Ένας Φράχτης που Επηρεάζει τον Καιρό

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΚΑΠΟΤΕ χώριζε την πολιτεία της Δυτικής Αυστραλίας από τη μια άκρη ως την άλλη. Όταν αυτό το τείχος που ήταν φτιαγμένο από ξύλο και σύρμα ολοκληρώθηκε το 1907, ήταν η μεγαλύτερη στο είδος της κατασκευή στον κόσμο​—το μήκος του έφτανε τα 1.830 χιλιόμετρα. Η επίσημη ονομασία του ήταν Φράχτης Κατά των Κουνελιών Αρ. 1.

Όπως υποδηλώνει το όνομά του, αρχικά ο φράχτης κατασκευάστηκε για να εμποδίσει τη μάστιγα των κουνελιών τα οποία συνέρρεαν μαζικά προς τα δυτικά από όλη την Αυστραλία στα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα μεγάλο μέρος αυτού του εκατονταετούς φράγματος στέκεται ακόμη στη θέση του. Τα πρόσφατα χρόνια, όμως, έχει γίνει το επίκεντρο επιστημονικού ενδιαφέροντος για έναν απροσδόκητο λόγο. Φαίνεται ότι αυτή η ανθρωποποίητη κατασκευή επηρεάζει έμμεσα τις τοπικές καιρικές συνθήκες.

Προτού διερευνήσουμε πώς ένας φράχτης, λίγο ψηλότερος από ένα μέτρο, θα μπορούσε να προκαλέσει αυτό το φαινόμενο, ας μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία αυτής της αξιόλογης κατασκευής.

Χαμένη Μάχη

Στον πόλεμο κατά των κουνελιών-εισβολέων, μέχρι και 400 εργάτες δούλεψαν σκληρά από το 1901 ως το 1907 για να κατασκευάσουν το Φράχτη Κατά των Κουνελιών Αρ. 1. «Περίπου 8.000 τόνοι υλικά μεταφέρθηκαν διά θαλάσσης και έπειτα με το τρένο σε αποθήκες, προτού τα σύρουν άμαξες με άλογα, καμήλες και γαϊδούρια στα απομακρυσμένα εργοτάξια του φράχτη», σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας της Δυτικής Αυστραλίας.

Εκατέρωθεν του φράχτη, εργάτες καθάριζαν από τη βλάστηση μια λωρίδα πλάτους τριών μέτρων. Μερικά από τα δέντρα που έκοβαν χρησιμοποιούνταν για τους πασσάλους του φράχτη, και εκεί που δεν υπήρχαν δέντρα χρησιμοποιούνταν μεταλλικοί πάσσαλοι. Όταν ολοκληρώθηκε το έργο, ο φράχτης δεν χρησίμευε μόνο για να εμποδίζει την πορεία των κουνελιών αλλά και ως χωματόδρομος που διέσχιζε την ήπειρο.

Παγιδεύοντας τα κουνέλια σε περιφραγμένους χώρους όπου πέθαιναν, ο φράχτης λειτουργούσε σαν ένα γιγάντιο δίχτυ. Ωστόσο, τα κουνέλια σκαρφάλωναν σε μερικά σημεία του φράχτη. Πώς; Προχωρώντας ακάθεκτα προς τα δυτικά, σκαρφάλωναν πάνω στα πτώματα άλλων κουνελιών που είχαν σχηματίσει μεγάλους σωρούς στα σύρματα και έτσι περνούσαν στην άλλη πλευρά. Κατασκευάστηκαν δύο επιπρόσθετοι φράχτες που εκτείνονταν πέρα από τον αρχικό φράχτη. Συνολικά, το μήκος των φραχτών έφτανε τα 3.256 χιλιόμετρα.

Φόρος Τιμής στην Ανθρώπινη Αντοχή

Υπήρχαν λίγοι συνοριοφύλακες, όπως ο Φ. Χ. Μπρούμχολ, οι οποίοι περιπολούσαν σε αυτόν τον τεράστιο φράχτη. Στο βιβλίο του Ο Μεγαλύτερος Φράχτης του Κόσμου (The Longest Fence in the World), ο Μπρούμχολ λέει: «Ευθύνη του φύλακα . . . ήταν να συντηρεί το Φράχτη και το δρόμο δίπλα σε αυτόν . . . , να κόβει τους θάμνους και τα δέντρα στο απαιτούμενο πλάτος και από τις δύο πλευρές του [και] να κρατάει σε καλή κατάσταση τις πύλες, οι οποίες υπήρχαν σχεδόν κάθε [32 χιλιόμετρα] στο Φράχτη, καθώς και να καθαρίζει τους χώρους παγίδευσης [από τα κουνέλια]».

