Εξωτικοί Καρποί από τον Αμαζόνιο

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ

ΑΣΑΪ, ΜΠΑΚΟΥΡΙ ΚΑΙ ΚΟΥΠΟΥΑΣΟΥ. Ξέρετε τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Πιθανόν να ξέρετε, αν ζείτε στη Βραζιλία. Είναι τα ονόματα τριών εξωτικών καρπών από την περιοχή του Αμαζονίου. Οι Βραζιλιάνοι απολαμβάνουν ιδιαίτερα τη μοναδική γεύση τους σε παγωμένα επιδόρπια. Αλλά τους χρησιμοποιούν και με άλλους τρόπους. Ας γνωρίσουμε αυτούς τους αξιόλογους καρπούς της ζούγκλας.

Το Θρεπτικό Ασαΐ

Το δέντρο ασαΐ ή Ευτέρπη η λαχανώδης (Euterpe oleracea) είναι ένα λεπτό, τροπικό φοινικόδεντρο που ευδοκιμεί σε υγρές πεδιάδες υπερχείλισης και βάλτους, και ιδιαίτερα στις εκβολές των ποταμών Αμαζονίου και Τουκαντίνς στην πολιτεία Παρά. Συναντάται κατά μήκος των βραζιλιάνικων ακτών του Ατλαντικού, από την πολιτεία Παρά ως την πολιτεία Μπάια. Όταν βρίσκεστε στην περιοχή των ασαΐ, πιθανότατα θα στέκεστε μέσα σε νερό ενώ το μέτωπό σας θα είναι ιδρωμένο. Ο λεπτός αλλά γερός κορμός του ασαΐ φτάνει σε ύψος τα 23 μέτρα, και στην κορυφή του έχει ένα στέμμα από φύλλα.

Από τον Αύγουστο ως το Δεκέμβριο, το φοινικόδεντρο είναι φορτωμένο με έξι ως οχτώ τσαμπιά ασαΐ, καθένα από τα οποία έχει 700 ως 900 καρπούς σε μέγεθος κερασιού. Πώς, όμως, μπορεί κανείς να κατεβάσει το ασαΐ από εκεί πάνω; Μερικοί αναρριχητές φτιάχνουν έναν ιμάντα υφαίνοντας ίνες που παίρνουν από χαμηλότερα δέντρα  ασαΐ. Ο αναρριχητής περνάει τον ιμάντα στα πόδια του και τον πιέζει προς τον κορμό. Καθώς έχει τα πόδια του γαντζωμένα με ασφάλεια στον κορμό, σηκώνει τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του, τραβάει το σώμα του προς τα επάνω και βάζει τα δεμένα πόδια του ολοένα και ψηλότερα στον κορμό μέχρι να φτάσει στην κορυφή. Εκεί κόβει ένα τσαμπί. Θα το πετάξει κάτω; Όχι, γιατί έτσι μπορεί να το καταστρέψει. Κατεβαίνει με τον ίδιο τρόπο που ανέβηκε, μόνο που αυτή τη φορά πρέπει να κρατάει προσεκτικά και τον καρπό.

Πώς τρώγεται το ασαΐ; Ο Εντουάρντου, ένας νεαρός από την Παρά, εξηγεί: «Η μητέρα μου έβαζε τους καρπούς ασαΐ σε μια κατσαρόλα με ζεστό νερό. Έπειτα τους ανακάτευε ωσότου η φλούδα και η λεπτή, σκούρα μπλε σάρκα τους χώριζαν από τους μεγάλους σπόρους». Αυτός ο καρπός έχει πολλές θερμίδες και είναι πλούσιος σε σίδηρο, ασβέστιο, φωσφόρο, κάλιο και βιταμίνες B₁ και B₂. Καθόλου παράξενο λοιπόν που τον προτιμούν οι αθλητές για την αύξηση της δύναμής τους και οι μητέρες ως θρεπτική τροφή για τα παιδιά τους! Πολλοί Βραζιλιάνοι απολαμβάνουν το ασαΐ ως ρόφημα αναμειγνύοντάς το με νερό, ζάχαρη και άμυλο κασσάβας. Ο Εντουάρντου το προτιμάει ως καρύκευμα σε αποξηραμένες γαρίδες και μανιόκα. Επίσης, διαλύοντας το ασαΐ σε ζεστό νερό και περνώντας το από σουρωτήρι παράγεται ένα παχύρρευστο αρωματικό υγρό το οποίο σερβίρεται ως χυμός. Ωστόσο, δεν τελειώνουν εδώ οι χρήσεις του ασαΐ.

