Ελαστικά​—Η Ζωή σας Μπορεί να Εξαρτάται από Αυτά!

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ότι είστε δεμένοι μέσα σε έναν κλωβό από ατσάλι και γυαλί ενώ γύρω σας υπάρχουν δοχεία με οξέα και εύφλεκτα υγρά. Τώρα σηκώστε αυτή την πιθανώς θανατηφόρα κατασκευή μόλις μερικά εκατοστά από το έδαφος και επιταχύνετέ την στα 30 περίπου μέτρα το δευτερόλεπτο. Τέλος, βάλτε το μηχάνημά σας μαζί με άλλα παρόμοια να κινούνται με διάφορες ταχύτητες το ένα κοντά στο άλλο ενώ άλλα μηχανήματα περνούν δίπλα σας ορμητικά από την αντίθετη κατεύθυνση!

Στην ουσία, αυτό κάνετε κάθε φορά που μπαίνετε σε ένα όχημα και οδηγείτε στον αυτοκινητόδρομο. Τι σας βοηθάει να διατηρείτε τον έλεγχο και να νιώθετε ασφαλείς όταν οδηγείτε; Σε μεγάλο βαθμό, τα ελαστικά σας.

Τι Κάνουν τα Ελαστικά

Τα ελαστικά επιτελούν πολλούς σημαντικούς σκοπούς. Όχι μόνο σηκώνουν το βάρος του οχήματός σας αλλά επίσης απορροφούν τους κραδασμούς από προεξοχές, λακκούβες και άλλες ανωμαλίες του οδοστρώματος. Το πιο σπουδαίο είναι ότι τα ελαστικά σας παρέχουν την πρόσφυση η οποία είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να επιταχύνετε, να κατευθύνετε, να φρενάρετε καθώς και να κρατάτε το αυτοκίνητό σας σταθερό στην πορεία του υπό ποικίλες οδικές συνθήκες. Εντούτοις, μόνο ένα μικρό τμήμα του ελαστικού​—περίπου στο μέγεθος μιας ταχυδρομικής κάρτας—​βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος κάθε στιγμή.

Λαβαίνοντας υπόψη τη σπουδαιότητα των ελαστικών σας, τι μπορείτε να κάνετε ώστε αυτά να επιτελούν το σκοπό τους με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα; Και όταν έρθει ο καιρός, πώς θα επιλέξετε τα σωστά ελαστικά για το όχημά σας; Πριν απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στην ιστορία των ελαστικών.

Οι Πρωτοπόροι των Ελαστικών

Αν και οι τροχοί χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια, η ιδέα της προσαρμογής λάστιχου στην εξωτερική στεφάνη των τροχών ενός οχήματος αποτελεί σχετικά πρόσφατη εξέλιξη. Για πρώτη φορά, φυσικό λάστιχο προσαρμόστηκε σε ξύλινους ή μεταλλικούς τροχούς στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά φθειρόταν γρήγορα, γι’ αυτό και το μέλλον των τροχών που καλύπτονταν από λάστιχο φαινόταν σκοτεινό​—ωσότου εμφανίστηκε ο Τσαρλς Γκουντγίαρ, ένας αποφασιστικός εφευρέτης από το Κονέκτικατ των ΗΠΑ. Το 1839, ο Γκουντγίαρ ανακάλυψε μια διαδικασία που είναι γνωστή ως βουλκανισμός, κατά την οποία το λάστιχο εμπλουτίζεται με θείο υπό συνθήκες θερμότητας και πίεσης. Αυτή η διαδικασία έκανε το λάστιχο πολύ πιο εύπλαστο και βελτίωσε σε τεράστιο βαθμό την αντίστασή  του στη φθορά. Τα συμπαγή ελαστικά έγιναν ακόμη πιο δημοφιλή αλλά οι κραδασμοί ήταν πολύ αισθητοί.

