Συρία​—Απόηχος από ένα Ενδιαφέρον Παρελθόν

ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ σε ένα σταυροδρόμι του αρχαίου κόσμου​—εκεί όπου κάποτε τα καραβάνια που ξεκινούσαν από τη Μεσόγειο και κατέληγαν στην Κίνα συναντιούνταν με εκείνα που πήγαιναν από την Αίγυπτο στην Ανατολία. Τα στρατεύματα της Ακκάδ, της Βαβυλώνας, της Αιγύπτου, της Περσίας, της Ελλάδας και της Ρώμης πάτησαν κάποτε το χώμα της. Αιώνες αργότερα, Τούρκοι και Σταυροφόροι πέρασαν από αυτήν. Στους σύγχρονους καιρούς, τα στρατεύματα της Γαλλίας και της Βρετανίας πολέμησαν για να αποκτήσουν τον έλεγχό της.

Σήμερα, τμήμα αυτής της περιοχής εξακολουθεί να φέρει το όνομα με το οποίο ήταν γνωστή πριν από χιλιάδες χρόνια​—Συρία. Παρ’ όλο που έχουν γίνει μεγάλες αλλαγές, ο απόηχος της ιστορίας εξακολουθεί να αντηχεί εκεί. Είναι μια χώρα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους σπουδαστές της Γραφής, εφόσον η Συρία διαδραμάτισε κάποιον ρόλο στη Βιβλική ιστορία.

Δαμασκός​—Μια Αρχαία Πόλη

Πάρτε για παράδειγμα τη Δαμασκό, την πρωτεύουσα της Συρίας. Λέγεται πως είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου που κατοικούνται ανελλιπώς από τον καιρό της ίδρυσής τους. Βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Αντιλιβάνου και τη διασχίζει ο ποταμός Μπαράντα. Επί αιώνες, η Δαμασκός αποτελεί μια ευχάριστη όαση στις παρυφές της μεγάλης Συριακής Ερήμου. Ο πατριάρχης Αβραάμ πιθανώς πέρασε από αυτή την πόλη καθώς κατευθυνόταν νότια, στη Χαναάν. Μάλιστα, πήρε στο σπιτικό του ως υπηρέτη τον Ελιέζερ, “έναν άντρα από τη Δαμασκό”.​—Γένεση 15:2.

Σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα, οι Σύριοι βασιλιάδες της Ζωβά πολέμησαν εναντίον του πρώτου βασιλιά του Ισραήλ, του Σαούλ. (1 Σαμουήλ 14:47) Ο δεύτερος βασιλιάς του Ισραήλ, ο Δαβίδ, διεξήγαγε και αυτός μάχη με τους βασιλιάδες του Αράμ (που σημαίνει Συρία στην εβραϊκή), τους νίκησε και «έβαλε φρουρές στη Συρία της Δαμασκού». (2 Σαμουήλ 8:3-8) Με αυτόν τον τρόπο, ο Ισραήλ και η Συρία έγιναν μακραίωνοι εχθροί.​—1 Βασιλέων 11:23-25.

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., φαίνεται πως η έχθρα ανάμεσα στους Συρίους και στους Ιουδαίους είχε καταλαγιάσει. Εκείνον τον καιρό μάλιστα, υπήρχε ένας αριθμός Ιουδαϊκών συναγωγών στη Δαμασκό. Ίσως θυμάστε ότι ο Σαούλ (αργότερα Παύλος) από την Ταρσό ταξίδευε από την Ιερουσαλήμ προς τη Δαμασκό όταν μεταστράφηκε στη Χριστιανοσύνη.​—Πράξεις 9:1-8.

Στη σύγχρονη Δαμασκό δεν υπάρχουν ενδείξεις για τη διέλευση του Αβραάμ ή την κατάκτησή της από τον Δαβίδ. Υπάρχουν, όμως,  ερείπια της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης, καθώς και μια κύρια λεωφόρος που διασχίζει την παλιά πόλη ακολουθώντας την πορεία της αρχαίας ρωμαϊκής Βία Ρέκτα (Ευθεία Οδός). Σε ένα από τα σπίτια αυτού του δρόμου, ακριβώς έξω από τη Δαμασκό, βρήκε ο Ανανίας τον Σαούλ μετά τη θαυματουργική μεταστροφή του τελευταίου στη Χριστιανοσύνη. (Πράξεις 9:10-19) Αν και ο δρόμος σήμερα είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι ήταν στους ρωμαϊκούς χρόνους, εδώ άρχισε ο απόστολος Παύλος τη σημαντική σταδιοδρομία του. Η Ευθεία Οδός καταλήγει στη ρωμαϊκή πύλη Μπαμπ-Σαρκί. Τα τείχη της πόλης, στων οποίων την κορυφή υπήρχαν σπίτια, μας βοηθούν να καταλάβουμε πώς κατόρθωσε ο Παύλος να ξεφύγει όταν τον κατέβασαν μέσα σε ένα καλάθι από κάποιο άνοιγμα στο τείχος.​—Πράξεις 9:23-25· 2 Κορινθίους 11:32, 33.

Παλμύρα​—Μια Ιστορική Όαση

Ταξιδεύοντας με αυτοκίνητο περίπου τρεις ώρες βορειοανατολικά της Δαμασκού, συναντάει κανείς μια σημαντική αρχαιολογική τοποθεσία: την Παλμύρα, την αποκαλούμενη Θαδμώρ στη Γραφή. (2 Χρονικών 8:4) Αυτή η όαση, η οποία βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής που οδηγεί από τη Μεσόγειο Θάλασσα στον ποταμό Ευφράτη, βρέχεται από υπόγειες πηγές που καταλήγουν εδώ από τα βουνά στα βόρεια. Η αρχαία εμπορική οδός ανάμεσα στη Μεσοποταμία και στις χώρες της δύσης ακολουθούσε την Εύφορη Ημισέληνο, και συνεπώς περνούσε πολύ πιο βόρεια από την Παλμύρα. Ωστόσο, τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ., εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας στο βορρά πολλοί προτιμούσαν μια συντομότερη, νοτιότερη διαδρομή. Έτσι λοιπόν, άρχισε η ακμή της Παλμύρας.

 Η Παλμύρα, η οποία χρησίμευε στη Ρώμη ως μια ουδέτερη ζώνη στα ανατολικά όρια της αυτοκρατορίας της, ενσωματώθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Συρίας, αλλά τελικά ανακηρύχτηκε ανεξάρτητη πόλη. Κατά μήκος ενός εντυπωσιακού δρόμου με κιονοστοιχίες, υπήρχαν μεγάλοι ναοί, τεράστιες αψίδες, λουτρά και ένα θέατρο. Οι στοές που υπήρχαν στην κάθε πλευρά ήταν στρωμένες για τους πεζούς, αλλά ο κεντρικός δρόμος δεν είχε στρωθεί για να περνάνε ευκολότερα τα καραβάνια με τις καμήλες. Τα καραβάνια που ταξίδευαν στην εμπορική οδό μεταξύ Κίνας και Ινδίας στην Ανατολή και του ελληνορωμαϊκού κόσμου στη Δύση έκαναν στάσεις στην Παλμύρα. Εκεί υποχρεώνονταν να πληρώνουν φόρους για το μετάξι, τα μπαχαρικά και άλλα αγαθά που μετέφεραν.

Την περίοδο της μεγαλύτερης ακμής της, τον τρίτο αιώνα Κ.Χ., η Παλμύρα είχε περίπου 200.000 κατοίκους. Τότε ήταν που η φιλόδοξη βασίλισσά της, η Ζηνοβία, πολέμησε με τη Ρώμη και τελικά ηττήθηκε το 272 Κ.Χ. Με αυτόν τον τρόπο, η Ζηνοβία εκπλήρωσε εν αγνοία της μέρος της προφητείας που είχε καταγράψει ο προφήτης Δανιήλ περίπου 800 χρόνια νωρίτερα. a (Δανιήλ, κεφάλαιο 11) Μετά την ήττα της Ζηνοβίας, η Παλμύρα παρέμεινε για κάποιο διάστημα στρατηγικό προπύργιο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά ποτέ δεν ανέκτησε την παλιά της δύναμη και δόξα.

Προς τον Ευφράτη

Έπειτα από τρίωρο ταξίδι με το αυτοκίνητο βορειοανατολικά, μέσα από την έρημο, βρίσκεται η πόλη Ντάιρ αζ Ζορ, από όπου φαίνεται ο εντυπωσιακός ποταμός Ευφράτης. Αυτή η ιστορική υδάτινη οδός πηγάζει από τα βουνά της ανατολικής Ανατολίας (Ασιατική Τουρκία), μπαίνει στη Συρία βόρεια της Χαρκεμίς και τη διασχίζει κατευθυνόμενη νοτιοανατολικά προς το Ιράκ. Κοντά στα ιρακινά σύνορα βρίσκονται τα ερείπια δύο αρχαίων πόλεων της Συρίας.

Εκατό χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, σε μια στροφή του ποταμού Ευφράτη, συναντούμε τα ερείπια της αρχαίας οχυρωμένης πόλης Δούρα-Ευρωπός. Προχωρώντας άλλα 25 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, βλέπουμε την τοποθεσία της πόλης Μάρι. Αυτή η κάποτε ακμάζουσα εμπορική πόλη καταστράφηκε το 18ο αιώνα Π.Κ.Χ. από τον Βαβυλώνιο Βασιλιά Χαμουραμπί. Στα αρχεία του βασιλικού παλατιού βρέθηκαν τουλάχιστον 15.000 ενεπίγραφες πήλινες πινακίδες​—έγγραφα που έχουν συμβάλει πολύ στην αναβίωση της ιστορίας.

