Συνάντηση με ένα «Εξαφανισμένο» Πουλί

ΑΝΕΚΑΘΕΝ με συνάρπαζε η ποικιλία και η ομορφιά των πουλιών. Ενώ ετοιμαζόμουν να επισκεφτώ τις Βερμούδες, διάβασα κάπου για ένα σπάνιο πουλί που ονομάζεται κάχοου. «Τα ελάχιστα εν ζωή μέλη αυτού του είδους», ανέφερε ένα εγχειρίδιο για πουλιά, είναι «περιορισμένα στο σύμπλεγμα νησιών Καστλ Χάρμπορ, το πιο απομονωμένο τμήμα των Βερμούδων. Εδώ βρίσκονται υπό την αυστηρή επιτήρηση και προστασία ενός φύλακα».

Η περιέργειά μου είχε εξαφθεί! Αποφασισμένος να δω από κοντά αυτό το εξωτικό πουλί, επικοινώνησα με τον Δρ Ντέιβιντ Γουίνγκεϊτ, ο οποίος στο παρελθόν ήταν αρμόδιος για θέματα διατήρησης του περιβάλλοντος στις Βερμούδες. Τώρα είναι συνταξιούχος, αλλά τότε ήταν επίσης φύλακας στο σύμπλεγμα νησιών Καστλ Χάρμπορ. Ο Δρ Γουίνγκεϊτ μου επέτρεψε με καλοσύνη να τον συνοδεύσω στην προστατευόμενη περιοχή όπου φωλιάζει το κάχοου.

Ένα «Ζωντανό Μουσείο»

Το Φυσικό Καταφύγιο Καστλ Χάρμπορ βρίσκεται κοντά στα κύρια νησιά των Βερμούδων, στον Ατλαντικό Ωκεανό, περίπου 900 χιλιόμετρα ανατολικά της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ. Το καταφύγιο αποτελείται από εννιά νησάκια, το μεγαλύτερο από τα οποία είναι το Νησί Νόνσακ. Το Νόνσακ έχει έκταση περίπου 60 στρέμματα και βρίσκεται στο ανατολικό άκρο των Βερμούδων. Υπό την κατεύθυνση του Δρ Γουίνγκεϊτ, το νησί μετατράπηκε σε «ζωντανό μουσείο» ώστε, τελικά, να εδραιωθεί και πάλι εκεί η παρουσία των ενδημικών φυτικών και ζωικών ειδών που απομένουν στις Βερμούδες.

 Η μέρα είναι ανέφελη και όμορφη καθώς φεύγουμε από το Νόνσακ με τη μικρή βενζινάκατο του Δρ Γουίνγκεϊτ με προορισμό κάποιο κοντινό νησάκι. Ένας ψαραετός πετάει χαμηλά πάνω από την ήρεμη θάλασσα, και τα άσπρα πούπουλα κάτω από τα φτερά του καθρεφτίζουν το έντονο γαλαζοπράσινο χρώμα του νερού. Όμορφα τροπικά πουλιά, οι λευκόουροι φαέθοντες, πετούν ολόγυρα με ενθουσιασμό καθώς ερωτοτροπούν, κουνώντας πάνω κάτω τις μεγάλες ουρές τους. Μολονότι υπό άλλες συνθήκες θα έβρισκα το θέαμα συναρπαστικό, σήμερα το μόνο που σκέφτομαι είναι το κάχοου.

