Βροχερά Δάση​—Μπορούν να Σωθούν;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΟΛΙΒΙΑ

Ο ΡΑΜΙΡΟ είναι ιδιοκτήτης μιας κοιλάδας η οποία καλύπτεται από τροπικά, βροχερά ορεινά δάση. a Αυτή η κοιλάδα βρίσκεται στους πρόποδες των Άνδεων της Νότιας Αμερικής και είναι μία από τις λίγες της περιοχής στην οποία υπάρχουν ακόμη μακρόβια δέντρα. Τα δάση στους τριγύρω λόφους έχουν αποψιλωθεί. Επιστήμονες έρχονται από παντού για να μελετήσουν την άγρια ζωή στο βροχερό ορεινό δάσος του Ραμίρο και έχουν ανακαλύψει αρκετά είδη τα οποία δεν είχαν περιγραφτεί ποτέ στο παρελθόν. Ο Ραμίρο ενδιαφέρεται έντονα για τη διατήρηση των δασών. Ο ίδιος δηλώνει: «Στο δικό μου δάσος δεν θα κοπούν δέντρα».

Από την άλλη μεριά, ο Ρομπέρτο διαχειρίζεται ένα τροπικό βροχερό δάσος έκτασης 5.600 τετραγωνικών χιλιομέτρων στις πεδιάδες της λεκάνης του Αμαζονίου. Είναι επαγγελματίας δασοκόμος ο οποίος συλλέγει τροπική ξυλεία και την πουλάει στην παγκόσμια αγορά. Αλλά και ο Ρομπέρτο ενδιαφέρεται έντονα για την προστασία των τροπικών δασών και της άγριας ζωής τους. «Η τροπική ξυλεία μπορεί να συλλεχθεί χωρίς να προξενηθεί μόνιμη βλάβη στην ποικιλία της ζωής», ισχυρίζεται ο ίδιος.

Αν και οι δραστηριότητές τους διαφέρουν, ο Ραμίρο και ο Ρομπέρτο έχουν την ίδια βαθιά ανησυχία για το μέλλον των τροπικών δασών. Και δεν είναι οι μόνοι. Τις πρόσφατες δεκαετίες η αλόγιστη καταστροφή των τροπικών βροχερών δασών έχει επιταχυνθεί ανησυχητικά.

Μήπως είναι υπερβολική αυτή η ανησυχία; Εξάλλου, τους περασμένους αιώνες ο άνθρωπος αποψίλωσε πολλά από τα δάση των εύκρατων περιοχών, κυρίως για να καλλιεργήσει εκείνα τα εδάφη. Γιατί να θορυβούμαστε, λοιπόν, αν οι κάτοικοι των τροπικών περιοχών ενεργούν τώρα με παρόμοιο τρόπο; Υπάρχουν βασικές διαφορές. Για παράδειγμα, τα τροπικά βροχερά δάση συνήθως φύονται σε άγονο έδαφος, όπου οι αγροτικές καλλιέργειες δεν αποτελούν ικανοποιητική επιλογή. Επίσης, η ποικιλία της ζωής στα τροπικά δάση είναι πολύ μεγαλύτερη. Η απώλεια αυτών των δασών επηρεάζει ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Το Τίμημα της Αποδάσωσης

Περισσότερα από τα μισά είδη έμβιων όντων στον κόσμο βρίσκονται στα τροπικά δάση. Από αραχνοπίθηκους και τίγρεις μέχρι ασυνήθιστα βρύα και ορχιδέες, από φίδια και βατράχους μέχρι σπάνιες πεταλούδες και παπαγάλους​—ο κατάλογος δεν έχει τέλος.

Διάφορες μορφές ζωής ευημερούν σε πολλούς τύπους τροπικών δασών. Υπάρχουν τα βροχερά ορεινά δάση, τα οποία αργούν να μεγαλώσουν, τα σκοτεινά βροχερά δάση με πυκνούς θόλους, τα τροπικά ξηρά δάση και οι ανοιχτές δασικές εκτάσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι, ωστόσο, δεν έχουν επισκεφτεί ποτέ ένα τροπικό δάσος. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για εσάς. Γιατί, λοιπόν, πρέπει να ενδιαφέρεστε για τέτοια μέρη;

Η διατήρηση των τροπικών βροχερών δασών είναι ζωτική για εσάς επειδή πάρα πολλά καλλιεργούμενα και εμπορικά φυτά, τα οποία σας είναι απαραίτητα, βασίζονται κατά κάποιον τρόπο στους προγόνους τους που αναπτύσσονται και ευδοκιμούν ακόμη σε τέτοια δάση. Αυτά τα είδη που φύονται στο φυσικό τους περιβάλλον χρησιμοποιούνται κατά καιρούς για την αναπαραγωγή νεότερων ειδών τα οποία είναι πιο ανθεκτικά στις ασθένειες και στα βλαβερά έντομα. Επομένως, η γενετική ποικιλότητα που εμφανίζεται σε αυτά τα είδη είναι απαραίτητη.

