Γιατί Υπάρχει Αντιλογία;

ΣΤΑ χέρια κάποιου επιδέξιου τεχνίτη, ένας σβόλος μαλακού πηλού μπορεί να αποκτήσει σχεδόν οποιαδήποτε μορφή. Τα εμβρυϊκά βλαστικά (αρχέγονα) κύτταρα αποτελούν το έμψυχο ισοδύναμο αυτού του σβόλου υγρού πηλού. Έχουν τη δυνατότητα να παράγουν σχεδόν και τους 200 και πλέον τύπους κυττάρων που απαρτίζουν το ανθρώπινο σώμα. Πώς το επιτελούν αυτό; Προσέξτε τι συμβαίνει σε ένα πρόσφατα γονιμοποιημένο ωάριο.

Λίγο μετά τη γονιμοποίηση, το ωάριο αρχίζει να διαιρείται. Στους ανθρώπους, έπειτα από πέντε ημέρες κυτταρικής διαίρεσης σχηματίζεται μια μικροσκοπική μπάλα από κύτταρα, η οποία ονομάζεται βλαστοκύστη. Ουσιαστικά πρόκειται για μια άδεια σφαίρα η οποία αποτελείται από ένα κελυφοειδές εξωτερικό στρώμα κυττάρων και από μια μικρή ομάδα 30 περίπου κυττάρων που ονομάζεται εσωτερική μάζα κυττάρων, η οποία είναι προσκολλημένη στο εσωτερικό τοίχωμα της σφαίρας. Το εξωτερικό στρώμα κυττάρων γίνεται ο πλακούντας, ενώ η εσωτερική μάζα κυττάρων γίνεται το ανθρώπινο έμβρυο.

Ωστόσο, στο στάδιο της βλαστοκύστης, τα κύτταρα της εσωτερικής μάζας κυττάρων δεν έχουν αρχίσει ακόμη να εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους τύπους κυττάρων, όπως είναι τα νευρικά, τα νεφρικά ή τα μυϊκά κύτταρα. Γι’ αυτό, χαρακτηρίζονται βλαστικά κύτταρα. Επίσης, επειδή παράγουν σχεδόν όλα τα διαφορετικά είδη κυττάρων στο σώμα, περιγράφονται ως πολυδύναμα. Για να καταλάβουμε τον ενθουσιασμό και την αντιλογία που περιβάλλουν τα βλαστικά κύτταρα, ας δούμε τι έχουν κάνει μέχρι στιγμής οι ερευνητές καθώς και ποιοι είναι οι στόχοι τους, αρχίζοντας με τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα.

Εμβρυϊκά Βλαστικά Κύτταρα

Η έκθεση Τα Βλαστικά Κύτταρα και το Μέλλον της Αναγεννητικής Ιατρικής (Stem Cells and the Future of Regenerative Medicine) αναφέρει: «Τα τελευταία 3 χρόνια έχει κατασταθεί δυνατή η αφαίρεση αυτών των [ανθρώπινων εμβρυϊκών] βλαστικών κυττάρων από τη βλαστοκύστη και η διατήρησή τους σε αδιαφοροποίητη κατάσταση σε καλλιέργειες κυτταρικών σειρών υπό  εργαστηριακές συνθήκες». a Με απλά λόγια, τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα μπορούν να καλλιεργηθούν ώστε να παραγάγουν απεριόριστο αριθμό πανομοιότυπων αντιγράφων τους. Εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα που εξάχθηκαν από ποντίκια, τα οποία καλλιεργήθηκαν πρώτη φορά το 1981, παρήγαγαν δισεκατομμύρια αντίγραφα κυττάρων στο εργαστήριο!

Εφόσον όλα αυτά τα κύτταρα παραμένουν αδιαφοροποίητα, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι, με τις σωστές βιοχημικές διεργασίες, τα βλαστικά κύτταρα θα μπορούσαν να μετατραπούν ουσιαστικά σε όλα τα είδη κυττάρων τα οποία ίσως χρειάζονται για τις θεραπείες που αφορούν την αντικατάσταση ιστών. Με απλά λόγια, τα βλαστικά κύτταρα θεωρούνται πιθανή πηγή απεριόριστων “ανταλλακτικών”.

