Μια Έρημος Γίνεται Παράδεισος

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στη Λιθουανία

ΣΤΑ τέλη του 18ου αιώνα, οι κάτοικοι σε ένα μικρό ψαροχώρι συνειδητοποίησαν ότι ο τόπος τους ήταν καταδικασμένος. Επί χρόνια ένας γιγαντιαίος αμμόλοφος κινούνταν αργά προς το χωριό τους. Μάταια προσπάθησαν να εκτρέψουν την πορεία του αμμόλοφου κατασκευάζοντας ένα τριγωνικό ξύλινο φράγμα. Το 1797 ο αμμόλοφος είχε θάψει ολοκληρωτικά το χωριό τους.

Αυτό δεν ήταν παρά μόνο ένα περιστατικό σε μια τραγική  διαδοχή γεγονότων που διήρκεσε 80 χρόνια, κατά τα οποία οι αμμόλοφοι κατάπιαν περισσότερα από δώδεκα χωριά και μετέτρεψαν σε έρημο τη χερσόνησο της Κουρλάνδης, μια λωρίδα γης 100 χιλιομέτρων που εκτείνεται στη Βαλτική Ακτή της σημερινής Ρωσίας και της Λιθουανίας. Οι αιτίες αυτής της ερήμωσης και η αποκατάσταση της περιοχής​—που τώρα είναι σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο—​συνθέτουν μια συναρπαστική ιστορία.

Θύμα Κακής Διαχείρισης και Κατάκτησης

Η άμμος της χερσονήσου της Κουρλάνδης καλυπτόταν από άφθονη βλάστηση επί πολλούς αιώνες. Το δάσος παρείχε στους ντόπιους αφθονία θηραμάτων για κυνήγι. Μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα, η περιοχή είχε αποκτήσει σπουδαιότητα ως τμήμα της διαδρομής που ακολουθούνταν για τη διακίνηση της αλληλογραφίας μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Όταν αυξήθηκε ο πληθυσμός στη διάρκεια μιας περιόδου ειρήνης, έγινε υπερβόσκηση της λεπτής επιφανειακής βλάστησης από κοπάδια αγροτικών ζώων, ενώ τα δάση υπέστησαν υπερβολική υλοτόμηση. Οι ντόπιοι δεν είχαν συνειδητοποιήσει πόσο ευαίσθητη ήταν η επιφανειακή βλάστηση από την οποία εξαρτόνταν.

Το δάσος δέχτηκε τη χαριστική βολή όταν ένα ρωσικό στράτευμα εισέβαλε το 1757 και κατέκοψε τα δέντρα του προκειμένου να κατασκευάσει εκατοντάδες βάρκες με μικρό βύθισμα για την πολιορκία του Κένινγκσμπεργκ (Καλίνινγκραντ), μιας σημαντικής πόλης της Πρωσίας. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι άνεμοι σχημάτισαν αμμόλοφους και προκάλεσαν την καταστροφή που αναφέρθηκε νωρίτερα.

Θα μπορούσε να αποκατασταθεί ένα τέτοιο ερημωμένο τοπίο; Ο Γκέοργκ Ντάβιντ Κούβερτ, ένας αποφασιστικός ταχυδρομικός υπάλληλος, και ο πατέρας του, ο Γκότλιμπ, ήταν μεταξύ αυτών που πίστευαν ότι μπορούσε. Το 1825 ξεκίνησαν την αναδάσωση της χερσονήσου. Επρόκειτο για μακροχρόνιο, εξαντλητικό αγώνα. Επί έναν και πλέον αιώνα, εκατοντάδες άνθρωποι εργάστηκαν σκληρά σε αυτό το έργο. Αρχικά έπρεπε να σταθεροποιήσουν το έδαφος με μια ειδική ποικιλία χόρτου που έχει βαθιές ρίζες και ευδοκιμεί στην άμμο. Κατόπιν φύτεψαν χιλιάδες στρέμματα με διαφορετικές  ποικιλίες ανθεκτικών πεύκων και σημύδων. Τελικά η μάχη κερδήθηκε. Περίπου το 70 τοις εκατό της χερσονήσου είναι σήμερα αναδασωμένο. Τι εντύπωση δίνει τώρα στον επισκέπτη η χερσόνησος;

Παράδεισος για τους Τουρίστες

Σήμερα η χερσόνησος της Κουρλάνδης δέχεται μέχρι και 8.000 τουρίστες την ημέρα, και αυτό δεν προξενεί έκπληξη, εφόσον διαθέτει πολλά και διάφορα αξιοθέατα. Είτε κάνετε την περιήγησή σας με τα πόδια είτε με ποδήλατο είτε με αυτοκίνητο, το τοπίο αλλάζει πολύ γρήγορα. Τα δάση φιλοξενούν άλκες, ζαρκάδια, αλεπούδες και αγριόχοιρους. Περίπου εκατό ποικιλίες πουλιών κάνουν τις φωλιές τους εδώ, και σχεδόν ένα εκατομμύριο πουλιά μεταναστεύουν διαμέσου της χερσονήσου κάθε χρόνο. Υπάρχουν 900 ποικιλίες φυτών ενώ έχουν διατηρηθεί και πολλοί αμμόλοφοι, παρότι τώρα καταλαμβάνουν μόνο το 12 τοις εκατό της περιοχής.

