«Εκτιμούμε τα Ρούχα που Φοράμε»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ

ΟΤΑΝ οι Ισπανοί πρωτοπήγαν στο Μεξικό το 16ο αιώνα, βρήκαν μια ποικιλία πολιτισμών​—τους Αζτέκους, τους Μάγια και άλλους. Μήπως αφανίστηκαν εντελώς αυτοί οι πολιτισμοί από τους Ευρωπαίους; Όχι, υπάρχουν ακόμη. Περίπου 12 εκατομμύρια άνθρωποι στο Μεξικό κατάγονται απευθείας από προκολομβιανές εθνότητες. Πολλοί μιλούν τις αρχαίες γλώσσες τους. Και οι όμορφες ενδυμασίες τους τούς κάνουν να ξεχωρίζουν.

Η νοτιοδυτική πολιτεία Οαχάκα, η περιοχή με τη μεγαλύτερη πολιτιστική ποικιλομορφία στη Μεσοαμερική, μοιάζει με τεράστια επίδειξη μόδας. Εκεί βρίσκουμε τους Τσόνταλ, οι οποίοι εξαρτώνται από τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι και τη συλλογή καρπών και πρώτων υλών από τα βουνά για την επιβίωσή τους. Οι οικογενειακοί τους κήποι είναι γεμάτοι φρούτα, λαχανικά και λουλούδια. Οι Τσόνταλ δείχνουν την αγάπη τους για τη φύση κεντώντας μορφές ζώων και λουλούδια με κόκκινο και μαύρο χρώμα στις γυναικείες μπλούζες. Οι ανύπαντρες γυναίκες φορούν επίσης πολύχρωμες κορδέλες στα μαλλιά.

Οι Γουάβι και οι Ζαποτέκοι, οι οποίοι μοιράζονται την περιοχή του Ισθμού Τεουάντεπεκ με τους Τσόνταλ, ντύνονται παρόμοια με αυτούς. Ωστόσο, οι ντόπιοι κάτοικοι μπορούν με κάποιον τρόπο να προσδιορίσουν την καταγωγή μιας γυναίκας με βάση την αμφίεσή της. Οι Ζαποτέκοι, οι οποίοι αυτοαποκαλούνται άνθρωποι από τα σύννεφα, μπορούν μάλιστα να καταλάβουν από ποιο χωριό προέρχεται μια γυναίκα από τον τρόπο με τον οποίο φοράει τα διάφορα μέρη της ενδυμασίας της. Οι Τσιναντέκ, από το βόρειο τμήμα της ίδιας πολιτείας, χρησιμοποιούν πιο περίτεχνα σχέδια. Οι γυναίκες των Τσιναντέκ αφηγούνται την ιστορία των προγόνων τους με τα κεντημένα σύμβολα που υπάρχουν πάνω στα ριχτά, αμάνικα ενδύματά τους, τα οποία ονομάζονται γουιπίλς. Στις επίσημες περιστάσεις φορούν πανέμορφα κεντημένα ρούχα, τα οποία στη γλώσσα τους τα αποκαλούν «μεγάλο στομάχι».

Οι γυναίκες των Μιστέκων, οι οποίοι κατοικούν σε  τμήματα των πολιτειών Οαχάκα, Γκερέρο και Πουέμπλα, αγαπούν και αυτές τα κεντήματα. Σε κάποια περιοχή, οι γυναίκες διακοσμούν τις μπλούζες τους από μουσελίνα χρησιμοποιώντας μια τεχνική η οποία ονομάζεται «κάνε με αν μπορείς». Όπως συμβαίνει και με άλλους μεξικανικούς λαούς, οι Μιστέκοι των παράκτιων περιοχών εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το ίδιο είδος υφάσματος που χρησιμοποιούσαν και οι πρόγονοί τους εκατοντάδες χρόνια πριν. Η τεχνική ύφανσης που εκτίθεται σε ομοιώματα της προϊσπανικής περιόδου στα μουσεία καθώς και σε διάφορες απεικονίσεις είναι αυτή που εφαρμόζεται και σήμερα.

Η αμφίεση των αρχαίων Μάγια και Αζτέκων αντρών ήταν ιδιαίτερα περίτεχνη. Σήμερα οι άντρες στις περισσότερες ομάδες ιθαγενών ντύνονται λίγο ως πολύ με τον καθιερωμένο τρόπο της χώρας. Ωστόσο, ίχνη αυτής της προτίμησής τους για τους προϊσπανικούς τρόπους αμφίεσης μπορούν να φανούν ακόμη και σήμερα ανάμεσα σε μερικούς ιθαγενείς λαούς, όπως είναι οι Ουίτσολ. Τα κεντητά ενδύματα των Ουίτσολ, σύμβολο της κοινωνικής τους θέσης, έχουν τόσο περίπλοκα σχέδια και αξεσουάρ ώστε χρειάζεται να διαθέσει κανείς χρόνο για να τα εξετάσει και να καταλάβει όλες τις λεπτομέρειες.

