Τι Ευθύνεται για την Κρίση στη Γεωργία;

«Το προσωπικό της Τηλεφωνικής Γραμμής Άμεσης Επικοινωνίας με τους Αγχωμένους Αγρότες είναι εκπαιδευμένο να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το άγχος της αγροτικής ζωής. Είμαστε αγρότες και πρώην αγρότες​—όπως εσείς—​και καταλαβαίνουμε τις δυσκολίες που περνούν οι αγροτικές οικογένειες. Μπορούμε να σας φέρουμε σε επαφή με ανθρώπους οι οποίοι είναι σε θέση να βοηθήσουν. . . . Όλα τα τηλεφωνήματα είναι εμπιστευτικά».​—Από καναδική κρατική ιστοσελίδα.

ΠΟΛΛΟΙ ειδικοί στον τομέα της υγείας αναγνωρίζουν τώρα ότι το άγχος αποτελεί κίνδυνο για το επάγγελμα των αγροτών. Για να βοηθηθούν οι αγρότες να τα βγάλουν πέρα, υπάρχουν κλινικοί ψυχολόγοι οι οποίοι ειδικεύονται στο άγχος της αγροτικής ζωής, προσφέροντας υπηρεσίες όπως ομάδες υποστήριξης και ανοιχτές γραμμές άμεσης επικοινωνίας σχετικά με το άγχος στις αγροτικές κοινότητες.

Η Τζέιν, σύζυγος κάποιου αγρότη, παρακολουθεί κάθε Πέμπτη βράδυ ένα ομαδικό πρόγραμμα παροχής συμβουλών. «Εντάχθηκα στο πρόγραμμα επειδή ο σύζυγός μου αυτοκτόνησε», εξηγεί η Τζέιν. «Το όνειρό του ήταν ανέκαθεν να καλλιεργεί το οικογενειακό αγρόκτημα, και υποθέτω πως, αν δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, δεν ήθελε να κάνει τίποτε άλλο».

Πολλοί έχουν παρατηρήσει μια πρωτοφανή αύξηση στον αριθμό των αγροτών που επιζητούν ανακούφιση από το  άγχος. Τι ακριβώς ευθύνεται για την κρίση που αντιμετωπίζουν πολλοί αγρότες;

Φυσικές Καταστροφές και Ασθένειες

Η κρατική ιστοσελίδα που αναφέρθηκε στην αρχή λέει: «Η φύση της αγροτικής εργασίας είναι τέτοια ώστε μεγάλο μέρος της καθημερινής σας ζωής​—ο καιρός, οι τιμές της αγοράς, τα επιτόκια, οι βλάβες του εξοπλισμού—​δεν είναι υπό τον έλεγχό σας. Ακόμη και η επιλογή ανάμεσα σε δύο πράγματα, όπως το τι θα καλλιεργήσετε ή το αν θα πουλήσετε γη [ή] θα τη μεταβιβάσετε σε κάποιον δανειστή, είναι δυνατόν να προκαλέσει άγχος, εφόσον το αποτέλεσμα μπορεί να είναι είτε θετικό είτε αρνητικό». Όταν αυτοί οι παράγοντες συνδυάζονται με την απειλή σοβαρής ξηρασίας ή ασθένειας ή απώλειας του αγροκτήματος, το άγχος μπορεί να είναι ασφυκτικό.

Οι συνέπειες της ξηρασίας, λόγου χάρη, μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι. Ο αγρότης Χάουαρντ Πόλσεν εξήγησε ότι η ξηρασία του 2001, μια από τις χειρότερες στην ιστορία του Καναδά, επηρέασε τις καλλιέργειές του και τα κοπάδια του. Εφόσον δεν είχε ούτε βοσκοτόπια για τα κοπάδια του ούτε σοδειά, έπρεπε να αγοράζει ζωοτροφές. «Έχω ήδη ξοδέψει [6.000 ευρώ] για τροφές και τώρα τα ταΐζω τροφή που έπρεπε να τρώνε το χειμώνα», είπε. «Αν αρχίσεις να το κάνεις αυτό, τα κέρδη σου δεν φτάνουν ούτε για να συντηρείς τα κοπάδια σου». Σε άλλες περιοχές, οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει πολλά αγροκτήματα​—αφανίζοντας ολόκληρες σοδειές.

