Ορχιδέες σε Όλο τους το Μεγαλείο

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΚΟΣΤΑ ΡΙΚΑ

«Πάνω στον καλυμμένο με πλακάκια τοίχο, καμαρώνουν περήφανες για την ομορφιά τους. Φλερτάρουν με το αεράκι, τη σκιά και τον ήλιο, και τώρα είναι πιο περήφανες από κάθε άλλη φορά».

ΜΕ ΑΥΤΟΝ τον τρόπο ξεκινούσε ένα άρθρο σε κάποια εφημερίδα αναγγέλλοντας την Ετήσια Εθνική Έκθεση Ορχιδέας στο Σαν Χοσέ της Κόστα Ρίκα. Στο άκουσμα και μόνο της λέξης ορχιδέα ίσως έρχονται στο νου εικόνες μερικών από τα πιο εξωτικά και όμορφα λουλούδια στον κόσμο. Μια επισκέπτρια της έκθεσης ακούστηκε να λέει: «Πώς μπορεί να μη σκεφτεί κάποιος τον Θεό όταν βλέπει τέτοια πολυπλοκότητα και ομορφιά;» Πράγματι, οι ορχιδέες δίνουν τιμή στον Ιεχωβά Θεό, του οποίου οι αόρατες ιδιότητες μπορούν να γίνουν αντιληπτές μέσω των πραγμάτων που δημιούργησε!​—Ρωμαίους 1:20.

Οι ορχιδέες χαίρουν εκτίμησης εδώ και χιλιετίες. Σύμφωνα με ενδείξεις, οι Κινέζοι τις καλλιεργούσαν πριν από 4.000 και πλέον χρόνια. Στην άλλη πλευρά του κόσμου, ο Μοντεζούμα, ο οποίος κυβερνούσε στην περιοχή που αντιστοιχεί στο σημερινό Μεξικό από το 1502 ως το 1520, λέγεται ότι καλλιεργούσε αρκετά είδη ορχιδέων. Ωστόσο, η ζήτηση για αυτά τα φυτά αυξήθηκε κατακόρυφα μόλις το 19ο αιώνα.

Το 1818, κάποιος άνθρωπος στην Αγγλία ονόματι Γουίλιαμ Κάτλι παρέλαβε ένα φορτίο με τροπικά φυτά από τη Βραζιλία. Μεταξύ των υλικών συσκευασίας, όπως παρατήρησε, υπήρχαν και κάποια φυτά που έμοιαζαν με ρίζες. Τα φύτεψε και χάρηκε πολύ όταν αυτά έβγαλαν ένα όμορφο μοβ άνθος. Εκείνο το συγκεκριμένο είδος ορχιδέας είναι τώρα γνωστό ως Κατλέια.

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, η συλλογή σπάνιων ορχιδέων ήταν της μόδας ανάμεσα στους πλουσίους. Ιδιαίτερα τα καινούρια είδη μπορούσαν να πουληθούν σε εξωφρενικές τιμές. Ωστόσο, στις αρχές του επόμενου αιώνα, το πάθος για τις ορχιδέες είχε κοπάσει. Λίγες δεκαετίες αργότερα, έκανε και πάλι την εμφάνισή του, όταν ανακαλύφτηκαν οικονομικές μέθοδοι για τον τεχνητό πολλαπλασιασμό τους. Τώρα, ο καθένας μπορούσε να απολαμβάνει αυτά τα εξωτικά λουλούδια!

 Απίστευτη Ποικιλία

Η οικογένεια των ορχιδέων, με 20.000 είδη σε όλο τον κόσμο, ίσως είναι η μεγαλύτερη οικογένεια ανθοφόρων φυτών. a Ορχιδέες συναντώνται σχεδόν παντού, από τον Αρκτικό Κύκλο μέχρι τις ημιερημικές περιοχές. Μολονότι μερικές ορχιδέες συναντώνται σε κορυφές δέντρων σε υψόμετρο 3.000 μέτρων στις Άνδεις, άλλες​—όπως αυτές στην Αυστραλία—​περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους κάτω από το έδαφος.