Η πιο καλοδιατηρημένη αμφίεση της προϊσπανικής περιόδου μπορεί να βρεθεί στις κοινωνίες των Νάχουατλ στο Κουιτσαλάν, στην πολιτεία Πουέμπλα, όπου οι γυναίκες φορούν εντυπωσιακά καλύμματα στο κεφάλι φτιαγμένα από νήμα πλεγμένο στα μαλλιά τους (φωτογραφία στη σελίδα 26), και χρησιμοποιούν το κετσκέμιτλ, ένα λεπτό διακοσμητικό σάλι. Παρόμοια είδη απεικονίζονται σε αρχαίους κώδικες.

Τα υψίπεδα της πολιτείας Τσιάπας είναι ένα συνονθύλευμα διαφορετικών εθνοτήτων, μερικές από τις οποίες έχουν κοινές ρίζες. Εκεί, οι λαοί Τσότσιλ, Τσέλταλ και Τοχολαμπάλ φορούν ρούχα που για αυτούς είναι απλώς το καθημερινό τους ντύσιμο αλλά για τους επισκέπτες είναι ένα πολύ εντυπωσιακό θέαμα.

Στα μέρη αυτά επίσης, πολλοί φτιάχνουν οι ίδιοι τα υφάσματά τους. Αν η μητέρα σας σάς μάθαινε να φτιάχνετε μόνοι σας το δικό σας ύφασμα, δεν θα είχατε πιο έντονη συναίσθηση για τις ρίζες σας; Οι γυναίκες Τσότσιλ στα ψυχρά υψίπεδα της πολιτείας Τσιάπας διεκπεραιώνουν όλη τη διαδικασία​—κουρεύουν τα πρόβατα και κατόπιν πλένουν, ξαίνουν, γνέθουν και βάφουν το μαλλί με φυσικές βαφές προτού υφάνουν το ύφασμα σε έναν φορητό αργαλειό. «Στην αρχή δυσκολεύτηκα», θυμάται με καμάρι η Πετρόνα, ένα κορίτσι από την Τσαμούλα, «αλλά ένιωσα μεγάλη χαρά όταν έφτιαξα την πρώτη μου μάλλινη νάγουα [φούστα] και κέντησα την πρώτη μου βαμβακερή μπλούζα. Επίσης έφτιαξα η ίδια τη ζώνη μου». Τώρα που έχουμε μάθει πόση εργασία περιλαμβάνεται, καταλαβαίνουμε γιατί λέει: «Εκτιμούμε τα ρούχα που φοράμε».

Στις πιο παραδοσιακές περιοχές της χερσονήσου Γιουκατάν, οι γυναίκες των Μάγια χρησιμοποιούν το ίπιλ, ένα ριχτό, άσπρο ένδυμα κεντημένο με πολύχρωμα σχέδια, για καθημερινή χρήση. Πολλές φορές σε αυτό το ένδυμα προστίθεται ένα δαντελωτό μεσοφόρι. Σε ειδικές περιστάσεις οι γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια​—τόσο στην ύπαιθρο όσο και στις πόλεις—​φορούν με καμάρι το τέρνο, ένα πιο περίτεχνο ίπιλ.

Για τους επισκέπτες, αυτές οι παραδοσιακές μεξικανικές ενδυμασίες μπορεί να είναι πολύ ακριβές. Ωστόσο, οι ιθαγενείς λαοί έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν αυτή την πολυτέλεια, αν και οι περισσότεροι από αυτούς είναι φτωχοί, επειδή κοπιάζουν φιλόπονα και τις φτιάχνουν μόνοι τους.

Η παρακολούθηση των Χριστιανικών συναθροίσεων στις 219 εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Μεξικό στις οποίες μιλιούνται οι γλώσσες των ιθαγενών μπορεί να είναι μια οπτική πανδαισία. Σε αυτές τις περιστάσεις, οι παρόντες μπορούν να φορέσουν τις επίσημες ενδυμασίες τους, κληρονομιά των προπατόρων τους​—και πόσο όμορφα είναι αυτά τα ρούχα!

 [Χάρτης στη σελίδα 26]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΓΙΟΥΚΑΤΑΝ

ΠΟΥΕΜΠΛΑ

ΟΑΧΑΚΑ

ΤΣΙΑΠΑΣ

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Δαντελωτό μεσοφόρι των Μάγια

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Κεντήματα Ζαποτέκων

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Ζαποτέκοι, Οαχάκα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μάγια, Γιουκατάν

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Νάχουατλ, Πουέμπλα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Τσότσιλ, Τσιάπας