Η Βίβλος της Γενεύης​—Μια Ξεχασμένη Μετάφραση

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στη Νέα Ζηλανδία

ΜΗΠΩΣ έχετε κάποια Αγία Γραφή που είναι μικρή, εύχρηστη και με ευανάγνωστα γράμματα; Είναι η δομή της τέτοια ώστε να βρίσκετε εύκολα τις πληροφορίες που ψάχνετε; Αν απαντάτε θετικά σε αυτά τα ερωτήματα, τότε οφείλετε πολλά στη Βίβλο της Γενεύης, η οποία εκδόθηκε το 1560.

Λίγοι άνθρωποι σήμερα έχουν ακούσει για τη Βίβλο της Γενεύης. Ωστόσο, αυτή η αξιοσημείωτη μετάφραση ήταν μπεστ σέλερ στις ημέρες της. Η ακρίβεια του κειμένου της, για την οποία ήταν ονομαστή, καθώς και οι καινοτομίες στην εμφάνιση και στη μορφή την έκαναν πολύ αγαπητή στο αναγνωστικό κοινό. Οι Άγγλοι δραματουργοί Σέξπιρ και Μάρλοου χρησιμοποιούσαν αυτή τη μετάφραση ως πηγή των Γραφικών τους παραθέσεων.

Πώς ήρθε σε ύπαρξη αυτή η δημοφιλής αγγλική Γραφή του 16ου αιώνα στη γαλλόφωνη ελβετική πόλη της Γενεύης; Ποια μοναδικά χαρακτηριστικά είχε; Τι οδήγησε στην παρακμή της; Πώς εξακολουθούμε να ωφελούμαστε από αυτήν σήμερα;

Μια Γραφή με Νέα Χαρακτηριστικά

Η Βίβλος της Γενεύης ήταν έργο μιας ομάδας θρησκευτικών προσφύγων οι οποίοι έφυγαν από την Αγγλία για να γλιτώσουν την καταπίεση και την πιθανότητα εκτέλεσης όταν ανήλθε στην εξουσία η Μαρία Τιδόρ το 1553. Αυτοί οι μελετητές ήταν ευπρόσδεκτοι στην Προτεσταντική κοινότητα της Γενεύης. Η Γενεύη, μια πόλη με καλά εδραιωμένη τυπογραφία και ενδιαφέρον για την ανάγνωση της Γραφής, ήταν ένα μέρος το οποίο ευνοούσε τη μετάφραση και την εκτύπωση της Γραφής.

Η Βίβλος της Γενεύης, η οποία μεταφράστηκε από τον Γουίλιαμ Χουίτινγκαμ και τους βοηθούς του, εμφανίστηκε το 1560. Σύντομα απέκτησε ενθουσιώδεις αναγνώστες στην Αγγλία. Όντας πιο ευκολοδιάβαστη από τις προγενέστερες Γραφές, αυτή ήταν η πρώτη Γραφή στην αγγλική η οποία περιείχε αριθμημένα εδάφια, ένα σύστημα που χρησιμοποιείται σε όλες τις μεταφράσεις σήμερα. Επίσης, υπήρχαν επικεφαλίδες—λίγες βασικές λέξεις στην κορυφή κάθε σελίδας για να βοηθούν τους αναγνώστες να βρίσκουν συγκεκριμένες περικοπές στο κείμενο εκείνης της σελίδας. Εκτός αυτού, αντί για τους παχείς γοτθικούς χαρακτήρες οι οποίοι ήταν σχεδιασμένοι για τα χειρόγραφα, χρησιμοποιήθηκε γενικά μια ευανάγνωστη γραμματοσειρά παρόμοια με αυτήν που προτιμάται στις περισσότερες αγγλικές Γραφές ακόμη και σήμερα.

Οι προγενέστερες Γραφές, που προορίζονταν για ανάγνωση από τα αναλόγια των εκκλησιών, είχαν τυπωθεί στο άβολο μέγεθος ενός μεγάλου βιβλίου. Η Βίβλος της Γενεύης ήταν μια εύχρηστη έκδοση με το μισό περίπου μέγεθος. Αυτή η μικρότερη Γραφή ήταν, όχι μόνο κατάλληλη για προσωπική ανάγνωση και μελέτη, αλλά και πολύ πιο οικονομική.

Προσπάθειες για τη Διαφύλαξη της Ακεραιότητας του Κειμένου

Οι μεταφραστές της Βίβλου της Γενεύης έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στη διατήρηση του ύφους και του νοήματος του εβραϊκού κειμένου. Το όνομα του Θεού, Ιεχωβά, εμφανιζόταν σε λίγα μέρη, περιλαμβανομένων  των εδαφίων Έξοδος 6:3· 17:5 και Ψαλμός 83:18. Οι λέξεις οι οποίες θεωρούνταν από τους μεταφραστές απαραίτητες προσθήκες ήταν με πλάγια γράμματα, ενώ το κείμενο που είχε προστεθεί για λόγους γραμματικής σαφήνειας εμφανιζόταν σε αγκύλες.

Η Βίβλος της Γενεύης καθιερώθηκε γρήγορα ως η επίσημη μετάφραση στη Σκωτία. Χρησιμοποιούνταν επίσης ευρέως στην Αγγλία και πιστεύεται πως αυτή ήταν η μετάφραση την οποία πήραν μαζί τους οι Πίλγκριμ στο φημισμένο ταξίδι που έκαναν το 1620 στις σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες. Η Βίβλος της Γενεύης έφτασε και σε άλλες βρετανικές αποικίες—περιλαμβανομένης και της πιο μακρινής, της Νέας Ζηλανδίας. Εκεί, το 1845 ένα αντίτυπο αυτής της μετάφρασης προστέθηκε στη συλλογή του Κυβερνήτη Σερ Τζορτζ Γκρέι.