Οι ορχιδέες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία ως προς το μέγεθος, το χρώμα και το άρωμά τους. Στην Παπούα-Νέα Γουινέα, μερικές έχουν ύψος αρκετών μέτρων και ζυγίζουν μέχρι και δύο τόνους. Άλλες, των οποίων τα λουλούδια έχουν μέγεθος όσο το κεφάλι μιας καρφίτσας, μπορούν εύκολα να χωρέσουν μέσα σε μια δαχτυλήθρα. Μερικές ορχιδέες αναπτύσσονται ριζωμένες στο χώμα, ενώ οι περισσότερες (τα λεγόμενα επίφυτα) μεγαλώνουν πάνω σε δέντρα ή σε άλλα φυτά. Υπάρχουν ορχιδέες που γεμίζουν τον αέρα με το λεπτό άρωμα του κοκκοφοίνικα ή του βατόμουρου, ενώ άλλες μυρίζουν σαν σάπιο κρέας.

Μερικοί ίσως ρωτήσουν: “Είναι δυνατόν να προέρχονται από την ίδια οικογένεια όλα αυτά τα διαφορετικά λουλούδια;” Παρ’ όλη την απίστευτη ποικιλία τους, δύο χαρακτηριστικά τις ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ανθοφόρα φυτά. Πρώτον, οι ορχιδέες έχουν διαφορετική διάταξη πετάλων. Δεύτερον, τα αρσενικά και τα θηλυκά αναπαραγωγικά όργανα συμφύονται με μοναδικό  τρόπο στις ορχιδέες σχηματίζοντας μια στήλη.

Οι Ορχιδέες της Κόστα Ρίκα

Παρά τη μικρή εδαφική της έκταση, η Κόστα Ρίκα έχει έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς ορχιδέων στον κόσμο. Πράγματι, στη χώρα ευδοκιμούν περίπου 1.400 διαφορετικά είδη, και αναμφίβολα θα ανακαλυφτούν ακόμη περισσότερα. Η Κόστα Ρίκα, με το ήπιο κλίμα της στο οποίο συμβάλλει η Καραϊβική Θάλασσα στα ανατολικά και ο Ειρηνικός Ωκεανός στα δυτικά, είναι μια περιοχή με ποικίλα επίπεδα υγρασίας, και συνεπώς το φυσικό περιβάλλον της ευνοεί την ανάπτυξη αρκετών ποικιλιών ορχιδέας. Στη χώρα υπάρχουν επίσης πολλές εκτάσεις μέτριου υψόμετρου με αυξημένη υγρασία (τα λεγόμενα βροχερά ορεινά δάση), όπου ευδοκιμούν οι περισσότερες ορχιδέες. Σε κάποιο βροχερό ορεινό δάσος, βρέθηκε ένα δέντρο που φιλοξενούσε 47 είδη ορχιδέων!

Γίνονται συνεχείς προσπάθειες για να σωθούν πολλά είδη ορχιδέων των οποίων η ύπαρξη πιστεύεται ότι απειλείται. Ευτυχώς, όμως, άλλα είδη εξακολουθούν να ευδοκιμούν στα δάση της Κόστα Ρίκα. Σήμερα, άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα έχουν ως χόμπι την καλλιέργεια ορχιδέας. Μολονότι οι ορχιδέες δεν είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν, υπάρχει ένα πρόβλημα. Η καλλιέργειά τους μπορεί να γίνει εθισμός. Κάποια συγγραφέας το έθεσε ως εξής: «Το να προσπαθείς να έχεις ένα είδος ορχιδέας είναι σαν να προσπαθείς να φας ένα μόνο φιστίκι!»

