Το Θεμέλιό μου για μια Ζωή με Σκοπό

ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΝΕΣΤ ΠΑΝΤΑΤΣΟΥΚ

Γεννήθηκα στα πεδινά του Σασκάτσιουαν, στον Καναδά. Σε ηλικία 23 χρονών πήγα στην Αφρική, όπου επί 35 χρόνια έζησα μια συναρπαστική ζωή ως ιεραπόστολος. Πώς εξελίχθηκε έτσι η ζωή μου; Όχι τυχαία. Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ μου σπίτι ήταν από πασσάλους, πηλό και άχυρο​—ανεπαρκές για να προστατέψει την οικογένειά μας από τους σκληρούς χειμώνες που επικρατούν στα πεδινά. Το 1928, ο πατέρας και η μητέρα, πριν κάνουν τα περισσότερα από εμάς τα εννέα παιδιά, δέχτηκαν Γραφικά έντυπα από κάποιον που επισκέφτηκε την αγροικία μας. Στο μακρύ χειμώνα που ακολούθησε, μελέτησαν την Αγία Γραφή με τη βοήθεια εκείνων των εντύπων. Μέχρι την επόμενη άνοιξη είχαν πειστεί ότι βρήκαν την αλήθεια. Μίλησαν για αυτήν στους συγγενείς, στους φίλους και στους γείτονες, αλλά ιδιαίτερα στα παιδιά τους.

Γεννήθηκα το 1931 και τα πέντε μικρότερα αδέλφια μου ήρθαν στη ζωή σύντομα έπειτα από εμένα. Η ανάγνωση και η μελέτη της Γραφής αποτελούσε μέρος της καθημερινής οικογενειακής μας ζωής. Θυμάμαι με χαρά τα πρωινά που περνούσαμε μαζί. Ο πατέρας συζητούσε πάντα κάποιο Γραφικό εδάφιο μαζί μας, ακόμη και όταν είχαμε επισκέπτες. Η μητέρα και ο πατέρας, καθώς και τα μεγαλύτερα παιδιά, διαβάζαμε με τη σειρά μεγαλόφωνα από τα Βιβλικά έντυπα.

Εκτός από το ότι μας δίδαξε ανάγνωση και γραφή, ο πατέρας μάς έμαθε επίσης να κάνουμε έρευνα χρησιμοποιώντας τα ταμεία της Γραφής. Σύντομα μάθαμε να χρησιμοποιούμε τη Γραφή για να εξηγούμε τις πεποιθήσεις μας σε άλλους. Αυτές οι απολαυστικές συζητήσεις με βοήθησαν να κάνω λογικές σκέψεις γύρω από Γραφικά θέματα. Με τον καιρό μπορούσα να χρησιμοποιώ τη Γραφή για να αντικρούω ψεύτικες θρησκευτικές διδασκαλίες. Μπορούσα να αποδεικνύω ότι η ψυχή πεθαίνει, ότι δεν υπάρχει πύρινη κόλαση και ότι ο Θεός και ο Ιησούς δεν είναι ίσοι ή μέρη της αποκαλούμενης Τριάδας.​—Εκκλησιαστής 9:5, 10· Ιεζεκιήλ 18:4· Ιωάννης 14:28.

Ο πατέρας και η μητέρα μάς δίδασκαν επίσης με το παράδειγμά τους και μας παρακινούσαν να υποστηρίζουμε σταθερά το ορθό, ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι δεν θα ήμασταν δημοφιλείς. Για παράδειγμα, ποτέ δεν χρησιμοποιούσαν καπνό, και μας προειδοποιούσαν για τις μολυσματικές του συνέπειες και για την πίεση που θα αντιμετωπίζαμε στο  σχολείο προκειμένου να καπνίσουμε. Θυμάμαι τα λόγια του πατέρα μου: «Μπορεί να πουν ότι δεν είσαι άντρας επειδή δεν θα θέλεις να καπνίσεις. Αλλά εσύ ρώτησέ τους: “Ποιος είναι άντρας; Εκείνος που ελέγχεται από τον καπνό ή εκείνος που τον ελέγχει;”»