Επίσης, οι ερευνητές παίρνουν διαρκώς χρήσιμα προϊόντα από τα τροπικά δάση. Λόγου χάρη, μεγάλο μέρος των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα παρασκευάστηκαν από  τροπικά φυτά. Έτσι λοιπόν, η ποικιλία της ζωής στα τροπικά βροχερά δάση συχνά παρομοιάζεται με μια ζωντανή βιβλιοθήκη​—μια βιβλιοθήκη, όμως, της οποίας τα περισσότερα «βιβλία» δεν έχουν ανοιχτεί ακόμη.

Ένας Εύθραυστος Ιστός Ζωής

Το υγρό περιβάλλον του τροπικού δάσους είναι εύθραυστο και εξαιρετικά περίπλοκο. Οι αναρίθμητες μορφές ζωής αλληλοεξαρτώνται. Παραδείγματος χάρη, τα περισσότερα φυτά εξαρτώνται από συγκεκριμένα πουλιά, έντομα ή ζώα για την επικονίαση και το διασκορπισμό των σπόρων τους. Σε έναν πολύπλοκο κύκλο ζωής, το δάσος ανακυκλώνει αποτελεσματικά όλη τη ζωντανή ύλη που περιέχει​—φυτά, ζώα, έντομα και μικροοργανισμούς. Είναι αξιοσημείωτο ότι ολόκληρο αυτό το περίπλοκο οικοσύστημα συνήθως ζει σε φτωχό έδαφος. Αν καταστραφεί ένα τέτοιο οικοσύστημα, ίσως είναι δύσκολο ή ακατόρθωτο να αποκατασταθεί.

Πολλοί κερδίζουν τα προς το ζην από τα τροπικά δάση. Πέρα από το γεγονός ότι αυτά αποτελούν πεδίο επιστημονικών ερευνών και τουριστικό προορισμό, παρέχουν προϊόντα εμπορικής αξίας όπως ξυλεία, καρπούς, μέλι, εδώδιμα μέρη φοινίκων, καουτσούκ και ρητίνη. Αλλά τα τροπικά βροχερά δάση εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό. Αν και οι υπολογισμοί διαφέρουν, ένα είναι βέβαιο: Τα δάση συρρικνώνονται γοργά.

Αυτό που κάνει ιδιαίτερα λυπηρή μια τέτοια περιβαλλοντική απώλεια είναι το ότι συνήθως η καταστροφή των τροπικών βροχερών δασών δεν αποφέρει μόνιμα οφέλη. Πολλές από αυτές τις δασικές εκτάσεις έχουν μετατραπεί σε βοσκοτόπια για βοοειδή. Συνήθως, όμως, η γη σύντομα παύει να παράγει την απαραίτητη βλάστηση και εγκαταλείπεται. Αναφέρεται ότι στην Αμαζονία της Βραζιλίας, 165.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης έχουν εγκαταλειφθεί με αυτόν τον τρόπο.

Ποια ελπίδα υπάρχει για τα βροχερά δάση και για την αφθονία της άγριας ζωής που φιλοξενούν; Ο Ραμίρο, ο Ρομπέρτο και πολλοί άλλοι σαν αυτούς αγωνίζονται να προστατέψουν τα τροπικά βροχερά δάση από τις πιέσεις που προκαλεί το διεθνές εμπόριο, ο υπερπληθυσμός, εκείνοι που παγιδεύουν άγρια ζώα για να τα πουλήσουν ως κατοικίδια καθώς και οι παράνομοι κυνηγοί και υλοτόμοι. Ποιες είναι, όμως, οι πραγματικές, βαθύτερες αιτίες της αποδάσωσης; Υπάρχει τρόπος να χρησιμοποιούμε τα τεράστια αποθέματα των βροχερών δασών χωρίς να τα καταστρέφουμε;

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 3]

Τα περισσότερα είδη ζώων στον κόσμο, καθώς και μια τεράστια ποικιλία φυτών, βρίσκονται στα τροπικά δάση

 [Εικόνες στη σελίδα 4, 5]

Οι υλοτόμοι, καθώς και οι δρόμοι τους οποίους αυτοί ανοίγουν, μπορούν να καταστρέψουν το βροχερό δάσος