Οι Αμφισβητούμενες Περιθωριακές Σημειώσεις

Τα εκτεταμένα σχόλια που υπήρχαν στη Βίβλο της Γενεύης συνέβαλαν στη σταθερή δημοτικότητά της ανάμεσα στους αναγνώστες της. Αυτά προστέθηκαν επειδή οι μεταφραστές κατανοούσαν ότι η Γραφή περιείχε “δύσκολα” σημεία, δηλαδή δυσνόητες περικοπές. Οι περιθωριακές σημειώσεις αυτού του είδους δεν ήταν κάτι καινούριο. Ο Τίντεϊλ τις είχε χρησιμοποιήσει στην «Καινή Διαθήκη» του η οποία εκδόθηκε το 1534. Εκτός από αυτές, η Βίβλος της Γενεύης περιείχε εικόνες, εισαγωγικά σχόλια και χάρτες​—όλα αυτά με σκοπό την καλύτερη κατανόηση. Στο κείμενο της μετάφρασης επισυναπτόταν ένα παράρτημα με γενεαλογικούς πίνακες, περιλήψεις, και μάλιστα ένα τμήμα που ενθάρρυνε την καθημερινή ανάγνωση της Γραφής.

Μολονότι τα μέλη της ιεραρχίας της Εκκλησίας της Αγγλίας αναγνώριζαν την υπεροχή της μετάφρασης σε ιδιωτικούς κύκλους, δημόσια αντιτίθονταν σε αυτήν επειδή θεωρούσαν ριζοσπαστικό το ύφος των περιθωριακών σημειώσεων. Ο Μάθιου Πάρκερ, ο τότε Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι, τις χαρακτήρισε «αποκλίνουσες, επιβλαβείς σημειώσεις». Ο Βασιλιάς Ιάκωβος Α΄ τις θεωρούσε «πολύ υποκειμενικές, αναληθείς, ανατρεπτικές». Διόλου παράξενο, εφόσον μερικές από αυτές αμφισβητούσαν το «θεϊκό δικαίωμα» των βασιλιάδων!

Η Παρακμή της Βίβλου της Γενεύης

Το 1604, ο Βασιλιάς Ιάκωβος ενέκρινε την έκδοση μιας νέας μετάφρασης, ελπίζοντας να απαλλάξει μια για πάντα την Αγγλία από τη Βίβλο της Γενεύης. Ο ιστορικός της θεολογίας Άλιστερ Μακ Γκραθ αναφέρει ότι «το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετώπισε η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου προκειμένου να εδραιωθεί το δέκατο έβδομο αιώνα ήταν η συνεχιζόμενη δημοτικότητα της Βίβλου της Γενεύης». Επί πολλά χρόνια το κοινό προτιμούσε τη Βίβλο της Γενεύης, η οποία παρέμεινε η επίσημη Αγία Γραφή στη Σκωτία. Νέες εκδόσεις εξακολούθησαν να εμφανίζονται μέχρι το 1644.

Η Βιβλική Εταιρία για τη Βρετανία και το Εξωτερικό ανέφερε ότι μια «εξέταση [της] Βίβλου του Βασιλέως Ιακώβου του 1611 δείχνει ότι οι μεταφραστές της . . . ήταν πιο επηρεασμένοι από τη Βίβλο της Γενεύης παρά από οποιαδήποτε άλλη αγγλική μετάφραση». Πολλές καινοτομίες στη μορφή και στις αποδόσεις της Βίβλου της Γενεύης ενσωματώθηκαν στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου.​—Εκκλησιαστής 12:1· Ματθαίος 6:29.

Διαρκής Επιρροή

Αν και τελικά επισκιάστηκε από την Εξουσιοδοτημένη Μετάφραση, ή αλλιώς Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου, η Βίβλος της Γενεύης κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας. Όχι μόνο έθεσε νέα πρότυπα όσον αφορά τη μετάφραση και τη μορφή, αλλά παραμένει και ένας ζωτικός κρίκος στην αλυσίδα της εξέλιξης των αγγλικών Γραφών. Προώθησε την ανάγνωση και τη μελέτη της Γραφής ανάμεσα σε ευρεία ποικιλία ανθρώπων, οι οποίοι διαφορετικά ίσως να μην είχαν πρόσβαση σε αυτήν.

Θέτοντας τη βάση για την Αγία Γραφή του Βασιλέως Ιακώβου, η Βίβλος της Γενεύης συνέβαλε επίσης ώστε ορισμένες Βιβλικές φράσεις να ενσωματωθούν στη λογοτεχνία και στην αγγλική γλώσσα. Έτσι λοιπόν, αν και η Βίβλος της Γενεύης μπορεί να ξεχάστηκε από τους περισσότερους, σίγουρα έχει αφήσει το στίγμα της.

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Το εδάφιο Έξοδος 6:3, όπου εμφανίζεται το όνομα του Θεού

[Εικόνες στη σελίδα 13]

Επικεφαλίδες

Εικόνα

Περιθωριακές σημειώσεις

[Ευχαριστίες]

Όλες οι φωτογραφίες: Courtesy American Bible Society

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 12]

Όλες οι φωτογραφίες: Courtesy American Bible Society