Ένας από τους Πιο Χρήσιμους Καρπούς Πάνω στη Γη

ΥΠΑΡΧΕΙ ένας ασυνήθιστος καρπός που έχει ταξιδέψει σε όλη την υδρόγειο. Μας προμηθεύει και τροφή και ποτό. Η ξεχωριστή μορφή του δέντρου που τον παράγει είναι το σήμα κατατεθέν των τροπικών νησιών. Για ποιον καρπό μιλάμε; Για την καρύδα​—έναν από τους πιο χρήσιμους καρπούς πάνω στη γη.

Για τους ανθρώπους που δεν ζουν σε τροπικές χώρες, ο κοκκοφοίνικας ίσως είναι απλώς ένα σύμβολο διακοπών σε τροπικά μέρη. Αλλά για εκείνους που ζουν στις τροπικές περιοχές, αυτό το δέντρο έχει να προσφέρει πολύ περισσότερα. Οι Ινδονήσιοι ισχυρίζονται ότι ο καρπός του έχει «τόσες χρήσεις όσες είναι και οι ημέρες του χρόνου». Στις Φιλιππίνες λέγεται: «Όποιος φυτεύει κοκκοφοίνικα φυτεύει σκεύη και ρουχισμό, τροφή και ποτό, σπίτι για να μείνει ο ίδιος, καθώς και κληρονομιά για τα παιδιά του».

Αυτό το ρητό δεν είναι υπερβολή. Σύμφωνα με το βιβλίο Κοκκοφοίνικας​—Δέντρο Ζωής (Coconut​—Tree of Life), ο κοκκοφοίνικας «προμηθεύει όχι μόνο τροφή, νερό και μαγειρικό λάδι, αλλά και φύλλα για αχυροσκεπές, ίνες για σχοινιά και ψάθες, κελύφη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σκεύη και διακοσμητικά, καθώς και το γλυκό χυμό των  λουλουδιών του από τον οποίο παρασκευάζεται ζάχαρη και οινοπνευματώδη ποτά». Το βιβλίο προσθέτει: «Ακόμη και το ξύλο, αν κοπεί με σωστό τρόπο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί». Στην πραγματικότητα, οι κάτοικοι των νησιών Μαλδίβες, στον Ινδικό Ωκεανό, κατασκεύαζαν πλοιάρια από τα προϊόντα του κοκκοφοίνικα, και λέγεται ότι ταξίδευαν με αυτά ως την Αραβία και τις Φιλιππίνες. Αλλά μεγαλύτερος θαλασσοπόρος έχει αποδειχτεί ο ίδιος ο κοκκοφοίνικας παρά οι καλλιεργητές του.

Ένας Σπόρος-Θαλασσοπόρος

Ο κοκκοφοίνικας ευδοκιμεί στις περισσότερες τροπικές ακρογιαλιές, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν επαρκείς βροχοπτώσεις. Αν και οι ντόπιοι μπορεί να φυτεύουν τον πολύχρηστο κοκκοφοίνικα, το δέντρο αυτό έχει ταξιδέψει μόνο του σε μερικά από τα πιο απομονωμένα μέρη του πλανήτη. Οι σπόροι διασκορπίζονται με πολλούς τρόπους, αλλά ο κοκκοφοίνικας δαμάζει τα νερά της θάλασσας. Και αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας του ως κοσμογυρισμένου ταξιδιώτη.

Όταν η καρύδα ωριμάσει, πέφτει στο έδαφος. Σε μερικές περιπτώσεις, ο ώριμος καρπός κυλάει στην παραλία κοντά στο νερό. Κατόπιν, η πλημμυρίδα μπορεί να παρασύρει την καρύδα στη θάλασσα. Εφόσον το ινώδες περίβλημά της περιέχει αρκετό αέρα, η καρύδα επιπλέει εύκολα στο νερό. Αν η καρύδα βρισκόταν σε κάποια ατόλλη του Ειρηνικού, μπορεί απλώς να παρασυρόταν στην άλλη πλευρά της λιμνοθάλασσας. Αν, όμως, βρεθεί στην ανοιχτή θάλασσα, τότε μπορεί να ταξιδέψει σε μεγάλες αποστάσεις.

Το αλμυρό νερό, το οποίο καταστρέφει τους περισσότερους σπόρους, χρειάζεται πολύ χρόνο για να διαπεράσει το σκληρό περίβλημα της καρύδας. Οι καρύδες μπορούν άνετα να αντέξουν τρεις μήνες στη θάλασσα​—μερικές φορές παρασύρονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά—​και ωστόσο να φυτρώσουν όταν βρεθούν σε κατάλληλη ακτή. Ίσως με αυτόν τον τρόπο να έχει αποικίσει ο κοκκοφοίνικας πολλές από τις τροπικές ακτές του κόσμου.

Χαρακτηριστική Γεύση των Τροπικών Περιοχών

Στις μη τροπικές περιοχές, οι άνθρωποι ίσως θεωρούν την ινδική καρύδα μια αρωματική ουσία για γλυκίσματα ή μπισκότα. Αν πάτε, όμως, στη Νοτιοανατολική Ασία, θα διαπιστώσετε ότι η καρύδα είναι πράγματι ένας πολύχρηστος καρπός. Σύμφωνα με το βιβλίο Μαγειρική του Ειρηνικού και της Νοτιοανατολικής Ασίας (Pacific and Southeast Asian Cooking), «η καρύδα αποτελεί το βασικό υλικό στη μαγειρική όλων των χωρών, των περιοχών και των νησιών από τη Χαβάη ως την Μπανγκόκ». Το βιβλίο λέει επίσης ότι, για τους κατοίκους αυτών των περιοχών, «η ινδική καρύδα είναι απαραίτητο προϊόν για τη διαβίωση, παρέχοντάς τους τροφή . . . σε πολλές μορφές και μέσω μιας σχεδόν αναρίθμητης ποικιλίας φαγητών και γεύσεων».