Μια άλλη δοκιμασία για το αν θα ενεργούσα σύμφωνα με τη Γραφική εκπαίδευση την οποία πήρα στην παιδική μου ηλικία ήρθε όταν ήμουν 11 χρονών. Είχε αρχίσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και αναμενόταν από τα παιδιά στο σχολείο να δίνουν όρκο υποταγής στη σημαία. Από τη Γραφική μου μελέτη διέκρινα ότι ένας τέτοιος όρκος ήταν πράξη λατρείας, γι’αυτό και αρνήθηκα να συμμετάσχω. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποβληθώ από το σχολείο για έξι μήνες.

Εντούτοις, αργότερα τελείωσα το σχολείο και, το Μάρτιο του 1947, συμβόλισα την αφιέρωσή μου στον Ιεχωβά Θεό με το βάφτισμα. Έξι μήνες αργότερα έγινα σκαπανέας, δηλαδή ολοχρόνιος διαγγελέας των καλών νέων. Αρχικά, υπηρέτησα στο νότιο Σασκάτσιουαν, δίνοντας μαρτυρία σε αγρότες και κτηνοτρόφους αυτής της αχανούς περιοχής. Το καλοκαίρι ταξίδευα με άλογο και τον κρύο χειμώνα χρησιμοποιούσα ένα ιππήλατο σκεπαστό έλκηθρο, το οποίο ονομάζαμε καμπούζ. Θερμαινόταν με ένα μαγκάλι, και γι’ αυτό έπρεπε να προσέχω να μην αναποδογυρίσει το έλκηθρο.

Οι αγρότες ήταν φιλικοί και φιλόξενοι. Όταν τους επισκεπτόμουν αργά το απόγευμα, συνήθως με προσκαλούσαν να διανυκτερεύσω στο σπίτι τους. Πόσο μου άρεσαν οι ζωηρές Γραφικές συζητήσεις που κάναμε! Η οικογένεια Πίτερσον ανταποκρίθηκε έπειτα από μια ολονύχτια συζήτηση. Ο Ερλ και η μητέρα του έγιναν ζηλωτές Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Υπηρεσία στο Κεμπέκ

Το 1949 δέχτηκα την πρόσκληση που απευθύνθηκε σε σκαπανείς να βοηθήσουν στο έργο κηρύγματος στην επαρχία του Κεμπέκ. Ανταποκρίθηκαν περίπου 200 σκαπανείς από το δυτικό Καναδά. Έφτασαν στο Μόντρεαλ το Σεπτέμβριο, έτοιμοι να λάβουν διορισμούς σε οποιαδήποτε περιοχή του Κεμπέκ. Αυτό συνέβη τον καιρό που ήταν Πρωθυπουργός ο Καθολικός Μορίς Ντιπλεσί, ο οποίος είχε ορκιστεί να διώξει τους Μάρτυρες από την επαρχία.

Εκείνοι οι καιροί ήταν γεμάτοι δραστηριότητα, συναρπαστικοί, όλο προκλήσεις. Μερικές από αυτές ήταν η εκμάθηση της γαλλικής γλώσσας, οι συλλήψεις και οι οχλοκρατίες καθώς και η διάλυση των Χριστιανικών μας συνάξεων από φανατικούς εισβολείς. Αυτή η μισαλλοδοξία, όμως, δεν με φόβισε ούτε με έκανε να ταλαντευτώ στη σταδιοδρομία μου ως διακόνου του Θεού. Οι γονείς μου μού είχαν ενσταλάξει αγάπη για το σωστό, καθώς και πεποίθηση ότι το παγκόσμιο έργο κηρύγματος το οποίο είχε προείπει ο Ιησούς επρόκειτο να επιτελεστεί ανεξάρτητα από την εναντίωση.​—Ματθαίος 24:9, 14.