Από αυτό το φοινικόδεντρο μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα πράγματα. Το φοινικολάχανο, ένα μαλακό, λευκό υλικό που βρίσκεται στον ακραίο οφθαλμό του δέντρου, είναι εκλεκτή λιχουδιά η οποία χρησιμοποιείται στις σαλάτες. Οι ρίζες του γίνονται παρασιτοκτόνα φάρμακα και οι ίνες του χρησιμοποιούνται για σκούπες. Με τα φύλλα του τρέφονται τα ζώα ή παρασκευάζεται χαρτί, και ο κορμός του παρέχει εξαιρετικής ποιότητας ξυλεία για κατασκευές.

Το Μπακουρί και το Κουπουασού

Το μπακουρί ή Πλατονία η έξοχη (Platonia insignis) είναι καλλωπιστικό δέντρο που φτάνει σε ύψος τα 20 ως 30 μέτρα. Ο θόλος του έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου. Ο καρπός του έχει μέγεθος πορτοκαλιού, οβάλ σχήμα και χοντρή, κίτρινη φλούδα. Περιβαλλόμενη από το κέλυφος του σπόρου, η λευκή, κολλώδης σάρκα του είναι γλυκόξινη και αρωματική. Είναι επίσης χυμώδης και περιέχει πολύ φωσφόρο, σίδηρο και βιταμίνη C. Οι Βραζιλιάνοι προσθέτουν μπακουρί σε σιρόπια, ζελέ, κομπόστες και ποτά. Οι ελαιώδεις, κοκκινόμαυροι σπόροι δεν πετιούνται αλλά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πολλών δερματικών παθήσεων. Το κίτρινο ξύλο του δέντρου μπακουρί χρησιμοποιείται ως ξυλεία για κατασκευές.

Το κουπουασού (Theobroma grandiflorum) συγγενεύει με το ευρύτερα γνωστό  κακαόδεντρο (Theobroma cacao). Το λίπος των σπόρων του μοιάζει με το βούτυρο κακάο, το οποίο χρησιμοποιείται για την παρασκευή σοκολάτας. Αν και το φυσικό περιβάλλον του κουπουασού είναι οι θερμές και υγρές περιοχές της λεκάνης του Αμαζονίου, καλλιεργείται σε όλη τη Βραζιλία. Το δέντρο έχει προσαρμοστεί πολύ καλά στην παράκτια πολιτεία Εσπίριτου Σάντου.

Αρχικά, το δέντρο κουπουασού αναπτύσσει έναν καστανό φλοιό, ο οποίος είναι αρκετά σκληρός ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ξυλεία. Έπειτα, σε ηλικία οχτώ χρονών, βγάζει τσαμπιά με άνθη και καρπούς. Από τα μακριά κλαδιά του, τα οποία καλύπτονται με καφεκόκκινα φύλλα, κρέμονται χνουδωτοί, καφέ καρποί οβάλ σχήματος. Κάθε καρπός ζυγίζει από ένα ως ενάμισι κιλό. Στην αρχή, ίσως σας απωθήσει η έντονη μυρωδιά του. Αλλά η λευκή, αρωματική, όξινη σάρκα του είναι ιδανική για την παρασκευή σορμπέ και άλλων γλυκών.

Αν επισκεφτείτε ποτέ τη Βραζιλία, δοκιμάστε τις πολλές και μοναδικές γεύσεις που δίνουν οι καρποί της. Τα καταστήματα που πουλάνε παγωτό στις μεγαλύτερες πόλεις της Βραζιλίας προσθέτουν ολοένα και περισσότερες τροπικές γεύσεις στον κατάλογό τους. Πράγματι, για να παραγγείλετε σορμπέ με ονόματα όπως ζάκα, μπου, μπιριμπά, μπουριτί, μανγκάμπα, μουρισί, σαποτί, καζαράνα, γκραβιόλα, μαρακουζά ή ζαμπουτικάμπα μπορεί να μπερδέψετε τη γλώσσα σας. Οι γεύσεις τους, όμως, θα ικανοποιήσουν τον ουρανίσκο σας!

[Εικόνα στη σελίδα 15]

«Ασαΐ»

[Ευχαριστίες]

André Valentim/Tyba/BrazilPhotos

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Αναρριχητής ανεβαίνει στο δέντρο για να μαζέψει «ασαΐ»

[Ευχαριστίες]

Lena Trindade/BrazilPhotos

[Εικόνες στη σελίδα 16]

«Μπακουρί», με το δέντρο του στα αριστερά

[Ευχαριστίες]

Καρπός μπακουρί: Geyson Magno/Ag. Lumiar

[Εικόνα στη σελίδα 17]

«Κουπουασού»

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Νοστιμότατο παγωτό «κουπουασού», με το δέντρο στο φόντο

[Ευχαριστίες]

Φόντο: Silvestre Silva/Reflexo