Το 1845, ο Σκωτσέζος μηχανικός Ρόμπερτ Γ. Τόμσον πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το πρώτο πνευστό ελαστικό, δηλαδή ελαστικό που γεμίζει με αέρα. Ωστόσο, το πνευστό ελαστικό δεν γνώρισε εμπορική επιτυχία παρά μόνο όταν ένας άλλος Σκωτσέζος, ο Τζον Μπόιντ Ντάνλοπ, προσπάθησε να κάνει πιο άνετες τις βόλτες του γιου του με το ποδήλατο. Ο Ντάνλοπ κατοχύρωσε το νέο ελαστικό του ως ευρεσιτεχνία το 1888 και δημιούργησε τη δική του εταιρία. Εντούτοις, το πνευστό ελαστικό έπρεπε ακόμη να ξεπεράσει κάποια σημαντικά εμπόδια.

Μια μέρα το 1891, έσκασε το λάστιχο ενός Γάλλου ποδηλάτη. Προσπάθησε να το επισκευάσει αλλά δεν τα κατάφερε επειδή το ελαστικό ήταν σταθερά προσαρμοσμένο στον τροχό του ποδηλάτου. Ζήτησε βοήθεια από έναν Γάλλο φίλο του, τον Εντουάρ Μισελέν, ο οποίος ήταν γνωστό ότι ασχολούνταν με το βουλκανισμένο λάστιχο. Ο Μισελέν χρειάστηκε εννέα ώρες για να το επισκευάσει. Αυτή η εμπειρία τον υποκίνησε να κατασκευάσει ένα πνευστό ελαστικό το οποίο μπορούσε να αποσπαστεί από τον τροχό του για να επισκευάζεται εύκολα.

Τα ελαστικά του Μισελέν γνώρισαν τέτοια επιτυχία ώστε τον επόμενο χρόνο τα χρησιμοποιούσαν 10.000 ικανοποιημένοι ποδηλάτες. Σύντομα, τοποθετήθηκαν πνευστά ελαστικά σε ιππήλατες άμαξες στο Παρίσι, πράγμα που έδωσε μεγάλη χαρά στους Γάλλους επιβάτες τους. Το 1895, προκειμένου να δείξουν ότι τα πνευστά ελαστικά μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στα μηχανοκίνητα οχήματα, ο Εντουάρ και ο αδελφός του, ο Αντρέ, τα τοποθέτησαν σε ένα αυτοκίνητο αγώνων το οποίο όμως τερμάτισε τελευταίο. Ωστόσο, οι άνθρωποι εντυπωσιάστηκαν τόσο πολύ από αυτά τα ασυνήθιστα ελαστικά ώστε προσπάθησαν να τα ανοίξουν για να δουν τι ακριβώς είχαν κρύψει μέσα οι αδελφοί Μισελέν!

Τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, ανθεκτικά νέα υλικά όπως το ρεγιόν, το νάιλον και ο πολυεστέρας αντικατέστησαν τα πιο ευπαθή υλικά όπως το βαμβάκι και το φυσικό λάστιχο. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τέθηκαν οι βάσεις για ελαστικά με αεροστεγή βαλβίδα προσαρμοσμένη απευθείας στον τροχό, και έτσι δεν θα χρειαζόταν πια η σαμπρέλα. Αργότερα, έγιναν περαιτέρω βελτιώσεις.

Σήμερα, για την κατασκευή ενός ελαστικού χρησιμοποιούνται πάνω από 200 πρώτες ύλες. Με τη βοήθεια δε της σύγχρονης τεχνολογίας, μερικά ελαστικά έχουν όριο ζωής τα 130.000 χιλιόμετρα ή και περισσότερο, ενώ άλλα μπορούν να αντέξουν σε ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα τις οποίες αναπτύσσει ένα αυτοκίνητο αγώνων. Στο μεταξύ, τα ελαστικά έχουν γίνει πιο προσιτά από οικονομική άποψη για το μέσο καταναλωτή.

