«Ξενοδοχείο Χιλίων Αστέρων»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ

ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλοί σαν εμένα οι οποίοι θα αντάλλασσαν ευχαρίστως μια νύχτα σε ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων με μια βραδιά στην έρημο, ατενίζοντας με θαυμασμό τον έναστρο ουρανό. Έτσι ένιωσα μετά το ταξίδι μου στα μαγευτικά μέρη της νότιας Τυνησίας, η οποία βρίσκεται στη Βόρεια Αφρική. Εκεί απόλαυσα τις ανέσεις του λεγόμενου ξενοδοχείου των χιλίων αστέρων​—της σκηνής ενός νομαδικού ποιμένα στην έρημο.

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπου, εκατομμύρια άνθρωποι σε μέρη μακρινά, όπως οι ασιατικές στέπες, η Σαχάρα και η Βόρεια Αμερική, έχουν ζήσει σε τέτοια «ξενοδοχεία χιλίων αστέρων». Μολονότι πολλές φυλές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις σκηνές τους τον τελευταίο αιώνα, χιλιάδες νομάδες εξακολουθούν να περιφέρονται στις ερήμους. Η παροιμιώδης φιλοξενία τους κάνει αλησμόνητη τη μέρα που θα περάσει κάποιος μαζί τους.

«Σπίτια από Μαλλί»

Για να επισκεφτούμε έναν καταυλισμό νομάδων​—ή αλλιώς ντούγουαρ όπως ονομάζεται στη Βόρεια Αφρική—​ο ξεναγός μου και εγώ διασχίζουμε την έρημο με ένα παλιό Λαντ Ρόβερ. Αφού ζητάμε από μερικούς ποιμένες να μας δώσουν οδηγίες, τελικά βλέπουμε στο βάθος το περίγραμμα αρκετών σκηνών με το χαρακτηριστικό τους σκούρο καφέ χρώμα. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, μας εντυπωσιάζει η βαθιά σιωπή της ερήμου. Οι Βεδουίνοι λένε ότι αυτή η σιωπή καθαρίζει το μυαλό. Ο οικοδεσπότης μας μάς χαιρετάει εγκάρδια και μας προσκαλεί στη σκηνή του. Αυτή έχει μήκος περίπου 12 μέτρα, πλάτος 5 μέτρα και ύψος 2 μέτρα. Μπαίνουμε στο τμήμα της σκηνής που προορίζεται για τους άντρες και τους επισκέπτες και καθόμαστε πάνω σε όμορφα κιλίμια. Η άλλη πλευρά της σκηνής, η οποία όταν φιλοξενούνται επισκέπτες χωρίζεται με κουρτίνα για να  προστατεύεται από την κοινή θέα, είναι για την οικογένεια και για την ετοιμασία του φαγητού. Καθώς μιλάμε, η οικοδέσποινα μας προσφέρει ευγενικά λίγο παραδοσιακό τσάι με γεύση μέντας, ενώ οι κόρες, οι οποίες παραμένουν στην κουζίνα, ετοιμάζουν ζύμη για αλευρόπιτες. Αυτές οι νόστιμες αλευρόπιτες ψήνονται στη φωτιά σε πήλινο σκεύος.

Συζητώντας με τον οικοδεσπότη, τον ρωτάω πώς φτιάχνονται η οροφή και τα τοιχώματα. Με μεγάλη ευχαρίστηση, εκείνος μας εξηγεί. Στην πραγματικότητα, το ύφασμα που χρησιμοποιείται δεν είναι μονοκόμματο, αλλά αποτελείται από αρκετές λωρίδες μήκους περίπου 15 μέτρων και φάρδους 50 εκατοστών οι οποίες ράβονται μεταξύ τους. Μερικές μεγαλύτερες σκηνές έχουν 12 ή 13 λωρίδες. Πώς φτιάχνονται αυτές οι υφασμάτινες λωρίδες;

Στη διάρκεια του ηλιόλουστου απογεύματος, βλέπω μια από τις κόρες του οικοδεσπότη να κάθεται στην άμμο μπροστά στη σκηνή με ένα αδράχτι στο χέρι της, μετατρέποντας επιδέξια το μαλλί των ζώων σε παχύ νήμα. Με αυτό το νήμα υφαίνονται μακριές λωρίδες υφάσματος σε έναν οριζόντιο αργαλειό εδάφους. Η αραιή ύφανση εξασφαλίζει καλό αερισμό. Ωστόσο, όταν βρέχει, τα νήματα διογκώνονται κλείνοντας τα κενά και κάνοντας το ύφασμα αδιάβροχο. Χωρίς αμφιβολία, η αραβική λέξη που σημαίνει σκηνή, μπετ ες-σαρ, δηλαδή «σπίτι από μαλλί», είναι κατάλληλη.

