Ζωντανά Κοσμήματα στον Κόσμο των Εντόμων

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

Ο ΨΗΛΟΣ θόλος του τροπικού βροχερού δάσους κρύβει χιλιάδες ζωντανά πετράδια. Μερικά λάμπουν σαν χρυσάφι και ασήμι, άλλα γυαλίζουν σαν σμαράγδια, ρουμπίνια και ζαφείρια. Αυτά τα κοσμήματα του δάσους, που περνούν σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητα από τον άνθρωπο, είναι τα σκαθάρια.

Τι έρχεται στο μυαλό σας όταν σκέφτεστε τα σκαθάρια; Σκουρόχρωμα ζωύφια με παράξενα χαρακτηριστικά, που πηγαινοέρχονται βιαστικά κάτω από τα πόδια σας; Στην πραγματικότητα, τα σκαθάρια είναι από τα πιο πολύχρωμα και τα πιο πολυάριθμα πλάσματα της γης. Σύμφωνα με Το Βιβλίο Γκίνες με τα Ρεκόρ των Ζώων (The Guinness Book of Animal Records), τα περίπου 400.000 γνωστά είδη Κολεόπτερων​—η επιστημονική ονομασία της τάξης που περιλαμβάνει τα σκαθάρια—​αποτελούν περίπου το ένα τρίτο όλων των γνωστών ζωικών ειδών του πλανήτη. Και αν θα θέλατε ποτέ να ανακαλύψετε εσείς οι ίδιοι κάποιο καινούριο είδος, θα μπορούσατε να ψάξετε στα σκαθάρια. Ο εντομολόγος Δρ Τέρι Έρβιν υπολογίζει ότι ίσως να υπάρχουν εκατομμύρια άλλα είδη σκαθαριών τα οποία παραμένουν άγνωστα στην επιστήμη. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Έρβιν βρήκε περίπου 1.200 διαφορετικά είδη σκαθαριών σε μόλις 19 μεγάλα τροπικά δέντρα.

Εκπληκτική Ποικιλία

Λαβαίνοντας υπόψη τον αριθμό των ειδών των σκαθαριών, δεν μας εκπλήσσει η ποικιλία τους σε σχήματα και μεγέθη. Μερικά είναι «τόσο μεγάλα ώστε οι πρώτοι συλλέκτες τα χτυπούσαν στον αέρα με όπλα τα οποία είχαν γεμίσει με άμμο», λέει το περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ (National Geographic). Άλλα είναι «τόσο μικρά ώστε μετακινούνται  προσκολλημένα στα στοματικά μόρια των μελισσών. Υπάρχουν επίσης σκαθάρια τα οποία τρυπώνουν σε μουσεία και καταβροχθίζουν συλλογές σκαθαριών», επισημαίνει το περιοδικό.

Στην πραγματικότητα, οι συλλογές σκαθαριών μπορεί να αξίζουν πολλά χρήματα. Η αξία των σκαθαριών καθορίζεται τόσο από το χρώμα όσο και από τη σπανιότητά τους. Τα σκαθάρια σκαραβαίοι συναντώνται σε όλες τις αποχρώσεις του πράσινου και του κόκκινου, καθώς και σε ασημί και χρυσαφί. Ένας σκαραβαίος με έντονο κόκκινο χρώμα, για παράδειγμα, μπορεί να πουληθεί για 170 ευρώ, ενώ ένας σκαραβαίος με εξαίσιο χρυσαφί γυαλιστερό χρώμα μπορεί να κοστίζει παραπάνω από τα διπλάσια χρήματα.

Μερικά μακρύκερα σκαθάρια, που ονομάζονται έτσι επειδή έχουν πολύ μακριές κεραίες, διαθέτουν εντυπωσιακά και πολύχρωμα σχέδια. Άλλα σκαθάρια λαμποκοπούν σαν μικροσκοπικά, ιριδίζοντα ψηφιδωτά. Τα αστραφτερά πράσινα και μπλε χρώματά τους συναγωνίζονται τα χρώματα του κολιβρίου. Αλλά η πολυτιμότητα των σκαθαριών δεν καθορίζεται μόνο από τα χρώματά τους. Επειδή ανακυκλώνουν τις νεκρές φυτικές ύλες και την κοπριά, παίζουν επίσης ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των οικοσυστημάτων.

Έντομα-Κοσμήματα

Οι συλλέκτες σκαθαριών δεν είναι οι μόνοι που θεωρούν πολύτιμα αυτά τα έντομα-κοσμήματα. Στην αμερικανική ήπειρο, κάποιες γυναίκες φτιάχνουν περιδέραια συρράπτοντας χρωματιστά έλυτρα σκαθαριών. Σε ορισμένα μέρη του Μεξικού, πάνω σε αυτά τα έντομα, που έχουν ονομαστεί εύστοχα σκαθάρια-κοσμήματα, κολλούν κομματάκια από χρωματιστό γυαλί καθώς και χάντρες και τα μετατρέπουν σε ζωντανές πόρπες, δεμένες στο ρούχο του ιδιοκτήτη τους με μια κοντή αλυσίδα.