Στη Βρετανία, το ξέσπασμα του αφθώδους πυρετού το 2001 δεν ήταν παρά το τελευταίο από μια σειρά προβλημάτων που είχαν αντιμετωπίσει οι Βρετανοί αγρότες, μεταξύ των οποίων η ασθένεια των τρελών αγελάδων και η πανώλη των χοίρων. Αυτές οι ασθένειες​—και ο φόβος που προκαλούν στο κοινό—​δεν επιφέρουν μόνο οικονομικές ζημιές. Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ανέφερε: «Βλέπει κανείς σκληραγωγημένους άντρες της υπαίθρου, όχι από εκείνους που θα δάκρυζαν εύκολα, να κλαίνε με αναφιλητά καθώς παρακολουθούν τους κτηνίατρους του κράτους να ρίχνουν στην πυρά τα κοπάδια που απέκτησαν δουλεύοντας μια ολόκληρη ζωή». Μετά το ξέσπασμα της ασθένειας των βοοειδών, η αστυνομία έφτασε στο σημείο να κατάσχει τουφέκια από αγρότες που θεωρούνταν πιθανοί αυτόχειρες. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες δέχονταν καταιγισμό τηλεφωνημάτων από ανάστατους αγρότες.

Οικονομική Αστάθεια

Τεράστιες αλλαγές συνέβησαν και στον οικονομικό τομέα. «Από το 1940 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1980», αναφέρει το οπισθόφυλλο του βιβλίου Ζωτικές Περιοχές σε Κατάσταση Μαρασμού (Broken Heartland), «τα έξοδα αγροτικής παραγωγής στις Ζωτικές Περιοχές της Αμερικής τριπλασιάστηκαν, οι αγορές μηχανημάτων και άλλου εξοπλισμού τετραπλασιάστηκαν, οι πληρωμές τόκων δεκαπλασιάστηκαν, τα κέρδη ελαττώθηκαν κατά 10 τοις εκατό, ο αριθμός των αγροτών μειώθηκε κατά δύο τρίτα, και σχεδόν κάθε αγροτική κοινότητα υπέστη απώλειες όσον αφορά τον πληθυσμό, τις επιχειρήσεις και την οικονομική της σταθερότητα».

Γιατί τα κέρδη δεν ήταν ανάλογα με την αύξηση των εξόδων; Στη σημερινή παγκόσμια κοινότητα, οι αγρότες υφίστανται τις πιέσεις των διεθνών αγορών. Έτσι λοιπόν, βρίσκονται σε ανταγωνισμό με παραγωγούς τροφίμων που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Είναι αλήθεια ότι το διεθνές εμπόριο έχει επίσης ανοίξει καινούριες αγορές για αγροτικά προϊόντα, αλλά η παγκόσμια αγορά μπορεί να είναι ασταθής σε επικίνδυνο βαθμό. Λόγου χάρη, το 1998 αρκετοί σιτοπαραγωγοί και χοιροτρόφοι στον Καναδά ήρθαν αντιμέτωποι με τη χρεοκοπία όταν οι πελάτες τους στην Ασία υπέστησαν οικονομικές ζημιές.

Απώλεια της Κοινοτικής Ζωής

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αϊόβα Μάικ Τζάκομπσεν, ο οποίος ειδικεύεται σε αγροτικά θέματα, επισημαίνει ότι η κρίση στη γεωργία είναι και κρίση στην αγροτική κοινωνία. Ο ίδιος λέει: «Αυτές οι περιοχές είναι μέρη όπου υπάρχουν πολλά παιδιά, μέρη καθαρά, όπου θέλεις να παντρευτείς και να μεγαλώσεις τα παιδιά σου. Τα σχολεία είναι αρκετά  ευπρεπή. Ασφαλή. Αυτή δεν είναι η εικόνα που έχουμε; Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση αυτών των κωμοπόλεων εξαρτάται κατά πολύ από μερικά μικρά οικογενειακά αγροκτήματα που υπάρχουν στη γύρω περιοχή». Ως αποτέλεσμα, η κρίση στη γεωργία γίνεται επίσης εμφανής με το κλείσιμο νοσοκομείων, σχολείων, εστιατορίων, καταστημάτων και ναών στις αγροτικές κωμοπόλεις. Ένα από τα πιο όμορφα χαρακτηριστικά της αγροτικής ζωής, η ενωμένη κοινωνία της, χάνεται.