Το «Εξαφανισμένο» Κάχοου Εμφανίζεται Ξανά

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ εξηγεί: «Οι πρώτοι άποικοι μιλούσαν για θαλασσοπούλια που επέστρεφαν στη στεριά μόνο τη νύχτα και μόνο όταν έφτιαχναν τις φωλιές τους​—χαρακτηριστικά και τα δύο του κάχοου. Εκείνη την εποχή τα κάχοου αριθμούσαν δεκάδες χιλιάδες αλλά τα πράγματα άλλαξαν. Γύρω στο έτος 1560, οι Ισπανοί έφεραν στις Βερμούδες γουρούνια. Αυτό αποδείχτηκε ολέθριο για τον πληθυσμό των κάχοου επειδή τα γουρούνια έτρωγαν τα αβγά τους και, κατά πάσα πιθανότητα, έτρωγαν επίσης νεοσσούς ακόμη δε και ενήλικα πουλιά. Επιπλέον, τα κάχοου αποτελούσαν βασικό μέρος της διατροφής των αποίκων. Όταν το 1614 εισάχθηκαν κατά λάθος αρουραίοι στις Βερμούδες, πέθαναν πολύ περισσότερα κάχοου. Οι αρουραίοι έφταναν κολυμπώντας στα νησάκια όπου φώλιαζαν τα κάχοου και έτρωγαν τα αβγά και τους νεοσσούς τους. Ως αποτέλεσμα, το 1630 τα κάχοου είχαν μειωθεί τόσο πολύ ώστε από πολλές χιλιάδες που αριθμούσε ο πληθυσμός τους έφτασαν στο σημείο να θεωρούνται πλήρως εξαφανισμένα».

Προσπαθώντας να ακουστώ μέσα στο θόρυβο της μηχανής του σκάφους, ρωτώ: «Πώς ξαναβρέθηκαν τα κάχοου;»

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ απαντάει: «Το 1906, ο Λούις Μόουμπρεϊ, ένας φυσιοδίφης, βρήκε ένα ζωντανό αλλά παράξενο στην όψη θαλασσοπούλι σε κάποιο νησί του Καστλ Χάρμπορ. Τελικά διαπιστώθηκε ότι ήταν κάχοου. Αργότερα, το 1935, βρέθηκε ένα μικρό κάχοου που είχε χτυπήσει πάνω σε κάποιον φάρο και είχε πεθάνει. Και το 1945, ένα ενήλικο κάχοου εκβράστηκε στην παραλία του Νησιού Κούπερ των Βερμούδων. Αυτά τα στοιχεία ήταν αρκετά για να δικαιολογήσουν την αποστολή μιας εξερευνητικής ομάδας με σκοπό την αναζήτηση και άλλων πουλιών αυτού του “εξαφανισμένου” είδους. Επικεφαλής της αποστολής ήταν οι Δρ Ρόμπερτ Κούσμαν Μέρφι, από το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, και Λούις Σ. Μόουμπρεϊ, υπεύθυνος του Κρατικού  Ενυδρείου των Βερμούδων​—γιος του Λούις Μόουμπρεϊ που βρήκε το κάχοου το 1906».

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ χαμογελάει καθώς θυμάται: «Πόσο τυχερός ένιωσα όταν μου ζήτησαν να πάω και εγώ μαζί​—ιδιαίτερα επειδή ήμουν απλώς ένας 15χρονος μαθητής που τον ενδιέφεραν πολύ τα πουλιά! Εκείνη η Κυριακή, στις 28 Ιανουαρίου 1951, ήταν μια μέρα που επηρέασε την υπόλοιπη ζωή μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το θριαμβευτικό χαμόγελο στο πρόσωπο του Δρ Μέρφι όταν αυτός και ο Μόουμπρεϊ κατάφεραν να πιάσουν με θηλιά ένα ζωντανό κάχοου που βρέθηκε σε μια βαθιά σχισμή! Η κυβέρνηση ανακήρυξε αμέσως τα νησάκια του Καστλ Χάρμπορ καταφύγιο για τα κάχοου. Το Νησί Νόνσακ προστέθηκε σε αυτό το καταφύγιο το 1961, και την επόμενη χρονιά η γυναίκα μου και εγώ μετακομίσαμε εκεί για να εργαστώ ως φύλακας».

«Πόσα κάχοου βρήκατε σε εκείνη την πρώτη αποστολή;» ρωτώ καθώς πλησιάζουμε στο φυσικό καταφύγιο.

«Την πρώτη χρονιά βρέθηκαν μόνο οχτώ ζευγάρια που είχαν κάνει φωλιές», απαντάει εκείνος. «Ήταν τόσο δύσκολο να εντοπίσουμε τις φωλιές ώστε πέρασαν δέκα χρόνια για να βρεθεί ολόκληρος ο πληθυσμός, ο οποίος αποτελούνταν τότε από 18 ζευγάρια που είχαν κάνει φωλιές. Έπειτα από 35 ακόμη χρόνια διατήρησης, αυξήθηκαν φτάνοντας συνολικά στα 52 ζευγάρια».

