Οδηγούσαν Όλοι οι Δρόμοι στη Ρώμη;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κρατούσαν τις απομακρυσμένες επαρχίες στενά συνδεδεμένες με την πρωτεύουσα. Ένωναν τα πυκνά δάση της Γαλατίας με ελληνικές πόλεις καθώς και τον ποταμό Ευφράτη με τη Μάγχη. Πάνω από όλα, έκαναν ουσιαστικά κάθε μέρος της επικράτειας προσβάσιμο στις λεγεώνες που επέβαλλαν την εξουσία της Ρώμης. Αυτές οι επιστρωμένες οδικές αρτηρίες διακλαδίζονταν σε πολλούς δευτερεύοντες δρόμους οι οποίοι οδηγούσαν στις ρωμαϊκές επαρχίες. Από αυτό προήλθε η ρήση: «Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη».

Πάνω από 80.000 χιλιόμετρα δρόμων διέσχιζαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Πώς μπορεί να τους μελετήσει κάποιος σήμερα και να κατανοήσει την επίδραση που είχαν σε εκείνον τον αρχαίο κόσμο; Ένας τρόπος είναι να εξετάσει το χάρτη του 13ου αιώνα με την ονομασία Πίνακας Πόιτινγκερ.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Πίνακας Πόιτινγκερ είναι αντίγραφο ενός χάρτη που σχεδιάστηκε αρχικά όταν τα ρωμαϊκά στρατεύματα προέλαυναν ακόμη στους περίφημους δρόμους. Το 1508, ο Κόνραντ Πόιτινγκερ, γραμματέας του δήμου του Άουγκσμπουργκ στη νότια Γερμανία, απέκτησε εκείνο το χειροποίητο αντίγραφο το οποίο συνδέθηκε με το όνομά του. Σήμερα αυτό βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας στη Βιέννη υπό το λατινικό τίτλο Τάμπουλα Ποϊτινγκεριάνα (Tabula Peutingeriana).

Όλος ο Ρωμαϊκός Κόσμος σε έναν Ρόλο

Στις σύγχρονες τάξεις οι μαθητές συνήθως μελετούν σχεδόν τετράγωνους χάρτες που είναι κρεμασμένοι σε κάποιον τοίχο. Ο Πίνακας Πόιτινγκερ, όμως, είναι ένας ρόλος με πλάτος 34 εκατοστά και μήκος πάνω από 6,75 μέτρα όταν ξετυλιχτεί. Αρχικά αποτελούνταν από 12 ξεχωριστά φύλλα περγαμηνής κολλημένα μεταξύ τους από άκρη σε άκρη. Από αυτά, σήμερα υπάρχουν τα 11. Εκείνος ο χάρτης δείχνει τον κόσμο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την περίοδο της ακμής της, ο οποίος εκτεινόταν από τη Βρετανία έως την Ινδία. Παρά τη γνώση  που μπορεί να έχετε για αυτή την περιοχή με βάση σύγχρονους χάρτες, ίσως μπερδευτείτε όταν εξετάσετε για πρώτη φορά τον Πίνακα Πόιτινγκερ. Γιατί;

Ο Πίνακας Πόιτινγκερ σχεδιάστηκε, όχι για σύγχρονους γεωγράφους, αλλά για αρχαίους ταξιδιώτες. Ήταν εύκολο να χρησιμοποιήσει κανείς στο δρόμο έναν χάρτη σε σχήμα ρόλου. Αλλά προκειμένου να αποτυπωθούν οι αναγκαίες λεπτομέρειες σε ρόλο, ο σχεδιαστής του χάρτη έπρεπε να συμπιέσει το βόρειο και το νότιο όριο της αυτοκρατορίας και να τη διευρύνει κατά πολύ προς τα ανατολικά και τα δυτικά. Το αποτέλεσμα ήταν ένας παραμορφωμένος χάρτης τον οποίο θα μπορούσε εύκολα κανείς να ανοίξει, να συμβουλευτεί, να τυλίξει και να μεταφέρει. Ο ταξιδιώτης θα ήταν σε θέση να διακρίνει γρήγορα ποιος ήταν ο καλύτερος δρόμος για να πάει από το ένα μέρος στο άλλο. Αυτό ενδιέφερε περισσότερο εκείνους που ταξίδευαν από ό,τι το σχήμα της Ιταλίας, το μέγεθος της Μαύρης Θάλασσας ή το ποια ακριβώς ήταν η διαδρομή. a

Τα επιμέρους χαρακτηριστικά του Πίνακα Πόιτινγκερ παρουσιάζονται με διαφορετικά χρώματα. Οι δρόμοι εμφανίζονται ως κόκκινες γραμμές, τα βουνά είναι καφέ και οι ποταμοί πράσινοι. Ο χάρτης κατονομάζει εκατοντάδες πόλεις και επισημαίνει τις τοποθεσίες τους με σπίτια, περιτειχισμένες αυλές και πύργους. Αυτά τα σύμβολα φαίνεται ότι υποδηλώνουν τις εγκαταστάσεις που υπήρχαν σε κάθε μέρος. Ο χάρτης δείχνει επίσης τις αποστάσεις μεταξύ πόλεων, σταθμών και σημείων ανεφοδιασμού.

