτια. Όταν το θηλυκό γεννάει τα μικρά του χρησιμοποιεί ειδικούς θαλάμους στρωμένους με χλωρά «στρωσίδια».

Η φωλιά έχει αρκετές υπαίθριες εισόδους στην επιφάνεια του εδάφους, συνήθως δίπλα σε σκλήθρες και ανάμεσα σε θάμνους κράταιγων ή σε βάτα. Μερικές φωλιές  στην Αγγλία, με περισσότερες από 50 εισόδους, είναι γνωστό ότι υπάρχουν εδώ και πάνω από 150 χρόνια και μπορούν να φιλοξενούν αρκετές γενιές της ίδιας οικογένειας. Ο ασβός μπορεί να ζήσει 15 χρόνια ή και περισσότερο, μολονότι το φυσιολογικό είναι 2 ως 3 χρόνια.

Με μεγάλους σωρούς χώματος να κατηφορίζουν προς τις εισόδους της, από τις οποίες έχουν απομακρυνθεί χώμα και πέτρες, είναι εύκολο να αναγνωρίσει κανείς τη φωλιά του ασβού. Μπορείτε να καταλάβετε πόσο δυνατό είναι αυτό το ζώο όταν δείτε τι έχει απομακρύνει από τη φωλιά.

Πώς θα διακρίνετε ότι μια φωλιά κατοικείται; Πρώτα ψάξτε τριγύρω για τα αφοδευτήρια του ασβού​—ρηχές λακκούβες με διάμετρο 15 ως 23 εκατοστά και βάθος 23 εκατοστά, οι οποίες περιστοιχίζουν τη φωλιά. Αν υπάρχουν περιττώματα, και ιδιαίτερα αν είναι φρέσκα, τότε οι ασβοί κατοικούν στη φωλιά. Ψάξτε επίσης για μονοπάτια με πολλές πατημασιές τα οποία είναι διάσπαρτα έξω από τη φωλιά, και τους καλοκαιρινούς μήνες ψάξτε για πατημένη βλάστηση. Σε μια λασπώδη περιοχή, αναζητήστε τα ίχνη του ασβού, ή κοντά στη φωλιά ψάξτε για δέντρα με σημάδια από λάσπη και γρατζουνιές, όπου τα ζώα έχουν σταθεί στα δύο πόδια τους για να τεντωθούν με τα γερά νύχια τους, όπως τα αιλουροειδή. Αν η φωλιά είναι μεγάλη, η παρατήρηση μπορεί να αποδειχτεί δύσκολη επειδή οι ασβοί ίσως χρησιμοποιούν κάποια άλλη είσοδο ή έξοδο. Πηγαίνετε, λοιπόν, νωρίς το πρωί και τοποθετήστε μικρά ξύλα πάνω σε κάθε τρύπα. Το επόμενο πρωί θα δείτε ποιες εξόδους χρησιμοποίησαν τα ζώα που βγήκαν​—θα έχουν σπρώξει τα ξύλα στην άκρη.

Όταν αναζητάει τροφή, ο ασβός διανύει μεγάλες αποστάσεις τη νύχτα, ψάχνοντας για βελανίδια ή για καρπούς οξιάς, ή μπορεί να μυρίσει και να ανακαλύψει μικρά κουνέλια ή κάποια σφηκοφωλιά από την οποία θα φάει τις προνύμφες. Ποιο είναι το κύριο φαγητό του; Οι γεωσκώληκες! Ο ασβός τρώει σχεδόν τα πάντα​—άγριους καρπούς, βολβούς αγριοϋάκινθου, μανιτάρια και σκαραβαίους. Θυμάμαι μια πολύ υγρή νύχτα του Ιουλίου όταν παρακολουθούσα ασβούς οι οποίοι δεν απομακρύνθηκαν καθόλου από τη φωλιά τους, επειδή στην παχιά πρασινάδα του οροπεδίου υπήρχε σε αφθονία μια λιχουδιά, μαύροι γυμνοσάλιαγκες που είχαν βγει έξω λόγω της βροχής.

Οι ασβοί συνήθως ζευγαρώνουν τον Ιούλιο, και φυσιολογικά γεννούν τέσσερα ως πέντε μικρά το Φεβρουάριο. Μόλις τα μικρά γίνουν περίπου τριών μηνών, εμφανίζονται στην επιφάνεια του εδάφους να παίζουν στην είσοδο της φωλιάς. Όταν τα μικρά βρίσκονται έξω από τη φωλιά, το αρσενικό και το θηλυκό ανανεώνουν τα «στρωσίδια». Οι ασβοί αγαπούν την τάξη και διατηρούν τις φωλιές τους σχολαστικά καθαρές. Είναι συνηθισμένο να αερίζουν τα «στρωσίδια» τους την άνοιξη και το φθινόπωρο, αλλά αυτό μπορεί να γίνει και οποιονδήποτε άλλον μήνα του χρόνου. Οι γονείς τραβάνε έξω τα παλιά ξερά χόρτα και τα φύλλα φτέρης και τα αντικαθιστούν με χλωρά​—συγκεντρώνοντας μέχρι και 30 δεμάτια σε μια νύχτα. Αυτά τα κρατάνε ανάμεσα στο πηγούνι και στα μπροστινά πόδια τους καθώς σέρνονται προς τα πίσω και έπειτα προς τα κάτω σε μια είσοδο της φωλιάς τους.

Μέσω ενός αδένα που βρίσκεται κάτω από την ουρά τους, οι ασβοί εκκρίνουν ένα υγρό με έντονη μυρωδιά πάνω σε χόρτα, πέτρες ή πασσάλους από φράχτες για να οριοθετήσουν την επικράτειά τους. Μάλιστα αλείφονται μεταξύ τους για να αναγνωρίζονται. Μέσω αυτών των οσμηρών σημαδιών, ο ασβός μπορεί να βρει με ευκολία την είσοδο της φωλιάς του όταν επιστρέφει σε αυτήν.

Το κελάηδημα του κότσυφα είχε σβήσει, και όλα ήταν σιωπηλά στο δάσος που γινόταν όλο και πιο σκοτεινό. Κρατώντας την ανάσα μου, καθόμουν εντελώς ακίνητος όταν με την άκρη του ματιού μου είδα να εμφανίζεται το μαυρόασπρο πρόσωπο του ασβού. Επί μερικά λεπτά, ο ασβός στεκόταν στην είσοδο της φωλιάς του, μυρίζοντας το βραδινό αέρα για να εντοπίσει πιθανούς κινδύνους προτού ξεκινήσει μέσα στο σκοτάδι—σαν γαιοκτήμονας που πηγαίνει περίπατο στην πατρογονική του γη.

[Εικόνα στη σελίδα 12, 13]

Θάλαμος που χρησιμοποιείται για τη γέννηση των μικρών

Θάλαμος ύπνου

«Στρωσίδια»

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Τα μικρά του ασβού

[Εικόνες στη σελίδα 13]

Το διαιτολόγιο του ασβού περιλαμβάνει βελανίδια, μανιτάρια και γεωσκώληκες

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 13]

Φωτογραφίες ασβών: © Steve Jackson, www.badgers.org.uk