Βοήθεια από τον Άνθρωπο

«Τα κάχοου φωλιάζουν σε τρύπες μήκους 2 ως 3,5 μέτρων, οι οποίες έχουν κλίση έτσι ώστε να μη φτάνει το φως στη φωλιά», λέει στη συνέχεια ο Δρ Γουίνγκεϊτ. «Για να αυξήσουμε τις φωλιές, αρχίσαμε να φτιάχνουμε τεχνητές τρύπες. Σκάβαμε τάφρους και κατασκευάζαμε σκεπές από τσιμέντο. Ο χώρος της φωλιάς στο τέλος της τρύπας έχει ένα καπάκι. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ελέγχουμε τις φωλιές για να βλέπουμε αν γεννήθηκε ή εκκολάφθηκε κάποιο αβγό ή αν υπάρχει κάποιο που δεν εκκολάφθηκε. Όταν εγκαταλείπεται ένα τέτοιο αβγό, μπορούμε να το πάρουμε για να το εξετάσουμε και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι δεν πήγε  καλά. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, υπολείμματα του εντομοκτόνου DDT είχαν ως αποτέλεσμα να γίνονται τα κελύφη των αβγών πιο λεπτά και να σπάνε. Τώρα ανησυχούμε μήπως συμβεί το ίδιο με χημικές ουσίες όπως τα PCB [πολυχλωριωμένα διφαινύλια]. Αν και αυτά έχουν απαγορευτεί στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη, δεν έχει συμβεί το ίδιο σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες».

Υπάρχουν και άλλες δυσκολίες. Ο Δρ Γουίνγκεϊτ παρατηρεί: «Τα κάχοου και οι πιο επιθετικοί φαέθοντες μάχονται συνεχώς για τις φωλιές. Ένα κάχοου μπορεί να διαλέξει να κάνει τη φωλιά του πίσω από κάποιο ρηχό κοίλωμα και κατόπιν ένας φαέθοντας θα πάει να εγκατασταθεί μπροστά στην είσοδό της! Ο θρασύς εισβολέας καταστρέφει το αβγό του κάχοου ή επιτίθεται και σκοτώνει το νεοσσό. Και τα δύο είδη επιστρέφουν πάντα στις ίδιες φωλιές, και έτσι το πρόβλημα διαιωνίζεται τη μια χρονιά μετά την άλλη. Για να σώσουμε τα κάχοου, αρχίσαμε να βάζουμε απλά ξύλινα διαχωριστικά στην είσοδο της φωλιάς τους. Τα διαχωριστικά έχουν μια ελλειπτική τρύπα με μέγεθος τόσο ακριβώς ώστε να μπορεί να περάσει το κάχοου αλλά όχι και ο ελαφρώς μεγαλύτερος φαέθοντας. Σε αυτή την περίπτωση, μια διαφορά τριών χιλιοστών είναι θέμα ζωής και θανάτου».

Στο Καταφύγιο

Τελικά, φτάνουμε στο νησάκι. Μεταξύ διαδοχικών κυμάτων, βγαίνουμε προσεκτικά από το σκάφος και ανεβαίνουμε στα απότομα βράχια. Για να φτάσουμε στις φωλιές, πρέπει να σκαρφαλώσουμε πάνω σε άγριους και τραχείς σχηματισμούς βράχων. Υπάρχει και μια φωλιά στην οποία μπορούμε να φτάσουμε μόνο με σκάλα. Μπορεί για τον Δρ Γουίνγκεϊτ να είναι κάτι συνηθισμένο, αλλά για εμένα είναι μια μοναδική και συναρπαστική εμπειρία!

