Πράγα​—Γνωρίστε το Ιστορικό μας Πετράδι

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΤΣΕΧΙΑ

ΘΑ ΣΑΣ άρεσε να επισκεφτείτε μια πόλη με ιστορία χιλίων και πλέον ετών​—μια πόλη με αρχιτεκτονικά μνημεία από τη ρωμανική εποχή του 10ου αιώνα ως τη γοτθική, την Αναγέννηση, την εποχή του μπαρόκ, του ροκοκό, του κλασικισμού, του νεοκλασικισμού, καθώς και του Αρ Νουβό του 20ού αιώνα; Τότε ελάτε μαζί μας στην Πράγα, ένα πετράδι της Κεντρικής Ευρώπης. Η τσεχική γλώσσα δεν είναι καθόλου εύκολη. Ωστόσο, αν φέρετε μαζί σας ένα λεξικό που περιέχει και την προφορά των λέξεων, θα σας βοηθήσει πολύ. Πρώτα από όλα, όμως, πού βρίσκεται η Πράγα;

Κοιτάξτε έναν χάρτη της Ευρώπης. Βρείτε το Βερολίνο, την πρωτεύουσα της Γερμανίας, προς τα ανατολικά. Προχωρήστε ευθεία περίπου 300 χιλιόμετρα νότια, και η πρώτη μεγάλη πόλη που θα συναντήσετε στην Τσεχία είναι η Πράγα, η πρωτεύουσα. Πιο νοτιοανατολικά θα δείτε τη Βιέννη της Αυστρίας και έπειτα τη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Όλες αυτές οι πόλεις απέχουν οδικώς λίγες ώρες η μία από την άλλη.

Η Πράγα είναι χτισμένη και στις δύο πλευρές του ποταμού Βλτάβα (Μολδάβα). Για να διευκολύνουμε την ξενάγησή μας, μπορούμε να χωρίσουμε την κεντρική Πράγα σε πέντε περιοχές. (Βλέπε χάρτη στη σελίδα 23.) Η πρώτη περιοχή είναι στη δυτική όχθη, ψηλά σε έναν λόφο. Εδώ θα δείτε το Κάστρο της Πράγας και το Χράντσανι, την κωμόπολη που ιδρύθηκε γύρω από το κάστρο το 1320 περίπου. Μέσα στην περιοχή του κάστρου βρίσκεται ο τεράστιος γοτθικός Καθεδρικός Ναός του Αγίου Βίτου, του οποίου η οικοδόμηση άρχισε το 1344 αλλά ολοκληρώθηκε μόλις το 1929. Εκεί βρίσκονται τα κοσμήματα του στέμματος και ο τάφος του Πρίγκιπα Βεγκέσλαου. Για να φτάσετε στην περιοχή του κάστρου, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο δημόσιο μέσο μεταφοράς ή να περπατήσετε. Ο δρόμος είναι απότομα ανηφορικός, γι’ αυτό φορέστε άνετα παπούτσια! Στην περιοχή του κάστρου, μην παραλείψετε να πάτε στα ασυνήθιστα μικροσκοπικά σπίτια και καταστήματα δώρων στο Χρυσό Σοκάκι (στην τσεχική, Ζλάτα Ούλιχκα). Αυτά χτίστηκαν στα τέλη του 16ου αιώνα για τα μέλη της φρουράς των ανακτόρων. Αργότερα, το 17ο αιώνα, εγκαταστάθηκαν εκεί χρυσοχόοι. Έτσι δόθηκε η ονομασία Χρυσό Σοκάκι.