Η εργασία του συνοριοφύλακα πρέπει να ήταν από τις πιο μοναχικές απασχολήσεις στον κόσμο. Μόνο με τις καμήλες του για συντροφιά, κάθε φύλακας είχε υπό την ευθύνη του πολλά χιλιόμετρα φράχτη, ο οποίος φαινόταν να χάνεται στον ορίζοντα. Μερικοί φύλακες δεν είχαν ούτε καμήλες για συντροφιά, εφόσον απαιτούνταν από αυτούς να ταξιδεύουν με ποδήλατο στον ανώμαλο δρόμο του φράχτη που επιτηρούσαν. Σήμερα ο φράχτης που έχει απομείνει φυλάσσεται με τη σχετική άνεση που προσφέρει η μετακίνηση με τζιπ.

Δεν Ήταν Πλήρης Αποτυχία

Αν και ο φράχτης μπορεί να μην κατάφερε να ανακόψει τη μάστιγα των κουνελιών, αποδείχτηκε αποτελεσματικό εμπόδιο εναντίον ενός άλλου πλάσματος που δημιουργούσε προβλήματα​—ενός ιθαγενούς πτηνού της Αυστραλίας, του εμού. Το 1976, 100.000 και πλέον από αυτά τα γιγάντια εδαφόβια πουλιά αποφάσισαν να μεταναστεύσουν προς την παραγωγική γη στα δυτικά του φράχτη. Ο φράχτης ανέκοψε την πορεία τους, και μολονότι χρειάστηκε να θανατωθούν 90.000 πουλιά, μεγάλο μέρος της σοδειάς εκείνου του χρόνου σώθηκε από την καταστροφή.

Από τότε που εμφανίστηκε αυτό το πρόβλημα, 1.170 χιλιόμετρα του φράχτη ενισχύθηκαν ή άλλαξαν όρια για να προστατέψουν τις ευάλωτες καλλιεργήσιμες περιοχές της Δυτικής Αυστραλίας από τα μεταναστευτικά εμού και από  τα περιπλανώμενα κοπάδια των αγριόσκυλων. a Ως αποτέλεσμα, ο φράχτης έχει γίνει μια συνοριακή γραμμή. Στα ανατολικά εκτείνονται οι ακαλλιέργητες εκτάσεις της κεντρικής Αυστραλίας που χαρακτηρίζονται από άγρια βλάστηση. Στα δυτικά απλώνονται οι καλοφροντισμένες αγροτικές καλλιέργειες.

Το Τείχος που Επηρεάζει Απρόσμενα τον Καιρό

Αυτή η μεγάλη αντίθεση όσον αφορά τη βλάστηση ίσως εξηγεί την προφανή επίδραση που ασκεί ο φράχτης στον καιρό. Το επιστημονικό περιοδικό Δε Χίλιξ (The Helix) αναφέρει: «Αν και φαίνεται απίστευτο, οι βροχοπτώσεις έχουν αυξηθεί στα ανατολικά του φράχτη και έχουν μειωθεί στα δυτικά του». Επομένως, η φυσική βλάστηση που βρίσκεται στα ανατολικά ποτίζεται σταθερά και με φυσικό τρόπο, ενώ οι αγρότες στα δυτικά χρειάζεται ολοένα και περισσότερο να βασίζονται στην άρδευση. Αναφέροντας έναν πιθανό λόγο για αυτές τις αλλαγές, το περιοδικό εξηγεί: «Τα φυτά που έχουν ρηχές ρίζες στις καλλιεργημένες περιοχές δεν αποβάλλουν μέσω διαπνοής τόσο πολύ νερό όσο η φυσική βλάστηση που έχει πιο βαθιές ρίζες».

Σχολιάζοντας έναν άλλον παράγοντα, ο Τομ Λάιονς, καθηγητής ατμοσφαιρικής επιστήμης, λέει: «Η άποψή μας είναι ότι, επειδή η φυσική βλάστηση έχει πολύ πιο σκούρο χρώμα από τις αγροτικές περιοχές, απελευθερώνει περισσότερη θερμότητα στην ατμόσφαιρα οδηγώντας σε . . . ατμοσφαιρικές αναταράξεις οι οποίες με τη σειρά τους βοηθούν στο σχηματισμό νεφών».

Ο Φράχτης Κατά των Κουνελιών ίσως να μην έσωσε τους αγρότες της Δυτικής Αυστραλίας από τη μάστιγα των κουνελιών, αλλά η προφανής επίδραση που ασκεί στον καιρό και τα μαθήματα που διδάσκει αυτό για την ανάγκη διαχείρισης της γης με προνοητικότητα μπορεί παρ’ όλα αυτά να αποδειχτούν πολύτιμα.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 14, 15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Φράχτης Κατά των Κουνελιών Αρ. 1

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Κουνέλια

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Περιπολίες στο φράχτη, αρχές 20ού αιώνα

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Εμού

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Ο Φράχτης Κατά των Κουνελιών Αρ. 1 ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος συνεχόμενος φράχτης στον κόσμο με μήκος 1.830 χιλιόμετρα. Ο φράχτης χωρίζει την άγρια βλάστηση από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δημιουργώντας έτσι ένα τείχος που επηρεάζει τον καιρό

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 15]

Όλες οι έγχρωμες φωτογραφίες: Department of Agriculture, Western Australia· επάνω κέντρο: Ευγενής παραχώρηση από Battye Library Image number 003582D