Στον Πίνακα Πόιτινγκερ σημειώνονται διάφορα Βιβλικά μέρη και γεγονότα. Δύο περιγραφές στη λατινική είναι γραμμένες στην περιοχή του Όρους Σινά. Η μία επιγραφή λέει: «Η έρημος όπου περιπλανιούνταν τα παιδιά του Ισραήλ υπό τον Μωυσή επί 40 χρόνια». (Ιησούς του Ναυή 5:6) Η άλλη λέει: «Εδώ είναι το μέρος όπου έλαβαν το Νόμο στο Όρος Σινά».​—Λευιτικό 27:34.

Η Ιερουσαλήμ επισημαίνεται με μια επιγραφή που περιέχει ένα διαφορετικό όνομα για την πόλη, Αιλία Καπιτωλίνα​—από το όνομα του Πόπλιου Αίλιου Αδριανού, πιο γνωστού ως Αδριανού. Το δεύτερο αιώνα Κ.Χ., αυτός ο Ρωμαίος αυτοκράτορας έδωσε στην πόλη το όνομά του. Εμφανίζεται επίσης η λατινική ονομασία για το Όρος των Ελαιών.​—Λουκάς 21:37.

Οδηγούσαν Όλοι οι Δρόμοι στη Ρώμη;

Μερικοί δρόμοι οδηγούσαν στην Ακυληία, μια πόλη στη βορειοανατολική Ιταλία. Στο χάρτη, η Ακυληία έχει ισχυρά τείχη και φυλάκια. Εφόσον έλεγχε σημαντικά σταυροδρόμια και είχε ένα πολύ καλό λιμάνι, η Ακυληία ήταν μια από τις πιο σημαντικές πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η Εγνατία Οδός διέσχιζε τη Βαλκανική Χερσόνησο από τις ακτές της Αδριατικής μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Ο Πίνακας Πόιτινγκερ επισημαίνει αυτή την πόλη με το σύμβολο μιας θεάς που κάθεται σε θρόνο αλλά είναι έτοιμη για πόλεμο. Αρκετοί δρόμοι οδηγούσαν στην Αντιόχεια της Συρίας, όπου τώρα βρίσκεται η τουρκική πόλη Αντάκια. Η Αντιόχεια ήταν η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μετά τη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια. Εκεί ο χάρτης δείχνει μια θεά που είναι καθισμένη και φοράει φωτοστέφανο.

Ο Πίνακας Πόιτινγκερ δείχνει 12 δρόμους που οδηγούν στη Ρώμη. Ένας από αυτούς είναι η Αππία Οδός. Το βιβλίο των Πράξεων αναφέρει ότι ο απόστολος Παύλος πέρασε από αυτόν το δρόμο κατά το πρώτο ταξίδι του στη Ρώμη. Ενόσω ο Παύλος βρισκόταν καθ’ οδόν, μια ομάδα Χριστιανών ήρθε από τη Ρώμη στην Αππία Οδό και τον συνάντησε στις Τρεις Ταβέρνες, τοποθεσία η οποία εμφανίζεται επίσης στο χάρτη.​—Πράξεις 28:15.

Ποιο σύμβολο χρησιμοποιεί ο Πίνακας Πόιτινγκερ  για να απεικονίσει τη Ρώμη; Δείχνει την πόλη ως μια ισχυρή αυτοκράτειρα με πορφυρή ενδυμασία να κάθεται σε θρόνο. Η σφαίρα και το σκήπτρο που κρατάει αντιπροσωπεύουν την παγκόσμια εξουσία η οποία είχε ως επίκεντρο την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας.

Είναι ακριβές να πούμε ότι όλοι εκείνοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Ρώμη; Ναι, αν σκεφτείτε το εκτενές δίκτυο μικρότερων δρόμων στους οποίους διακλαδίζονταν οι οδικές αρτηρίες. Ο Πίνακας Πόιτινγκερ δείχνει πώς οι οδικές αρτηρίες της αυτοκρατορίας επέκτειναν τα όρια της αυτοκρατορικής δύναμης, επιτρέποντας στη Ρώμη να εξουσιάζει τις επαρχίες επί 500 χρόνια περίπου. Σήμερα μπορείτε ακόμη να ξεναγηθείτε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέσω αυτών των αρχαίων δρόμων​—ταξιδεύοντας με τη φαντασία σας και έχοντας τον Πίνακα Πόιτινγκερ ως οδηγό σας.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 13-15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ένας ασυνήθιστος οδικός χάρτης​—ο Πίνακας Πόιτινγκερ

ΙΣΠΑΝΙΑ

ΜΑΡΟΚΟ

ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΑΥΣΤΡΙΑ

Ακυληία

Ρώμη

Μεγεθυσμένη περιοχή φαίνεται στη σελίδα 15

ΙΤΑΛΙΑ

ΑΦΡΙΚΗ

ΕΛΛΑΔΑ

Κωνσταντινούπολη

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΤΟΥΡΚΙΑ

Όρ. Σινά

Ιερουσαλήμ

ΣΥΡΙΑ

Αντάκια

Κασπία Θάλασσα

ΙΡΑΝ

ΙΝΔΙΑ

[Χάρτης στη σελίδα 15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Λεπτομέρεια του Πίνακα Πόιτινγκερ που δείχνει τη Ρώμη και τα περίχωρά της

Ρώμη

Ακυληία

Κωνσταντινούπολη

Ιερουσαλήμ

Αντάκια