Στα νότια της περιοχής του κάστρου  είναι το Μικρό Μέρος, ή αλλιώς Μάλα Στράνα. Ένας ταξιδιωτικός οδηγός λέει: «Στο μέρος αυτό υπάρχουν άφθονα μεγαλοπρεπή μπαρόκ ανάκτορα και παλιά σπίτια με όμορφες επιγραφές». Η Πράγα είναι γνωστή ως η Πόλη με τα Εκατό Καμπαναριά, αν και υπάρχουν πολύ περισσότερα, θυμίζοντάς μας την εποχή κατά την οποία πολλοί Τσέχοι ήταν θρησκευόμενοι. Εδώ στο Μικρό Μέρος, βρίσκουμε μερικούς ναούς, μολονότι στη μετακομμουνιστική αυτή εποχή λίγα άτομα εκκλησιάζονται. Ένας από τους πιο φημισμένους είναι η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η οικοδόμησή του άρχισε το 1703 και ολοκληρώθηκε το 1761. Διήρκεσε τόσο πολύ ώστε, αν και ο ναός ήταν έργο δύο αρχιτεκτόνων, πατέρα και γιου, κανένας τους δεν έζησε τόσο πολύ ώστε να τον δει αποπερατωμένο.

Διασχίζοντας τον Βλτάβα

Υπάρχουν τουλάχιστον εφτά γέφυρες που διασχίζουν τον ποταμό Βλτάβα στην ανατολική πλευρά της Πράγας. Η πιο γνωστή είναι η Γέφυρα του Καρόλου (Κάρλουφ Μοστ), την οποία διέρχονται μόνο πεζοί. Αν δεν έχετε περπατήσει αυτή τη γέφυρα, μήκους 520 μέτρων, δεν έχετε γευτεί την Πράγα. Επισκεφτείτε την νωρίς το πρωί και το βραδάκι. Αξίζει να δείτε τις διαφορετικές όψεις που παίρνει με τα παιχνίδια του φωτός.

Η γέφυρα συνδέει το Μικρό Μέρος στην αριστερή όχθη με την Παλιά Πόλη στην ανατολική, δεξιά όχθη. Συνήθως η Γέφυρα του Καρόλου κατακλύζεται από τουρίστες, πλανόδιους καλλιτέχνες και μικροπωλητές, οι οποίοι συμβάλλουν σε μια χαλαρή και ευχάριστη ατμόσφαιρα. Πιθανότατα θα ακούσετε κάποιο πολύ καλό τσεχικό συγκρότημα τζαζ να παίζει γνωστά μουσικά κομμάτια της Νέας Ορλεάνης. Μάλιστα πουλάνε CD και κασέτες που περιέχουν τις ζωηρές εκτελέσεις τους. Σε άλλα σημεία, μπορεί να βρείτε φοιτητές που προσπαθούν να βγάλουν λίγα χρήματα πουλώντας πανέμορφες πορσελάνινες μινιατούρες των πιο φημισμένων κτισμάτων της Πλατείας της Παλιάς Πόλης. Μπορείτε σχεδόν να αναπαραστήσετε την πλατεία, περιλαμβανομένου και του περίφημου αστρονομικού ρολογιού, στην εταζέρα του σπιτιού σας!

Τώρα, όμως, προσέξτε το πλήθος των αγαλμάτων Καθολικών «αγίων» που διακοσμούν και τις δυο πλευρές της γέφυρας. Μεγάλο μέρος της θρησκευτικής ιστορίας της Τσεχίας συνοψίζεται σε αυτά. Οι χρονολογίες τοποθέτησής τους αρχίζουν από την εποχή του Ιωάννη Νέπομουκ (1683) ως του Κύριλλου και του Μεθόδιου (1938). Ωστόσο, η πιο εντυπωσιακή μορφή για πολλούς σπουδαστές της Γραφής είναι αυτή του Χριστού, η οποία χρονολογείται από το 1629. Τι το ιδιαίτερο έχει αυτή;

Γύρω του υπάρχει μια επιχρυσωμένη εβραϊκή επιγραφή που περιέχει το Τετραγράμματο, δηλαδή τέσσερα εβραϊκά γράμματα. Αυτά αντιπροσωπεύουν το θεϊκό όνομα Ιεχωβά, το οποίο εμφανίζεται σχεδόν 7.000 φορές στις Εβραϊκές Γραφές.

