Η Σπουδαιότητα της Ανατροφής που Δίνετε στο Παιδί Σας

ΑΥΤΑ που μαθαίνει ή δεν μαθαίνει ένα άτομο στη διάρκεια των παιδικών του χρόνων μπορούν να επηρεάσουν τις μελλοντικές ικανότητές του. Τι χρειάζονται, λοιπόν, τα παιδιά από τους γονείς τους για να γίνουν ισορροπημένοι, επιτυχημένοι ενήλικοι; Εξετάστε τα συμπεράσματα στα οποία έχουν οδηγηθεί μερικοί με βάση έρευνες που έχουν γίνει τις πρόσφατες δεκαετίες.

Ο Ρόλος των Συνάψεων

Οι εξελίξεις στην τεχνολογία απεικόνισης του εγκεφάλου παρέχουν στους επιστήμονες τη δυνατότητα να μελετήσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από οποτεδήποτε άλλοτε. Τέτοιες μελέτες δείχνουν ότι τα πρώτα χρόνια του παιδιού είναι κρίσιμος καιρός για την ανάπτυξη των εγκεφαλικών λειτουργιών που είναι απαραίτητες για το χειρισμό πληροφοριών, τη φυσιολογική έκφραση συναισθημάτων και την επιδέξια χρήση της γλώσσας. «Οι συνδέσεις του εγκεφάλου σχηματίζονται με ασυνήθιστα γοργό ρυθμό τα πρώτα χρόνια, καθώς η δομή του εγκεφάλου διαμορφώνεται από τη συνεχή αλληλεπίδραση των γενετικών πληροφοριών και των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος», αναφέρει το περιοδικό Νέισον (Nation).

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πλειονότητα αυτών των συνδέσεων, των λεγόμενων συνάψεων, σχηματίζονται τα πρώτα λίγα χρόνια της ζωής. Τότε είναι που «τίθενται οι βάσεις για τις μελλοντικές προοπτικές του μωρού όσον αφορά τη νοημοσύνη, τη συναίσθηση της ταυτότητάς του, την εμπιστοσύνη στους άλλους και τα κίνητρα για μάθηση», σύμφωνα με τον Δρ Τ. Μπέρι Μπρέιζελτον, ειδικό στον τομέα της ανάπτυξης του παιδιού.

Ο εγκέφαλος ενός μωρού αναπτύσσεται εντυπωσιακά όσον αφορά το μέγεθος, τη δομή και τις λειτουργίες τα πρώτα λίγα χρόνια. Σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα και μαθησιακές εμπειρίες, οι συνάψεις πολλαπλασιάζονται, δημιουργώντας ένα  εκτεταμένο δίκτυο νευρικών οδών στον εγκέφαλο. Αυτές οι οδοί καθιστούν δυνατή τη σκέψη, τη μάθηση και τη λογίκευση.

Είναι πιθανό ότι, όσο περισσότερα ερεθίσματα δέχεται ο εγκέφαλος του βρέφους, τόσο περισσότερα νευρικά κύτταρα ενεργοποιούνται και τόσο περισσότερες συνδέσεις σχηματίζονται ανάμεσά τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν πρόκειται μόνο για διανοητικά ερεθίσματα, αποκτούμενα με την έκθεση σε γεγονότα, αριθμούς ή γλώσσες. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι χρειάζονται και συναισθηματικά ερεθίσματα. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα βρέφη που δεν τα κρατούν αγκαλιά, δεν τα αγγίζουν, δεν παίζουν μαζί τους ούτε τους δίνουν ερεθίσματα θα σχηματίσουν λιγότερες τέτοιες συνάψεις.

Ανατροφή και Δυνατότητες

Τελικά, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, λαβαίνει χώρα ένα είδος «κλαδέματος». Φαίνεται πως το σώμα αποβάλλει τις συνάψεις που ίσως δεν είναι απαραίτητες. Αυτό θα μπορούσε να ασκήσει βαθιά επίδραση στις δυνατότητες ενός παιδιού. «Αν το παιδί δεν λάβει το κατάλληλο ερέθισμα στην κατάλληλη ηλικία», λέει ο ερευνητής εγκεφάλου Μαξ Κίναντερ, «τότε τα νευρικά κυκλώματα δεν θα αναπτυχθούν σωστά». Σύμφωνα με τον Δρ Τζ. Φρέιζερ Μάσταρντ, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι χαμηλότερος δείκτης νοημοσύνης, ανεπαρκείς ικανότητες στην ομιλία και στα μαθηματικά, προβλήματα υγείας στην ενήλικη ζωή, ακόμη και προβλήματα συμπεριφοράς.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι εμπειρίες που έχει κανείς ως βρέφος μπορούν να ασκήσουν καθοριστική επίδραση στην ενήλικη ζωή του. Το αν θα είναι ανθεκτικό ή ευπαθές άτομο, αν θα μάθει να σκέφτεται αφηρημένες έννοιες ή δεν θα έχει αυτή την ικανότητα, καθώς και το αν θα γίνει συμπονετικό άτομο ή όχι μπορεί να επηρεαστεί από τις εμπειρίες των πρώτων παιδικών του χρόνων. Επομένως, ο ρόλος των γονέων είναι ιδιαίτερα σημαντικός. «Ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες αυτών των πρώτων εμπειριών», παρατηρεί κάποιος παιδίατρος, «είναι η παρουσία ενός ευαισθητοποιημένου γονέα».

Ίσως αυτό ακούγεται αρκετά απλό. Να ανατρέφετε και να φροντίζετε τα παιδιά σας, και αυτά θα ευημερούν. Δυστυχώς, οι γονείς γνωρίζουν ότι το να καταλαβαίνει κάποιος πώς πρέπει να φροντίζει κατάλληλα τα παιδιά του δεν είναι πάντα τόσο απλό. Το να είναι κάποιος αποτελεσματικός γονέας δεν είναι πάντα θέμα διαίσθησης.

Σύμφωνα με μια μελέτη, το 25 τοις εκατό των γονέων που ρωτήθηκαν δεν γνώριζαν ότι αυτά τα οποία έκαναν σε σχέση με το παιδί τους μπορούσαν να προαγάγουν ή να παρεμποδίσουν τη νοημοσύνη, την αυτοπεποίθηση και την αγάπη του για μάθηση. Αυτό εγείρει τα εξής ερωτήματα: Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτύξετε τις δυνατότητες του παιδιού σας; Και πώς μπορείτε να δημιουργήσετε την κατάλληλη ατμόσφαιρα; Ας δούμε.

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Τα βρέφη που αφήνονται μόνα χωρίς ερεθίσματα μπορεί να μην αναπτύσσονται τόσο καλά όσο άλλα