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ ελέγχει το χώρο γύρω από κάθε φωλιά, εξετάζοντας διάφορα στοιχεία. Εξακολουθούν να επισκέπτονται τα ζευγάρια τις φωλιές τους; Υπάρχουν ίχνη προς και από τις φωλιές; Υπάρχουν αβγά που δεν εκκολάφθηκαν; Βρίσκουμε ένα τέτοιο αβγό, αλλά εφόσον οι γονείς δεν το έχουν εγκαταλείψει ακόμη, ο Δρ Γουίνγκεϊτ το αφήνει στη θέση του. Συνήθως, τα κάχοου συνεχίζουν να επωάζουν αυτά τα αβγά, χωρίς να παραιτούνται. Ο Δρ Γουίνγκεϊτ ανακαλύπτει και κάτι απρόσμενο​—έναν νεοσσό εκεί όπου δεν είχε καν αντιληφθεί ότι υπήρχε αβγό! Αυτό το εύρημα είναι η αποζημίωση για την απογοήτευση που νιώσαμε με το αβγό που δεν είχε εκκολαφθεί.

Η αξία όλης αυτής της προσπάθειας γίνεται φανερή όταν ο Δρ Γουίνγκεϊτ σηκώνει το καπάκι μιας φωλιάς και βλέπω μια μικρή, γκρίζα πουπουλένια μπαλίτσα​—ένα μικρό κάχοου. Πού και πού, ο νεοσσός κουνιέται ελαφρά, επειδή ενοχλείται από το φως. Σε άλλες φωλιές, σκύβω και βλέπω κάποιο ενήλικο κάχοου να επωάζει το αβγό του.

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ έχει σώσει πολλούς νεοσσούς που κινδύνευαν. Κάποιος φαέθοντας επιτέθηκε σε έναν νεοσσό και του έσπασε το ράμφος. Σε κατάσταση απόγνωσης, ο Γουίνγκεϊτ κόλλησε το ράμφος. Πόση έκπληξη και ευχαρίστηση ένιωσε όταν ο νεοσσός επέζησε! Μια άλλη φορά, φρόντισε έναν αδύναμο νεοσσό που είχε εγκαταλειφθεί πρόωρα από τους γονείς του. Τον είχε σε ένα κουτί και τον μεγάλωνε ταΐζοντάς τον γαρίδες, καλαμάρια, μουρουνέλαιο και βιταμίνες. Τελικά, το πουλί μπόρεσε να πετάξει στη θάλασσα. Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες που έχουν γίνει ώστε να εδραιωθεί και πάλι η παρουσία του κάχοου αποφέρουν σιγά σιγά καρπούς. Στην πραγματικότητα, το κάχοου έχει χαρακτηριστεί σύμβολο ελπίδας για όσους εργάζονται για τη διατήρηση του περιβάλλοντος σε όλο τον κόσμο. Στόχος του Δρ Γουίνγκεϊτ είναι να φτάσει τελικά στο σημείο το Νόνσακ να φιλοξενεί 1.000 ζευγάρια κάχοου. Το αν θα υλοποιηθεί, όμως, το όνειρό του απομένει να το δούμε.

Η συνάντησή μου με το «εξαφανισμένο» κάχοου με βάζει σε σκέψεις. Ασφαλώς, αφού ο Δημιουργός παρατηρεί ένα κοινό σπουργίτι που πέφτει στη γη, δεν θα παρατηρεί και ένα ολόκληρο είδος που βρίσκεται σε κίνδυνο; (Ματθαίος 10:29) Πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίζουμε ότι θα έρθει ένας καιρός κατά τον οποίο η ανθρώπινη κοινωνία δεν θα απειλεί πια την ύπαρξη κανενός είδους πάνω στη γη!​—Ησαΐας 11:6-9.​—Από Συνεργάτη.

[Χάρτες στη σελίδα 16]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΒΕΡΜΟΥΔΕΣ

Νησί Νόνσακ

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Κάχοου μέσα σε φωλιά

[Ευχαριστίες]

Jeremy Madeiros, Conservation Officer, Bermuda

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Είσοδος φωλιάς κάχοου

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ο Δρ Γουίνγκεϊτ δείχνει το διαχωριστικό στην είσοδο της φωλιάς του κάχοου

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 16]

Jeremy Madeiros, Conservation Officer, Bermuda

Υδρόγειος: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 17]

© Brian Patteson

Jeremy Madeiros, Conservation Officer, Bermuda