Φθείρονται οι Αξίες;

ΑΠΟ τα μεγαλύτερα δώρα που μπορούν να δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους είναι η απεριόριστη αγάπη και ένα σύνολο αξιών τις οποίες υποστηρίζουν οι ίδιοι με έργα και όχι απλώς με λόγια.

Χωρίς κατάλληλες αξίες, η ζωή δεν είναι παρά ένας σκληρός αγώνας για επιβίωση. Οι αξίες προσδίδουν νόημα στη ζωή. Καθορίζουν προτεραιότητες. Θέτουν ηθικά όρια και ορίζουν τους κανόνες συμπεριφοράς.

Ωστόσο, πολλές παραδοσιακές αξίες αλλάζουν ταχύτατα. Λόγου χάρη, ο καθηγητής Ρόναλντ Ίνγκλχαρτ αναφέρει ότι «η κοινωνία στρέφεται σε σεξουαλικά πρότυπα τα οποία παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία για προσωπική σεξουαλική ικανοποίηση και προσωπική έκφραση». Σε μια δημοσκόπηση που διεξάχθηκε το 1997 σε 16 χώρες, οι πολίτες ρωτήθηκαν για το αν θεωρούν ηθικές τις εξώγαμες γεννήσεις. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, «το ποσοστό αποδοχής αυτής της τάσης του σύγχρονου τρόπου ζωής κυμαίνεται από 90% και πλέον σε κάποια μέρη της Δυτικής Ευρώπης ως κάτω του 15% στη Σιγκαπούρη και στην Ινδία».

Μερικοί εκθειάζουν αυτή τη νέα σεξουαλική ελευθερία. Ωστόσο, το σύγγραμμα Η Άνοδος της Κυβέρνησης και η Φθορά της Ηθικής (The Rise of Government and the Decline of Morality), του Τζέιμς Α. Ντορν, παραθέτει «την επικράτηση των εξώγαμων γεννήσεων» και «την κατάρρευση των οικογενειών» ως «ολοφάνερα συμπτώματα ηθικής σήψης».

Άλλες Φθίνουσες Αξίες

Υπάρχουν και άλλες καθιερωμένες αξίες που υφίστανται σημαντική φθορά. Μια έκθεση του προγράμματος Έρευνα για τις Παγκόσμιες Αξίες, με επικεφαλής τον καθηγητή Ίνγκλχαρτ, αναφέρει ότι στις βιομηχανοποιημένες χώρες «φθείρεται ο σεβασμός για την εξουσία».

Μια άλλη παραδοσιακή αξία είναι το ήθος στην εργασία. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι και αυτή η αξία φθείρεται. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Εθνική Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Επιχειρήσεων διεξήγαγε μια έρευνα που συμπεριέλαβε μισό και πλέον εκατομμύριο εργοδότες. «Το 31 τοις εκατό των ερωτηθέντων είπαν ότι η κάλυψη κενών θέσεων εργασίας ήταν δύσκολη υπόθεση, ενώ το 21 τοις εκατό είπαν ότι η ποιότητα εργασίας ήταν γενικά χαμηλή». Ένας εργοδότης αναφέρει: «Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο το να βρει κανείς υπαλλήλους οι οποίοι να έρχονται στην εργασία για περισσότερο από μία μέρα, να φτάνουν στην ώρα τους και να είναι νηφάλιοι».

 Οι οικονομικές πιέσεις μπορεί να προωθούν αυτή την πτωτική τάση. Καθώς τα κέρδη μειώνονται, οι εργοδότες απολύουν εργαζομένους ή περικόπτουν ορισμένα επιδόματα. Το περιοδικό Ηθική και Συμπεριφορά (Ethics & Behavior) λέει: «Οι εργαζόμενοι που υφίστανται αυτή την έλλειψη αφοσίωσης και δέσμευσης αρχίζουν να εκδηλώνουν παρόμοια αρνητική συμπεριφορά απέναντι στους εργοδότες τους. Η δέσμευση για φιλόπονη εργασία απουσιάζει επειδή αύριο ο εργαζόμενος ίσως να έχει χάσει την εργασία του».

Επιπλέον, ένας άλλος τομέας στον οποίο φθείρονται αισθητά οι αξίες είναι οι καλοί τρόποι και η ευγένεια. Μια έρευνα που διεξάχθηκε στην Αυστραλία κατέληγε ως εξής: «Πάνω από το 87,7% των υπαλλήλων ανέφεραν [ότι] οι κακοί τρόποι στο γραφείο επηρεάζουν το ηθικό του προσωπικού». Σε μια αμερικανική έρευνα που συμπεριέλαβε επιχειρηματίες, «το ογδόντα τοις εκατό των ερωτηθέντων μίλησαν για αύξηση της αγένειας στον επιχειρηματικό κόσμο». Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο CNN, «η κακή εξυπηρέτηση των πελατών έχει λάβει τέτοια έκταση ώστε σχεδόν οι μισοί από όσους ρωτήθηκαν είπαν πως την περασμένη χρονιά έφυγαν από κάποιο κατάστημα εξαιτίας της. Οι μισοί είπαν πως πολλές φορές βλέπουν ανθρώπους να μιλούν δυνατά ή με ενοχλητικό τρόπο στα κινητά τους. Επίσης, οι έξι οδηγοί στους 10 είπαν ότι βλέπουν συχνά άλλους να οδηγούν επιθετικά ή ριψοκίνδυνα».