Συντήρηση

Πόση διάρκεια ζωής έχει μια σκηνή; Οι νομάδες φροντίζουν καλά τα σπίτια τους στην έρημο. Ο οικοδεσπότης μού λέει ότι οι γυναίκες στο σπιτικό του υφαίνουν τουλάχιστον μια λωρίδα υφάσματος ετησίως. Γενικά, κάθε χρόνο η πιο φθαρμένη λωρίδα αντικαθίσταται από μια καινούρια. Έτσι λοιπόν, αν η σκηνή έχει οχτώ λωρίδες, θα ανανεωθεί εντελώς σε οχτώ χρόνια. Σε μερικά μέρη ξηλώνουν τις λωρίδες και τις γυρίζουν ανάποδα ώστε η εσωτερική πλευρά που είναι καλύτερα διατηρημένη να βρεθεί προς τα έξω.

Πώς στηρίζεται η σκηνή; Το μέσο της σκηνής συγκρατείται με τέσσερα στηρίγματα από ξύλο βερικοκιάς, αν και μερικές φορές χρησιμοποιούνται και άλλα ξύλα. Τα δύο κεντρικά στηρίγματα έχουν ύψος περίπου δυόμισι μέτρα. Το ένα άκρο κάθε στηρίγματος το μπήγουν μέσα στο έδαφος, ενώ το άλλο άκρο το προσαρμόζουν σε ένα διακοσμημένο σκληρό ξύλο στην οροφή, μήκους 45 ως 60 εκατοστών. Το ξύλο αυτό είναι ελαφρώς λυγισμένο, δίνοντας στην κορυφή της σκηνής το σχήμα της καμπούρας της καμήλας. Τα πλαϊνά και τα πίσω τμήματα της σκηνής υποστηρίζονται από αρκετά μικρότερα στηρίγματα. Για να δούμε πώς στερεώνεται η σκηνή, βγαίνουμε έξω. Βλέπουμε ότι σχοινιά από κατσικίσιο μαλλί χρησιμοποιούνται για να στηρίξουν στο έδαφος τα κομμάτια του υφάσματος.

Πίσω από τη σκηνή, ένας παχύς φράχτης από ξερούς θάμνους παρέχει προστασία από τα άγρια ζώα. Λίγο πιο πέρα από τη σκηνή, το γαϊδούρι της οικογένειας είναι δεμένο σε έναν πάσσαλο. Παραπέρα, σε έναν στρογγυλό περίφραχτο χώρο, βρίσκεται ένα κοπάδι γιδοπρόβατα, το οποίο φροντίζουν προσεκτικά οι κόρες του οικοδεσπότη μας.

Απλός Τρόπος Ζωής

Στο μεταξύ, οι αλευρόπιτες είναι έτοιμες, και αφού βυθίζονται σε αρωματικό ελαιόλαδο, απολαμβάνουμε τη νόστιμη γεύση τους. Κοιτώντας τριγύρω, εντυπωσιάζομαι από την απλότητα του νομαδικού τρόπου ζωής. Η επίπλωση περιλαμβάνει μόνο μια ξύλινη κασέλα και μερικές υφαντές τσάντες, κιλίμια και κουβέρτες. Οι κόρες του οικοδεσπότη μού δείχνουν με καμάρι τα απλά μέσα που χρησιμοποιούν για να χτενίζουν και να γνέθουν το μαλλί. Πέρα όμως από αυτά, τα υλικά τους αποκτήματα είναι λιγοστά. Αυτό μου υπενθυμίζει τα σοφά λόγια του ποιητή και ποιμένα Δαβίδ, ο οποίος έζησε για λίγο διάστημα σε σκηνές: «Συσσωρεύει κάποιος και δεν γνωρίζει ποιος θα τα μαζέψει».​—Ψαλμός 39:6.

Πολλοί νομάδες​—εμπνευσμένοι πιθανότατα από το περιβάλλον τους—​είναι ποιητές, και τους αρέσει να λαβαίνουν μέρος σε διαγωνισμούς ποίησης. Επίσης, τους αρέσουν πολύ οι ιστορίες και οι παροιμίες. Τους ανέφερα μερικές παροιμίες από τις Άγιες Γραφές, οι οποίες είναι μεστές από την τέλεια σοφία “Αυτού που εκτείνει τους ουρανούς σαν αραχνοΰφαντο ύφασμα, που τους απλώνει σαν σκηνή για κατοίκηση”. (Ησαΐας 40:22) Έφτασε η στιγμή να αποχαιρετήσω τους οικοδεσπότες μου. Τους ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία τους και αναρωτιέμαι πότε θα μου δοθεί η ευκαιρία να ξαναβρεθώ σε ένα από αυτά τα μαγευτικά «ξενοδοχεία χιλίων αστέρων».

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Οι αλευρόπιτες ψήνονται σε μια εστία

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 26]

Musée du Sahara à Douz, avec l’aimable autorisation de l’Agence de mise en valeur du patrimoine et de promotion culturelle de Tunisie· καμήλες: ZEFA/ROBERTSTOCK.COM