Μερικοί από τους αμμόλοφους φτάνουν σε ύψος τα 50 μέτρα. Το να μη βλέπετε τίποτα άλλο γύρω σας παρά άμμο και ουρανό αποτελεί αξέχαστη εμπειρία. Καθώς σκαρφαλώνετε, βλέπετε ότι μερικοί αμμόλοφοι, σμιλεμένοι από τον άνεμο, έχουν το κλασικό παραβολικό σχήμα. Όταν φτάνετε στην «κόψη» της κορυφογραμμής, όπου η άμμος γλιστρά προς τη βάση του αμμόλοφου παρασυρόμενη από τον άνεμο, συμβάλλοντας έτσι στη σταδιακή μετακίνησή του, σας περιμένει μια θέα που κόβει την ανάσα. Βλέπετε τη στενή λωρίδα γης στην οποία στέκεστε να απλώνεται σε απόσταση, στολισμένη με χωριά, δάση, ξέφωτα και φάρους. Στη μία πλευρά είναι τα κύματα που έρχονται από τη Βαλτική Θάλασσα και στην άλλη τα πιο ήρεμα νερά της λιμνοθάλασσας της Κουρλάνδης.

Οι επισκέπτες βρίσκουν αναζωογονητικό το δροσερό θαλασσινό αεράκι. Πολλοί απολαμβάνουν το άθλημα της ιστιοσανίδας και την ιστιοπλοΐα ενώ άλλοι κάνουν έναν ήσυχο περίπατο σε κάποιο από τα παραδοσιακά χωριά. Τα ζωηρόχρωμα σπίτια με τις στέγες από άχυρο ή κεραμίδι διατηρούν την ατμόσφαιρα των πιο ήσυχων εποχών του μακρινού παρελθόντος. Η έντονη μυρωδιά από το πάστωμα των ψαριών και η θέα που προσφέρουν τα δίχτυα καθώς είναι απλωμένα για να στεγνώσουν υπενθυμίζουν στους παραθεριστές ότι το ψάρεμα ήταν πάντοτε η κύρια απασχόληση στη χερσόνησο. Οι ανεμοδείκτες είναι κάτι το συνηθισμένο, εφόσον οι ψαράδες ενδιαφέρονται πολύ για την κατεύθυνση του ανέμου. Μάλιστα έχουν αναχθεί σε ιδιαίτερη μορφή τέχνης εδώ και αποτελούν ενδιαφέρον αντικείμενο μελέτης. Τέτοιοι ανεμοδείκτες κοσμούσαν το κατάρτι του κάθε ιστιοφόρου προσδιορίζοντας το χωριό από όπου προερχόταν. Είναι, επίσης, συναρπαστικά τα κομμάτια ήλεκτρου που μπορούν να βρεθούν ορισμένες φορές στην παραλία όπου τα έχει ξεβράσει η θάλασσα. Ειδικά τις συννεφιασμένες μέρες, οι τουρίστες επισκέπτονται μουσεία που εκθέτουν κοσμήματα από ήλεκτρο. Στο εσωτερικό μερικών κομματιών φαίνονται απολιθωμένα φυτά και έντομα.

Δεν προξενεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι η εκπρόσωπος της Λιθουανίας στην Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) περιέγραψε τη χερσόνησο της Κουρλάνδης ως παράδεισο. Είναι ένας παράδεισος που δημιουργήθηκε σε μια περιοχή η οποία είχε ερημωθεί από την κακή διαχείριση και τον πόλεμο. Βέβαια, σε όλη τη γη υπάρχουν πολλά μέρη που συνεχίζουν να ερημώνονται. Αλλά η Αγία Γραφή μάς διαβεβαιώνει ότι υπό τη Βασιλεία του Θεού ολόκληρος ο πλανήτης μας θα μεταμορφωθεί σύντομα σε έναν όμορφο παράδεισο όπου θα κατοικούν για πάντα δίκαιοι άνθρωποι.​—Ησαΐας 65:17, 21-25· 2 Πέτρου 3:13, 14.

[Χάρτες στη σελίδα 16]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΒΑΛΤΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΡΛΑΝΔΗΣ

Λιμνοθάλασσα της Κουρλάνδης

ΡΩΣΙΑ

Καλίνινγκραντ

[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

Η χερσόνησος της Κουρλάνδης φιλοξενεί πολλά πουλιά, φυτά και αμμόλοφους

[Ευχαριστίες]

Τρεις ένθετες φωτογραφίες κάτω: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka

Πουλί και βλάστηση: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka· φόντο: UAB „Laiko spalvos“

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: A. VARANKA

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Αγριόχοιροι

Βουβόκυκνοι

Ήλεκτρο

[Ευχαριστίες]

Τρεις φωτογραφίες πάνω: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Η χερσόνησος της Κουρλάνδης προσελκύει χιλιάδες τουρίστες κάθε μέρα