Τον καιρό που ήμουν στο Κεμπέκ, γνώρισα την Έμιλι Χόουρις, μια πιστή σκαπάνισσα από το Σασκάτσιουαν. Αφότου παντρευτήκαμε, στις 27 Ιανουαρίου 1951, η Έμιλι είναι η όσια συνεργάτιδά μου και η ενθαρρυντική μου σύντροφος. Επειδή σκοπός μας ήταν να συμμετέχουμε πληρέστερα στη διακονία, κάναμε αίτηση και γίναμε δεκτοί ως  σπουδαστές της Βιβλικής Σχολής Γαλαάδ της Σκοπιάς, η οποία παρέχει ένα πρόγραμμα μαθημάτων διάρκειας μερικών μηνών που προετοιμάζει διακόνους για ιεραποστολική υπηρεσία. Αποφοιτήσαμε από την 20ή τάξη της Γαλαάδ το Φεβρουάριο του 1953.

Ενώ περιμέναμε για τα έγγραφα που θα επέτρεπαν την είσοδό μας στην Αφρική, λάβαμε την πρόσκληση να βοηθήσουμε εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Αλμπέρτα και στο Οντάριο του Καναδά. Εκείνες τις μέρες ταξιδεύαμε από εκκλησία σε εκκλησία με τα δημόσια μέσα μεταφοράς. Μάθαμε, λοιπόν, να απλοποιούμε τη ζωή μας και να μεταφέρουμε όλα τα αποκτήματά μας σε μια βαλίτσα. Λίγους μήνες αργότερα, όταν τα έγγραφα για το ταξίδι και για την είσοδό μας τακτοποιήθηκαν, ξεκινήσαμε για τη Νότια Ροδεσία, τη σημερινή Ζιμπάμπουε.

Προσαρμοζόμαστε στη Ζωή της Αφρικής

Μέσα σε πέντε μήνες από την άφιξή μας, λάβαμε το διορισμό να επισκεφτούμε ομίλους των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Ζιμπάμπουε καθώς και στην Μποτσουάνα και στα νότια μέρη της Βόρειας Ροδεσίας (σημερινή Ζάμπια). Στη Σχολή Γαλαάδ είχαμε λάβει την παρότρυνση να μη συγκρίνουμε το διορισμό μας στο εξωτερικό με τη χώρα προέλευσής μας και να θυμόμαστε ότι σε όποιες περιστάσεις και αν βρισκόμασταν, θα μπορούσαμε να μάθουμε κάτι από τις εμπειρίες μας. Αυτές οι σοφές εισηγήσεις μάς βοήθησαν να προσαρμόσουμε τον τρόπο σκέψης μας. Μέχρι σήμερα, η Έμιλι και εγώ συμφωνούμε με τα λόγια: «Να επωφελείστε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό από κάθε κατάσταση. Μπορεί να μη σας ξανασυμβεί».

Ταξιδεύαμε από μέρος σε μέρος με τρένο, λεωφορείο, φορτηγό ή ποδήλατο​—οτιδήποτε ήταν διαθέσιμο. Αν και αυτό ήταν πολύ κοπιαστικό, υπήρξαν και άλλες περιστάσεις οι οποίες έθεσαν σε δοκιμασία την απόφασή μας να “επωφελούμαστε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό από κάθε κατάσταση”. Τα πρώτα δύο χρόνια η Έμιλι δεν μπορούσε να ταξιδεύει μαζί μου σε περιοχές των ιθαγενών επειδή υπήρχαν νομικοί περιορισμοί. Έτσι λοιπόν, η σύζυγός μου, με την οποία ήμουν παντρεμένος λίγα μόνο χρόνια, έπρεπε να μένει σε πόλεις κοντά στους σταθμούς τρένων, όπου συχνά δεν υπήρχαν άλλοι Μάρτυρες. Η πίστη, το θάρρος και η αποφασιστικότητα της Έμιλι όχι μόνο με γέμιζαν θαυμασμό και αγάπη για εκείνη αλλά επίσης έφεραν καρπούς της Βασιλείας σε αυτές τις κοινότητες.

