Προσέξτε τα Θανατηφόρα Τσιμπήματα!

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΗΤΑΝ ένα όμορφο καλοκαιρινό πρωινό στο βόρειο Κουίνσλαντ, στην Αυστραλία​—ιδανική ημέρα για μπάνιο στην ήρεμη θάλασσα και για ανακούφιση από τη ζέστη. Αλλά εκείνο το πρωί ο τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός του Τάουνσβιλ προειδοποιούσε συνεχώς ότι εμφανίστηκαν θανατηφόρες κυβομέδουσες στη θάλασσα της περιοχής και ότι όποιος ήθελε να κολυμπήσει έπρεπε να προσέχει.

Ένα νεαρό αντρόγυνο δεν άκουσε αυτές τις προειδοποιήσεις από το ραδιόφωνο. Κάθονταν ήρεμα στα γαλανά νερά του Ειρηνικού, περίπου μισό μέτρο από την ακτή, όταν η σύζυγος​—έγκυος στην 34η εβδομάδα—​άρχισε ξαφνικά να ουρλιάζει. Πετάχτηκε πάνω και προσπάθησε να τραβήξει τα πολλά πλοκάμια από το μηρό και από την κοιλιά της. Αφού τη βοήθησε να φτάσει με δυσκολία στην ακτή, ο σύζυγός της​—ο οποίος επίσης υπέφερε από τσιμπήματα—​έτρεξε έξαλλος να φέρει βοήθεια. Όταν επέστρεψε μόλις λίγα λεπτά αργότερα, φαινόταν ότι η σύζυγός του δεν ανέπνεε, ενώ το πρόσωπό της και τα άκρα της είχαν μελανιάσει. Ευτυχώς, χάρη στην έγκαιρη ανάνηψη και στη γρήγορη επέμβαση ασθενοφόρου, η νεαρή γυναίκα επέζησε. Επέζησε και το μωρό της, το οποίο γεννήθηκε μερικές εβδομάδες αργότερα.

Εκατοντάδες λουόμενοι πέφτουν θύματα της κυβομέδουσας κάθε χρόνο. Μερικοί έχουν πεθάνει μέσα σε ένα λεπτό αφότου τους άγγιξαν τα πλοκάμια. Δεν είναι άξιο απορίας, λοιπόν, που η εμφάνιση μιας κυβομέδουσας μπορεί να τρέψει σε φυγή στη στιγμή τους θερινούς κολυμβητές κάποιας ακτής! Τα πολλά μακριά πλοκάμια της​—40 έως 60 στα μεγάλα είδη—​μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνα.

Υπάρχουν Προφυλάξεις;

Μερικοί επιλέγουν να αποφεύγουν εντελώς το κολύμπι όταν εμφανίζονται οι κυβομέδουσες. Αλλά για εκείνους που τολμούν να πέσουν στο νερό τους πιο ζεστούς μήνες, μια ολόσωμη στολή για τη θάλασσα ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουν κάποια επώδυνη συνάντηση.

Σε πολλές ακτές της βόρειας Αυστραλίας γίνονται τακτικές περιπολίες, και όταν εντοπίζονται κυβομέδουσες, οι περισσότερες από αυτές πιάνονται με δίχτυα. Επίσης, από τους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς ακούγονται συνεχώς προειδοποιήσεις. Παρ’ όλες αυτές τις προφυλάξεις, υπάρχει πάντοτε κίνδυνος από τη στιγμή που κυκλοφορεί κάποια κυβομέδουσα στη θάλασσα. Πιθανόν να γεννούν σε παλιρροϊκές λιμνοθάλασσες και ποτάμια. Όταν μεγαλώνουν, φαίνεται πως προτιμούν τις ακτές.

Ευτυχώς, το τσίμπημα της κυβομέδουσας συνήθως δεν είναι μοιραίο. Πολλά εξαρτώνται από το πόσο άγγιξαν τα πλοκάμια το θύμα, το πόσο δηλητήριο απελευθερώθηκε, το πόσο μεγάλη ήταν η κυβομέδουσα, και την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του θύματος. Ωστόσο, μπορεί να προκληθεί θάνατος από ανακοπή καρδιάς  μέσα σε ένα λεπτό μετά την επαφή με τα πλοκάμια, αν δεν παρασχεθεί άμεσα θεραπεία. Ο λόγος για αυτό είναι ότι τα πλοκάμια έχουν σειρές από κνιδοκύτταρα τα οποία απελευθερώνονται σαν βέλη όταν έρχονται σε επαφή με άλλα πλάσματα. Φυσικά, με αυτόν τον τρόπο οι κυβομέδουσες εξασφαλίζουν την τροφή τους, όπως είναι οι γαρίδες.