Δεν μας εκπλήσσει, λοιπόν, το γεγονός ότι, σύμφωνα με το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek), σχεδόν το 16 τοις εκατό των Αμερικανών αγροτών ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας. Στο άρθρο του «Η Αγροτική Κρίση στην Αυστραλία», ο Τζέφρι Λόρενς γράφει ότι εκεί «τα ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης και φτώχειας είναι πολύ υψηλότερα στις αγροτικές από ό,τι στις αστικές περιοχές». Η οικονομική αστάθεια έχει αναγκάσει πολλές οικογένειες​—ιδιαίτερα νεότερης ηλικίας—​να μετακομίσουν στην πόλη. Η Σίλα, η οποία καλλιεργεί ένα αγρόκτημα μαζί με την οικογένειά της, ρωτάει: «Ως πότε θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση προτού ξεμείνουμε από ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να καλλιεργούν τη γη;»

Εφόσον η νεότερη γενιά μετακομίζει στις πόλεις, η ηλικία του πληθυσμού πολλών αγροτικών κωμοπόλεων έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτές οι κοινωνίες έχουν χάσει, όχι μόνο το σφρίγος της νεότητας, αλλά και τη δυνατότητα να παρέχουν υποστήριξη στους ηλικιωμένους​—συνήθως όταν αυτοί τη χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Όπως είναι φυσικό, πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι νιώθουν αμηχανία και φόβο εξαιτίας αυτών των ραγδαίων αλλαγών.

Η κρίση στη γεωργία είναι λοιπόν σαρωτική και εκτεταμένη. Μας αγγίζει όλους. Ωστόσο, όπως θα δείξει το επόμενο άρθρο μας, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η κρίση στη γεωργία θα τερματιστεί.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

Στη σημερινή παγκόσμια κοινότητα, οι αγρότες υφίστανται τις πιέσεις των διεθνών αγορών

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Ως πότε θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση προτού ξεμείνουμε από ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να καλλιεργούν τη γη;»

 [Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 7]

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Οι οργανικές τροφές κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Η λιανική αγορά οργανικών τροφών στον Καναδά επεκτείνεται με ρυθμό περίπου 15 τοις εκατό ετησίως.

Τι είναι οργανικές τροφές; Ένα δημοσίευμα του Υπουργείου Γεωργίας, Τροφίμων και Αγροτικής Ανάπτυξης της Αλμπέρτα τις ορίζει ως «τροφές που καλλιεργούνται στα πλαίσια ενός συστήματος παραγωγής το οποίο, εκτός του ότι αποφεύγει τις συνθετικές χημικές ουσίες, προάγει επίσης την υγεία του εδάφους, τη βιοποικιλότητα, την εκτροφή ζώων υπό συνθήκες χαμηλού άγχους, καθώς και τη χρήση μεθόδων που σέβονται το περιβάλλον».

Οι καλλιεργητές οργανικών τροφών λένε ότι αυτός ο τρόπος καλλιέργειας δεν συγκρίνεται με την παραγωγή τροφίμων από μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις. «Τα τεράστια αγροκτήματα συνήθως εκμεταλλεύονται απέραντες μονοκαλλιέργειες, των οποίων η υψηλή παραγωγή επιτυγχάνεται μέσω εντατικής μηχανοποίησης καθώς και μιας πληθώρας χημικών παρασιτοκτόνων και λιπασμάτων», γράφει η Κάθριν Βανσίταρτ στο περιοδικό Κανέιντιαν Τζεογκράφικ (Canadian Geographic). «Εκτός από το ότι μπορούν να μείνουν υπολείμματα τέτοιων χημικών ουσιών στις τροφές, η θρεπτική αξία των προϊόντων μειώνεται όταν αυτά συλλέγονται προτού ωριμάσουν, πράγμα επιβεβλημένο όταν πρόκειται να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις για να διοχετευτούν στην αγορά. Για να διασφαλιστεί ότι θα φτάσουν στον προορισμό τους ανέπαφα, μπορεί επίσης να υποβληθούν σε επεξεργασία με κάποιο αέριο ή κερί, ή σε ακτινοβόληση με κάποιο πυρηνικό υποπροϊόν».

