Πρόσωπο με Πρόσωπο με τις Μαρμότες

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ να γνωριστείτε με ένα ντροπαλό, εντυπωσιακό και διασκεδαστικό πλασματάκι; Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω για τη συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο που είχαμε εγώ και η σύζυγός μου με μια ομάδα μαλλιαρών μικρών ζώων τα οποία ονομάζονται μαρμότες.

Βρισκόμαστε στις Δολομιτικές Άλπεις, μια οροσειρά της βόρειας Ιταλίας κοντά σε δύο μεγαλοπρεπείς βουνοκορφές​—τη Λάτεμαρ και την Κατενάτσο. Το απότομο μονοπάτι που επιλέγουμε οδηγεί στις πλαγιές της Κατενάτσο. Στα ξέφωτα αναπτύσσεται μια ποικιλία λουλουδιών. Σταματάμε για να θαυμάσουμε το όμορφο λίλιο το μάρταγο. Την προσοχή μας ελκύει και κάποιο είδος ορχιδέας, το Nigritella nigra, ένα μικρό σύνθετο λουλούδι με ξεχωριστό άρωμα βανίλιας. Πριν το μεσημέρι ο ήλιος έχει ζεστάνει τους κορμούς των διάσπαρτων κωνοφόρων​—όπως τα πεύκα κέμβρη, οι ερυθρελάτες οι υψικάρηνες και οι λάρικες—​και έτσι ο αέρας γεμίζει με έντονο άρωμα βάλσαμου.

Αργότερα φτάνουμε σε μια άδεντρη κοιλάδα. Στα δεξιά μας βρίσκεται μια απότομη, χλοερή πλαγιά. Η περιοχή στα αριστερά μας καλύπτεται από ογκόλιθους. Ξαφνικά αντιλαμβανόμαστε μια γρήγορη κίνηση. Γυρίζω ενστικτωδώς να κοιτάξω αλλά τίποτα δεν κινείται. Όταν κοιτάζω πιο προσεκτικά, διακρίνω μια μαρμότα σκαρφαλωμένη στην προεξοχή ενός βράχου. Ίσως να υπάρχει κάποια αποικία στα κενά μεταξύ των ογκόλιθων.

Η μαρμότα είναι το μεγαλύτερο μέλος της οικογένειας των σκίουρων. Ένα από τα πιο γνωστά είδη αυτού του στρουμπουλού τρωκτικού είναι η μαρμότα της Βόρειας Αμερικής. Οι μαρμότες που ζουν στη δική μας περιοχή είναι μαρμότες των Άλπεων. Πρόκειται ως επί το πλείστον για αγελαία ζώα που ζουν σε αποικίες.

Βγαίνουμε από το μονοπάτι και προσπαθούμε να τη δούμε από πιο κοντά, αλλά η μαρμότα φεύγει. Περιμένουμε με την ελπίδα ότι το ντροπαλό πλάσμα θα ξαναεμφανιστεί. Λίγα λεπτά αργότερα η σύζυγός μου μού γνέφει ενθουσιασμένη. Κάποια μαρμότα μάς περιεργάζεται πίσω από έναν ογκόλιθο! Η γκριζοκαφέ γούνα της  έχει σχεδόν το ίδιο χρώμα με το βράχο, και ως αποτέλεσμα το ζώο είναι σχεδόν αόρατο. Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, διακρίνω ότι μας περιεργάζεται και μια μικρότερη μαρμότα. Λίγο πιο μακριά, βλέπουμε ακόμη μία μαρμότα​—η οποία φανταζόμαστε ότι είναι ο πατέρας. Αν και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι έχουμε μπροστά μας μια οικογένεια από μαρμότες.

Ο «πατέρας» έχει ύψος περίπου 45 εκατοστά και στέκεται όρθιος στα πίσω πόδια του, σαν να επιβλέπει το χώρο. Στο μεταξύ, οι άλλες δύο μαρμότες τριγυρίζουν ανάμεσα σε ροδόδεντρα. Όταν αναζητούν τροφή, οι μαρμότες σκάβουν στη γη με τα μπροστινά τους πόδια τα οποία είναι εφοδιασμένα με γερά νύχια. Μόλις βρουν κάποια ρίζα που τους αρέσει, στέκονται όρθιες για να τη ροκανίσουν φέρνοντάς τη στο στόμα τους με τα μπροστινά τους πόδια. Οι μαρμότες τρώνε νωρίς το πρωί και το βράδυ, ενώ ενδιάμεσα ξεκουράζονται. Εκτός από βλάστηση, τρώνε ακρίδες, σκαραβαίους, σκουλήκια και αβγά πουλιών αλλά δεν αποθηκεύουν τροφή στις φωλιές τους.

Η οικογένεια παρουσιάζει μια διασκεδαστική εικόνα, αλλά όταν προσπαθώ να πλησιάσω για να τις φωτογραφίσω παγώνουν και οι τρεις. Όταν κάνω άλλη μια κίνηση, η ησυχία της κοιλάδας διαταράσσεται από δύο διαπεραστικά σφυρίγματα του «πατέρα». Εν ριπή οφθαλμού η «μητέρα» και το «μικρό» ορμούν σε δύο στενά περάσματα και εξαφανίζονται κάτω από τους ογκόλιθους. Ο «πατέρας» με κοιτάζει επίμονα επί ένα λεπτό. Έπειτα, και αφού σφυρίξει δυο φορές ακόμη, τρέχει βιαστικά στην οικογένειά του.

