Ομορφιά Κρυμμένη στο Σκοτάδι

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΣΛΟΒΕΝΙΑ

ΚΡΑΤΩΝΤΑΣ σφιχτά μια μικρή λάμπα, ο Λούκα Τσετς περπατούσε αργά μέσα στο πυκνό, υπόγειο σκοτάδι. Βρισκόμενος πολύ κάτω από την επιφάνεια της γης, σύρθηκε μέχρι την κορυφή κάποιου βράχου και ανταμείφθηκε με ένα απίστευτο θέαμα. Ένας αστραφτερός, ακτινοβόλος κόσμος ανοιγόταν μπροστά στα μάτια του. Τι είχε ανακαλύψει; Έναν νέο διάδρομο του Σπηλαίου Πόστοϊνα της Σλοβενίας.

Αυτή η ανακάλυψη, την άνοιξη του 1818, σηματοδότησε το ξεκίνημα μιας τουριστικής επιχείρησης που ακμάζει σήμερα. Άνοιξε, επίσης, περαιτέρω το δρόμο στη σπηλαιολογία, δηλαδή στην «επιστημονική μελέτη ή εξερεύνηση των σπηλαίων». Προκειμένου να δούμε από πιο κοντά αυτό το μεγαλοπρεπές σύστημα σπηλαίων, ελάτε μαζί μας για να επισκεφτούμε την Πόστοϊνα, μια πόλη της δυτικής Σλοβενίας.

Έδαφος με Άφθονα Σπήλαια

Το σύστημα σπηλαίων της Πόστοϊνα, με 20 και πλέον χιλιόμετρα διαδρόμων και θαλάμων, είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. Τα σπήλαια βρίσκονται στην περιοχή Κρας, ή Καρστ, της Σλοβενίας, ένα ασβεστολιθικό υψίπεδο το οποίο εκτείνεται περίπου 50 χιλιόμετρα προς την ενδοχώρα από την Αδριατική Θάλασσα, ανάμεσα στις Ιουλιανές και στις Διναρικές Άλπεις. Τα σπήλαια της Πόστοϊνα είναι μερικά από τα χιλιάδες σπήλαια αυτής της περιοχής.

Σήμερα η λέξη «καρστ» έχει ευρεία σημασία. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από τους γεωλόγους σε όλο τον κόσμο για να περιγράψει το έδαφος που μοιάζει με αυτό της περιοχής Κρας. Καρστικά εδάφη υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως στην Αυστραλία, στην Ινδοκίνα, στην Κεντρική Αμερική, στην Κίνα και στη Ρωσία, καθώς και στην Καραϊβική και στη Μεσόγειο. Αυτό το έδαφος χαρακτηρίζεται από άγονη, βραχώδη γη στην οποία, εξαιτίας της διάβρωσης, έχουν δημιουργηθεί σπήλαια, φρέατα, καθώς και υπόγεια ρεύματα και λίμνες.

Εφόσον μεγάλο μέρος της Σλοβενίας αποτελείται από καρστικά εδάφη, υπάρχουν άφθονα σπήλαια και άλλοι υπόγειοι σχηματισμοί σε αυτή τη χώρα. Το Σπήλαιο Πόστοϊνα θεωρείται ισάξιο με άλλα διάσημα καρστικά σπήλαια όπως το Σπήλαιο Μαμούθ, στο Κεντάκι των ΗΠΑ, και το Σπήλαιο Ριντ Φλουτ, στην Κουέι-λιν της Κίνας.