Σε δύο μελέτες που έγιναν σε ζώα, οι ερευνητές κατάφεραν να μετατρέψουν εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα σε κύτταρα που παρήγαγαν ινσουλίνη, τα οποία στη συνέχεια μεταμοσχεύθηκαν σε διαβητικά ποντίκια. Στη μία μελέτη τα συμπτώματα του διαβήτη υποχώρησαν, αλλά στην άλλη τα καινούρια κύτταρα δεν παρήγαγαν αρκετή ινσουλίνη. Σε παρόμοιες μελέτες, οι επιστήμονες σημείωσαν μερική επιτυχία στην αποκατάσταση της νευρικής λειτουργίας σε περιπτώσεις τραυματισμών του νωτιαίου μυελού και στην εξάλειψη των συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον. «Αυτές οι μελέτες είναι ελπιδοφόρες», αναφέρει η Εθνική Ακαδημία Επιστημών, «αλλά δεν παρέχουν βάσιμες αποδείξεις ότι παρόμοιες θεραπευτικές μέθοδοι θα ήταν αποτελεσματικές στους ανθρώπους». Γιατί, όμως, υπάρχει τόση αντιλογία γύρω από την έρευνα για τα ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα;

Γιατί Υπάρχει Ανησυχία;

Βασικά, η ανησυχία εστιάζεται στο γεγονός ότι η διαδικασία εξαγωγής των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων ουσιαστικά καταστρέφει το έμβρυο. Αυτό, όπως εξηγεί η Εθνική Ακαδημία Επιστημών, «στερεί από το ανθρώπινο έμβρυο οποιαδήποτε περαιτέρω δυνατότητα να αναπτυχθεί σε ένα πλήρες ανθρώπινο ον. Για όσους πιστεύουν ότι η ζωή του ανθρώπου αρχίζει τη στιγμή της σύλληψης, η έρευνα [για τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα] παραβιάζει αρχές οι οποίες απαγορεύουν την καταστροφή της ανθρώπινης ζωής και τη χρησιμοποίησή της ως μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού, όσο ευγενής και αν είναι αυτός».

Πού βρίσκουν τα εργαστήρια έμβρυα από τα οποία εξάγουν βλαστικά κύτταρα; Ως επί το πλείστον, από κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, όπου γυναίκες έχουν προσφέρει ωάρια για τεχνητή γονιμοποίηση. Τα εναπομείναντα έμβρυα συνήθως είτε καταψύχονται είτε απορρίπτονται. Μια κλινική στην Ινδία απορρίπτει πάνω από 1.000 ανθρώπινα έμβρυα κάθε χρόνο.

Μολονότι η έρευνα για τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα συνεχίζεται, μερικοί ερευνητές εστιάζουν τις προσπάθειές τους σε μια λιγότερο αντιλεγόμενη μορφή βλαστικών κυττάρων​—τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα.

Ενήλικα Βλαστικά Κύτταρα

«Το ενήλικο βλαστικό κύτταρο», αναφέρουν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες, «είναι ένα αδιαφοροποίητο (μη εξειδικευμένο) κύτταρο που συναντάται σε διαφοροποιημένο (εξειδικευμένο) ιστό», όπως είναι ο μυελός των οστών, το αίμα και τα αιμοφόρα αγγεία, το δέρμα, ο νωτιαίος μυελός, το συκώτι, η γαστρεντερική οδός και το πάγκρεας. Προκαταρκτικές έρευνες έδειξαν ότι τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα είχαν πολύ πιο περιορισμένη εφαρμογή από τα εμβρυϊκά αντίστοιχά τους. Ωστόσο, μεταγενέστερες διαπιστώσεις σε μελέτες που περιλάμβαναν ζώα δείχνουν ότι ορισμένα είδη ενήλικων βλαστικών κυττάρων ίσως μπορούν να διαφοροποιηθούν και σε άλλους ιστούς πέρα από εκείνους από τους οποίους προήλθαν.

