Το Τέλος της Προκατάληψης

ΜΠΟΡΟΥΜΕ να διακρίνουμε στον εαυτό μας τάσεις προς την προκατάληψη; Για παράδειγμα, μήπως εξάγουμε συμπεράσματα για το χαρακτήρα κάποιου ατόμου με βάση το χρώμα του δέρματος, την εθνικότητα ή τη φυλή του​—ακόμη και αν δεν το γνωρίζουμε; Ή μπορούμε να αξιολογήσουμε κάθε άτομο λαβαίνοντας υπόψη τις ξεχωριστές του ιδιότητες;

Στις μέρες του Ιησού οι άνθρωποι που ζούσαν στην Ιουδαία και στη Γαλιλαία γενικά “δεν είχαν δοσοληψίες με τους Σαμαρείτες”. (Ιωάννης 4:9) Ένα ρητό που καταγράφεται στο Ταλμούδ εξέφραζε αναμφίβολα τα αισθήματα πολλών Ιουδαίων: «Ποτέ να μη στρέψω τα μάτια μου σε Σαμαρείτη».

Ακόμη και οι απόστολοι του Ιησού μπορεί να είχαν κάποια προκατάληψη απέναντι στους Σαμαρείτες. Σε μια περίπτωση δεν τους έγινε ευγενική υποδοχή σε ένα σαμαρειτικό χωριό. Ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης ρώτησαν αν θα έπρεπε να ζητήσουν να πέσει φωτιά πάνω στα μη δεκτικά άτομα. Επιπλήττοντάς τους, ο Ιησούς τούς έδειξε ότι αυτή η στάση ήταν ακατάλληλη.​—Λουκάς 9:52-56.

Αργότερα, ο Ιησούς αφηγήθηκε μια παραβολή για κάποιον άνθρωπο ο οποίος είχε δεχτεί επίθεση ληστών κατά το ταξίδι του από την Ιερουσαλήμ προς την Ιεριχώ. Δύο θρησκευόμενοι Ιουδαίοι περαστικοί δεν υποκινήθηκαν να βοηθήσουν τον άνθρωπο. Ένας Σαμαρείτης, όμως, σταμάτησε και έδεσε τα τραύματά του. Έπειτα κανόνισε να λάβει ο άνθρωπος φροντίδα ώστε  να μπορέσει να αναρρώσει. Εκείνος ο Σαμαρείτης αποδείχτηκε πραγματικός πλησίον. (Λουκάς 10:29-37) Η παραβολή του Ιησού ίσως βοήθησε τους ακροατές του να καταλάβουν ότι η προκατάληψή τους τούς τύφλωνε σε σχέση με τις καλές ιδιότητες των άλλων. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Ιωάννης επέστρεψε στη Σαμάρεια και κήρυξε σε πολλά χωριά της​—ίσως και στο χωριό το οποίο κάποτε ήθελε να καταστραφεί.​—Πράξεις 8:14-17, 25.

Ο απόστολος Πέτρος, επίσης, έπρεπε να ενεργήσει χωρίς προσωποληψία όταν κάποιος άγγελος τον κατηύθυνε να μιλήσει σχετικά με τον Ιησού στον Κορνήλιο, έναν Ρωμαίο εκατόνταρχο. Ο Πέτρος δεν συνήθιζε να έχει δοσοληψίες με μη Ιουδαίους, και οι περισσότεροι Ιουδαίοι δεν συμπαθούσαν τους Ρωμαίους στρατιώτες. (Πράξεις 10:28) Αλλά όταν ο Πέτρος είδε την κατεύθυνση του Θεού σε αυτό το ζήτημα, είπε: «Πραγματικά αντιλαμβάνομαι ότι ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης, αλλά σε κάθε έθνος όποιος τον φοβάται και εργάζεται δικαιοσύνη είναι ευπρόσδεκτος σε αυτόν».​—Πράξεις 10:34, 35.

Το Κίνητρο για την Καταπολέμηση της Προκατάληψης

Η προκατάληψη παραβιάζει μια θεμελιώδη αρχή την οποία δίδαξε ο Ιησούς: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς». (Ματθαίος 7:12) Ποιος θα ήθελε να τον περιφρονούν απλώς και μόνο εξαιτίας της  καταγωγής του, του χρώματος του δέρματός του ή της προέλευσής του; Η προκατάληψη παραβιάζει επίσης τους κανόνες του Θεού σχετικά με την απροσωποληψία. Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι ο Ιεχωβά «έκανε από έναν άνθρωπο κάθε έθνος ανθρώπων για να κατοικούν σε ολόκληρη την επιφάνεια της γης». (Πράξεις 17:26) Όλοι οι άνθρωποι, λοιπόν, είναι αδελφοί.