Ο λόγος για τον οποίο η ινδική καρύδα κατέχει αυτή την ξεχωριστή θέση στις τροπικές κουζίνες είναι απλός: Παρέχει νερό, γάλα και μαγειρικό λάδι. Το καθαρό, γλυκό υγρό που υπάρχει στον άγουρο, πράσινο καρπό είναι γνωστό ως νερό ή χυμός της ινδικής καρύδας. Από αυτό παράγεται ένα εύγευστο αναψυκτικό που συνήθως πουλιέται στις λαϊκές αγορές των τροπικών περιοχών. Το γάλα της καρύδας, από την άλλη μεριά, προέρχεται από την ανάμειξη ξυσμάτων της σάρκας της καρύδας με νερό τα οποία συμπιέζονται κατόπιν ώστε να βγει το υγρό. Το γάλα της καρύδας προσθέτει άρωμα και ουσία σε σούπες, σάλτσες και ζύμες.

Για να βγάλει μαγειρικό λάδι από τις καρύδες, ο αγρότης ανοίγει στα δύο τον ώριμο καρπό και τον ξηραίνει στον ήλιο. Όταν αποξηρανθεί η σάρκα της καρύδας, η λεγόμενη κόπρα, μπορεί να αποχωριστεί από το περίβλημα, και κατόπιν μπορεί να βγει το λάδι. Στις τροπικές περιοχές, το λάδι του κοκκοφοίνικα είναι το κύριο μαγειρικό λάδι, ενώ στις Δυτικές χώρες χρησιμοποιείται συνήθως στη μαργαρίνη, στο παγωτό και στα μπισκότα.

Η συλλογή καρύδων δεν είναι εύκολη δουλειά. Συνήθως, εκείνος που τις συλλέγει σκαρφαλώνει πάνω στο δέντρο και κόβει τους καρπούς. Άλλοι τις συλλέγουν χρησιμοποιώντας κάποιο μακρύ ραβδί με ένα μαχαίρι στην άκρη του. Στην Ινδονησία, αυτή η εργασία γίνεται από εκπαιδευμένες μαϊμούδες. Η απλούστερη μέθοδος​—την οποία προτιμούν αυτοί που θέλουν να είναι βέβαιοι ότι συλλέγουν ώριμους καρπούς—​είναι να περιμένουν ωσότου πέσει μόνος του ο καρπός στο έδαφος.

Όπως και αν γίνεται η συλλογή, οι πολλαπλές χρήσεις του κοκκοφοίνικα τον έχουν κάνει ιδανικό είδος για εμπορική καλλιέργεια καθώς και ανεκτίμητη πηγή τροφής για πολλούς. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα δείτε κοκκοφοίνικα​—είτε σε φωτογραφία είτε στην πραγματικότητα—να θυμάστε ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από καλλωπιστικό δέντρο που στολίζει τις τροπικές ακρογιαλιές. Το δέντρο που βλέπετε παράγει έναν από τους πιο χρήσιμους καρπούς πάνω στη γη.

 [Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 26]

ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΚΚΟΦΟΙΝΙΚΑ

Ο ΚΑΒΟΥΡΑΣ ΤΟΥ ΚΟΚΚΟΦΟΙΝΙΚΑ Οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που εκτιμούν τη γενναιοδωρία του κοκκοφοίνικα. Ο κάβουρας του κοκκοφοίνικα ζει σε μια τρύπα στο έδαφος στη διάρκεια της ημέρας, αλλά τη νύχτα τρέφεται με καρύδες. Αν και οι άνθρωποι χρειάζονται μεγάλα μαχαίρια για να ανοίξουν στα δύο την καρύδα, αυτός ο επινοητικός κάβουρας πρέπει να κουραστεί λίγο για να ανοίξει την καρύδα χτυπώντας την πάνω σε κάποια πέτρα ωσότου το καταφέρει. Φαίνεται ότι η καρύδα καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες αυτού του πλάσματος—ο κάβουρας μπορεί να ζήσει πάνω από 30 χρόνια!

Ο ΚΟΚΚΟΦΟΙΝΙΚΑΣ ΣΤΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ Εφόσον το λάδι του κοκκοφοίνικα είναι ιδανικό για το δέρμα, χρησιμοποιείται για την παρασκευή κραγιόν και αντιηλιακών προϊόντων. Επίσης, αν χρησιμοποιείτε βιοδιασπάσιμο σαπούνι ή σαμπουάν που κάνει άφθονο αφρό, τότε πολύ πιθανόν το λάδι του κοκκοφοίνικα να είναι ένα από τα βασικά συστατικά του.

[Εικόνες]

Ο κοκκοφοίνικας μπορεί να επιβιώσει σε μεγάλα θαλάσσια ταξίδια

Κάβουρας του κοκκοφοίνικα

Κοκκοφοίνικας

[Ευχαριστίες]

Godo-Foto

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 25]

Ένθετο επάνω δεξιά: Godo-Foto