 Ενήλικα βλαστικά κύτταρα που απομονώθηκαν από το αίμα και το μυελό των οστών, τα λεγόμενα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα, έχουν την ικανότητα να «αυτοανανεώνονται συνεχώς στο μυελό και να διαφοροποιούνται σε όλους τους τύπους κυττάρων του αίματος», αναφέρει η Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Αυτό το είδος βλαστικών κυττάρων έχει ήδη χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία της λευχαιμίας και αρκετών άλλων διαταραχών του αίματος. b Τώρα μερικοί επιστήμονες ισχυρίζονται επίσης ότι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα φαίνεται πως παράγουν και άλλου είδους κύτταρα όπως είναι τα ηπατικά και αυτά που μοιάζουν με τους νευρώνες και με άλλους τύπους κυττάρων του εγκεφάλου.

Χρησιμοποιώντας ένα άλλο είδος βλαστικών κυττάρων που άντλησαν από το μυελό των οστών ποντικιών, ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται πως σημείωσαν άλλη μια σημαντική πρόοδο. Η μελέτη τους, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Φύση (Nature), έδειξε ότι αυτά τα κύτταρα φαίνεται πως διαθέτουν «το εύρος της χρησιμότητας των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων», σύμφωνα με την εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times). «Θεωρητικά», προσθέτει το άρθρο, αυτά τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα θα μπορούσαν «να κάνουν οτιδήποτε αναμένεται και από τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα». Εντούτοις, οι ερευνητές που ασχολούνται με τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα αντιμετωπίζουν ακόμη μεγάλα εμπόδια. Αυτά τα κύτταρα σπανίζουν και είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Από την άλλη μεριά, τα ιατρικά οφέλη που τυχόν αποφέρουν δεν θα προϋποθέτουν την καταστροφή ανθρώπινων εμβρύων.

Κίνδυνοι για την Υγεία και Αναγεννητική Ιατρική

Ανεξάρτητα από το είδος των βλαστικών κυττάρων που χρησιμοποιείται, οι θεραπευτικές μέθοδοι θα έχουν σοβαρά μειονεκτήματα​—ακόμη και αν οι επιστήμονες εξοικειωθούν πολύ καλά με τις διαδικασίες μέσω των οποίων είναι δυνατόν να δημιουργηθούν ιστοί για μεταμόσχευση. Ένα μεγάλο εμπόδιο είναι η απόρριψη του ξένου ιστού από το ανοσολογικό σύστημα του δέκτη. Η λύση που εφαρμόζεται σήμερα είναι η χορήγηση δραστικών φαρμάκων τα οποία καταστέλλουν το ανοσολογικό σύστημα, αλλά τέτοια φάρμακα έχουν σοβαρές παρενέργειες. Η γενετική μηχανική ίσως παρακάμψει αυτό το πρόβλημα αν καταστεί δυνατό να τροποποιηθούν τα βλαστικά κύτταρα ώστε οι ιστοί που προέρχονται από αυτά να μη θεωρούνται ξένοι από τον καινούριο δέκτη τους.

Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι η χρησιμοποίηση βλαστικών κυττάρων που έχουν ληφθεί από τους ιστούς του ίδιου του ασθενούς. Σε προκαταρκτικά κλινικά πειράματα, αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο για τη θεραπεία της ασθένειας του λύκου. Παρόμοιες μέθοδοι μπορεί να θεραπεύσουν και το διαβήτη, υπό τον όρο να μην είναι ο νέος ιστός ευπρόσβλητος στην ίδια αυτοάνοση επίθεση η οποία μπορεί να προκάλεσε αρχικά την ασθένεια. Άνθρωποι με ορισμένες καρδιακές παθήσεις ίσως ωφεληθούν επίσης από θεραπείες με βλαστικά κύτταρα. Σύμφωνα με μια εισήγηση, οι ασθενείς που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου μπορούν να δώσουν εκ των προτέρων δικά τους βλαστικά κύτταρα ώστε αυτά να καλλιεργηθούν και αργότερα να χρησιμοποιηθούν για την αντικατάσταση του πάσχοντος καρδιακού ιστού.

Προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα  της ανοσολογικής απόρριψης, μερικοί επιστήμονες έχουν εισηγηθεί μάλιστα την κλωνοποίηση ασθενών αλλά υπό την προϋπόθεση ότι οι κλώνοι θα επιτρέπεται να αναπτύσσονται μόνο μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης, οπότε τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα μπορούν να συλλεχθούν. (Βλέπε το πλαίσιο «Πώς Μπορεί να Παραχθεί ένας Κλώνος».) Ιστοί καλλιεργημένοι από τέτοια βλαστικά κύτταρα θα ήταν γενετικά πανομοιότυποι με το δότη-δέκτη και έτσι δεν θα προκαλούσαν ανοσολογική αντίδραση. Ωστόσο, εκτός του ότι για πολλούς ανθρώπους αυτού του είδους η κλωνοποίηση είναι ηθικά αποκρουστική, ίσως είναι και ανώφελη αν αποσκοπεί στη θεραπεία μιας κληρονομικής νόσου. Συνοψίζοντας το ανοσολογικό πρόβλημα, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών δήλωσε: «Η κατανόηση του πώς μπορεί να αποτραπεί η απόρριψη των μεταμοσχευμένων κυττάρων είναι θεμελιώδης προκειμένου να γίνουν αυτά χρήσιμα στην αναγεννητική ιατρική και αντιπροσωπεύει μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες της έρευνας σε αυτόν τον τομέα».

Η μεταμόσχευση εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων περιλαμβάνει επίσης τον κίνδυνο του σχηματισμού όγκων, ιδιαίτερα μάλιστα ενός όγκου που ονομάζεται τεράτωμα. Αυτός ο σχηματισμός ενδέχεται να συμπεριλάβει μια ποικιλία ιστών, όπως το δέρμα, τα μαλλιά, οι μύες, ο χόνδρος και τα οστά. Κατά τη φυσιολογική ανάπτυξη, η κυτταρική διαίρεση και εξειδίκευση ακολουθεί ένα αυστηρό γενετικό πρόγραμμα. Αλλά αυτές οι διαδικασίες είναι δυνατόν να διαταραχθούν όταν τα βλαστικά κύτταρα αποσπώνται από τη βλαστοκύστη, καλλιεργούνται σε τεχνητές συνθήκες και αργότερα εισάγονται σε κάποιο έμβιο ον. Ένα άλλο μεγάλο εμπόδιο για τους ερευνητές είναι το να μάθουν να κατευθύνουν με τεχνητό τρόπο τις φοβερά περίπλοκες διαδικασίες της κυτταρικής διαίρεσης και εξειδίκευσης.

Δεν Υπάρχουν Άμεσες Θεραπείες

Η έκθεση Τα Βλαστικά Κύτταρα και το Μέλλον της Αναγεννητικής Ιατρικής αναφέρει: «Εξαιτίας της παρανόησης που υπάρχει όσον αφορά το βαθμό της γνώσης, ίσως επικρατεί μια αδικαιολόγητη αίσθηση ότι η γενικευμένη κλινική εφαρμογή των καινούριων θεραπευτικών μεθόδων είναι βέβαιη και άμεση. Στην πραγματικότητα, η έρευνα για τα βλαστικά κύτταρα βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο, και υπάρχουν μεγάλα κενά στη γνώση τα οποία θέτουν εμπόδια στην εφαρμογή καινούριων θεραπειών βασισμένων είτε σε ενήλικα είτε σε εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα». Σαφώς, οι ερωτήσεις είναι περισσότερες από τις απαντήσεις. Μερικοί επιστήμονες μάλιστα «προετοιμάζονται για την αντίδραση που θα συναντήσουν όταν αυτές οι θεραπείες δεν θα μπορέσουν να υλοποιηθούν», λέει ένα άρθρο της εφημερίδας Δε Νιου Γιορκ Τάιμς.