Επιλογή Ελαστικών

Αν έχετε αυτοκίνητο, μπορεί να έρθετε αντιμέτωποι με τη δυσκολία της επιλογής καινούριων ελαστικών. Πώς θα καθορίσετε πότε είναι ο καιρός να αντικαταστήσετε τα ελαστικά σας; Με το να τα ελέγχετε τακτικά για εμφανή σημάδια φθοράς ή βλάβης. a Οι κατασκευαστές ενσωματώνουν στα ελαστικά δείκτες φθοράς που δείχνουν πότε τα ελαστικά σας έχουν φτάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους. Οι δείκτες φθοράς έχουν τη μορφή συμπαγών λωρίδων ελαστικού κατά πλάτος του πέλματος. Επίσης, είναι καλό να ελέγχετε για τυχόν αποκόλληση του πέλματος, για σύρματα που προεξέχουν, για εξογκώματα στα πλαϊνά τοιχώματα και για άλλες ανωμαλίες. Αν βρείτε οτιδήποτε από αυτά, το όχημα δεν πρέπει να κυκλοφορήσει ωσότου επισκευαστεί ή αντικατασταθεί το ελαστικό. Αν τα ελαστικά που αγοράσατε ήταν καινούρια, ο έμπορος μπορεί να αντικαταστήσει το κατεστραμμένο ελαστικό σε μειωμένη τιμή σε περίπτωση που καλύπτεται από την εγγύηση.

Το καλύτερο είναι να αντικαθίστανται τα ελαστικά ανά ζεύγη, δηλαδή αυτά που είναι τοποθετημένα σε τροχούς του ίδιου άξονα. Αν βάλετε μόνο ένα καινούριο ελαστικό, ταιριάξτε το με το ελαστικό που έχει το  περισσότερο πέλμα ώστε να ισορροπείται η πρόσφυση όταν φρενάρετε.

Η επιλογή ανάμεσα σε όλους τους διαφορετικούς τύπους, μεγέθη και μοντέλα ελαστικών μπορεί να σας προκαλέσει σύγχυση. Ωστόσο, απαντώντας σε μερικές βασικές ερωτήσεις, θα διαπιστώσετε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα. Πρώτον, ανασκοπήστε τις συμβουλές του κατασκευαστή του οχήματος. Πρέπει να λάβετε υπόψη τις ειδικές προδιαγραφές του οχήματός σας, όπως αυτές που αφορούν τις διαστάσεις των ελαστικών και των ζαντών, την απόστασή του από το έδαφος και τη δυνατότητα μεταφοράς φορτίου. Είναι σημαντικός, επίσης, ο μηχανικός εξοπλισμός του οχήματός σας. Τα σύγχρονα οχήματα με συστήματα αντιμπλοκαρίσματος φρένων, ελέγχου της πρόσφυσης και κίνησης σε όλους τους τροχούς είναι σχεδιασμένα για να χρησιμοποιούν ελαστικά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λειτουργίας. Οι προδιαγραφές των ελαστικών συνήθως βρίσκονται στο εγχειρίδιο του αυτοκινήτου σας.

Ένας άλλος παράγοντας είναι οι οδικές συνθήκες. Θα οδηγείτε το όχημά σας κυρίως σε χωματόδρομους ή σε ασφαλτοστρωμένους δρόμους, σε βροχερό καιρό ή σε ξηρό; Πιθανότατα θα οδηγείτε υπό ποικίλες συνθήκες. Σε αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστείτε ελαστικά για κάθε τύπο εδάφους ή για κάθε εποχή.

Θα πρέπει επίσης να λάβετε υπόψη το όριο ζωής και το ποσοστό πρόσφυσης του ελαστικού. Γενικά, όσο πιο μαλακό είναι το υλικό από το οποίο αποτελείται το πέλμα, τόσο μεγαλύτερη πρόσφυση θα έχει το ελαστικό, αλλά θα φθαρεί συντομότερα. Αντίστροφα, αν το υλικό του πέλματος είναι σχετικά σκληρό, το ελαστικό θα έχει μικρότερη πρόσφυση αλλά πιθανότατα θα διαρκέσει περισσότερο. Τα ποσοστά συνήθως μπορούν να βρεθούν σε πληροφοριακά έντυπα εκεί όπου πωλούνται ελαστικά. Προσέξτε όμως ότι τα ποσοστά πρόσφυσης ελαστικών ποικίλλουν ανάλογα με τον κατασκευαστή.