Μόλις έβρισκε κατάλυμα σε κάποιο ντόπιο σπιτικό, η Έμιλι έδινε μαρτυρία στα περίχωρα ώσπου να γυρίσω από τη φυλετική περιοχή. Μερικές φορές υπηρετούσε μόνη για έναν μήνα. Έβρισκε δύναμη και προστασία εμπιστευόμενη στο δυνατό χέρι του Ιεχωβά, και η διακονία της καρποφόρησε. Σε κάποια περίπτωση, η Ρίτα Χάνκοκ ανταποκρίθηκε στη Γραφική αλήθεια και αργότερα την ακολούθησε ο σύζυγός της. Έγινε πιστός αδελφός και υπηρέτησε ως Χριστιανός πρεσβύτερος μέχρι το θάνατό του. Σήμερα υπάρχουν ακμάζουσες εκκλησίες σε μερικές πόλεις στις οποίες η Έμιλι έσπειρε σπόρους της Γραφικής αλήθειας.

Αφρικανική Φιλοξενία και Εφευρετικότητα

Στο μεταξύ, στις περιοχές των ιθαγενών, η βαθιά εκτίμηση των Αφρικανών Μαρτύρων για την οργάνωση του Ιεχωβά και τους περιοδεύοντες εκπροσώπους της ήταν για εμένα συγκινητική εμπειρία. Αυτοί οι στοργικοί Χριστιανοί αδελφοί με φρόντιζαν πολύ. Κάθε Δευτέρα ταξίδευα από τον έναν τόπο συνέλευσης στον άλλον. Το κατάλυμά μου ήταν μια καινούρια αχυροκαλύβα, η οποία μου θύμιζε την αγροικία της οικογένειάς μου στο Σασκάτσιουαν. Το κρεβάτι μου ήταν ένα αχυρένιο στρώμα πάχους 30 εκατοστών απλωμένο στο πάτωμα, με ένα σεντόνι στρωμένο πάνω του.

Οι συνελεύσεις στις περιοχές των ιθαγενών διεξάγονταν συνήθως στο δάσος. Οι παρόντες καθάριζαν τη χαμηλή βλάστηση αφήνοντας τα δέντρα που είχαν πολύ φύλλωμα για σκιά. Για καθίσματα χρησιμοποιούνταν δεμάτια από άχυρο δεμένα καλά μεταξύ τους και τοποθετημένα σε σειρές. Τέλος, κατασκεύαζαν έναν αχυρένιο φράχτη γύρω από την καθαρισμένη περιοχή. Σε αυτό το φυσικό περιβάλλον, η καρδιά μου πάντα συγκινούνταν από τις μελωδικές φωνές των Αφρικανών αδελφών μας που έψελναν ύμνους στον Ιεχωβά με αλησμόνητη αρμονία.

Αξιομνημόνευτη Εμπειρία

Στην πορεία της διακονίας μου, γνώρισα τον Γκίντιον Ζέντα, ανώτατο επιθεωρητή στις σχολές ιεραποστολών της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Ο Γκίντιον είχε λάβει την εκπαίδευσή του, περιλαμβανομένης και της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, μέσω της εκκλησίας. Ωστόσο, δεν είχε πάρει ικανοποιητικές απαντήσεις σε πολλές από τις Γραφικές του ερωτήσεις. Ζήτησε, λοιπόν, να συναντηθώ με  αυτόν και με αρκετούς συναδέλφους του για να απαντήσω σε αυτές τις ερωτήσεις. Περίπου 50 άτομα παρευρέθηκαν σε αυτή τη συνάντηση, μεταξύ των οποίων επιθεωρητές, διευθυντές και καθηγητές σχολείων. Ο Γκίντιον ήταν ο συντονιστής της συνάντησης. Με εύτακτο τρόπο συζητούσαμε το ένα θέμα μετά το άλλο. Μιλούσα επί 15 λεπτά για κάθε θέμα και έπειτα απαντούσα στις ερωτήσεις. Η συνάντηση διήρκεσε αρκετές ώρες.

Το αποτέλεσμα αυτής της ασυνήθιστης διαδικασίας ήταν ότι ο Γκίντιον, η οικογένειά του καθώς και πολλοί συνάδελφοί του έγιναν αφιερωμένοι, βαφτισμένοι υπηρέτες του Ιεχωβά. Ο τοπικός επίσκοπος τους απέλυσε από το Αγγλικανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ωστόσο, κανείς τους δεν πτοήθηκε και παρέμειναν σταθεροί στην υπηρεσία του Ιεχωβά​—μερικοί μάλιστα ανέλαβαν τη διακονία σκαπανέα.

Ανταπόκριση σε μια Εντυπωσιακή Ταινία

Το 1954, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά άρχισαν να προβάλλουν την κινηματογραφική ταινία Η Κοινωνία του Νέου Κόσμου εν Δράσει. Τον επόμενο χρόνο ο νόμος που απαγόρευε παλιότερα σε μια γυναίκα να συνοδεύει το σύζυγό της σε περιοχές των ιθαγενών καταργήθηκε. Αυτό επέτρεψε στην Έμιλι να ταξιδεύει μαζί μου σε τέτοιες περιοχές. Εκείνον τον καιρό μάς είχαν δώσει ένα αυτοκίνητο, μια ηλεκτρική γεννήτρια και μια μηχανή προβολής για να δείχνουμε την ταινία σε όλες τις κοινότητες των ιθαγενών. Πολλοί δεν είχαν ξαναδεί ποτέ ταινία, έτσι λοιπόν οι προβολές μας έλκυσαν την προσοχή αρκετών ατόμων. Η ταινία έδειχνε βήμα προς βήμα την παραγωγή Γραφών και Γραφικών εντύπων στο μεγάλο μας τυπογραφείο, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.

Η ταινία εμπεριείχε επίσης σκηνές από τη διεθνή αδελφότητα των Μαρτύρων του Ιεχωβά οι οποίοι συμμετείχαν στη λατρεία του Ιεχωβά στο Στάδιο Γιάνκι της Νέας Υόρκης το 1953. Εκείνοι οι Αφρικανοί δεν είχαν δει ποτέ τέτοια εκδήλωση ενότητας και αγάπης από ανθρώπους διαφόρων εθνικοτήτων. Αυτή η ταινία υποκίνησε πολλές οικογένειες στη Ζιμπάμπουε να μελετήσουν τη Γραφή και να συνταυτιστούν με τους Μάρτυρες. Λάβαμε στην κυριολεξία αμέτρητες προσκλήσεις για προβολή της ταινίας από διευθυντές σχολείων όλης της χώρας οι οποίοι αναγνώριζαν την εκπαιδευτική αξία ενός τέτοιου οπτικού βοηθήματος για τους μαθητές τους.

Κάποιο βράδυ με ξύπνησαν Μάρτυρες οι οποίοι ζητούσαν να προβάλω την ταινία. Προς έκπληξή μου περίπου 500 άτομα είχαν έρθει περπατώντας αρκετές ώρες για να τη δουν. Είχαν ακούσει ότι ήμουν στην περιοχή και ότι την πρόβαλλα. Όταν ήρθε η ώρα να διαλυθεί το πλήθος, είχε φτάσει μια άλλη ομάδα αποτελούμενη από 300 άτομα. Έτσι λοιπόν πρόβαλα και πάλι την ταινία. Ήταν τρεις το πρωί όταν έφυγαν οι τελευταίοι θεατές! Σε μια περίοδο 17 ετών, στη Ζάμπια και μόνο, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι είδαν αυτή την εντυπωσιακή ταινία!

Νέοι Διορισμοί στην Αφρική

Αφού υπηρετήσαμε πάνω από πεντέμισι χρόνια στη Ζιμπάμπουε, μεταφερθήκαμε στη Νότια Αφρική. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να μάθουμε τη γλώσσα αφρικάανς. Αργότερα μάθαμε επίσης να μιλάμε σεσούτου και ζουλού. Το γεγονός ότι μπορούσαμε να διδάξουμε το Λόγο του Θεού σε επιπρόσθετες γλώσσες αύξησε την αποτελεσματικότητά μας στη διακονία και μας έδωσε ένα αίσθημα ικανοποίησης.

Στις αρχές του 1960 διοριστήκαμε στο έργο περιοδεύοντα επισκόπου στο νοτιότερο τμήμα της Αφρικής. Τα επόμενα 27 χρόνια, ταξιδέψαμε εκτεταμένα στο Λεσότο, στη Ναμίμπια, στη Νότια Αφρική και στη Σουαζιλάνδη καθώς και στα νησιά Ασένσιον και Αγία Ελένη στο Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό. Συνολικά, ταξιδέψαμε εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα υπηρετώντας τους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές μας. Οι πράξεις πίστης και οσιότητάς τους υπό δυσχερείς συνθήκες μάς έχουν ενθαρρύνει ώστε να μην παραιτηθούμε ποτέ.

Για παράδειγμα, γνώρισα προσωπικά Μάρτυρες στη Σουαζιλάνδη οι οποίοι δεν συμβίβασαν την πίστη τους όταν πέθανε ο Βασιλιάς Σομπούζα Β΄. Επειδή αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε αντιγραφικές τελετές που διεξάγονται όταν πεθαίνει ένα τόσο σπουδαίο πρόσωπο, απολύθηκαν από την εργασία τους και τους αφαιρέθηκαν τα πολιτικά τους δικαιώματα. Παρά τις στερήσεις και τις δυσκολίες που υπέμειναν επί χρόνια, ποτέ δεν εγκατέλειψαν την πίστη τους. Το ότι έχω γνωρίσει αυτούς τους θαυμάσιους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές και  έχω μιλήσει μαζί τους πρόσωπο με πρόσωπο αποτελεί για εμένα μεγάλο προνόμιο για το οποίο θα ευχαριστώ τον Ιεχωβά πάντοτε.

Ένα άλλο άτομο που γνώρισα ήταν ο Φιλήμων Μαφερέκα, ένας σκαπανέας από το Μοκχότλονγκ, στο Λεσότο, το οποίο βρίσκεται στα βουνά σε υψόμετρο πάνω από 3.000 μέτρα. Επειδή δεν υπήρχε συγκοινωνία, εκείνος και η αγαπητή του σύζυγος, τα δύο παιδιά τους και τέσσερις υποψήφιοι για βάφτισμα περπάτησαν πάνω από 100 χιλιόμετρα για να πάνε σε μια συνέλευση που διεξαγόταν σε υψόμετρο 1.200 μέτρων. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής χρειάστηκε να περπατήσουν σε ανώμαλο έδαφος. Σκαρφάλωσαν και κατέβηκαν ρεματιές και διέσχισαν πολλούς χειμάρρους και ποτάμια.

Στο δρόμο της επιστροφής από τη συνέλευση, μετέφεραν εκατό αντίτυπα του βιβλίου Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή. Αυτά προορίζονταν για ανθρώπους του τόπου τους, του Μοκχότλονγκ. Λόγω, όμως, του μεγάλου ενδιαφέροντος για τα Γραφικά έντυπα το οποίο έβρισκαν καθώς προχωρούσαν, οι προμήθειές τους εξαντλήθηκαν πριν φτάσουν σπίτι. Το να βλέπουμε με τα ίδια μας τα μάτια το ζήλο και την αφοσίωση Χριστιανών αδελφών όπως ο Φιλήμων και η σύζυγός του αποτέλεσε για την Έμιλι και για εμένα προνόμιο το οποίο εκτιμούμε μέχρι σήμερα.

Μερικές φορές αντιμετωπίσαμε κινδύνους από δηλητηριώδη φίδια, όπως οι κόμπρες, καθώς και από αιφνίδιες πλημμύρες και άλλες απειλές. Τέτοιες εμπειρίες, αν και τότε ήταν τρομακτικές, ωχριούν αν συγκριθούν με τις ανταμοιβές και τις χαρές μιας σταδιοδρομίας στην υπηρεσία του Ιεχωβά. Μάθαμε ότι αυτός ποτέ δεν εγκαταλείπει τους οσίους του.

Όταν η Έμιλι αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα υγείας, ο Ιεχωβά μάς έδωσε τη σοφία για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με ισορροπημένο τρόπο. Η αλλαγή στο διαιτολόγιο και η διευθέτηση για καλύτερες συνθήκες υγιεινής βοήθησαν στην ανάρρωσή της. Κατασκευάσαμε ένα τροχόσπιτο για να μπορεί η Έμιλι να έχει ελεγχόμενο περιβάλλον καθώς θα ταξιδεύαμε, και με τον καιρό ανέρρωσε.

Επιστροφή στον Καναδά

Το 1988, έπειτα από 35 χρόνια ιεραποστολικού έργου στη συναρπαστική αφρικανική ήπειρο, πήραμε διορισμό να επιστρέψουμε στον Καναδά. Έπειτα, το 1991, άρχισα και πάλι να υπηρετώ ως περιοδεύων επίσκοπος. Οχτώ χρόνια αργότερα έπαθα εγκεφαλικό. Αν και από τότε οι δραστηριότητές μου έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό, εξακολουθώ να βρίσκω χαρά υπηρετώντας ως πρεσβύτερος σε μια από τις εκκλησίες του Λάντον, στο Οντάριο.

Σήμερα, αναπολώ με ικανοποίηση τον καιρό που ξεκίνησα ως σκαπανέας με το άλογο στο νότιο Σασκάτσιουαν, πριν από 56 περίπου χρόνια. Πόσο ευγνώμων είμαι που ο πατέρας μου μας δίδαξε με σταθερότητα να σκεφτόμαστε ως πνευματικοί άνθρωποι, χωρίς να φοβόμαστε ποτέ να υπερασπιστούμε την αλήθεια και τη δικαιοσύνη! Με έμαθε το Λόγο του Θεού, ο οποίος μου έδωσε μια ζωή γεμάτη σκοπό. Αυτή η κληρονομιά με έχει ωφελήσει σε όλη μου τη ζωή. Ποτέ δεν θα άλλαζα τη ζωή μου στην υπηρεσία του Ιεχωβά με οτιδήποτε έχει να προσφέρει αυτός ο παλιός κόσμος.

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Η 11μελής οικογένειά μας το 1949. Η μητέρα μου κρατάει το μικρότερο παιδί. Εγώ στέκομαι πίσω της

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Κατασκεύασα αυτό το «καμπούζ» για τη διακονία μου

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Γυναίκες στο Κεμπέκ οι οποίες συνελήφθησαν επειδή κήρυτταν

[Εικόνα στη σελίδα 22, 23]

Συμμετείχα στην εκπαίδευση αυτών των περιοδευόντων επισκόπων στη Ζιμπάμπουε

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Κατασκευάσαμε αυτό το τροχόσπιτο για να αναρρώσει η Έμιλι

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Πρόσφατη φωτογραφία με την Έμιλι