Είτε προτιμάτε να θαυμάζετε τα σκαθάρια από απόσταση είτε να τα εξετάζετε από κοντά, αυτά τα ζωντανά κοσμήματα καταδεικνύουν παραστατικά την εκπληκτική ομορφιά και πολυπλοκότητα των πλασμάτων της γης.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 16]

Σκαθάρια των Φύλλων

Μερικά σκαθάρια, μολονότι όμορφα, μπορεί να είναι βλαβερά. Τα σκαθάρια των φύλλων, λόγου χάρη, καταβροχθίζουν τα φύλλα, τους βλαστούς και τις ρίζες μιας μεγάλης ποικιλίας φυτών και καλλιεργειών.

Αν και υπάρχουν περίπου 25.000 είδη τέτοιων σκαθαριών, στο μυαλό πολλών αγροτών έρχεται μόνο ένα​—ο δορυφόρος της πατάτας. Οι έποικοι της Βόρειας Αμερικής αντιλήφθηκαν για πρώτη φορά ότι αυτό το σκαθάρι απειλούσε τις πατατοκαλλιέργειές τους το 1859. Στις αρχές του 20ού αιώνα, το σκαθάρι είχε εισβάλει στην Ευρώπη, και τώρα έχει εξαπλωθεί στα μήκη και στα πλάτη αυτής της ηπείρου καθώς και στην Ασία.

Λόγω της ικανότητας που έχει να αναπτύσσει αντίσταση στα εντομοκτόνα, ο δορυφόρος της πατάτας έχει γίνει τρομερός εχθρός. Σήμερα, γίνεται συνδυασμένη χρήση αγροτικών, βιολογικών και χημικών μεθόδων για να κρατούνται υπό έλεγχο αυτά τα λαίμαργα φυλλοφάγα σκαθάρια.

[Εικόνα]

Δορυφόρος της πατάτας, ΗΠΑ

[Ευχαριστίες]

Scott Bauer/​Agricultural Research Service, USDA

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 17]

Σκαθάρια Πρωταθλητές

◼ Τα σκαθάρια κατέχουν το ρεκόρ μακροβιότητας μεταξύ των εντόμων. Μολονότι τα περισσότερα έντομα ζουν λιγότερο από έναν χρόνο, μερικά σκαθάρια-κοσμήματα ξεπερνούν τα 30 χρόνια ζωής και ένα έχει καταγραφεί ότι έφτασε στην προχωρημένη ηλικία των 47 χρόνων. Τα σκαθάρια-κοσμήματα «γεννούν τα αβγά τους κάτω από το φλοιό ενός ζωντανού δέντρου», εξηγεί Το Βιβλίο Γκίνες με τα Ρεκόρ των Ζώων. «Αν το δέντρο κοπεί, δεν είναι ασυνήθιστο να επιβιώνουν κάποιες προνύμφες και έπειτα να μεταφέρονται σε διάφορα μέρη του κόσμου μαζί με την ξυλεία. Εφόσον μερικά είδη χρειάζονται πολλά χρόνια για να ωριμάσουν, τα ενήλικα σκαθάρια μπορεί τελικά να κάνουν την εμφάνισή τους μέσα από έπιπλα».

◼ Τα σκαθάρια Γολιάθ της τροπικής Αφρικής είναι οι πρωταθλητές βαρέων βαρών στον κόσμο των εντόμων. Μερικά αρσενικά μπορεί να ζυγίζουν μέχρι και 100 γραμμάρια, τρεις φορές πιο βαριά από έναν ποντικό.

◼ Το βραβείο του πιο δυνατού αρσιβαρίστα στον κόσμο των ζώων (αναλογικά με το μέγεθός του) απονέμεται στο σκαθάρι ρινόκερος της υποοικογένειας Δυναστίναι. Αυτό το «γεροδεμένο» πλάσμα μπορεί να σηκώσει βάρος 850 φορές μεγαλύτερο από το δικό του.

[Εικόνα]

Σκαθάρι Γολιάθ, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό

[Ευχαριστίες]

Faunia, Madrid

[Εικόνα]

Σκαθάρι ρινόκερος, Ισημερινή Γουινέα

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Σκαθάρι-κόσμημα σκαραβαίος, Μεξικό

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Σκαθάρι-κόσμημα σκαραβαίος, Ονδούρα

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Σκαθάρι-κόσμημα σκαραβαίος, Κόστα Ρίκα

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Μακρύκερο σκαθάρι, Ινδονησία

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Σκαθάρι σκαραβαίος, Ταϋλάνδη

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ξυλοφάγο σκαθάρι με μεταλλικό χρώμα, Ταϋλάνδη

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ξυλοφάγο σκαθάρι με μεταλλικό χρώμα, Ουγγαρία

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Σκαθάρι-κόσμημα σκαραβαίος, Ονδούρα

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 16]

Επάνω αριστερά και μέση: © David Hawks· δεξιά: © Barbara Strnadova/Photo Researchers, Inc.

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 17]

Επάνω από αριστερά προς τα δεξιά: Πρώτα τρία: Faunia, Madrid· τέταρτο: Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute, www.insectimages.org· πέμπτο: © Barbara Strnadova/Photo Researchers, Inc.