Εφόσον έπειτα από έρευνα καταλήξετε σε κάποιες επιλογές, η τιμή ίσως καθορίσει την τελική σας απόφαση. Γνωστοί κατασκευαστές συνήθως προσφέρουν καλύτερες διαβεβαιώσεις για την ποιότητα και καλύτερη εγγύηση.

Συντήρηση των Ελαστικών Σας

Η κατάλληλη συντήρηση των ελαστικών περιλαμβάνει τρία πράγματα: διατήρηση της σωστής πίεσης του αέρα, τακτική εναλλαγή θέσης των ελαστικών και κατάλληλη ζυγοστάθμιση και ευθυγράμμιση. Η διατήρηση της σωστής πίεσης του αέρα είναι πολύ σημαντική. Αν ένα ελαστικό έχει πάρα πολύ αέρα, το πέλμα θα φθαρεί πρόωρα στο κέντρο. Από την άλλη πλευρά, αν το ελαστικό έχει αρκετά χαμηλή πίεση αέρα, θα φθαρεί πολύ στις άκρες και δεν θα γίνεται σωστή κατανάλωση καυσίμων.

Τα ελαστικά μπορεί να χάνουν πίεση ίση με μία λίβρα ή και περισσότερο κάθε μήνα λόγω της διαρροής αέρα από το λάστιχο. Γι’ αυτό μη νομίζετε ότι μπορείτε  να καταλάβετε αν τα ελαστικά σας έχουν τη σωστή πίεση κρίνοντας από το σχήμα τους. Σύμφωνα με το Σύλλογο Κατασκευαστών Ελαστικών, «ένα ελαστικό μπορεί να χάσει μέχρι και τη μισή πίεση του αέρα του και να μη φαίνεται ξεφούσκωτο!» Γι’ αυτό, να χρησιμοποιείτε μανόμετρο για να παρακολουθείτε την πίεση των ελαστικών, και να το κάνετε αυτό τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Πολλοί ιδιοκτήτες οχημάτων έχουν ένα μανόμετρο στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου για εύκολη χρήση. Πάντα να ελέγχετε τα ελαστικά σας όταν αλλάζετε λάδια στη μηχανή και μόνο όταν αυτά είναι κρύα​—με άλλα λόγια, αφού έχουν μείνει ακίνητα επί τουλάχιστον τρεις ώρες ή όταν έχουν κινηθεί για λιγότερο από ενάμισι χιλιόμετρο. Συνήθως, οι προδιαγραφές για την πίεση των ελαστικών αναγράφονται στο εγχειρίδιο του αυτοκινήτου, σε μια ετικέτα κοντά στην πόρτα του οδηγού ή στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου. Αν θέλετε να αποφύγετε τους πολλούς κραδασμούς, μη φουσκώνετε τα ελαστικά στο μέγιστο όριο πίεσης το οποίο είναι αποτυπωμένο στο πλαϊνό τοίχωμα.

Τα ελαστικά θα διατηρηθούν περισσότερο και θα φθείρονται πιο ομοιόμορφα αν εναλλάσσετε τη θέση τους σε τακτική βάση. Αν ο κατασκευαστής του οχήματός σας δεν συστήνει κάτι διαφορετικό, είναι καλό να εναλλάσσετε τη θέση τους κάθε 10.000 με 13.000 χιλιόμετρα. Και σε αυτή την περίπτωση, συμβουλευτείτε το εγχειρίδιο του αυτοκινήτου σας για το συστηνόμενο πρότυπο αλλαγής.