Η Παλιά Πόλη θα σας Εκπλήξει Πραγματικά

Μόλις διασχίσετε τη Γέφυρα του Καρόλου και περάσετε κάτω από τον Πύργο της Γέφυρας της Παλιάς Πόλης (αναζητήστε τη γλυπτή αλκυόνα στην ανατολική πρόσοψη, το αγαπημένο προσωπικό σύμβολο του Βεγκέσλαου), θα βρεθείτε στην Παλιά Πόλη όπου δεν θα μπορείτε να αφήσετε τη φωτογραφική μηχανή από τα χέρια σας! Ολόκληρη η περιοχή είναι ένα αρχιτεκτονικό θαύμα που δεν χορταίνουν να βλέπουν τα μάτια. Αν προχωρήσετε ευθεία βγαίνοντας από τη γέφυρα, θα βρεθείτε στην οδό Καρόλου (Καρλόβα), η οποία συνδέεται με έναν δαίδαλο από στενούς, ελικοειδείς δρόμους γεμάτους από μικρά καταστήματα και πολλούς πελάτες. Κοιτάξτε, όμως, γύρω σας το διαφορετικό στιλ της Αναγέννησης και του μπαρόκ.

Καθώς περιφέρεστε θαυμάζοντας τα αξιοθέατα, ξαφνικά θα δείτε την Πλατεία της Παλιάς Πόλης, και το πρώτο πράγμα που ίσως αντικρίσετε είναι ένα πλήθος ανθρώπων οι οποίοι κοιτούν κάποιο ρολόι, ιδιαίτερα όταν κοντεύει να σημάνει την ακέραια ώρα. Αυτό είναι το Ρολόι του Δημαρχείου, ένα εντυπωσιακό αστρονομικό ρολόι. Αλλά μην περιμένετε αστρονομική ακρίβεια. Το ρολόι σχεδιάστηκε τότε που οι άνθρωποι πίστευαν ακόμη ότι η γη ήταν το κέντρο του σύμπαντος και ότι ο ήλιος  και τα άστρα περιστρέφονταν γύρω από αυτήν. Εντούτοις, αποτελεί αριστούργημα ωρολογοποιίας και μηχανικής. a​—Βλέπε πλαίσιο σε αυτή τη σελίδα.

Τώρα προχωρούμε στην Πλατεία της Παλιάς Πόλης, η οποία είναι πραγματικά μεγαλοπρεπής λόγω των όμορφων κτιρίων της και της ποικιλίας της αρχιτεκτονικής της. Η πλατεία είναι τόσο μεγάλη ώστε ακόμη και τα πλήθη φαίνονται μικρά μπροστά της. Υπάρχουν πολλά να δει κανείς. Κοιτάξτε με την ησυχία σας και συμβουλευτείτε τον ταξιδιωτικό σας οδηγό για να καταλάβετε τι είναι αυτό που κοιτάτε. Εκείνος ο τεράστιος ναός στο βάθος με το διπλό κωδωνοστάσιο και τα πολλά βέλη ονομάζεται Εκκλησία του Τιν και χρονολογείται από το 1365. Ο χώρος εδώ δεν μας επιτρέπει να περιγράψουμε άλλα μεγαλοπρεπή κτίρια σε αυτή την πολύ ασυνήθιστη πλατεία, όπως είναι το Ανάκτορο Γκολτς-Κίνσκι, χτισμένο με το ρυθμό ροκοκό.

