«Μην Ξεχάσεις την Ομπρέλα Σου!»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΜΙΑ συνηθισμένη μέρα στη Βρετανία, πολλοί άνθρωποι έχουν μαζί τους ομπρέλα. Ποτέ δεν μπορεί να είναι κανείς βέβαιος ότι δεν θα βρέξει. «Μην ξεχάσεις την ομπρέλα σου!» λέμε ο ένας στον άλλον καθώς φεύγουμε από το σπίτι​—και έπειτα ίσως την αφήνουμε αφηρημένοι στο λεωφορείο ή στο τρένο ή σε κάποιο κατάστημα. Ναι, συχνά δεν δίνουμε πολλή σημασία στο φορητό μας στέγαστρο, επειδή μπορούμε ανά πάσα στιγμή να αγοράσουμε άλλο. Αλλά η ομπρέλα δεν θεωρούνταν ανέκαθεν τόσο συνηθισμένο είδος.

Μια Ξεχωριστή Ιστορία

Από ό,τι φαίνεται, οι πρώτες ομπρέλες δεν είχαν καμία σχέση με τη βροχή. Ήταν σύμβολα αξιώματος και κύρους, και προορίζονταν μόνο για εξέχοντες ανθρώπους. Γλυπτά και απεικονίσεις ηλικίας χιλιάδων ετών από την Ασσυρία, την Αίγυπτο, την Περσία και την Ινδία δείχνουν υπηρέτες να κρατούν σκίαστρα πάνω από άρχοντες για να τους προστατέψουν από τον ήλιο. Στην Ασσυρία, μόνο ο βασιλιάς επιτρεπόταν να έχει ομπρέλα.

Στο διάβα της ιστορίας, η ομπρέλα εξακολούθησε να συμβολίζει εξουσία, ιδιαίτερα στην Ασία. Το γόητρο ενός άρχοντα αυξανόταν ανάλογα με το πόσες ομπρέλες κατείχε, όπως φαίνεται από την περίπτωση κάποιου Βιρμανού βασιλιά ο οποίος αποκαλούνταν Ο Ιδιοκτήτης των Είκοσι Τεσσάρων Ομπρελών. Μερικές φορές, ο αριθμός των επενδύσεων είχε σημασία. Η ομπρέλα του αυτοκράτορα της Κίνας είχε τέσσερις επενδύσεις, και του  βασιλιά του Σιάμ είχε εφτά ή εννιά επενδύσεις. Ακόμη και σήμερα, η ομπρέλα παραμένει σύμβολο εξουσίας σε μερικές χώρες της Άπω Ανατολής και της Αφρικής.

Θρησκευτικές Ομπρέλες

Στα αρχικά στάδια της ιστορίας της, η ομπρέλα συνδέθηκε με τη θρησκεία. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η θεά Νουτ προστάτευε ολόκληρη τη γη με το σώμα της, όπως ακριβώς μια ομπρέλα. Έτσι λοιπόν, οι άνθρωποι περπατούσαν κάτω από τις δικές τους φορητές «στέγες» για να λαβαίνουν την προστασία της. Στην Ινδία και στην Κίνα, πίστευαν ότι η ανοιχτή ομπρέλα συμβόλιζε το θόλο του ουρανού. Οι πρώτοι Βουδιστές τη χρησιμοποιούσαν ως σύμβολο του Βούδα, και στις κορυφές των μνημείων τους συχνά βλέπει κανείς ομπρέλες. Οι ομπρέλες συναντώνται επίσης και στον Ινδουισμό.

Ως το 500 Π.Κ.Χ., οι ομπρέλες είχαν διαδοθεί στην Ελλάδα, όπου και μεταφέρονταν πάνω από ομοιώματα θεοτήτων στη διάρκεια θρησκευτικών γιορτών. Οι Αθηναίες είχαν υπηρέτες οι οποίοι κρατούσαν σκίαστρο για να τις προστατεύουν από τον ήλιο, αλλά ελάχιστοι άντρες χρησιμοποιούσαν αυτό το αντικείμενο. Από την Ελλάδα η συνήθεια διαδόθηκε στη Ρώμη.

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία συμπεριέλαβε την ομπρέλα στα τελετουργικά της εμβλήματα. Ο πάπας άρχισε να εμφανίζεται υπό τη σκέπη μιας μεταξωτής ομπρέλας με κόκκινες και κίτρινες λωρίδες, ενώ οι ομπρέλες των καρδιναλίων και των επισκόπων είχαν μενεξεδί ή πράσινο χρώμα. Μέχρι και σήμερα, η έδρα όπου κάθεται ο πάπας στις βασιλικές σκεπάζεται από ένα ομπρελόνε, δηλαδή ομπρέλα, με τα παπικά χρώματα. Ο καρδινάλιος που εκτελεί χρέη επικεφαλής της εκκλησίας την περίοδο που μεσολαβεί από το θάνατο ενός πάπα ως την εκλογή του επόμενου έχει και εκείνος ως προσωπικό του έμβλημα ένα ομπρελόνε κατά το διάστημα αυτό.