Τέλος, να ελέγχετε την ευθυγράμμιση των τροχών σας κάθε χρόνο ή οποτεδήποτε παρατηρείτε κάποιους ασυνήθιστους κραδασμούς ή ανωμαλίες στο σύστημα διεύθυνσης του αυτοκινήτου σας. Αν και το σύστημα ανάρτησης του οχήματός σας έχει σχεδιαστεί ώστε να κρατάει τους τροχούς ευθυγραμμισμένους κάτω από ποικίλα φορτία, επειδή τα ελαστικά υφίστανται φυσιολογικές φθορές και βλάβες είναι απαραίτητο να ελέγχετε και να διορθώνετε την ευθυγράμμιση των τροχών κατά καιρούς. Ένας μηχανικός αυτοκινήτων ειδικευμένος στις αναρτήσεις και στην ευθυγράμμιση θα μπορεί να ευθυγραμμίσει σωστά τους τροχούς του οχήματός σας, μεγιστοποιώντας τη ζωή του ελαστικού και βελτιώνοντας την ποιότητα οδήγησης.

«Έξυπνα» Ελαστικά

Με τη βοήθεια κομπιούτερ, μερικά αυτοκίνητα προειδοποιούν τον οδηγό όταν η πίεση του ελαστικού βρίσκεται κάτω από τα όρια ασφαλείας. Μερικά ελαστικά συμπεριφέρονται με ασφάλεια για μικρές περιόδους χωρίς πίεση αέρα ενώ άλλα αυτοσφραγίζονται όταν πάθουν κάποια βλάβη. Πράγματι, οι μηχανικοί σχεδιάζουν ελαστικά για ένα ολοένα και πιο ευρύ φάσμα συνθηκών λειτουργίας.

Καθώς τα σύγχρονα οχήματα δέχονται βελτιώσεις σε υλικά, σχέδια πέλματος, αναρτήσεις, καθώς και συστήματα διεύθυνσης και φρεναρίσματος, τα ελαστικά κάνουν την οδήγηση, όχι μόνο ευκολότερη, αλλά και ασφαλέστερη.

[Υποσημείωση]

[Πίνακας/​Εικόνες στη σελίδα 21]

Κατάλογος Συντήρησης Ελαστικών

Οπτικοί έλεγχοι:

◻ Υπάρχουν εξογκώματα στο πλαϊνό του ελαστικού;

◻ Φαίνονται σύρματα στην επιφάνεια του πέλματος;

◻ Βρίσκεται το βάθος του πέλματος σε ασφαλή επίπεδα ή φαίνονται οι γραμμές φθοράς των ελαστικών;

Επίσης προσέξτε:

◻ Έχουν τα ελαστικά την πίεση που προτείνει ο κατασκευαστής του οχήματος;

◻ Μήπως είναι καιρός να αλλάξετε θέση στα ελαστικά; (Να χρησιμοποιείτε το πρότυπο μεσοδιαστήματος και αλλαγής θέσεων που συστήνει ο κατασκευαστής του οχήματος.)

◻ Μήπως πρέπει να τοποθετήσετε άλλα ελαστικά λόγω αλλαγής της εποχής;

[Εικόνα]

Δείκτης φθοράς

[Διάγραμμα στη σελίδα 20]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Τα Μέρη του Ελαστικού

Το πέλμα παρέχει πρόσφυση και γωνιακή συγκράτηση

Οι ζώνες σταθεροποιούν και ενισχύουν το πέλμα

Το πλαϊνό τοίχωμα προστατεύει την πλευρά του ελαστικού από ζημιές που μπορεί να προκληθούν στο δρόμο και στο πεζοδρόμιο

Το σώμα δίνει στο ελαστικό δύναμη και ευλυγισία

Η εσωτερική επένδυση διατηρεί τη στεγανότητα του ελαστικού

Η στεφάνη εφάπτεται με τον τροχό μη επιτρέποντας τη διαρροή αέρα

[Εικόνες στη σελίδα 19]

Ποδήλατο και αυτοκίνητο, από τα πρώτα που είχαν πνευστά ελαστικά· εργάτες σε εργοστάσιο ελαστικών της παλιάς εποχής

[Ευχαριστίες]

The Goodyear Tire & Rubber Company