Ακόμη και χωρίς την επιστήμη των βλαστικών κυττάρων, η ιατρική έχει κάνει μεγάλα άλματα σε πολλούς τομείς τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, όπως έχουμε δει, μερικές από αυτές τις εξελίξεις εγείρουν περίπλοκα ηθικά και δεοντολογικά ζητήματα. Πού  μπορούμε, λοιπόν, να στραφούμε για να λάβουμε ορθή κατεύθυνση σε τέτοια θέματα; Εκτός αυτού, καθώς η έρευνα γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκη και δαπανηρή, οι θεραπείες και τα φάρμακα συνήθως αντικατοπτρίζουν αυτό το κόστος. Μερικοί ερευνητές έχουν ήδη υπολογίσει ότι οι θεραπείες με βλαστικά κύτταρα ίσως κοστίζουν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια ανά ασθενή. Και όμως, ακόμη και τώρα, εκατομμύρια άνθρωποι αδυνατούν να ανταποκριθούν στα αυξανόμενα ιατρικά έξοδα και ασφάλιστρα. Ποιος, λοιπόν, θα ωφεληθεί πραγματικά αν και όταν η επανάσταση των βλαστικών κυττάρων φτάσει στο στάδιο της κλινικής εφαρμογής; Μόνο ο χρόνος θα δείξει.

Αυτό, όμως, για το οποίο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι ότι καμία θεραπευτική μέθοδος επινοημένη από ανθρώπους δεν θα εξαλείψει την αρρώστια και το θάνατο. (Ψαλμός 146:3, 4) Μόνο ο Δημιουργός μας έχει τη δύναμη να το κάνει αυτό. Αποτελεί, όμως, σκοπό του κάτι τέτοιο; Το επόμενο άρθρο δείχνει την απάντηση της Γραφής σε αυτό το ερώτημα. Εξετάζει επίσης το πώς μπορεί η Γραφή να αποτελέσει για εμάς οδηγό μέσα στον ολοένα και πιο περίπλοκο δαίδαλο των ηθικών και δεοντολογικών ερωτημάτων τα οποία εγείρονται σήμερα, ακόμη και αυτών που είναι ιατρικής φύσης.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 6]

Μια Άλλη Πηγή Βλαστικών Κυττάρων

Εκτός από τα ενήλικα και τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, έχουν απομονωθεί και εμβρυϊκά γεννητικά κύτταρα. Τα εμβρυϊκά γεννητικά κύτταρα προέρχονται από τα κύτταρα της γοναδικής ακρολοφίας του εμβρύου, από τα οποία δημιουργούνται τα ωάρια ή το σπέρμα. (Η γοναδική ακρολοφία εξελίσσεται σε ωοθήκες ή όρχεις.) Αν και τα εμβρυϊκά γεννητικά κύτταρα διαφέρουν από πολλές απόψεις από τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, και τα δύο είναι πολυδύναμα, δηλαδή μπορούν να παράγουν σχεδόν όλους τους τύπους κυττάρων. Αυτή η δυνατότητα καθιστά τα πολυδύναμα κύτταρα πολύ επιθυμητά μέσα για την ανάπτυξη πρωτοποριακών θεραπειών. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός για τέτοιες ενδεχόμενες θεραπείες μετριάζεται από την αντιλογία σχετικά με την προέλευση αυτών των κυττάρων. Αυτά προέρχονται από έμβρυα αμβλώσεων ή άλλα έμβρυα. Έτσι, η αφαίρεση αυτών των κυττάρων προϋποθέτει την καταστροφή των εμβρύων.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Πώς Μπορεί να Παραχθεί ένας Κλώνος

Τα πρόσφατα χρόνια, οι επιστήμονες έχουν κλωνοποιήσει μια ποικιλία ζώων. Το 2001 ένα εργαστήριο στις Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησε μάλιστα, αν και χωρίς επιτυχία, να κλωνοποιήσει άνθρωπο. Ένας τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες παράγουν κλώνους είναι η διαδικασία που ονομάζεται μεταφορά του πυρήνα.