Πόσο Πολύτιμη Είναι η Ανθρώπινη Ζωή;

Σε μερικές περιπτώσεις, οι άνθρωποι λένε ότι έχουν υιοθετήσει ορισμένες «αξίες», αλλά τα λόγια τους δεν συμβαδίζουν κατ’ ανάγκην με τα έργα τους. Λόγου χάρη, το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Ηθικής υπέβαλε ερωτήσεις σε εκπροσώπους από 40 χώρες. Το 40 τοις εκατό επέλεξε «το σεβασμό για τη ζωή» ως μία από τις πέντε «πιο σημαντικές» αξίες. a

Ωστόσο, τι συμβαίνει στην πράξη; Τα βιομηχανοποιημένα έθνη ασφαλώς διαθέτουν τα μέσα για να εξαλείψουν πολλά ανθρώπινα παθήματα. Αλλά ένα βιβλίο της Κάρολ Μπέλαμι, η οποία είναι διευθυντικό στέλεχος του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών  για τα Παιδιά, ανέφερε το 1998 ότι ο υποσιτισμός «συμβάλλει στους μισούς και πλέον από τους σχεδόν 12 εκατομμύρια θανάτους παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών οι οποίοι σημειώνονται κάθε χρόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες, αναλογία που δεν υπήρξε ξανά από τότε που ο Μαύρος Θάνατος έπληξε την Ευρώπη το 14ο αιώνα». Τέτοιες εκθέσεις είναι ανησυχητικές για οποιονδήποτε θεωρεί πολύτιμη την ανθρώπινη ζωή. «Ωστόσο», παρατηρεί η Μπέλαμι, «η παγκόσμια κρίση υποσιτισμού ανησυχεί ελάχιστα την κοινή γνώμη, παρά τις σοβαρές και αυξανόμενες επιστημονικές ενδείξεις του κινδύνου. Περισσότερη προσοχή δίνεται στις διακυμάνσεις των παγκόσμιων χρηματαγορών παρά στις τεράστιες καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει ο υποσιτισμός​—ή στα εξίσου μεγάλα οφέλη της υγιεινής διατροφής».

Στον ιατρικό κόσμο παρατηρείται μια παράξενα διαστρεβλωμένη άποψη για τη ζωή. Ακόμη και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ένα μωρό που γεννιόταν έπειτα από 23 μόνο εβδομάδες κύησης δεν είχε σχεδόν καμία πιθανότητα επιβίωσης. Σήμερα, ίσως μέχρι και το 40 τοις εκατό των πρόωρων μωρών μπορούν να επιβιώσουν. Λαβαίνοντας αυτό υπόψη, πόσο άτοπο είναι το ότι κάθε χρόνο, όπως υπολογίζεται, πραγματοποιούνται παγκόσμια 40 ως 60 εκατομμύρια εκτρώσεις! Οι περισσότερες από αυτές γίνονται σε έμβρυα μόλις λίγων εβδομάδων μικρότερα από τα πρόωρα βρέφη τα οποία οι γιατροί αγωνίζονται να κρατήσουν στη ζωή! Δεν δείχνουν τα παραπάνω ότι επικρατεί μεγάλη ηθική σύγχυση;

Χρειάζεται Ηθική Πυξίδα

Όταν ρωτήθηκαν: «Τι έχει τη μικρότερη σημασία στη ζωή;» οι περισσότεροι από εκείνους που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση διάλεξαν το «να είμαι πιστός στη θρησκεία μου» ως ένα από τα δύο λιγότερο σημαντικά πράγματα. Δεν είναι καθόλου παράξενο, λοιπόν, το ότι οι εκκλησιαζόμενοι συνεχίζουν να μειώνονται. Ο καθηγητής Ίνγκλχαρτ αναφέρει ότι η ευημερία των Δυτικών χωρών «έχει δημιουργήσει μια πρωτοφανή αίσθηση ασφάλειας» και ότι «αυτό έχει μειώσει την ανάγκη για το καταφύγιο που πρόσφερε κατά παράδοση η θρησκεία».

Η μείωση της εμπιστοσύνης στην οργανωμένη θρησκεία συνοδεύεται από την απώλεια της εμπιστοσύνης στη Γραφή. Σε μια διεθνή έρευνα, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σε ποιον ή σε τι βασίζονταν για να προσδιορίζουν τι είναι ηθικά ορθό. Η συντριπτική πλειονότητα αναφέρθηκε στην προσωπική πείρα. «Ο λόγος του Θεού ήταν ένας πολύ επουσιώδης δευτερεύων παράγοντας», λέει η σχετική έκθεση.

Δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι οι αξίες αλλάζουν προς το χειρότερο! Η έλλειψη μιας ηθικής πυξίδας, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη έμφαση που δίνεται στους υλιστικούς στόχους και στον ιδιοτελή ατομικισμό, έχει προαγάγει έναν πολιτισμό απληστίας και αδιαφορίας για τα αισθήματα των άλλων. Ποια σπουδαία πράγματα έχουν χαθεί ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών;

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 4, 5]

Η διάλυση των οικογενειών, η έλλειψη ήθους στην εργασία και η απειθάρχητη συμπεριφορά χαρακτηρίζουν τις σημερινές φθειρόμενες αξίες

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Εκατομμύρια μωρά, μόλις λίγων εβδομάδων μικρότερα από αυτό το πρόωρο βρέφος, θανατώνονται κάθε χρόνο