Η κυβομέδουσα έχει μέχρι και οχτώ μάτια, τα οποία, αν και είναι στραμμένα εσωτερικά προς το διαφανές σώμα, μπορούν να εντοπίσουν ένα εμπόδιο όπως είναι ο άνθρωπος ή κάποιο αρπακτικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες μέδουσες επιτίθενται σκόπιμα σε ανθρώπους. Απεναντίας, η κυβομέδουσα κάνει ελιγμούς γύρω από το εμπόδιο αν έχει αρκετό χρόνο. Αυτό το κάνει χρησιμοποιώντας το κυβοειδές σώμα της, το οποίο λειτουργεί σαν φυσητήρας, αντλώντας και αποβάλλοντας νερό.

Το πρόβλημα με τους ανθρώπους είναι ότι συχνά τρέχουν να μπουν στο νερό ή κάνουν βουτιές, μη δίνοντας χρόνο στην κυβομέδουσα να αποφύγει τη σύγκρουση. Και όταν τα πλοκάμια έρθουν σε επαφή με το ανθρώπινο δέρμα, αντιδρούν στιγμιαία​—κολλούν στο δέρμα και απελευθερώνουν το δηλητήριό τους. Το θύμα νιώθει έντονο πόνο. Το δηλητήριο εγχέεται από πολλά κύτταρα, τις νηματοκύστες, και απορροφάται γρήγορα. Αν το θύμα τρέχει ή σφαδάζει, η απορρόφηση του δηλητηρίου επιταχύνεται. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι πως μολονότι τα πλοκάμια μπορούν να ξεκολλήσουν από τη μέδουσα, προσκολλώνται στη σάρκα του θύματος και, αν το θύμα προσπαθήσει να τραβήξει τα πλοκάμια, αυτά απελευθερώνουν περισσότερο δηλητήριο.

Υπάρχει Αντίδοτο;

Ναι υπάρχει, και η έγκαιρη εφαρμογή του σωστού αντίδοτου έχει σώσει πολλές ζωές. Επί χρόνια επικρατούσε η λανθασμένη εντύπωση ότι η καλύτερη άμεση θεραπεία για να επιβραδυνθεί η έκχυση δηλητηρίου ήταν να ρίχνεται άφθονο οινόπνευμα πάνω στα πλοκάμια που έχουν κολλήσει στο θύμα. Σύγχρονες έρευνες, ωστόσο, έχουν αποκαλύψει ότι η εφαρμογή οινοπνεύματος στην πραγματικότητα διεγείρει την έκχυση δηλητηρίου.

Σήμερα πιστεύεται ότι το ξίδι​—υγρό που είναι φτηνό και διαθέσιμο παντού—​είναι το καλύτερο διάλυμα που πρέπει να ρίχνεται στα πλοκάμια. Το ξίδι απενεργοποιεί πλήρως τις νηματοκύστες και τις εμποδίζει να εκχύσουν δηλητήριο. Στις μέρες μας, οι περισσότερες τοπικές αρχές σε περιοχές αυξημένου κινδύνου για τέτοια τσιμπήματα τοποθετούν μπουκάλια με ξίδι σε εμφανή σημεία—μαζί με μεγάλες πινακίδες που προειδοποιούν για τσιμπήματα στη θάλασσα.

Συνεπώς, αν και η κολύμβηση στα ζεστά, τροπικά νερά της Αυστραλίας μπορεί να είναι μια δροσιστική, ακόμη και τονωτική εμπειρία, την εποχή της κυβομέδουσας οι κολυμβητές πρέπει να προσέχουν!

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 27]

ΑΠΛΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΣΑΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΑ

• Να κολυμπάτε μόνο σε ακτές στις οποίες γίνονται περιπολίες

• Την εποχή της κυβομέδουσας να φοράτε ολόσωμη στολή για τη θάλασσα

• Να έχετε κοντά σας ένα κουτί πρώτων βοηθειών στο οποίο να υπάρχει ξίδι

• Αν σας τσιμπήσει κυβομέδουσα, μην προσπαθήσετε να τραβήξετε τα πλοκάμια

• Αν σταματήσει η καρδιά ή η αναπνοή του θύματος, κάντε αμέσως τεχνητή ανάνηψη

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Πλοκάμια κυβομέδουσας από κοντά

[Ευχαριστίες]

Ευγενής παραχώρηση από Surf Life Saving Queensland