Επιπλέον, ο Θεός κρίνει κάθε άτομο ξεχωριστά. Δεν καταδικάζει κάποιον για κάτι που έκαναν οι γονείς του ή οι πρόγονοί του. (Ιεζεκιήλ 18:20· Ρωμαίους 2:6) Ακόμη και η καταδυνάστευση από ένα άλλο έθνος δεν αποτελεί βάσιμη δικαιολογία για να μισούμε άτομα από εκείνο το έθνος, τα οποία πιθανότατα δεν έχουν καμία προσωπική ευθύνη για την αδικία. Ο Ιησούς δίδαξε τους ακολούθους του να “αγαπούν τους εχθρούς τους και να προσεύχονται για εκείνους που τους διώκουν”.​—Ματθαίος 5:44, 45.

Χάρη σε αυτές τις διδασκαλίες, οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα βοηθήθηκαν να υπερνικήσουν τις προκαταλήψεις τους και να γίνουν μια μοναδική διεθνής αδελφότητα. Αποκαλούνταν μεταξύ τους αδελφοί και αδελφές και έτσι θεωρούσαν ο ένας τον άλλον παρά το γεγονός ότι προέρχονταν από πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. (Κολοσσαείς 3:9-11· Ιακώβου 2:5· 4:11) Οι αρχές που υποκίνησαν αυτή τη μεταμόρφωση μπορούν να παραγάγουν τα ίδια οφέλη και σήμερα.

Καταπολέμηση της Προκατάληψης Σήμερα

Σχεδόν όλοι μας έχουμε προκαθορισμένες απόψεις, αλλά αυτές δεν χρειάζεται να οδηγούν στην προκατάληψη. «Οι προδεδικασμένες απόψεις γίνονται προκαταλήψεις μόνο αν δεν αναθεωρούνται όταν εξετάζονται στο φως νέων πληροφοριών», λέει το βιβλίο Η Φύση της Προκατάληψης (The Nature of Prejudice). Συνήθως, η προκατάληψη μπορεί να υπερνικηθεί όταν οι άνθρωποι γνωριστούν μεταξύ τους. Εντούτοις, τονίζει η ίδια πηγή, «μόνο το είδος της επαφής που ωθεί τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα μαζί είναι πιθανό να οδηγήσει σε αλλαγμένες νοοτροπίες».

 Με αυτόν τον τρόπο ο Τζον, ένας Νιγηριανός από το λαό Ίμπο, υπερνίκησε την προκατάληψή του απέναντι στο λαό Χάουσα. «Στο πανεπιστήμιο», λέει ο ίδιος, «γνωρίστηκα με μερικούς φοιτητές Χάουσα οι οποίοι έγιναν φίλοι μου και ανακάλυψα ότι είχαν θαυμάσιες αρχές. Συνεργαζόμουν με έναν φοιτητή Χάουσα σε μια ομαδική εργασία και τα πηγαίναμε πολύ καλά, ενώ ο προηγούμενος συνεργάτης μου, που ήταν Ίμπο, δεν έκανε το μέρος του».

Μέσο για την Καταπολέμηση της Προκατάληψης

Σύμφωνα με την έκθεση UNESCO Εναντίον Ρατσισμού (UNESCO Against Racism), «η εκπαίδευση θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμο μέσο στον αγώνα κατά των νέων μορφών ρατσισμού, διακρίσεων και αποκλεισμού». Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πιστεύουν ότι η εκπαίδευση από την Αγία Γραφή είναι πράγματι η καλύτερη βοήθεια σε σχέση με αυτό. (Ησαΐας 48:17, 18) Όταν οι άνθρωποι εφαρμόζουν τις διδασκαλίες της, ο σεβασμός παίρνει τη θέση της καχυποψίας και η αγάπη εξαλείφει το μίσος.

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν διαπιστώσει ότι η Γραφή τούς βοηθάει να υπερνικούν τις προκαταλήψεις τους. Πράγματι, η Γραφή τούς δίνει τόσο το κίνητρο όσο και την ευκαιρία να συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες μαζί με ανθρώπους διαφορετικών πολιτισμών και εθνικής προέλευσης. Η Κριστίνα, η οποία αναφέρθηκε στο πρώτο άρθρο αυτής της σειράς, είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά. «Οι συναθροίσεις μας στην Αίθουσα Βασιλείας ενισχύουν την αυτοπεποίθησή μου», λέει η ίδια. «Εκεί νιώθω ασφαλής επειδή δεν αισθάνομαι ότι κάποιος έχει προκατάληψη απέναντί μου».