Στο κέντρο της πλατείας βρίσκεται ένα επιβλητικό μνημείο του Τσέχου θρησκευτικού μεταρρυθμιστή Γιαν Χους (1372-1415). Αν και ήταν Καθολικός ιερέας, ξεσήκωσε την οργή των ιεραρχών επειδή τόλμησε να εκθέσει τη διεφθαρμένη ηθική του κλήρου και να εναντιωθεί στην πώληση συγχωροχαρτιών. Ενώ του υποσχέθηκαν προστασία αν παρευρισκόταν στη Σύνοδο της Κωνσταντίας για να εκθέσει τις απόψεις του, ο Χους καταδικάστηκε ως αιρετικός και κάηκε στην πυρά.

Το Εβραϊκό Παρελθόν της Πράγας

Η τέταρτη περιοχή, την οποία δεν πρέπει να παραλείψουμε, είναι η Εβραϊκή Συνοικία, η αποκαλούμενη Γιόσεφοβ στην τσεχική. Πήρε το όνομά της από τον Ιωσήφ Β΄ το 1784, όταν μετριάστηκαν οι διακρίσεις εναντίον των Εβραίων. Ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία αυτής της συνοικίας είναι η Παλιά-Νέα Συναγωγή. Χτίστηκε γύρω στο 1270 και είναι η αρχαιότερη συναγωγή στην Ευρώπη που λειτουργεί ακόμη. Επίσης είναι ένα από τα παλιότερα γοτθικά κτίρια στην Πράγα. Μπορείτε να μπείτε στη συναγωγή και, αν κοιτάξετε προσεκτικά, θα βρείτε ένα δείγμα του θεϊκού ονόματος στην  εβραϊκή​—αλλά μην προσπαθήσετε να φωτογραφίσετε τίποτα. Πιθανόν κάποιος φύλακας να σας συνοδεύσει σύντομα έξω από τις εγκαταστάσεις αν δεν συμμορφωθείτε με αυτή την απαγόρευση.

Στην ίδια γειτονιά, μπορείτε να ρίξετε από τις πύλες μια ματιά σε κάποιο παλιό εβραϊκό νεκροταφείο αντικρίζοντας χιλιάδες τάφους με εβραϊκές επιγραφές. Εκεί κοντά είναι και το Εβραϊκό Δημαρχείο με τα δυο ρολόγια του​—το ένα με ρωμαϊκούς αριθμούς και το άλλο με εβραϊκά γράμματα.

Η κοντινή Συναγωγή Πίνκας «χρησιμεύει τώρα ως μνημείο για τους 77.297 Βοημούς και Μοραβούς Εβραίους που έχασαν τη ζωή τους στους ναζιστικούς θαλάμους αερίων». Τα ονόματά τους, συμπεριλαμβανομένων 36.000 Εβραίων από την Πράγα, είναι χαραγμένα στους εσωτερικούς τοίχους.​—Τέχνη και Ιστορία της Πράγας (Prague Art and History).

Η Αρχαία «Νέα Πόλη»

Η τελευταία περιοχή που θα επισκεφτούμε είναι η Νέα Πόλη (Νόβε Μέστο). Αν και ονομάζεται νέα, στην πραγματικότητα ιδρύθηκε από τον Κάρολο Δ΄ ως αγορά αλόγων το 1348. Το πιο φημισμένο σημείο της είναι η Πλατεία Βεγκέσλαου, η οποία έχει περιγραφεί ως «το κέντρο του καταναλωτή στη σύγχρονη Πράγα». Υπάρχουν λίγες προσόψεις Αρ Νουβό, όπως εκείνη του όμορφου Ξενοδοχείου Εβρόπα, αλλά το κύριο ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στο έφιππο άγαλμα του Βεγκέσλαου το οποίο στήθηκε το 1912.

Δεν μπορούμε να ολοκληρώσουμε την επίσκεψη στην Πράγα αν δεν θυμηθούμε την πολιτιστική της κληρονομιά, ιδιαίτερα στον τομέα της μουσικής. Έτσι λοιπόν, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Εθνικό Θέατρο και την Κρατική Όπερα. Εκατομμύρια φίλοι της κλασικής μουσικής έχουν ακούσει τη «Συμφωνία του Νέου Κόσμου», του Αντονίν Ντβόρζακ. Το Μουσείο Ντβόρζακ στεγάζεται σε μια έπαυλη σε χρώματα ώχρας και κόκκινου χτισμένη σε ρυθμό μπαρόκ. Ο αναγνωρισμένος «πατέρας της τσεχικής μουσικής» είναι ο Μπέντριχ Σμέτανα, «ένας συνθέτης με γνήσια τσεχική καρδιά», όπως έγραψε ο Φραντς Λιστ. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τον κύκλο των συμφωνικών ποιημάτων του «Μα Βλαστ» (Η Πατρίδα Μου) και για το τμήμα που ονομάζεται Βτλάβα, μια μουσική περιγραφή του ποταμού ο οποίος διασχίζει την Πράγα. Το Μουσείο Σμέτανα βρίσκεται στην όχθη της Παλιάς Πόλης.

Υπάρχουν πολλά ακόμη να δείτε και να θαυμάσετε στην Πράγα! Πρέπει να τα δείτε με τα μάτια σας. Ελάτε και πάρτε μια γεύση από την ιστορία και τον πολιτισμό μιας χιλιετίας!

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 23]

Το Αστρονομικό Ρολόι

Το ρολόι έχει τρία τμήματα. Κάθε ακέραιη ώρα, τα δύο παράθυρα του πάνω τμήματος ανοίγουν, και τότε μπορείτε να δείτε την παρέλαση των 12 αποστόλων. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Ιούδας ο Ισκαριώτης και ο Ιάκωβος ο γιος του Αλφαίου έχουν αντικατασταθεί από τον Παύλο και τον Βαρνάβα, οι οποίοι δεν συγκαταλέγονται στους 12 αποστόλους στην Αγία Γραφή. Κάτω από τους αποστόλους υπάρχει ένας σκελετός που συμβολίζει το Θάνατο. Η διαδικασία αρχίζει με αυτόν το σκελετό, έπειτα από τον οποίο εμφανίζονται οι απόστολοι. Στο αριστερό του χέρι, υψώνει μια κλεψύδρα, την οποία κατόπιν αναποδογυρίζει. Άλλες κινούμενες φιγούρες είναι ένας πετεινός που λαλεί, ένας Τούρκος που κουνάει το κεφάλι του, η Ματαιοδοξία που κοιτάζεται στον καθρέφτη και η Απληστία με τη μορφή ενός φιλοχρήματου τοκογλύφου.

Μεταξύ άλλων, το αστρονομικό ρολόι δείχνει την ώρα με τρεις διαφορετικούς τρόπους​—την παλιά βοημική ώρα με αραβικούς αριθμούς, τη σύγχρονη ώρα μας με ρωμαϊκούς αριθμούς και τη 12μερή διαίρεση των ωρών κατά τις οποίες υπάρχει φως της ημέρας σύμφωνα με το βαβυλωνιακό σύστημα. Τώρα καταλαβαίνετε γιατί χρειάζεται να διαθέσετε χρόνο για να μελετήσετε αυτό το περίκομψο ρολόι!

[Χάρτης στη σελίδα 23]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Κεντρική Πράγα

Κάστρο της Πράγας και Χράντσανι

Μικρό Μέρος

Ποταμός Βλτάβα

Εβραϊκή Συνοικία

Παλιά Πόλη

Νέα Πόλη

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Η εβραϊκή επιγραφή περιέχει το Τετραγράμματο

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Ανάκτορο σε στιλ Αρ Νουβό με στοιχεία μπαρόκ

 [Εικόνα στη σελίδα 24, 25]

Γέφυρα του Καρόλου

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Ο πύργος με το ρολόι στο Παλιό Δημαρχείο και η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Εσωτερική άποψη του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Βίτου

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Πλατεία Βεγκέσλαου