Αρχικά για τον Ήλιο, Έπειτα για τη Βροχή

Σήμερα χρησιμοποιούνται ομπρέλες τόσο για τη βροχή όσο και για τον ήλιο, το λεγόμενο παρασόλ, αλλά καμία από αυτές τις δύο λέξεις δεν είχε αρχικά κάποια σχέση με τη βροχή. Η λέξη ομπρέλα προέρχεται από τη λατινική λέξη ούμπρα (umbra), που σημαίνει «σκιά», ενώ η λέξη παρασόλ προέρχεται από λέξεις που σημαίνουν «προστατεύω» και «ήλιος». Οι Κινέζοι ή ίσως οι γυναίκες της αρχαίας Ρώμης ήταν εκείνες που άρχισαν να επαλείφουν με λάδι και κερί τα χάρτινα σκίαστρά τους για να τους παρέχουν προστασία από τη βροχή. Ωστόσο, η ιδέα της ομπρέλας ως μέσου προστασίας από τον ήλιο ή τη βροχή εξαφανίστηκε από την Ευρώπη μέχρι το 16ο αιώνα, οπότε οι Ιταλοί, και αργότερα οι Γάλλοι, ανακάλυψαν εκ νέου τη χρήση της.

Το 18ο αιώνα, οι γυναίκες στη Βρετανία άρχισαν να χρησιμοποιούν ομπρέλες, αν και οι άντρες αρνούνταν ακόμη να κυκλοφορούν με αυτές θεωρώντας τες γυναικείο αξεσουάρ. Εξαίρεση αποτελούσαν οι καφεπώληδες, οι οποίοι αντιλαμβάνονταν το πλεονέκτημα του να έχουν διαθέσιμη κάποια ομπρέλα η οποία θα προστάτευε τους πελάτες από τα στοιχεία της φύσης καθώς έβγαιναν έξω για να πάνε στις άμαξές τους. Και οι κληρικοί επίσης τις έβρισκαν πολύ χρήσιμες στις αυλές των ναών όταν διεξήγαν κηδείες κάτω από καταρρακτώδη βροχή.

Ο άνθρωπος που άλλαξε την ιστορία της ομπρέλας στην Αγγλία ήταν ο περιηγητής και φιλάνθρωπος Τζόνας Χάνγουεϊ. Λέγεται πως ήταν ο πρώτος άντρας που είχε το σθένος να κυκλοφορεί δημόσια στο Λονδίνο με ομπρέλα. Έχοντας παρατηρήσει στα υπερπόντια ταξίδια του ότι τις χρησιμοποιούσαν και άντρες, ήταν αποφασισμένος να αψηφήσει την οργή και τις κοροϊδίες των αμαξάδων οι οποίοι οδηγούσαν επίτηδες τις άμαξές τους στην άκρη του δρόμου για να τον πιτσιλίσουν με λασπόνερα. Επί 30 χρόνια, ο Χάνγουεϊ και η ομπρέλα του αποτελούσαν κοινό θέαμα, και όταν πέθανε, το 1786, άντρες και γυναίκες  ένιωθαν κάθε άλλο παρά άβολα όποτε κυκλοφορούσαν με ομπρέλες.

Εκείνες τις μέρες, η χρήση της ομπρέλας ως μέσου προστασίας από τη βροχή ήταν πραγματικά δύσκολη υπόθεση. Οι ομπρέλες ήταν μεγάλες, βαριές και άκομψες. Οι επαλειμμένοι με λάδι θόλοι από μετάξι ή καραβόπανο και τα ελάσματά τους, καθώς και οι φτιαγμένοι από καλάμι ή μπαλένα σωλήνες τους, δυσκόλευαν το άνοιγμά τους όταν ήταν βρεγμένες, και το νερό τις διαπερνούσε. Ωστόσο, γίνονταν ολοένα και πιο δημοφιλείς, ιδιαίτερα επειδή όταν έβρεχε ήταν ευκολότερο να αγοράσει κανείς ομπρέλα παρά να νοικιάσει άμαξα. Οι κατασκευαστές και τα καταστήματα ομπρελών αυξάνονταν, και οι σχεδιαστές προσπαθούσαν να βελτιώσουν το προϊόν τους. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Σάμιουελ Φοξ τελειοποίησε ένα μοντέλο το οποίο είχε ελαφρύ αλλά ανθεκτικό χαλύβδινο σκελετό. Οι παλιοί, δύσχρηστοι θόλοι αντικαταστάθηκαν από ελαφρύτερα υφάσματα, όπως μετάξι, βαμβάκι και κηρωτό λινό. Η σύγχρονη ομπρέλα είχε κάνει την εμφάνισή της.