 Μια Ματιά στο Εσωτερικό των Σπηλαίων

Η πρώτη περιγραφή του Σπηλαίου Πόστοϊνα ανάγεται στο 17ο αιώνα, όταν ο Σλοβένος λόγιος Γιάνεζ Βάικχαρντ Βάλβασορ έγραψε για αυτό στο βιβλίο του Η Δόξα του Δουκάτου της Καρνιόλης (The Glory of the Duchy of Carniola). Σύμφωνα με την περιγραφή του Βάλβασορ, τα σπήλαια της περιοχής είχαν «κολόνες με παράξενα σχήματα». Τις παρομοίασε με «κάθε είδους ζωύφια, φίδια και άλλα ζώα . . . ή με διάφορα τέρατα, παραμορφωμένα πρόσωπα, φαντάσματα και τα παρόμοια». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Ο φόβος και ο τρόμος αυξάνονται επίσης επειδή ολόγυρα υπάρχουν πολλά περάσματα, κοιλότητες και βαθιές χαράδρες». Έπειτα από μια τόσο απειλητική περιγραφή, δεν είναι άξιο απορίας που λίγοι τόλμησαν να κάνουν εκτενέστερη έρευνα στο τρομακτικό σκοτάδι των σπηλαίων!

Με τον καιρό, ωστόσο, η φήμη του Σπηλαίου Πόστοϊνα μεγάλωνε. Αυτό έγινε ιδιαίτερα φανερό έπειτα από την ανακάλυψη του Τσετς το 1818. Τον επόμενο κιόλας χρόνο, τα σπήλαια άνοιξαν για το κοινό. Αλλά μόνο όταν προστέθηκε ένα τρενάκι το 1872 και ηλεκτρικό φως το 1884 μπόρεσαν πολλοί να δουν με τα μάτια τους αυτά τα φυσικά θαύματα. Τι είδαν;

Σήμερα το σύστημα σπηλαίων της Πόστοϊνα είναι ξακουστό για τα όμορφα περάσματά του. Τα ζωντανά χρώματα και τα παράξενα σχήματα των σταλακτιτών και των σταλαγμιτών κάνουν τους διαδρόμους των σπηλαίων να μοιάζουν με κοσμήματα. Μερικοί λαμπυρίζουν σαν να είναι διάστικτοι με διαμάντια, ενώ άλλοι εκπέμπουν βαθιές αποχρώσεις ώχρας και του καφέ της σκουριάς. Επιγραφές στα τοιχώματα αποκαλύπτουν ότι και επισκέπτες περασμένων αιώνων απόλαυσαν επίσης τη σπάνια ομορφιά των σπηλαίων.

Ανακάλυψη Νέων Ειδών

Η εξερεύνηση αυτών των απέραντων σπηλαίων έχει φέρει στην επιφάνεια, όχι μόνο νέους και ασυνήθιστους γεωλογικούς σχηματισμούς, αλλά και μορφές ζωής οι οποίες ήταν άγνωστες προηγουμένως. Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφτεί περισσότερα από δέκα νέα είδη στο σύστημα σπηλαίων της Πόστοϊνα.

Ο Τσετς έκανε μια τέτοια ανακάλυψη το 1831, προς μεγάλη ευχαρίστηση των σπηλαιολόγων σε όλο τον κόσμο. Ο Τσετς ανακάλυψε ένα ασυνήθιστο σκαθάρι των σπηλαίων, το οποίο ονομάστηκε Leptodirus hohenwarti, δηλαδή «αυτό που έχει στενό λαιμό». Όπως φανερώνει το όνομά του, ο λαιμός αυτού του σκαθαριού είναι λεπτός. Επίσης, έχει μικροσκοπικό κεφάλι, φουσκωμένη κοιλιά και ασυνήθιστα μακριές κεραίες και πόδια. Δυστυχώς, το αρχικό δείγμα καταστράφηκε κατά λάθος, γι’ αυτό δεν μπορούσε να γίνει κάποια λεπτομερής μελέτη έως ότου εμφανίστηκε ένα δεύτερο σκαθάρι 14 χρόνια αργότερα.

Κάποιο άλλο παράξενο πλάσμα που βρέθηκε σε αυτή την περιοχή είναι η τυφλή σαλαμάνδρα Proteus anguinus. Από το 1689 κιόλας, ο Βάλβασορ αναφέρθηκε σε αυτό το πλάσμα ως “το παιδί του δράκου”. Το συγκεκριμένο μικροσκοπικό αμφίβιο έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών επιστημονικών μελετών.