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 23]

Ετήσια Εθνική Έκθεση Ορχιδέας

Η Εταιρία Ορχιδέας της Κόστα Ρίκα οργάνωσε την πρώτη της εθνική έκθεση το 1971 για να ευαισθητοποιήσει τους ανθρώπους ως προς την ανάγκη διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος της ορχιδέας. Στην αρχή, η έκθεση ήταν μικρή​—υπήρχαν μόνο 147 φυτά πάνω σε λίγα τραπέζια. Εντούτοις, σε μια πρόσφατη χρονιά, εκτέθηκαν πάνω από 1.600 φυτά. Φτάνοντας στην έκθεση, οι επισκέπτες αντικρίζουν μια πανδαισία χρωμάτων, και τα μάτια τους χορταίνουν από ορχιδέες οποιουδήποτε μεγέθους και σχήματος μπορεί να φανταστεί κανείς.

[Ευχαριστίες]

Jardín Botánico Lankester

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 24]

Οι Κήποι του Λάνκεστερ

Αυτός ο γαλήνιος παράδεισος, που δημιουργήθηκε το 1917 από τον Βρετανό φυσιολόγο Τσαρλς Λάνκεστερ Γουέλς, θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους βοτανικούς κήπους της Αμερικής. Οι Κήποι του Λάνκεστερ φιλοξενούν 800 ενδημικά και εξωτικά είδη ορχιδέων που ευδοκιμούν μέσα στο δάσος και στους κήπους του, έκτασης 105 στρεμμάτων περίπου. Αποτελούν επίσης ένα εθνικό κέντρο διάσωσης ειδών. Οι άγριες ορχιδέες​—ιδιαίτερα τα σπάνια είδη—​πουλιούνται παράνομα μερικές φορές. Όταν κατάσχονται από τις αρχές, αυτές οι ορχιδέες μεταφέρονται στους Κήπους του Λάνκεστερ με την ελπίδα ότι θα διασωθούν.

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφίες επάνω: Jardín Botánico Lankester de la Universidad de Costa Rica

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 25]

Καλλιέργεια Ορχιδέας στο Σπίτι

◼ Οι περισσότερες ορχιδέες μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε γλάστρες ή σε καλάθια με χαλίκι ή σε κορμούς δέντρων.

◼ Αν και οι περισσότερες ορχιδέες δεν χρειάζονται χώμα, έχουν ανάγκη από τακτική λίπανση​—ιδιαίτερα την εποχή της ανθοφορίας.

◼ Ο φωτισμός εξαρτάται από το είδος της ορχιδέας. Για την ορχιδέα Βάνδα είναι κατάλληλο το έντονο φως που μπαίνει από παράθυρο με νότιο προσανατολισμό, ενώ για την ορχιδέα Κατλέια είναι καλύτερο το έντονο φως με δυτικό προσανατολισμό ή, όταν το φως δεν είναι άμεσο, με νότιο προσανατολισμό. Η ορχιδέα Φαλαίνοψις ευδοκιμεί όταν βλέπει δυτικά ή όταν βρίσκεται κοντά σε παράθυρο που βλέπει νότια και δεν εκτίθεται άμεσα στο φως.

◼ Οι ορχιδέες πρέπει να ποτίζονται μέχρι να αρχίσει να αποστραγγίζεται το περίσσιο νερό στον πυθμένα της γλάστρας. Το χώμα πρέπει να στεγνώσει λίγο μέχρι το επόμενο πότισμα.

◼ Οι ορχιδέες ευδοκιμούν στην υγρασία. Αν, λοιπόν, ζείτε σε ξηρό περιβάλλον, τοποθετήστε τις γλάστρες με τα φυτά σας σε δοχεία με χαλίκια, και προσθέστε νερό μέχρι να καλύψετε σχεδόν τα χαλίκια.

[Εικόνες]

«Φαλαίνοψις»

«Βάνδα»

«Κατλέια»

[Ευχαριστίες]

Jardinería Juan Bourguignon

[Εικόνα στη σελίδα 24, 25]

Η ορχιδέα “Gramatophyllum speciosm” μπορεί να ξεπεράσει σε ύψος τα 6 μέτρα και σε βάρος τους δύο τόνους

[Ευχαριστίες]

Noemi Figueroa/Brooklyn Botanical Garden

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Οι μικρότερες ορχιδέες του κόσμου έχουν πλάτος μόλις ένα χιλιοστό