Όταν τα στρατεύματα του Χαμουραμπί ισοπέδωσαν την πόλη, κατεδάφισαν τα πάνω τείχη, γεμίζοντας τα κατώτερα δωμάτια με τούβλα και χώμα. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύτηκαν οι τοιχογραφίες, τα αγάλματα, τα κεραμικά και αναρίθμητα άλλα αντικείμενά της, μέχρις ότου μια γαλλική ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψαν την τοποθεσία το 1933. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται τώρα στα μουσεία της Δαμασκού και του Χαλεπίου, καθώς και στο Λούβρο, στο Παρίσι.

Αρχαίες Πόλεις της Βορειοδυτικής Συρίας

Ακολουθώντας τον Ευφράτη βορειοδυτικά, φτάνουμε στο Χαλέπι (Χαλέμπ). Το Χαλέπι, όπως και η Δαμασκός, λέγεται πως είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου που κατοικούνται ανελλιπώς. Το σκεπαστό παζάρι, ή αλλιώς σουκ, του Χαλεπίου, είναι ένα από τα πιο γραφικά στη Μέση Ανατολή.

Νότια του Χαλεπίου βρίσκεται το Τελ-Μαρντίκ, η τοποθεσία της αρχαίας πόλης-κράτους Έμπλα. Η Έμπλα ήταν μια ισχυρή εμπορική πόλη η οποία κυριαρχούσε στη βόρεια Συρία το δεύτερο μισό της τρίτης χιλιετίας Π.Κ.Χ. Ανασκαφές που έγιναν εκεί έφεραν στο φως τα ερείπια ενός ναού αφιερωμένου στη βαβυλωνιακή θεά Ιστάρ. Επίσης, βρέθηκε ένα βασιλικό παλάτι του οποίου τα αρχεία αποτελούνταν από περίπου 17.000 πήλινες πινακίδες. Αντικείμενα από την Έμπλα εκτίθενται στο μουσείο του Ίντλιμπ, μιας μικρής πόλης που απέχει 25 χιλιόμετρα από την τοποθεσία.

Νότια στο δρόμο της Δαμασκού βρίσκεται η Χάμα, η Βιβλική Αιμάθ. (Αριθμοί 13:21) Ο ποταμός Ορόντης διασχίζει τη Χάμα, κάνοντας αυτή την πόλη μια από τις πιο όμορφες της Συρίας. Κατόπιν, συναντούμε τη Ρας Σάμρα, την τοποθεσία της αρχαίας πόλης Ουγκαρίτ. Την τρίτη και τη δεύτερη χιλιετία Π.Κ.Χ., η Ουγκαρίτ ήταν ένα ακμάζον εμπορικό λιμάνι οι κάτοικοι του οποίου ήταν βουτηγμένοι στη λατρεία του Βάαλ και του Δαγών. Από το 1929, Γάλλοι αρχαιολόγοι έχουν φέρει στο φως πολλές πήλινες πινακίδες και ενεπίγραφα μπρούντζινα αντικείμενα τα οποία έχουν αποκαλύψει πολλά για την εξαχρειωτική φύση της λατρείας του Βάαλ. Αυτό μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί ο Θεός καταδίκασε σε καταστροφή τους Χαναναίους που λάτρευαν τον Βάαλ.​—Δευτερονόμιο 7:1-4.

Ναι, στη σύγχρονη Συρία μπορεί κανείς ακόμη να ακούσει τον απόηχο από ένα ενδιαφέρον παρελθόν.

[Υποσημείωση]

 [Χάρτης στη σελίδα 24, 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑ

‐‐ Διαφιλονικούμενα σύνορα

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΙΣΡΑΗΛ

ΙΟΡΔΑΝΙΑ

ΛΙΒΑΝΟΣ

ΣΥΡΙΑ

ΔΑΜΑΣΚΟΣ

Μπαράντα

Ορόντης

Χάμα (Αιμάθ)

Ουγκαρίτ (Ρας Σάμρα)

Έμπλα (Τελ-Μαρντίκ)

Χαλέπι (Χαλέμπ)

Χαρκεμίς (Τζεραμπλούς)

Ευφράτης

Ζηνοβία

Ντάιρ αζ Ζορ

Δούρα-Ευρωπός

Μάρι

Παλμύρα (Θαδμώρ)

ΙΡΑΚ

ΤΟΥΡΚΙΑ

[Εικόνες στη σελίδα 24]

Δαμασκός (κάτω) και Ευθεία Οδός (επάνω)

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Κωνικά σπίτια

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Ουγκαρίτ

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Χάμα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μάρι

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Χαλέπι

[Ευχαριστίες]

© Jean-Leo Dugast/Panos Pictures

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Βασιλικό παλάτι, Έμπλα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Ποιμένες στη Ζηνοβία

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Παλμύρα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Ο Ευφράτης στη θέση Δούρα-Ευρωπός

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 25]

Παιδιά: © Jean-Leo Dugast/Panos Pictures· κωνικά σπίτια: © Nik Wheeler