Γειτονικά Σπήλαια

Το σύστημα σπηλαίων της Πόστοϊνα είναι μόνο ένα από τα πολλά της περιοχής. Το κοντινό Σπήλαιο Σκότσγια, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Εκπαιδευτικής, Επιστημονικής και Πολιτιστικής Οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) από το 1986, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο. Οι επισκέπτες αυτού του συστήματος σπηλαίων μένουν έκθαμβοι από τις τεράστιες διαστάσεις που έχουν οι σπηλιές και τα φαράγγια. Λέγεται ότι είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, κάποιο τμήμα του έχει μήκος 300 μέτρα, πλάτος 100 μέτρα και ύψος 110 μέτρα!

Την είσοδο του Σπηλαίου Πρεντγιάμα προστατεύει ένα μεγάλο φρούριο, η πρώην κατοικία του θρυλικού ιππότη Εράζεμ Γιάμσκι. Πιστεύεται ότι το κάστρο αντιστεκόταν στους εισβολείς επί αιώνες. Οι προμήθειες μπορούσαν να διακινούνται μέσω κρυφών υπόγειων περασμάτων τα οποία συνδέονταν με το σπήλαιο κάτω από το κάστρο. Αναφέρεται ότι ο Εράζεμ χλεύαζε τους εισβολείς πετώντας τους φρέσκα κεράσια ή ψημένο κρέας, αποδεικνύοντας ότι δεν στερούνταν κάτι ενόσω ήταν περιορισμένος μέσα στα τείχη του κάστρου του. Είτε αυτή η ιστορία είναι αληθινή είτε όχι, τα μυστικά περάσματα πραγματικά υπάρχουν.

Η εξερεύνηση του εκπληκτικού κόσμου των σπηλαίων σε αυτή την καρστική περιοχή μπορεί να επιφυλάσσει πολλές απρόσμενες συγκινήσεις. Ο παγκοσμίου φήμης γλύπτης Χένρι Μουρ περιέγραψε το Σπήλαιο Πόστοϊνα με τα εξής λόγια: «Πρόκειται για την καλύτερη έκθεση γλυπτικής της Φύσης που έχω δει ποτέ». Αν σας δοθεί η ευκαιρία να το επισκεφτείτε, πιθανότατα θα συμφωνήσετε μαζί του.

 [Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 24]

Το «Αμφίβιο-Άνθρωπος»

Το Proteus anguinus είναι γνωστό στην περιοχή ως αμφίβιο-άνθρωπος λόγω του ασυνήθιστου χρώματος του δέρματός του, το οποίο θυμίζει σε μερικούς το ανθρώπινο δέρμα. Αυτό το αμφίβιο σπονδυλωτό ζει αποκλειστικά στα υπόγεια νερά στην καρστική περιοχή της βορειοανατολικής Ιταλίας, στη Σλοβενία και στις νοτιότερες περιοχές. Το άχρωμο δέρμα και τα ατροφικά μάτια του δεν αποτελούν μειονέκτημα εφόσον ζει σε απόλυτο σκοτάδι από τότε που βρίσκεται στο αβγό μέχρι το θάνατό του. Το εκπληκτικό είναι ότι μερικά, όπως αναφέρεται, έχουν φτάσει στην ηλικία των 100 ετών, και αυτά τα αμφίβια μπορούν να επιβιώσουν επί αρκετά χρόνια χωρίς τροφή.

[Ευχαριστίες]

Arne Hodalic/www.ipak.org

[Εικόνες στη σελίδα 24]

1. Μια σπηλιά στα σπήλαια Σκότσγια η οποία έχει ύψος 110 μέτρα

2. Αυτό το φρούριο προστατεύει την είσοδο του Σπηλαίου Πρεντγιάμα

3. Τα σπήλαια της Πόστοϊνα έχουν γίνει ξακουστά σε όλο τον κόσμο

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 23]

Arne Hodalic/www.ipak.org