Μοντέρνο Αξεσουάρ

Το παρασόλ ήταν τώρα ένα καλαίσθητο μοντέρνο αξεσουάρ το οποίο αγάπησε πολύ η κομψή κυρία της Αγγλίας. Με βάση τις επιταγές της εκάστοτε μόδας, το όμορφο παρασόλ της γινόταν ολοένα και μεγαλύτερο, και ο θόλος του κατασκευαζόταν από κάθε είδους ζωηρόχρωμο μετάξι και σατέν. Συνήθως συνδυαζόταν με την ενδυμασία της και κοσμούνταν με δαντέλες, κρόσσια, κορδέλες, φιόγκους, ακόμη και φτερά. Καθώς προχωρούσε ο 20ός αιώνας, καμία ευυπόληπτη κυρία που ήθελε να διατηρήσει την απαλή της επιδερμίδα δεν εμφανιζόταν χωρίς το παρασόλ της.

Στη δεκαετία του 1920, το μαυρισμένο από τον ήλιο δέρμα έγινε της μόδας, και το παρασόλ ουσιαστικά έπαψε να χρησιμοποιείται. Τώρα ήρθε η εποχή του ανεπίσημα ντυμένου αστού κυρίου, με το ημίψηλο καπέλο και τη μαύρη, κλειστή ομπρέλα, την οποία χρησιμοποιούσε επίσης ως κομψό μπαστούνι.

Έπειτα από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η νέα τεχνολογία εισήγαγε βελτιωμένα σχέδια ομπρέλας στην αγορά, όπως την αυτόματη σπαστή ομπρέλα, καθώς και θόλους από αδιάβροχο νάιλον, πολυεστέρα και πλαστικό. Υπάρχουν ακόμη λίγα εργαστήρια τα οποία κατασκευάζουν εκλεκτές χειροποίητες και ακριβές ομπρέλες. Ωστόσο, στις μέρες μας, τα εργοστάσια παράγουν μεγάλες ποσότητες από φτηνές ομπρέλες σε όλα τα χρώματα και τα μεγέθη​—από τις τεράστιες ομπρέλες τύπου γκολφ και εξοχής μέχρι και την πτυσσόμενη ομπρέλα δεκαπέντε εκατοστών, η οποία χωράει άνετα μέσα σε μια τσάντα.

Αν και κάποτε θεωρούνταν είδος πολυτελείας και σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης, τώρα η ομπρέλα αποτελεί οικονομικά προσιτό είδος, και συνήθως είναι από τα πρώτα πράγματα που μπορεί να συναντήσει κανείς σε τμήματα απολεσθέντων. Είναι ένα πολύ χρήσιμο αξεσουάρ για την αντιμετώπιση των καιρικών συνθηκών σε όλα τα μέρη του κόσμου, και η αρχική της χρήση ως σκίαστρου για τον ήλιο έχει επιστρέψει στη μόδα σε μερικές χώρες, καθώς αυξάνονται οι προειδοποιήσεις για τους κινδύνους από την έκθεση στον ήλιο. Φεύγοντας, λοιπόν, από το σπίτι σας σήμερα, μπορεί και εσείς να ακούσετε την υπενθύμιση: «Μην ξεχάσεις την ομπρέλα σου!»

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 20]

Αγορά και Φροντίδα της Ομπρέλας Σας

Διαλέξτε μια βολική και ανθεκτική ομπρέλα. Τα φτηνότερα, πτυσσόμενα μοντέλα που χωράνε στις μεγάλες τσέπες πιθανότατα έχουν λιγότερες μπαλένες αλλά είναι και λιγότερο ανθεκτικά στους ισχυρούς ανέμους. Από την άλλη μεριά, η συνηθισμένη ομπρέλα-μπαστούνι ίσως είναι ακριβότερη αλλά συνήθως αντέχει στην κακοκαιρία και κρατάει περισσότερο. Μια καλή ομπρέλα μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Όποιον τύπο και αν διαλέξετε, προστατέψτε την από τη μούχλα και τη σκουριά αφήνοντάς την ανοιχτή για να στεγνώσει εντελώς προτού την κλείσετε ξανά. Να της βάζετε το εξωτερικό της κάλυμμα για να διατηρείται καθαρή και απαλλαγμένη από σκόνη.

[Εικόνες στη σελίδα 19]

Υπηρέτης κάνει σκιά σε Ασσύριο βασιλιά

Αρχαία Ελληνίδα που κρατάει ομπρέλα

[Ευχαριστίες]

Απεικονίσεις: The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Παρασόλ, περίπου 1900

[Ευχαριστίες]

Culver Pictures