Πρώτον, εξάγουν ένα μη γονιμοποιημένο ωάριο από ένα θηλυκό ζώο (1) και αφαιρούν τον πυρήνα του (2), ο οποίος περιέχει το DNA. Από το σώμα του ζώου που πρόκειται να κλωνοποιηθεί, εξάγουν ένα κατάλληλο κύτταρο, λόγου χάρη ένα δερματικό κύτταρο (3), ο πυρήνας του οποίου περιέχει το γενετικό αποτύπωμα του κατόχου του. Εισάγουν αυτό το κύτταρο (ή απλώς τον πυρήνα του) στο  ωάριο του οποίου ο πυρήνας έχει αφαιρεθεί και του διοχετεύουν ηλεκτρικό ρεύμα (4). Αυτό συγχωνεύει το κύτταρο με το κυτταρόπλασμα του ωαρίου (5). Με τον καινούριο πυρήνα του, το ωάριο τώρα διαιρείται και πολλαπλασιάζεται σαν να ήταν γονιμοποιημένο (6), και έτσι αρχίζει να αναπτύσσεται ένας κλώνος από τον οργανισμό από τον οποίο πάρθηκε το κύτταρο του σώματος. c

Το έμβρυο μπορεί στη συνέχεια να εμφυτευτεί στη μήτρα μιας υποκατάστατης μητέρας (7), όπου, στη σπάνια περίπτωση κατά την οποία όλα πάνε καλά, θα αναπτυχθεί μέχρι τέλους. Εναλλακτικά, το έμβρυο ίσως διατηρηθεί μόνο μέχρις ότου μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εσωτερική μάζα κυττάρων για τη λήψη εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων τα οποία μπορούν να διατηρηθούν σε καλλιέργειες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτή η βασική διαδικασία θα πρέπει να ισχύει και για τους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, η προαναφερθείσα προσπάθεια για την κλωνοποίηση ανθρώπου έλαβε χώρα με σκοπό την απόκτηση εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων. Η κλωνοποίηση που γίνεται γι’ αυτόν το σκοπό ονομάζεται θεραπευτική κλωνοποίηση.

[Υποσημείωση]

[Διάγραμμα]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

1 → 2 → 3 → 4 → 5 → 6 → 7

[Διάγραμμα στη σελίδα 7]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Εμβρυϊκά Βλαστικά Κύτταρα (Απλοποιημένο)

Γονιμοποιημένο ωάριο (1η ημέρα)

↓

Τέσσερα κύτταρα (3η ημέρα)

↓

Βλαστοκύστη με την εσωτερική της μάζα βλαστικών κυττάρων (5η ημέρα)

↓

Καλλιεργημένα βλαστικά κύτταρα

↓

Πάνω από 200 τύποι κυττάρων στο ανθρώπινο σώμα

→ Κύτταρα του θυρεοειδούς

→ Παγκρεατικό κύτταρο (θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία του διαβήτη)

→ Κεχρωσμένα κύτταρα

→ Ερυθρά αιμοσφαίρια

→ Νεφρικά κύτταρα

→ Κύτταρα του σκελετικού μυός

→ Κύτταρα του καρδιακού μυός (θα μπορούσαν να θεραπεύσουν μια πάσχουσα καρδιά)

→ Πνευμονικό κύτταρο

→ Νευρώνας (θα μπορούσε να θεραπεύσει τη νόσο του Αλτσχάιμερ και τη νόσο του Πάρκινσον και να αποκαταστήσει τραυματισμούς του νωτιαίου μυελού)

→ Δερματικά κύτταρα

[Ευχαριστίες]

Βλαστοκύστη και καλλιεργημένα βλαστικά κύτταρα: University of Wisconsin Communications· υπόλοιπη καλλιτεχνική εργασία: © 2001 Terese Winslow, assisted by Lydia Kibiuk and Caitlin Duckwall

[Διάγραμμα στη σελίδα 8]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ενήλικα Βλαστικά Κύτταρα (Απλοποιημένο)

Βλαστικό κύτταρο στο μυελό των οστών

→ Λεμφοκύτταρα

→ Ηωσινόφιλο

→ Ερυθρά αιμοσφαίρια

→ Αιμοπετάλια

→ Μονοκύτταρο

→ Βασεόφιλο

→ Ενδεχομένως, πολλά άλλα κύτταρα

→ Νευρώνας

[Ευχαριστίες]

© 2001 Terese Winslow, assisted by Lydia Kibiuk and Caitlin Duckwall