Παρακάτω στην κοιλάδα, βρίσκω έναν ογκόλιθο ο οποίος φαίνεται ιδανικό παρατηρητήριο. Ξαπλώνω πάνω του περιμένοντας. Σε λίγη ώρα εμφανίζονται δύο ακόμη μαρμότες. Η μία σκαρφαλώνει πάνω σε έναν ογκόλιθο και ξαπλώνει μπρούμυτα. Η άλλη αναρριχάται στον ίδιο ογκόλιθο από την άλλη πλευρά. Όταν οι δύο μαρμότες συναντιούνται φαίνεται σαν να φιλιούνται.

Συνεχίζω να παρακολουθώ τις μαρμότες, γοητευμένος από τις ζωηρές κοφτές κινήσεις τους οι οποίες διακόπτονται από μεγάλες παύσεις. Με την παραμικρή μου κίνηση παγώνουν και σηκώνουν τα κεφάλια τους, έτοιμες να αντιδράσουν. Έπειτα αποκοιμιούνται, δείχνοντας αδιάφορες για την παρουσία μου.

Παρατηρώ ότι το χλοερό έδαφος μπροστά μου είναι γεμάτο τρύπες οι οποίες αναγνωρίζονται εύκολα από τους ανοιχτόχρωμους λοφίσκους χώματος. Αυτές είναι οι φωλιές όπου καταφεύγουν οι μαρμότες όταν αισθανθούν κίνδυνο ενώ κάνουν τις σύντομες εξορμήσεις τους για φαγητό. Οι υπόγειες φωλιές έχουν έναν κεντρικό θάλαμο ο οποίος συνδέεται με αρκετές βοηθητικές σήραγγες. Το μήκος κάθε σήραγγας μπορεί να είναι από 1 ως 6 μέτρα και οι μαρμότες βρίσκουν το δρόμο τους σε αυτούς τους λαβύρινθους χρησιμοποιώντας τα μαύρα μουστάκια γύρω από το ρύγχος τους.

 Όταν έρχεται βαρυχειμωνιά, ομάδες από 10 ως 15 μαρμότες αποσύρονται σε θαλάμους όπου πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Μικρές και μεγάλες σε ηλικία μαρμότες που χρησιμοποιούν διαφορετικές φωλιές το καλοκαίρι συγκεντρώνονται σε αυτούς τους θαλάμους, οι οποίοι πρωτύτερα ήταν γεμάτοι άχυρο και, κουλουριασμένες η μία δίπλα στην άλλη, αρχίζουν το μακρύ ύπνο τους. Η θερμοκρασία του σώματός τους πέφτει κάτω από τους 8 βαθμούς Κελσίου, οι χτύποι της καρδιάς τους μειώνονται στους τρεις με πέντε το λεπτό και αναπνέουν μόνο δύο με τρεις φορές το λεπτό​—αυτό είναι το όριο επιβίωσης για τις μαρμότες. Σχεδόν μία φορά το μήνα διακόπτουν τον ύπνο τους για να αφοδεύσουν σε αφοδευτήρια τα οποία έχουν σκαφτεί γι’ αυτόν το λόγο σε ένα άλλο μέρος της φωλιάς και τα οποία είναι κλεισμένα αεροστεγώς. Οι θάλαμοι στις φωλιές της χειμερίας νάρκης είναι και αυτοί αποκλεισμένοι ο ένας από τον άλλον αλλά όχι αεροστεγώς. Με αυτόν τον τρόπο εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελάχιστη ποσότητα αέρα μέσα στις φωλιές.

Επί πολύ καιρό οι επιστήμονες προσπαθούσαν να καταλάβουν πώς επιβιώνουν οι μαρμότες το χειμώνα. Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι η χειμερία νάρκη ρυθμίζεται από συγκεκριμένους ενδοκρινείς αδένες, ιδιαίτερα από το θυρεοειδή. Μάλιστα, όταν εγχέονται στα ζώα εκχυλίσματα ορμονών, δεν πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι αν αυτά τα ζώα εκτεθούν σε πολύ κρύο το καλοκαίρι, αντιδρούν αυξάνοντας τη δραστηριότητα του θυρεοειδούς τους και το ρυθμό του μεταβολισμού τους ώστε να διατηρήσουν τη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματός τους. Προφανώς, γνωρίζουν ενστικτωδώς ότι δεν έχει έρθει ακόμη ο καιρός για χειμερία νάρκη.

Οι μαρμότες είναι τόσο συναρπαστικές ώστε δεν καταλάβαμε ότι πέρασε η ώρα. Έφτασε ήδη το απόγευμα και πρέπει να τις αφήσουμε και να επιστρέψουμε στο κάτω μέρος της κοιλάδας. Φτάνουμε εκεί το σούρουπο. Σήμερα είδαμε πολλά θαύματα της φύσης, αλλά ίσως το αποκορύφωμα ήταν η συνάντησή μας πρόσωπο με πρόσωπο με τις μαρμότες.

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Μαρμότες αλληλοχαιρετιούνται

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Αλπικά λουλούδια

Καμπανούλα η γενειοφόρος

Λίλιο το μάρταγο

Εντελβάις

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Μαρμότες: Gerken/Naturfoto-Online.de

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 16]

Μαρμότες: Gerken/Naturfoto-Online.de