Ποιος αγοράζει οργανικές τροφές; Το δημοσίευμα από την Αλμπέρτα λέει ότι το αγοραστικό κοινό «ποικίλλει από εφήβους που ενδιαφέρονται για την υγεία τους μέχρι ανήσυχες μητέρες ή ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας που γεννήθηκαν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. . . . Δεν πρόκειται πλέον για το στερεότυπο μοντέλο των παιδιών των λουλουδιών της δεκαετίας του 1960 και μόνο».

Ωστόσο, δεν έχουν πειστεί όλοι ότι οι οργανικές τροφές είναι καλύτερες. Το περιοδικό Κανέιντιαν Τζεογκράφικ παρατηρεί: «Το κατά κανόνα υψηλότερο κόστος των οργανικών τροφών κάνει κάποια επιφυλακτικά άτομα να αμφισβητούν την αξία τους αν δεν αποδειχτούν τα οφέλη τους από την επιστήμη. Άλλοι ανησυχούν μήπως δημιουργηθεί ένα διπλό σύστημα παραγωγής τροφών το οποίο αποκλείει τους φτωχούς». Οι υποστηρικτές των οργανικών τροφών αντιτείνουν ότι, αν γίνουν αλλαγές στη διατροφή, στην προώθηση των προϊόντων και στη μεταφορά τους, οι οργανικές τροφές θα μπορέσουν να γίνουν διαθέσιμες σε όλους, ασχέτως της οικονομικής τους κατάστασης. Δεδομένης της μεγάλης απόκλισης των απόψεων και των επιστημονικών στοιχείων, η αντιλογία για τις οργανικές τροφές δεν φαίνεται πως θα τερματιστεί σύντομα.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 8]

ΠΑΡΑΣΙΤΟΚΤΟΝΑ​—ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΗ

Τα παράσιτα και οι ασθένειες των φυτών σε μερικά μέρη του κόσμου έχουν προκαλέσει ζημιές μέχρι και στο 75 τοις εκατό της γεωργικής παραγωγής. Μια προφανής λύση είναι η καλλιέργεια περισσότερων προϊόντων. Η εφημερίδα Γκλόουμπ εντ Μέιλ (Globe and Mail) αναφέρει: «Οι αγρότες του Καναδά έχουν προσπαθήσει να αποκτήσουν το προβάδισμα στον ανταγωνισμό χρησιμοποιώντας μεθόδους παραγωγής που σκοπό έχουν να αυξήσουν τις σοδειές, δίνοντας στους αγρότες περισσότερα προϊόντα να πουλήσουν». Ωστόσο, ο Τέρενς Μακ Ρέι, από την υπηρεσία περιβάλλοντος του Καναδά, προειδοποιεί: «Πολλές από αυτές τις τροποποιήσεις έχουν αυξήσει τους πιθανούς περιβαλλοντικούς κινδύνους από τη γεωργία».

Τι θα λεχθεί για τη χρήση παρασιτοκτόνων; Και αυτό επίσης αποτελεί δίλημμα για τους αγρότες, εφόσον η αντιλογία όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους και τους κινδύνους που θέτουν για την υγεία συνεχίζεται. Μια έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας αναγνώρισε ότι η τοξικότητα και οι κίνδυνοι των περισσότερων παρασιτοκτόνων δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστά. Οι πιθανοί κίνδυνοι μπορεί να αυξηθούν καθώς τα παρασιτοκτόνα μεταδίδονται μέσω της τροφικής αλυσίδας. Τα ζώα τρώνε φυτά ψεκασμένα με παρασιτοκτόνα. Στη συνέχεια, οι άνθρωποι τρώνε τα ζώα.

[Ευχαριστίες]

USDA Φωτογραφία από Doug Wilson