Η Τζάσμιν, επίσης Μάρτυρας του Ιεχωβά, θυμάται ότι έγινε για πρώτη φορά στόχος ρατσισμού σε ηλικία εννιά ετών. Η Τζάσμιν λέει: «Η Πέμπτη είναι πάντα η ευκολότερη μέρα της εβδομάδας για εμένα επειδή εκείνο το βράδυ πηγαίνω στην Αίθουσα Βασιλείας. Εκεί, οι άνθρωποι μου δείχνουν αγάπη. Με κάνουν να νιώθω ξεχωριστή και όχι περιφρονημένη».

Οι εθελοντικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά φέρνουν επίσης κοντά ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο. Ο Σάιμον γεννήθηκε στη Βρετανία, αν και η οικογένειά του κατάγεται από την Καραϊβική. Αντιμετώπιζε πολλή προκατάληψη όταν εργαζόταν ως χτίστης σε διάφορες κατασκευαστικές εταιρίες. Αλλά αυτό δεν συνέβαινε στα χρόνια που υπηρετούσε ως εθελοντής σε διάφορα οικοδομικά προγράμματα μαζί με τους πνευματικούς αδελφούς του. «Έχω συνεργαστεί με αδελφούς μου Μάρτυρες από πολλές διαφορετικές χώρες», αφηγείται ο Σάιμον, «αλλά μάθαμε να τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας. Μερικοί από τους καλύτερους φίλους που απέκτησα ήταν άνθρωποι από άλλες χώρες και με διαφορετικό υπόβαθρο».

Ασφαλώς, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι ατελείς άνθρωποι. Επομένως, ίσως πρέπει να συνεχίσουν να καταπολεμούν τις τάσεις προς την προκατάληψη. Αλλά το γεγονός ότι γνωρίζουν πως ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης τούς δίνει ένα ισχυρό κίνητρο για να το κάνουν αυτό.​—Εφεσίους 5:1, 2.

Οι ανταμοιβές για την καταπολέμηση της προκατάληψης είναι πολλές. Καθώς βρισκόμαστε ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο, η ζωή μας εμπλουτίζεται. Επιπλέον, ο Θεός, μέσω της Βασιλείας του, θα ιδρύσει σύντομα μια ανθρώπινη κοινωνία στην οποία θα κατοικεί δικαιοσύνη. (2 Πέτρου 3:13) Εκείνον τον καιρό η προκατάληψη θα νικηθεί για πάντα.

[Πλαίσιο στη σελίδα 11]

Μήπως Έχω Προκατάληψη;

Κάντε στον εαυτό σας τα ακόλουθα ερωτήματα για να εξετάσετε αν άθελά σας ίσως έχετε ορισμένες προκαταλήψεις:

1. Μήπως πιστεύω ότι οι άνθρωποι που προέρχονται από κάποια συγκεκριμένη περιοχή ή έθνος έχουν ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά, όπως το ότι είναι ανόητοι, τεμπέληδες ή τσιγκούνηδες; (Πολλά ανέκδοτα διαιωνίζουν αυτό το είδος προκατάληψης.)

2. Μήπως έχω την τάση να κατηγορώ πρόσφυγες ή ανθρώπους άλλων εθνοτήτων για τα οικονομικά ή τα κοινωνικά μου προβλήματα;

3. Μήπως έχω επιτρέψει στην ιστορική έχθρα του τόπου μου απέναντι σε ένα άλλο έθνος να με κάνει εχθρικό προς τους ανθρώπους εκείνου του έθνους;

4. Μπορώ να βλέπω κάθε άνθρωπο που γνωρίζω ως ξεχωριστό άτομο​—ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός του, τον πολιτισμό του ή την εθνική του προέλευση;

5. Βλέπω με θετικό τρόπο την ευκαιρία που μου δίνεται να γνωρίζω ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο από το δικό μου; Κάνω προσπάθειες ως προς αυτό;

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Στην παραβολή του για τον καλό Σαμαρείτη, ο Ιησούς μάς δίδαξε πώς να υπερνικούμε την προκατάληψη

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Στο σπίτι του Κορνήλιου, ο Πέτρος είπε: «Πραγματικά αντιλαμβάνομαι ότι ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης»

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Η Γραφική διδασκαλία ενώνει ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εφαρμόζουν όσα έχουν μάθει

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Κριστίνα​—«Οι συναθροίσεις . . . στην Αίθουσα Βασιλείας ενισχύουν την αυτοπεποίθησή μου»

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Τζάσμιν​—«Οι άνθρωποι μου δείχνουν αγάπη. Με κάνουν να νιώθω ξεχωριστή και όχι περιφρονημένη»

[Εικόνες στη σελίδα 10]

Σάιμον, εθελοντής σε έργα οικοδόμησης​—«Μάθαμε να τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας»